ساختار دامنه بلاکچینی چه تفاوتی با ساختار دامنه سنتی دارد و چه مزایایی ایجاد می‌کند؟ سیستم اسم دامنه (DNS) سیستمی است که کاربران معمولی اینترنت دائما با آن در تعامل هستند اما به ندرت می‌دانند که نحوه عملکرد آن چگونه است. اگر بخواهیم DNS را به طور ساده توضیح دهیم باید بگوییم که این زیرساخت اینترنت در واقع همان چیزی است که به شما امکان می‌دهد تا به جای آدرس IP یک سایت، اسم سایت مدنظر خود را در مرورگر (مثلا Google.com) بنویسید. در این مقاله از میهن بلاکچین می‌خواهیم با بررسی ساختار دامنه‌ها، به مقایسه دامنه سنتی و بلاکچینی بپردازیم. در این بررسی معایب دامنه سنتی و مزایای دامنه بلاکچینی مشخص خواهد شد.
سیستم اسم دامنه (DNS)
به خاطر سپردن Google.com برای انسان‌ها آسان است؛ اما برای رایانه‌ها که کار زیاد انجام می‌دهند، این رشته الفبایی واقعا مشکل‌ساز است. ما اسامی نظیر جو یا جیل را به افراد اختصاص می‌دهیم، زیرا اشاره به افراد با این اسامی برای انسان‌ها آسان‌تر است. هرچند برای رایانه‌ها اینطور آسان‌تر است که با اسامی عددی نظیر ۱۰۵.۲۱.۵۱.۷۸ که به آن آدرس IP می‌گوییم به یکدیگر اشاره کنند.
برای آنکه این تفاوت در نامگذاری بین انسان‌ها و رایانه‌ها را از بین ببریم، سیستمی به اسم سیستم اسم دامنه (DNS) به وجود آورده‌ایم. در ساده‌ترین حالت، این سیستم به انسان‌ها امکان می‌دهد تا اسامی قابل خوانش برای انسان‌ها را با اسامی قابل خوانش برای رایانه‌ها جایگزین کنیم. سپس این اسامی در دیتابیس جستجوی بزرگی ذخیره می‌شود.
از دید کاربران پس از درخواست برای دسترسی به Google.com در مرورگر، متن درخواستی به دیتابیس جستجو مذکور ارسال می‌شود و سپس مشخص می‌شود که آیا Google.com وجود دارد یا خیر. در صورت وجود داشتن این اسم، دیتابیس جستجو آدرس IP متناظر با Google.com را ارسال کرده و مرورگر از آن استفاده می‌کند تا سروری که محتوای مدنظر در آن قرار گرفته است را پیدا کند.
کل این فرایند مشابه با این موضوع است که از کتابدار کتابخانه بپرسیم که کتاب مدنظر ما در کجا قرار دارد: ۱- شما به کتابدار (دیتابیس جستجو) اسم کتاب مدنظر خود را می‌گویید. ۲- کتابدار بر اساس سوابق کتابخانه به جستجوی مکان کتاب می‌پردازد. ۳- در صورت وجود داشتن کتاب، کتابدار راهرو، قفسه و طبقه دقیق که کتاب در آن قرار دارد را به شما می‌گوید تا بتوانید بروید و کتاب را بردارید.
ساختار دامنه سنتی (DNS)
دیتابیس جستجوی بزرگی که از آن صحبت کردیم، توسط ICANN و شبکه دفاتر ثبت (Registery) و ثبت‌کنندگان (Registrars) آن نگهداری می‌شود. ICANN (شرکت اینترنتی برای نام‌ها و اعداد واگذار شده) بر نگهداری سرور نام ریشه نظارت می‌کند. دفاتر ثبت مسئول دامنه‌های سطح بالا (TLD) است و ثبت‌کنندگان به مدیریت دامنه‌های سطح دوم (SLD) و محتواهای آنها می‌پردازد. در مثال کتابخانه که مطرح شد، راهروها معادل با سرور نام ریشه است، قفسه‌ها بیانگر دامنه‌های سطح بالا و طبقات معرف دامنه‌های سطوح دوم است.
طراحی سلسله مراتبی DNS به معنای آن است که فقط ICANN می‌تواند TLD جدیدی به سرور نام ریشه اضافه کند. به منظور ثبت TLD جدید، دفاتر ثبت باید درخواست‌هایی که هزینه آنها پرداخت شده است به ICANN ارائه دهند، سپس منتظر تایید بمانند تا ICANN به ثبت TLD در سرور نام ریشه بپردازد.
