احتمالا بارها در مورد فریز شدن دارایی‌های دیجیتال شنیده‌اید و می‌دانید که در این شرایط دسترسی کاربر به توکن‌ها محدود یا به‌طور‌موقت قطع می‌شود. معمولا توسعه‌دهندگان یک پروژه به خاطر مشکلات فنی در زیرساخت، اقدامات امنیتی، اختلاف نظر‌ها، انجام یک سری ارزیابی‌ها و انطباق با مقررات مالی جدید دسترسی به وجوه را مسدود میکنند. حالا ممکن است بپرسید آیا یک صرافی ارز دیجیتال هم می‌تواند حساب کاربر را مسدود کند؟ پاسخ کوتاه این است که بله؛ اما مطمئنا سوالات دیگری ذهن شما را درگیر می‌کند. مثلا اینکه در پشت پرده فریز شدن دارایی‌های دیجیتال در صرافیها و کیف پول‌ها چه دلایلی وجود دارد، از چه مکانیسم‌هایی برای مسدودسازی توکن‌ها استفاده می‌شود و اصلا ماجرای تناقض بین ماهیت غیرمتمرکز بلاکچین و توقف دسترسی کاربر به دارایی‌هایش چیست. برای یافتن پاسخ این سوالات با میهن بلاکچین همراه باشید.
نکات کلیدی منظور از فریز شدن دارایی ایجاد محدودیت، توقف دائم یا موقتی دسترسی کاربر به ارزهای دیجیتال است. از مهم‌ترین دلایل مسدود شدن توکن‌ها در بلاکچین می‌توانیم به مشکلات فنی در زیرساخت، نقایص امنیتی، مشکوک شدن به فعالیتهای کلاهبرداری و انطباق پروتکل با قوانین مالی اشاره کنیم. صرافیها معمولا به خاطر انجام تحقیقات قانونی، بنا به حکم دادگاه، اقدامات نظارتی و موارد خاص مانند برگشت ثبات به استیبل‌کوین‌های دی‌پگ‌شده، دسترسی کاربران را متوقف یا محدود میکنند. فریز شدن توکن‌ها معمولا از طریق صرافیها و کیف پول‌های متمرکز، نهادهای نظارتی و قراردادهای هوشمند انجام می‌شود. مسدودسازی توکن‌ها اگرچه با ماهیت غیرمتمرکز بلاکچین تناقض دارد، اما در مواردی برای محافظت از دارایی کاربر لازم است. |
بررسی دلایل فریز شدن ارزهای دیجیتال
برای ما که در شرایط تحریم هستیم، وقتی از «فریز شدن دارایی‌های دیجیتال» حرف یا خبری به میان می‌آید، نگران می‌شویم. همین چند ماه پیش بود که با انتشار خبر مسدود شدن آدرس‌های تتر یا خبر احتمال مسدودی دارایی کاربران ایرانی در کیف پول تلگرام تنمان لرزید. اما فریز شدن ارزهای دیجیتال فقط به دلایل سیاسی و شرایط تحریمی اتفاق نمی‌افتد و ممکن است دلایل دیگری داشته باشد. به‌طور مثال مدتی پیش در پی ادعای کاربران صرافی مکسی (MEXC) مبنی بر فریزشدن دارایی‌های آن‌ها، این صرافی دلیل اقدام خود را «فعالیتهای معاملاتی غیرعادی» در برخی حساب‌ها اعلام کرد. از دیگر دلایل فریز شدن دارایی‌های دیجیتال در صرافیها و کیف‌پول‌ها می‌توانیم به موارد زیر اشاره کنیم:
انجام تحقیقات قانونی
در‌صورتی که نهادهای نظارتی به مواردی مانند کلاهبرداری، پولشویی یا تامین مالی تروریسم از طریق معاملات ارزهای دیجیتال در صرافیها مشکوک شوند، حساب‌های مرتبط را مسدود میکنند. مجری قانون طبق مقررات احراز هویت مشتری (KYC) و ضد پولشویی (AML) مکلف است تا فعالیتهای مشکوک را بررسی و تراکنش‌ها را متوقف کند.
