کارمزد تراکنش‌های بیت کوین چقدر است و چطور تعیین می شود؟

بیت کوین به عنوان اولین ارز رمزنگاری شده، سیستمی غیرمتمرکز برای انتقال پول الکترونیکی را به جهان معرفی کرد. اما برای ارسال تراکنش مالی در این شبکه باید کارمزد بپردازیم. کارمزد تراکنش بیت کوین چگونه محاسبه می‌شود؟ چرا برای انتقال رمز ارز BTC باید Fee (=فی) پرداخت کنیم؟ ترنزکشن فی در شبکه بلاک چین Bitcoin به چه کسی می‌رسد؟ در این مقاله مفاهیم بالا را توضیح خواهیم داد.

کارمزد تراکنش بیت کوین چیست؟

در ابتدای این مقاله چند نکته را باهم مرور کنیم. ما در این مقاله قصد توضیح ساز و کار بیت کوین شامل بلاکچین بیت کوین، نحوه ایجاد اجماع در شبکه، اطلاعات ذخیره شده در دفتر کل توزیع شده‌ی آن، دیتاهای موجود در یک تراکنش، جایگاه یک تراکنش در بلاک‌های شبکه، چگونگی تایید تراکنش نداریم. این مقاله به منظور شناخت کارمزد تراکنش در شبکه بیتکوین، نحوه محاسبه ترزنکشن فی، نحوه محاسبه کارمزد انتقال بیت کوین نوشته شده است. خب پس از این مقدمه، به سراغ اصل ماجرا می‌رویم.

چرا ترنزکشن فی در شبکه بیت کوین وجود دارد؟

بلاک چین ابزاری برای ذخیره سازی دیتا و اطلاعات به صورت توزیع شده است. افرادی در شبکه وظیفه دارند تا این اطلاعات پراکنده را با پروتکلی تجمیع کرده و در شبکه ذخیره کنند. این افراد باید تمام اطلاعات ذخیره شده در بلاک چین بیت کوین (دفتر کل توزیع شده) آن را دانلود کرده و مدام اطلاعات جدیدی به آن اضافه کنند. این کار به معنی استفاده از وسیله‌های شخصی برای نگهداری اطلاعات عمومی است. این افراد وظیفه دیگری نیز دارند که باید تراکنش هایی که به شبکه ارسال شده را بررسی کرده و آنها را تایید و یا در صورت وجود ایراد آن را رد کنند. آیا این افراد بدون وجود انگیزه‌های مالی چنین کاری را انجام خواهند داد؟ پاسخ مشخص است، خیر. انگیزه اقتصادی این افراد چیست؟ درآمد این افراد از کجا تامین خواهد شد؟ کارمزد تراکنش یا ترزنکشن فی در شبکه بیت کوین در کنار تولید کوین جدید، تمام درآمد آنها را تشکیل می‌دهد. پس تا اینجا با دلیل وجود fee در تراکنش‌های بیت کوین آشنا شدیم. در گام بعدی به سراع نحوه محاسبه آن خواهیم رفت.