بر اساس ماهیت TLD، دفاتر ثبت به شکل‌ها و اندازه‌های مختلف وجود دارند. در مورد دامنه‌های منتهی به com. و net.، از آنجایی که این دامنه‌ها برای اهداف تجاری هستند، توسط شرکت آمریکایی وریساین (Verisign) نگهداری می‌شوند. TLD های دیگری وجود دارند که مختص به کشورهای مختلف هستند. برای مثال au. برای استرالیا و uk. برای انگلستان است. این TLD ها توسط نهاد دولتی نگهداری و مدیریت می‌شود.
همانطور که دفاتر ثبت برای ثبت TLD در سرور نام ریشه به تایید ICANN نیاز دارند، ثبت‌کنندگان نیز برای به دست آوردن حق ثبت SLD ها بر بستر TLD ها، به تایید دفاتر ثبت نیاز دارند. کارمزد این فرایند به دفتر ثبت بستگی دارد؛ اما به طور کلی ثبت TLD های تجاری نظیر com. هزینه بیشتری دارند.
ثبت‌کنندگان معمولا اولین نقطه ارتباطی برای اکثر افراد است. کاربران برای خرید اسامی دامنه‌های می‌توانند به پلتفرم‌هایی نظیر GoDaddy مراجعه کنند. بدین ترتیب، ثبت‌کنندگان سوابق مالکیت SLD برای مشتریان خود را حفظ می‌کنند و مسئولیت اصلی آنها جلوگیری از اختلافات بر سر مالکیت SLD ها است. در کل DNS یک دید یکپارچه به مالکیت دامنه است که مدیریت آن در دست ICANN و شبکه دفاتر ثبت و ثبت‌کنندگان آن قرار دارد.
مقایسه دامنه سنتی و بلاکچینی: حذف دفاتر ثبت و ثبت‌کنندگان
به دلیل ماهیت دامنه سنتی، ناکارآمدی‌های مختلفی به عنوان نتیجه هماهنگی واسطه‌های این سیستم به وجود می‌آید. همانطور که گفته شد DNS شامل سه مولفه جداگانه است: ICANN، دفاتر ثبت و ثبت‌کنندگان.
با هر لایه واسطه‌ای که به سیستم اسم دامنه اضافه می‌شود، مانع جدیدی به پردازش درخواست‌های ثبت SLD افزوده می‌شود و به منظور ادامه یافتن و ماندگاری عملکرد واسطه‌ها، هزینه جدیدی به ثبت دامنه‌ها اضافه می‌شود. بدین ترتیب، این هزینه‌ها مستقیما به کاربران تحمیل می‌شود.
از ابتدا نیاز به تفکیک قدرت در ثبت TLD و SLD وجود داشت. در صورت اجتناب از این اقدامات، به تدریج تمایل به منوپولی و سود بردن بیشتر توسط یک نهاد به وجود می‌آمد. این شرایط را می‌توان نتیجه مشخص مدیریت متمرکز به شمار آورد. اما اکنون برای اولین بار ثبت TLD و SLD را می‌توان در یک واحد یکپارچه از نو ساخت و بازسازی کرد. اسم این واحد جدید، پروتکل دامنه بلاک چین است.
همانند دیفای که توانسته است بانک‌ها و موسسات مالی را از سیستم مالی سنتی ما حذف کند، پروتکل‌های دامنه بلاک چین نیز می‌توانند نقش دفاتر ثبت و ثبت‌کنندگان DNS سنتی را ایفا کرده و این موارد را حذف کنند.
به جای حضور وریساین یا GoDaddy به عنوان دفتر ثبت TLD و ثبت‌کننده SLD، قراردادهای هوشمند می‌توانند به عنوان محفظه (Container) برای TLD عمل کند که در آن، SLD ها بر بستر TLD به عنوان توکن‌های NFT مجزا ارائه می‌شوند؛ در واقع یک توکن NFT برای هر SLD. بدین ترتیب، تمام افراد به ازای پرداخت کارمزد موجود در سیستم عرضه و تقاضا می‌توانند SLD بدون مالک را به دست آورند. در این فرایند شفاف الگوریتم تعیین کارمزد در همان پروتکل مشخص می‌شود و اگر نگوییم که دستکاری سیستم غیرممکن می‌شود، اما بسیار بعید خواهد شد.
این توکن بی‌همتای SLD را بدون مشکل می‌توان معامله کرد، زیرا یک توکن NFT درون زنجیره‌ای محسوب می‌شود. از لحاظ سازوکارهای بازار در خصوص اسامی دامنه‌هایی که خواهان بسیار زیادی دارد، می‌توان شرایط مشابه با سیستم اسم دامنه سنتی را در پروتکل‌های دامنه بلاک چین نیز مشاهده کرد. در واقع هرچه یک SLD سودآورتر باشد (برای مثال، یک SLD کوتاه با اسم جذاب) قیمت آن بیشتر خواهد بود.