حکم دادگاه و رسیدگی به موضوعات قضایی
گاهی ممکن است به دنبال تشکیل پرونده‌های اختلاف و دعوا، دستور مسدودسازی ارزهای دیجیتال توسط دادگاه‌ها صادر شود. به موجب این احکام تا حصول نتیجه نهایی یا اخذ تصمیم‌های مناسب، حساب کاربری نمی‌تواند دارایی‌های مسدود‌شده را منتقل کند یا بفروشد.
اقدامات نظارتی توسط قانون‌گذاران
در‌صورتی که افراد یا شرکت‌ها از مقررات مالی تخطی کنند، نهادهای نظارتی مانند مقامات مالیاتی و قانون‌گذاران مالی می‌توانند دارایی‌های دیجیتال کاربران را مسدود کنند.
اقدامات امنیتی توسط صرافیها و کیف پول‌های ارز دیجیتال
برخی مواقع مسدود شدن ارزهای دیجیتال در صرافیها و کیف پول‌ها به عنوان یک اقدام امنیتی انجام می‌شود. در شرایطی که صرافی یا ارائه‌دهندگان کیف پول متوجه فعالیتهای مشکوک یا نقایص امنیتی شوند، برای محافظت از دارایی کاربران و جلوگیری از ضررهای احتمالی اقدام به فریزکردن توکن‌ها میکنند.
پیشگیری از افزایش بی‌ثباتی استیبل کوین‌ها در زمان دی‌پگ شدن
استیبل کوین‌ها رمزارزهایی با ارزش ثابت هستند؛ اما ممکن است گاهی به دلایل مختلف، پشتوانه پولی خود را از دست دهند و به اصطلاح دی‌پگ (Depeg) شوند. پلتفرم‌ها در چنین شرایطی تراکنش‌های مربوط به استیبل کوین مذکور را متوقف میکنند تا از بی‌ثباتی بیشتر جلوگیری شود.
مشکلات فنی در زیرساخت
پلتفرم‌های کریپتویی گاهی به خاطر مشکلات فنی در زیرساخت مجبور به مسدودسازی حساب کاربران می‌شوند. اگر به خاطر داشته باشید در سال ۲۰۲۲ و همزمان با رویداد مرج (Merge) اتریوم، بایننس برداشت توکن‌های اتریوم و ERC-20 را به‌طور‌موقت به حالت تعلیق درآورد.
به‌هرحال اگر شما هم با فریز شدن دارایی‌های دیجیتال مواجه شدید، فورا پلتفرم یا ارائه‌دهنده خدمات را در جریان بگذارید تا مشکل را شناسایی و برطرف کنند. به‌خاطر داشته باشید که ممکن است این پروسه کمی زمان‌بر باشد؛ چراکه صرافی برای آزادسازی وجوه باید دستورالعمل‌های خاص خود را اجرا کند و به آن‌ها پایبند بماند.
از چه مکانیسم‌هایی برای فریز کردن توکن‌ها در بلاکچین استفاده می‌شود؟
مسدود کردن ارزهای دیجیتال از طریق مجراهای مختلف نظیر صرافیها و کیف پول‌های متمرکز، نهادهای نظارتی و قراردادهای هوشمند انجام می‌شود. در ادامه هر کدام را به اختصار بررسی می‌کنیم:
- صرافی‌های و کیف پول‌های متمرکز
پلتفرم‌های متمرکز طبق قوانین خود، می‌توانند دارایی‌های تحت اختیارشان را مسدود کنند. ممکن است آن‌ها به دلیل نگرانی‌های امنیتی یا مسائل قانونی تصمیم به تعلیق حساب‌ها یا تراکنش‌ها بگیرند. اگرچه این روش به نوبه خود مزایایی دارد و در صورت بروز مشکل، پلتفرم می‌تواند کنترل وجوه را برعهده بگیرد؛ اما اعتماد به یک نهاد متمرکز چالش‌های منحصر به خودش را دارد.