فی شبکه بیت کوین چگونه محاسبه می‌شود؟

Fee یا فی انجام تراکنش در سیستم‌های پرداخت مالی موضوعی آشنا برای همه‌ی ما است. برای مثال همه می‌دانیم که در سیستم بانکی، اگر فردی بخواهد مقداری پول از حساب بانکی خود به حساب بانکی فرد دیگری انتقال دهد، باید به بانک برای انجام این عملیات بانکی کارمزد یا فی بپردازد. در سیستم بانکی، عموما درصدی از کل مبلغ منتقل شده به عنوان کارمزد کسر خواهد شد. مثلا بانک الف ۰.۲ درصد از مبلغ منتقل شده را از فرستنده پول کسر خواهد کرد. اما در شبکه بیت کوین، نحوه محاسبه کارمزد انجام تراکنش به روش دیگری محاسبه خواهد شد. در واقع براساس پروتکل شبکه بیت کوین، اهمیتی ندارد که شما ۰.۵ بیت کوین را انتقال می‌دهید یا ۵۰۰۰ بیت کوین، مقدار دارایی منتقل شده ارتباطی با فی آن تراکنش ندارد. پس محاسبه کارمزد تراکنش بیت کوین با چه فرمولی محاسبه می‌شود؟ بر اساس حجم آن تراکنش. منظور از حجم تراکنش، اندازه بایت (Byte) یک تراکنش ارسال شده است. مثلا اندازه یک تراکنش ۱۰ بایت بوده که در آن ۱۰۰۰ واحد رمز ارز بیت کوین (این گزاره اشتباه است؛ در واقع شبکه بیت کوین، فقط مقدار ساتوشی را می‌فهمد اما اینجا قصد توضیح کامل این موضوع را نداریم) را منتقل می‌کند اما تراکنش دیگری ۲۰ بایت بوده و تنها ۰.۱ بیت کوین را منتقل می‌کند؛ مقدار ترنزکشن فی در تراکنش دوم به دلیل بالاتر بودن اندازه آن، بیشتر خواهد بود. به ادبیات دقیقتر:

چرا سایز تراکنش‌های بیت کوین باهم متفاوت است؟

تراکنش بیت کوین همانند فایل‌های متنی ذخیره شده در لپ تاپ یا تلفن همراه شما است و به هر حال سایز یا اندازه مشخصی دارد. تراکنش در شبکه بیت کوین انواع مختلفی دارد. برخی از آنها ساده‌تر و برخی پیچیده‌تر هستند. برای مثال تراکنش‌های ساده که در دسته P۲PKH (Pay-to-Public-Key-Hash) قرار گرفته و فرم استاندارد ترنزکشن در شبکه بیت کوین است. در این تراکنش، بیت کوین از کیف پول A به کیف پول B منتقل می‌شود. در این فرم هر Input تراکنش تقریبا ۱۸۰ بایت خواهد بود. به ازای هر Output ایجاد شده در این تراکنش نیز ۳۴ بایت به سایز کل تراکنش اضافه خواهد شد.

نوع دیگر تراکنش، P۲SH بوده که می‌توان ترنزکشن را به فرمت اسکریپ شده روی شبکه ارسال کرد. ارسال تراکنش با استفاده از کیف پول‌های چند امضایی از این روش تبعیت می‌کند که سایز بالاتری خواهد داشت. از این روی سایز تراکنش‌های ارسال شده روی شبکه بیت کوین با هم متفاوت خواهد بود.

محاسبه کارمزد انتقال بیت کوین

برای محاسبه مقدار کارمزد مورد نیاز برای ارسال تراکنش در شبکه بیت کوین، باید از مقدار ورودی و خروجی تراکنش خود با خبر باشیم. این مورد نیاز به توضیح کامل مفهوم Input و Output در ترنزکشن بیت کوین دارد که در حوصله این مقاله نیست. مطالعه مقاله زیر می‌تواند به شما کمک کند:

برای مثال به این تراکنش نگاه کنید؛ این تراکنش یک Input و دو Output دارد. سایز این تراکنش ۳۸۲ بایت است که در آن ۰.۴۵ بیت کوین منتقل شده است. اما در این تراکنش ۰.۱ بیت کوین جابه جا شده و سایز آن نیز ۳۸۰ بایت است. مقدار سایز این دو تراکنش یکسان است اما معادل دلاری که این تراکنش‌ها منتقل کرده‌اند، باهم تفاوت زیادی دارد.