با توجه به ویژگی‌های بلاکچین که عبارتند از عدم جانبداری و بی‌طرفی قابل اعتماد و اجماع غیرمتمرکز، هنگامی که فردی از طریق توکن‌های SLD NFT، اسم دامنه‌ای را به دست می‌آورد و با فرض بر اینکه کارمزد این فرایند را پرداخت کرده باشد، مالکیت آن دامنه غیرقابل فسخ و غیرقابل تغییر می‌شود. از آنجایی که توکن یکتای SLD قابل انتقال است، دارندگان توکن‌ها به صلاحدید خود می‌توانند آنها را در بازارهای ثانویه مجددا بفروشند.
در صورتی که هزینه اسم دامنه پرداخت نشود، قرارداد هوشمند به طور خودکار وضعیت مالکیت اسم دامنه را در دفتر ثبت خود به‌روزرسانی می‌کند و بدین ترتیب، آن اسم دامنه برای خرید در دسترس افراد علاقمند قرار می‌گیرد. در این شرایط، توکن SLD NFT که در اختیار دارنده‌ای است که هزینه آن را پرداخت نکرده است بی‌ارزش خواهد شد و قرارداد هوشمند پس از تایید خرید، توکن ان‌اف‌تی SLD جدیدی برای دارنده جدید صادر می‌کند. این توکن جدید در دفتر ثبت به جای توکن قدیمی جایگزین می‌شود.
به علاوه، این توکن مزیت مختص به عرصه کریپتو که اشاره به آدرس کریپتو با اسم قابل خوانش و حفظ برای انسان‌ها است را ارائه می‌دهد. در این مورد، اگر دیتابیس جستجوی DNS سنتی فقط شامل دو ستون (اسم و آدرس IP) باشد، دیتابیس جستجوی پروتکل‌های دامنه بلاکچین شامل ۳ ستون (اسم، آدرس IP و آدرس کریپتو) است. بدین ترتیب، کاربران می‌توانند به جای وارد کردن آدرس کامل کریپتو، تراکنش‌های کریپتو را از طریق اسامی دامنه قابل خوانش و حفظ ارسال کنند.
آینده پروتکل‌های دامنه بلاکچین
در حال حاضر، کاربرد پروتکل‌های دامنه بلاکچین هنوز محدود به اشاره و ارجاع به آدرس‌های کریپتو از طریق اسامی قابل خوانش برای انسان‌ها است. برای آنکه دامنه‌های بلاک چین بتوانند به آدرس IP (برای میزبانی وبسایت‌ها و غیره) ارجاع و اشاره داشته باشند، این پروتکل باید ابتدا تایید ICANN را برای TLD خود به دست آورد تا TLD در سرور نام ریشه وارد شود.
با بلوغ پروتکل‌های دامنه بلاکچین، نظارت بر دفتر ثبت قراردادهای هوشمند را می‌توان به تدریج به DAO ها واگذار کرد که حوزه عملکرد آن می‌تواند شامل افزودن TLD جدید و ایجاد دفتر ثبت جدید برای آن، حذف TLD های بلااستفاده و حذف دفاتر ثبت آن، گفتگو با ICANN برای ثبت TLD جدید در سرور نام ریشه، تغییر مدل کسب ارزش توکن‌های بومی پروتکل، انتخابات امانتی پروتکل و سایر موارد باشد.
نتیجه‌گیری
همانطور که گفتیم پروتکل‌های دامنه بلاکچین عملکردهای دفاتر ثبت و ثبت‌کنندگان را به طور ایمن به صورت یکجا انجام می‌دهند. ماهیت قطعی قراردادهای هوشمند به همراه ویژگی‌های مختص به بلاک چین شامل بی‌طرفی قابل اعتماد و اجماع غیرمتمرکز، نیاز به حضور واسطه‌های متمرکز را از بین می‌برد. بدین ترتیب، هزینه مالکیت دامنه به طور چشمگیری کاهش می‌یابد، زیرا حضور واسطه‌های کمتر به معنای وجود موانع کمتر و راندمان و کارایی بیشتر است. در این مقاله با بررسی ساختار دامنه‌ها به مقایسه دامنه سنتی و بلاکچینی پرداخته شد. در حال حاضر کاربرد دامنه‌های بلاکچینی به آدرس‌ها محدود شده است. آیا تا به حال برای آدرسی از دامنه بلاکچینی استفاده کرده‌اید؟