- مداخلات نهادهای قانونی و نظارتی
قانون‌گذاران مالی می‌توانند با اعمال برخی دستورات و محدودیت‌ها، موسسات مالی و صرافی‌های ارزهای دیجیتال را ملزم به فریز کردن نوع خاصی از ارزهای دیجیتال کنند. به‌طور مثال دولت چین بارها استخراج و معاملات ارزهای دیجیتال را در این کشور ممنوع اعلام کرده است که البته پیامدهای قضایی را در این حوزه به همراه داشته است.
- قراردادهای هوشمند
قراردادهای هوشمند یک راه آسان برای اجرای مکانیسم‌های فریز دارایی‌های دیجیتال هستند. در حقیقت قراردادهای هوشمند می‌توانند کدها را طبق شرایط از پیش تعیین‌شده (مانند عدم انطباق با قوانین یا بروز اختلاف) اجرا کنند. فریز شدن ارزهای دیجیتال توسط قراردادهای هوشمند به‌صورت خودکار و کاملا غیرمتمرکز انجام می‌شود و نیاز به مداخله نهاد متمرکز را از بین می‌برد. به‌طور مثال برخی پروتکل‌ها در امور مالی غیرمتمرکز (DeFi) از طریق قراردادهای هوشمند شرایطی را فراهم میکنند تا در صورت نکول وام یا نقض قرارداد، دارایی‌های کاربر به‌طور خودکار مسدود شود.
اصل تغییرناپذیری در مورد دارایی‌های کریپتویی فریزشده
یکی از اصول بنیادین فناوری بلاکچین «اصل تغییرناپذیری» است. طبق این اصل دارایی‌های روی بلاکچین را نمی‌توان تغییر داد یا دستکاری کرد؛ بنابراین ارزش آن‌ها همیشه حفظ می‌شود. وجود این اصل برای برنامه‌های مالی حیاتی است؛ زیرا کاربر می‌تواند مطمئن باشد که ارزش دارایی‌های توکنیزه یا رمزارزها بعد از فریز شدن در بلاکچین ثابت و بدون تغییر باقی می‌مانند.
برای درک بهتر موضوع، شرایطی شبیه به محبوس شدن در یخ را تصور کنید؛ در این شرایط همه چیز غیرقابل تغییر است و دوام و یکپارچگی دارایی‌های نگهداری‌شده در بلاکچین ثابت می‌ماند. به‌علاوه امکان انجام اصلاحات بدون مجوز، دستکاری و تغییر تاریخچه تراکنش‌ها وجود ندارد.
تناقض فریز شدن دارایی‌های دیجیتال با ماهیت غیرمتمرکز بلاکچین
همان‌طور که می‌دانیم مهم‌ترین اصل سیستم‌های مالی غیرمتمرکز این است که کنترل دارایی در اختیار کاربر قرار بگیرد. اما از طرفی پروتکل برای جلوگیری از فعالیتهای غیرقانونی و جلوگیری از ضررهای ناشی از نقایص امنیتی باید توانایی فریز کردن وجوه را داشته باشد. تناقض این دو موضوع باعث نگرانی‌های اخلاقی می‌شود. به‌طور مثال ممکن است یک گروه یا نهاد با سوء‌استفاده از توانایی مسدودسازی ارزهای دیجیتال و تضعیف اصل تمرکززدایی، قدرت حاکمیت را بین اعضای منتخب خود توزیع کند.