سایز تراکنش، دست ما نیست. ما نمی‌توانیم اندازه یک تراکنش را تغییر دهیم. در زمان ارسال یک ترنزکشن روی شبکه بیت کوین ما صرفا مشخص می‌کنیم که به ازای هر بایت، چه مقدار ساتوشی پرداخت خواهیم کرد. در واقع:

کارمزد انتقال بیت کوین را چه مقدار تعیین کنیم؟

هر بلاک بیت کوین سایز محدودی داشته و نمی‌توان بیشتر از ۱ مگابایت در آن ذخیره کرد. به همین دلیل نودهای شبکه بیت کوین برای انتخاب تراکنش‌ها و قرار دادن آن در یک بلاک، تنها انگیزه اقتصادی را ملاک کار خود قرار خواهند داد. به عبارتی، نودها تراکنش‌هایی را انتخاب می‌کنند که کارمزد بالاتری داشته باشد. پس در زمان انتخاب کارمزد انتقال بیت کوین باید دقت کرد. اگر کارمزد را کم وارد کنید، تراکنش شما به سرعت انجام نخواهد شد و باید برای تایید آن زمان زیادی را منتظر بمانید. برعکس اگر کارمزد را بالاتر از حد نیاز وارد کنید، بی دلیل بیت کوین‌های خود را خرج کرده‌اید. در نتیجه برای انتخاب کارمزد باید ببینید در لحظه ارسال تراکنش، سایر افراد به طور میانگین چه مقدار کارمزد را برای تراکنش‌های خود تعیین کرده‌اند. انتخاب مقدار میانگین، به این معنی است که تراکنش شما توسط نودها انتخاب شده و تایید خواهد شد. اما این اطلاعات را از کجا باید بدست آورد؟

سایت‌های بسیاری میزان فی تراکنش یا ساتوشی بر بایت ترنزکش های ارسالی توسط سایر افراد را نمایش می‌دهند. مثلا سایت www.bitcoinfees.earn.com یکی از منابع است. در این سایت، نموداری را مشاهده می‌کنید که در زیر معنی هر کدام را نشان خواهیم داد:

• اعداد پشت محور عمودی: این اعداد که از صفر شروع شده و تا +۱۱۱ ادامه دارد، مقدار ساتوشی به ازای هر بایت را نشان می‌دهد. در واقع این عدد، مقدار کارمزد تراکنش که توسط کاربران در زمان ارسال ترنزکشن تعیین می‌شود را نشان می‌دهد. هر چه عدد بالاتری انتخاب شود، مقدار کل فی پرداختی توسط شما افزایش یافته و زمان انجام تراکنش، کاهش می‌یابد.
• ستون‌های افقی: این ستون‌ها تراکم تراکنش‌های ارسال شده با کارمزد یکسان برای هر sat/B نشان می‌دهد. در واقع در اینجا صف تراکنش‌ها را مشاهده می‌کنید.
• Delay : در این ستون دو عدد را مشاهده می‌کنید؛ این اعداد نشان می‌دهد که از زمان ارسال تراکنش، ترنزکشن ارسالی در چند بلوک بعدی قرار خواهد گرفت. عدد اول حداقل و عدد دوم حداکثر تعداد بلاک‌ها را نشان می‌دهد.
• Time: این ستون نیز زمان تقریبی تا تایید تراکنش را برای هر ساتوشی بر بایت نشان می‌دهد.

نکات کلیدی برای تعیین بهترین کارمزد تراکنش

عامل بسیار مهم در این زمینه، حجم تراکنش شما بر حسب بایت است. همانطور که اشاره شد، این موضوع به آن دلیل است که ماینرها به کارمزد به ازای هر بایت تراکنش ها توجه می‌کنند. مقدار بیت کوین‌هایی که ارسال می‌کنید در این خصوص تاثیری ندارد، زیرا میزان بایت موجود در تراکنش‌های ۱۰ دلاری و ۱۰ میلیون دلاری می‌تواند یکسان باشد.

پیش از ارسال تراکنش حتما میانگین کارمزد در شبکه بیت کوین را استعلام کنید. سایتی که در بالا اشاره شد، منبع خوبی است. مقدار کارمزد را پایین وارد نکنید. این کار باعث مشکلات زیادی خواهد شد و تراکنش شما تایید نخواهد شد.

