قدم نهادن در بازارهای مالی همواره با خطر و ریسک همراه است. هیچ‌کس حتی متبحرترین معامله‌گران، نمی‌تواند ادعا کند که تا کنون ضرر نکرده است. هیچ روشی نیز جام مقدس نیست؛ تحلیل تکنیکال، فاندامنتال، آن‌چین، استفاده از روانشناسی و احساسات بازار هیچ‌کدام سبب موفقیت قطعی و صد در صد یک معاملهگر نخواهد شد. در دنیایی که این چنین با عدم قطعیت روبرو است، استفاده از ابزارهای مدیریت ریسک کمک شایانی به کنترل شرایط معامله خواهد کرد. حد سود (Take Profit) و حد ضرر (Stop Loss) دو ابزار ساده و کاربردی برای کنترل سود و زیان معامله‌گران در بازارهای مختلف مالی است.
در ادامه این مطلب با تیک پروفیت، نحوه عمل، مزایا و معایب و نکاتی برای استفاده بهتر از آن آشنا خواهیم شد. با ما همراه باشید.
حد سود چیست؟
سفارش حد سود (Take Profit Order) در واقع سفارشی برای خروج از یک معامله باز است. در این سفارش، معاملهگر با تعیین قیمتی مشخص، محل خروج خود از یک معامله را تعیین می‌کند. اگر قیمت بازار به قیمت مشخص شده در سفارش برسد، پوزیشن معاملهگر با سود بسته می‌شود. به بیانی دیگر، این سفارش، سفارش محدودی (Limit Order) است که در صورت رسیدن قیمت بازار به آن قیمت، بخش یا تمامی از آن پر (اجرا) می‌شود.
برای مثال، فرض کنید که فردی بیت کوین را در قیمت ۴۰۰۰۰ دلار خریداری (لانگ) کرده است. او امیدوار است که در آینده کوتاه‌مدت قیمت بیت کوین به ۴۵۰۰۰ دلار برسد. این رقم، سود مطلوب و قابل انتظار وی برای این معامله است. با تعیین حد سود در آن قیمت، در صورت رسیدن قیمت بیت کوین (BTC) به رقم مشخص شده، سفارش او پر می‌شود. در شرایط فروش استقراضی (شورت Short)، رقم حد سود، پایین‌تر از رقم فعلی دارایی است. برای مثال اگر سرمایه‌گذاری انتظار داشته باشد که قیمت اتر (ETH) از سطح فعلی ۳۰۰۰ دلار پایین‌تر بیاید، با باز کردن پوزیشن شورت بر روی این رمزارز می‌تواند از این حرکت قیمتی سود برد. حال برای محقق شدن سود، او سفارش حد سودی برای قیمت ۲۷۵۰ دلار می‌گشاید تا با رسیدن قیمت اتر به این عدد، اترهایش به فروش رود و سود مورد انتظارش محقق شود.
از حد سود معمولا به شکل ترکیبی در کنار حد ضرر استفاده می‌شود. حد ضرر یا استاپ لاس، نقطه خروج سرمایه‌گذار در صورت محقق نشدن شرایط مورد انتظار در معامله را نشان میدهد. با مشخص بودن حد سود و زیان یک معامله، می‌توان نسبت سود به زیان (ریسک به ریوارد Risk/Reward) را محاسبه کرد. از این نسبت در تعیین اندازه معامله در روش‌های مختلف مدیریت سرمایه می‌توان استفاده کرد.
در مواجهه با یک معامله، می‌توان سه استراتژی کلی در خصوص سیو سود و خروج در نظر گرفت:
- تعیین نکردن حد سود و باز گذاشتن آن
- تعیین حد سود و بستن کامل معامله و ذخیره سود در صورت رشد بازار
- تعیین حد سود و بستن بخشی از معامله (بدون ریسک کردن معامله/ذخیره سود پله‌ای و…)
در ادامه با مزایا و معایب Take Profit آشنا خواهیم شد.
مزایای استفاده از تیک پروفیت چیست؟
برخی از محاسن استفاده از این امکان به شرح زیر است:
اطمینان از کسب سود
با به کار بستن این دستور، در شرایط بازار مساعد، می‌توان از کسب (حداقلی) سود مطمئن شد. ذخیره سود هر چند اندک، بهتر از از دست دادن فرصت خروج از پوزیشن سودده است.
کاهش ریسک
در بسیاری از مواقع قیمت دارایی مورد نظر ممکن است پس از حرکت در جهت دلخواه، به ناگهان بازگردد و به ضرر ختم شود. وجود سوپاپ اطمینانی مثل این سفارش، می‌تواند سبب کاهش ریسک در تغییر جهت بازار شود. همچنین در صورت استفاده از تعیین حد سود در کنار حد ضرر شناور (دنبال‌کننده یا Trailing) یا تغییر حد ضرر به نقطه سر به سر، می‌توان برخی معاملات را تبدیل به معامله‌های بدون ریسک کرد. همچنین با خروج بخشی از سرمایه، می‌توان ریسک باز گذاشتن کل معامله را کاهش داد.
کاهش تاثیر احساسات
یکی از بزرگترین دشمنان یک تریدر، احساسات اوست. ترس، آز و طمع، شک و تردید هر کدام می‌توانند سرنوشت معامله‌ای که می‌توانست موفق باشد را تغییر دهند. با استفاده از این دستور، می‌توان آرامش روانی لازم برای حضور در بازارهای مالی را بازیافت. با توجه به عدم نیاز به حضور سرمایه‌گذار برای اجرای این سفارش، معاملهگر می‌تواند با دور شدن از پای نمودار قیمت، از استراتژی «بگذار و فراموش کن» استفاده کند.