مسئله دیگر این است که قراردادهای هوشمند انعطاف‌پذیری لازم را ندارند. ممکن است در شرایط حساس و چالش‌برانگیز اقدامات غیرعادلانه و غیرقابل برگشت توسط کدهای از پیش تعیین‌شده انجام شود. به‌علاوه، برگشت‌ناپذیری تراکنش‌های بلاکچین خود با مشکلاتی مواجه است؛ زیرا تصحیح خطاها و مقابله با پیامدهای پیش‌بینی نشده پس از مسدودسازی دارایی‌ها دشواری‌های خاص خودش را دارد.
آیا می‌توان بدون به‌خطر انداختن تمرکززدایی دارایی‌های دیجیتال را فریز کرد؟
اگر یک سیستم بلاکچین بخواهد دارایی‌های دیجیتال را بدون به‌خطرانداختن ماهیت تمرکززدایی فریز کند با چند چالش مواجه می‌شود. مسئله اول این است که داده‌های بلاکچین تغییرناپذیر هستند. بنابراین هنگامی که یک تراکنش ثبت می‌شود، بدون به‌خطر انداختن یکپارچگی سیستم نمی‌توان داده‌های تراکنش را تغییر داد یا مسدود کرد. نکته بعدی این است که قراردادهای هوشمند نمی‌توانند به‌خودی خود با شرایط جدید یا دستورات قانونی مقتضی تطابق پیدا کنند و نیازمند یک نقطه کنترل مرکزی هستند. از طرف دیگر یک شبکه غیرمتمرکز به سختی می‌تواند در مورد نحوه فریز کردن دارایی به اجماع برسد؛ چراکه روش منتخب باید به اندازه کافی شفاف باشد، در زمان مناسب عمل کند و مورد پذیرش همگان باشد. با این اوصاف تنها راهکار این است که بین ایده‌آل‌های تمرکززدایی و مکانیزم‌های کارآمد فریز کردن دارایی‌های دیجیتال تعادل ایجاد کنیم.
جمع‌بندی
اکوسیستم امورمالی دیجیتال روز‌به‌روز گسترده‌تر می‌شود و نیاز به اقدامات امنیتی و نظارتی هم باید به فراخور این فضا افزایش پیدا کند. یکی از این اقدامات «فریز کردن توکن‌ها روی بلاکچین» یا به عبارتی «محدود کردن دسترسی به دارایی‌های دیجیتال» است. پروتکل‌های بلاکچینی معمولا به دلایلی نظیر مشکلات فنی در زیرساخت، احتمال نقایص امنیتی، انطباق با قوانین مالی و انجام تحقیقات، دسترسی به توکن‌ها را مسدود میکنند. اگرچه مسدودسازی ارزهای دیجیتال با ماهیت غیرمتمرکز بلاکچین تناقض دارد؛ اما هدف اصلی آن حفاظت از دارایی کاربر است و پروتکل‌ها باید بین دو موضوع تعادل ایجاد کنند. از نظر شما فریز شدن توکن‌ها در بلاکچین چه مزایا و معایبی دارد؟ آیا قابلیت مسدودسازی دارایی‌های دیجیتال، ماهیت غیرمتمرکز بودن بلاکچین را زیر سوال می‌برد؟
سوالات متداول (FAQ)
فریز شدن ارزهای دیجیتال چیست؟
فریز شدن توکن در بلاکچین یعنی اینکه دسترسی کاربر به دارایی به‌صورت محدود یا موقتا قطع شود.
دلایل مسدودسازی توکن‌ها چیست؟
مشکلات فنی در زیرساخت بلاکچین، نقایص امنیتی، ارزیابی و انطباق با قوانین جدید مهم‌ترین دلایل مسدود شدن رمزارزها هستند.
چرا صرافیها حساب کاربران را مسدود میکنند؟
صرافیها معمولا به خاطر بررسی فعالیتهای مشکوک، رسیدگی به موضوعات قضایی و انجام اقدامات نظارتی و امنیتی حساب کاربران را مسدود میکنند.