خود را درگیر محاسبه سایز تراکنش نکنید، بیشتر کیف پول‌ها در زمان ارسال بیت کوین، سایز تراکنش را به شما نمایش می‌دهند. مقدار ساتوشی به ازای هر بایت را نیز خود تعیین کنید. از ضرب این دو عدد می‌توانید مقدار نهایی کارمزدی که از کیف پول شما کسر خواهد شد را محاسبه کنید.

واحد اندازه‌گیری کارمزد در کیف پول خود را چک کنید. برخی از کیف پول‌ها ممکن است به جای بایت، از واحد کیلوبایت استفاده کنند. یا به جای ساتوشی از BTC استفاده کنند. اما شما در سایت‌ها میزان Sat/B را برداشت کنید. در نتیجه در زمان وارد کردن میزان کارمزد، به واحدها توجه کنید.

بسیاری از کیف پول‌ها میزان کارمزد را به صورت پیش فرض و بر اساس اطلاعاتی که از شبکه دارند، پیشنهاد می‌دهند. هرچند در بسیاری از موارد همان کارمزد، مقدار میانگین در شبکه است. اما حالا که جزئیات تعیین کارمزد را آموختیم، بهتر است برای احتیاط، خودمان نیز مقدار کارمزد و سایز تراکنش را چک کنیم.

زمان لازم برای انجام تراکنش بیت کوین

زمانی که شما یک تراکنش را از طریق کیف پول بیت کوین خود ارسال می‌کنید، تراکنش وارد شبکه خواهد شد. ماینرهای بیت کوین، مقدار کارمزدی که برای تراکنش تعیین کرده‌اید را مشاهده کرده و در صورتی که نست به سایر تراکنش‌ها عدد بالاتری باشد، آن را انتخاب می‌کنند. ماینرها، این تراکنش‌ها را درون یک بلاک ذخیره کرده و فرآیند استخراج آن بلاک را آغاز می‌کنند. پروتکل بیت کوین به نحوی تنظیم شده که هر ده دقیقه یک بلاک در شبکه تولید شود. پس اگر مقدار ترنزکشن فی یا کارمزد تراکنش بیت کوین خود را عدد بالایی انتخاب کنید، حداقل ۱۰ دقیقه باید صبر کنید تا تراکنش شما درون یک بلاک قرار گیرد و سایر نودها نیز آن را تایید کنند.

این سوال که چقدر زمان نیاز است تا تراکنش من تایید شود؟ به مقدار کارمزدی که برای تراکنش تعیین شده بستگی دارد. مثلا اگر میانگین فی تراکنش در شبکه ۸۰ sat/B باشد و شما برای تراکنش خود عدد ۲۰ ساتوشی به ازای هر یک بایت را انتخاب کنید، باید مدت زیادی را صبر کنید. چون نودها رغبتی برای بررسی تراکنش شما ندارند و تراکنش‌هایی با کارمزدهای بالاتر حضور دارند و طبیعتا آنها این تراکنش‌ها را انتخاب خواهند کرد.

روش‌های کاهش کارمزد تراکنش بیت کوین

همانطور که گفتیم، کارمزد تراکنش‌ها بسته به تراکم شبکه و سایز تراکنش، متغیر است. از این رو، روش‌هایی وجود دارد که می‌توان میزان کارمزد انتقال بیت کوین را کاهش داد. در ادامه به این روش‌ها اشاره می‌کنیم.

انتخاب زمان مناسب برای ارسال تراکنش

نودها، تراکنش‌ها را براساس مقدار کارمزد آنها انتخاب می‌کنند. زمانی که شبکه شلوغ است، رقابت میان افراد افزایش یافته و به همان نسبت میزان fee در شبکه بیت کوین نیز افزایش می‌یابد. اگر برای ارسال تراکنش خود عجله ندارید، با توجه به نمودار تاریخچه ترنزکشن فی در شبکه بیت کوین، بهترین زمان برای انجام این کار را انتخاب کنید. برخی از ساعات شبانه روز، تراکم شبکه کاهش یافته و میزان تراکنش‌های ارسال شده روی شبکه Bitcoin کاهش می‌یابد. این زمان، بهترین فرصت برای ارسال تراکنش است. این مورد را خود شما باید به صورت مداوم چک کنید و زمانی که میانگین تراکنش کاهش یافت، تراکنش را ارسال کنید.