معایب به‌کارگیری حد سود چیست؟
اما همه‌چیز به سادگی آنچه به نظر می‌رسد نیست. برخی از معایب استفاده از سفارش Take Profit به شرح زیر است:
از دست دادن روند
گاهی اوقات معامله سودآور شما بخشی از روند طولانی مدتی است که شرایط بازار را دگرگون خواهد کرد. با ذخیره سود در ابتدای این حرکت قیمتی، ممکن است نتوانید از سودی که انتظاراتان را می‌کشید، بهره برید.
ممکن است اجرا نشود
دستورات حد سود معمولا از جنس سفارش‌های لیمیت هستند. سفارش‌های لیمیت – به خصوص در شرایط نوسان شدید قیمت – ممکن است موفق به فروش/خرید دارایی مدنظر شما نشوند یا تمامی سفارش شما پر (Fill) نشود.
برای سرمایه‌گذاران بلند مدت مناسب نیست
سرمایه‌گذارانی که با دید بلند مدت پا به بازار گذاشته‌اند، معمولا توان تحمل ریسک بالاتری دارند و با توجه به اطلاعات کلان اقتصادی تصمیم می‌گیرند حال آن که اهداف حد سود و ضرر معمولا توسط تحلیل تکنیکال یا روانشناسی بازار تعیین می‌شود.
نکاتی برای تعیین حد سود
نحوه معامله در بازارهای مالی فرمول ثابتی ندارد. هر کس با توجه به میزان تحمل ریسک، دانش، مدیریت سرمایه، جنس بازار و بسیاری دیگر از فاکتورها دست به طراحی سیستم معاملاتی شخصی خود می‌زند. با این حال چند سطح پرطرفدار برای تعیین نقطه خروج از بازار را در ادامه لیست کرده‌ایم:
نقاط مقاومت و حمایت معتبر و طولانی‌مدت
بسیاری از سرمایه‌گذاران از نقاط حمایت و مقاومت معتبر و بلندمدت برای تعیین نقاط سود و زیان استفاده می‌کنند. توجه داشته باشید که معمولا در حوالی این نقاط (کمی بالاتر یا پایین‌تر) سفارش درج می‌شود چرا که امکان تشکیل کندل سایه‌ای یا شکست نامعتبر این نقاط وجود دارد.
سطوح فیبوناچی و نقاط پیووت
به دلیل سهم بالای معاملات الگوریتمی و تاسی معامله‌گران از الگوهای رایج تکنیکال همچون سطوح فیبوناچی، واکنش قیمت‌ها به این سطوح بدل به پیش‌گویی خودشکوفا (Self-fulfilling Prophecy) می‌شود. بنابراین بهره جستن از این الگوها در تعیین حد سود و زیان می‌تواند کارامد باشد.
سطوح قیمت روانی
تجربه ثابت کرده است که بازار به قیمت‌های رند واکنش نشان میدهد. بسیاری از بازگشت‌های قیمتی، در قیمت‌های رند رخ میدهد که خود بدین معنی است که حجم سفارش‌های خرید/فروش در این قیمت‌ها بالاست.
توجه به واگرایی و الگوهای رفتاری قیمت
هنگامی که پوزیشن بازی دارید، بخشی از توجه خود را معطوف به رفتار قیمت، به خصوص به هنگام وجود واگرایی بین قیمت و اندیکاتورها کنید. این واگرایی می‌تواند اطلاعات ارزشمندی برای تغییر حد سود و زیان فعلی‌تان به شما دهد.
پرسش و پاسخ
- حد سود (تیک پروفیت) چیست؟
سفارشی از جنس سفارش محدود است که معاملهگر در قیمتی بهتر از قیمت آغازین معامله قرار میدهد تا در صروت رسیدن قیمت بازار به آن، به شکل خودکار بسته شد و ذخیره سود نماید. - حد سود به چه چیز بستگی دارد؟
تعیین حد سود به استراتژی فردی هر معاملهگر بستگی دارد. میزان تحمل ریسک، پیشبینی آینده بازار و یافتههای تکنیکال، یکی از اصلیترین مواردی است که مورد توجه است.
جمع‌بندی
تعیین حد سود یکی از راهکارهای ابتدایی اما به شدت موثر در کنترل ریسک برای سرمایه‌گذاران است. اهمیت این نکته در بازار متلاطمی همچون بازار رمزارزها که تغییر ده‌ها درصدی قیمت یک دارایی در روز در آن طبیعی تلقی می‌شود، دوچندان است. با ترکیب این سفارش در کنار حد زیان و اصول مدیریت سرمایه، می‌توان جلوی از دست رفتن سرمایه در شرایط ناگوار بازار را گرفت. اما باید از محدودیت‌های این سفارش با خبر بود و خصوصا در بازارهای کم عمق (با نقدینگی کم)، صرفا به وجود Take Profit اتکا نکرد. چرا که شاید نیاز به مداخله شخصی در میان باشد.
تجربه شما از کار با حد سود چیست؟ چه نکاتی را به ما و دیگر سرمایه‌گذران توصیه می‌کنید؟