استفاده از شبکه لایتنینگ

استفاده از شبکه لایتنینگ بیت کوین یکی از راه‌های کاهش کارمزد تراکنش‌هاست. اگر با این شبکه آشنایی ندارید، مطالعه مقاله زیر به شما کمک خواهد کرد:

البته استفاده از این شبکه، برای همه افراد کاربرد ندارد. در حال حاضر ۱۵۰۰ واحد بیت کوین در شبکه لایتنینگ قفل شده و از این شبکه برای انجام مبادلات مالی خود استفاده می‌کنند. این شبکه مطابق انتظار توسعه‌دهندگانش مورد اقبال جامعه بیت کوین قرار نگرفت. اما به هرحال، استفاده از این شبکه ترنزکشن فی بیت کوین را کاهش خواهد داد.

استفاده از سگویت (Segwit)

ایده سگویت نیز در سال ۲۰۱۷ توسط جامعه بیت کوین پذیرفته شد و از آن زمان برخی از نودها نسخه نرم‌افزار خود را ارتقا داده تا بتوانند از این ویژگی جدید نیز بهره‌مند شوند. اما نودهایی نیز وجود دارند که با این بروزرسانی موافقت نکرده و در نتیجه آن را نپذیرفتند. برخی از کیف پول‌ها مثل کیف پول الکتروم، از این ویژگی استفاده می‌کنند. کارمزد تراکنش‌هایی که با استفاده از ویژگی SegWit روی شبکه ارسال می‌شوند، تقریبا ۳۰ درصد کمتر از حالت عادی هستند. برای مثال اگر ارسال ترنزکشن با استفاده از آدرس Legacy (حالت عادی تراکنش) کارمزدی معادل ۱۰۰sat/B داشته باشد، ارسال همان تراکنش با استفاده از آدرس SegWit معادل ۷۰ ساتوشی به ازای هر یک بایت هزینه در بر خواهد داشت.

پرسش و پاسخ

مدت زمان انتقال بیت کوین به کیف پول یا صرافی چقدر است؟

این زمان به مقدار کارمزدی که در زمان ارسال تراکنش تعیین کرده‌اید، بستگی دارد. هر چه کارمزد بالاتری را انتخاب کنید، این زمان کاهش خواهد یافت.

آیا کارمزد تراکنش بیت کوین در کیف پول‌های مختلف متفاوت است؟

خیر- معمولا کیف پول‌ها برای ارسال تراکنش تنها فی خود شبکه بیت کوین را کسر می‌کنند و کارمزد بیشتری را برداشت نخواهند کرد. اما در مورد صرافی‌ها عموما خود صرافی کارمزدی اضافه بر کارمزد شبکه را از کاربر دریافت می‌کند.

پیگیری تراکنش بیت کوین چگونه انجام می‌شود؟

برای پیگیری وضعیت تراکنش ارسال شده روی شبکه بیت کوین باید از اکسپلوررهای این شبکه استفاده کرد. برای مثال هش تراکنش خود را در سایت ممپول وارد کرده و وضعیت آن را مشاهده کنید.

سخن پایانی

این مقاله به موضوع کارمزد تراکنش در شبکه بیت کوین و نحوه محاسبه آن اختصاص یافت. ما در این مقاله نشان دادیم که ترنزکشن فی یا فی شبکه بیت کوین در زمان انتقال این رمز ارز چرا وجود دارد؟ چگونه محاسبه می‌شود و این کارمزد به چه کسی خواهد رسید. همچنین در بخش انتهایی، نکاتی را که باید در زمان انتخاب Fee تراکنش در شبکه بیت کوین مدنظر قرار دهیم را معرفی کردیم.