نقد و بررسی کلیات منتشر شده از «ارز دیجیتال ملی»

چند روزی است که جزئیات مربوط به ارز دیجیتال ملی از سوی ابوطالب نجفی -مدیرعامل شرکت خدمات انفورماتیک- منتشر شده است. همین امر باعث شد که در این مقاله این جزئیات را مورد بررسی قرار دهیم. البته همین ابتدا بایستی به یک نکته اشاره کنیم که هر چند که اعلام شد که جزئیات ارز دیجیتال ملی منتشر شده است، ولی جزئیاتی در کار نبود و باید اسم آن را کلیات بگذاریم.

با توجه به کلیاتی که در تصویر نمایش داده شده است:

۱- منتشر کننده: بانک مرکزی ایران

بانک مرکزی مجاز است به هر میزان که تصمیم بگیرد، این ارز دیجیتال را منتشر کند.

این اتفاق یک امر طبیعی است چرا که هیچ دولتی حاضر به از دست دادن قدرت تولید و انتشار پول نیست و دولت‌ها با سیستم فعلی موجود در بازار ارزهای دیجیتالی که نمی توان بر آن ها کنترلی داشت، مشکل دارند. بازار ارزهای دیجیتالی غیر متمرکز باعث می‌شود که قدرت از دست دولت خارج شود. با توجه به رشد چشمگیر آگاهی و استفاده مردم از این بازار، دولت باید به دنبال راه حلی برای این موضوع باشد. دلیل این امر همانطور که گفتیم این است که دولت نمی خواهد قدرت تولید و انتشار پول را از دست بدهد. پس اگر از دید دولت به بازار ارزهای دیجیتالی نگاه کنیم، این بازار آزاد مالی ایجاد شده یا نباید وجود داشته باشد و یا به صورت کنترل شده در آن فعالیت صورت گیرد.

۲- پشتوانه: ریال

شاید در این قسمت بهتر باشد که کمی به گذشته برگردیم. سال ها قبل تصمیمی گرفته شد که دلار به عنوان معیار و ارز رایج جهانی مورد استفاده قرار گیرد. در پی این تصمیم، همه کشور ها در مراودات مالی خود با کشورهای دیگر از دلار استفاده می کردند. دولت آمریکا اعلام کرد که پشتوانه ارز دلار، طلا می‌باشد. مدتی گذشت و رئیس جمهور فرانسه از آمریکا خواست که در ازای دلارها، طلای معادل آن ها را تحویل دهد. اتفاقی که هیچ وقت صورت نگرفت چرا که دلار، بدون پشتوانه چاپ و منتشر می‌شد. با وجود این اتفاق تورم کشور آمریکا به کل دنیا صادر شد و …

سال ۲۰۰۹ دقیقا جایی است که فلسفه وجودی ارزهای دیجیتالی به وجود آمد. ارز دیجیتالی بیت کوین خلق شد تا بتواند معیار جدیدی باشد در مراودات مالی که توسط مردم صورت می‌گیرد. بیت کوین نسبت به دلار مزیت های زیادی دارد که یکی از آن ها تعداد محدود آن است. محدودیت تعداد کوین ها باعث می‌شود که تورم بر روی آن تاثیری نداشته باشد، در واقع این تقاضا و استفاده توسط مردم است که قیمت این ارز دیجیتالی را مشخص می‌کند.

همانطور که دلار بدون پشتوانه به واسطه استفاده مردم ارزش پیدا می‌کرد، ارز دیجیتالی بیت کوین هم با همین روش ارزش پیدا می‌کند. پس بهتر است بگوییم، پشتوانه ارزهای دیجیتالی، استفاده مردم است، نه این که گفته شود هیچ پشتوانه ای وجود ندارد. تا زمانی که مردم تصمیم داشته باشند از این ارز استفاده بکنند، بیت کوین ارزش خواهد داشت.

با توجه به کلیات مطرح شده، ارز دیجیتال ملی با پشتوانه ریال عرضه خواهد شد. در اینجا دو سوال مهم و اساسی مطرح است:

• در حالی که می دانیم دلار بدون پشتوانه چاپ و منتشر می شود، آیا ریال با پشتوانه چاپ و منتشر می‌شود؟

• تولید ارز دیجیتال ملی با پشتوانه ریال که خود نیاز به پشتوانه دارد، توجیه اقتصادی دارد؟

۳- زیر ساخت: بلاکچین خصوصی دارای مجوز

قبل از هر نقدی، باید اشاره کنیم که هر تکنولوژی جدیدی اگر بخواهد در کشور به بلوغ برسد، باید با داشتن حداقل هایی ارائه شود. پس اینکه نهادهای دولتی زیر ساختی را ارائه دهند که از تکنولوژی بلاکچین استفاده می‌کند، بسیار امر پسندیده ای است و بعد از اجرایی شدن آن، بسیاری از نقدها و مشکلات، مشخص و برطرف خواهد شد.

همانطور که اشاره شده، در این بلاکچین خصوصی از تکنولوژی Hyperledger fabric استفاده شده است. هایپرلجر در واقع یک راه حل و تسهیل کننده برای دولت است که بتواند بلاکچین خصوصی خود را راه اندازی کند. با توجه به کلیات گفته شده، بانک مرکزی تمامی اختیارات را دارا خواهد بود و می‌تواند هر گونه تغییری را در رخدادهای مالی اعمال کند. البته در حال حاضر هم، بانک مرکزی این اختیار را دارد. بانک ها در این شبکه به عنوان نود یا گره شناخته می‌شوند. بانک مرکزی می تواند به هر کدام از بانک ها مجوزهایی را در راستای ثبت، تغییر و حذف تراکنش های مالی در این شبکه، اعطا کند. پس با این تفاسیر اگر هم قرار باشد بلاکچین، شفافیت ایجاد کند، این شفافیت تنها در شبکه بانکی رخ خواهد داد، دقیقا نقطه مقابل بلاکچین های عمومی استفاده شده برای ارزهای دیجیتالی مانند بیت کوین و اتریوم که مردم می‌توانند تمامی تراکنش ها را مشاهده کنند و هیچ کس نمی تواند به سادگی در این تراکنش‌ها تغییری ایجاد کند.

با یک مثال شما را با یکی از مشکلات هایپرلجر آشنا می‌کنیم:

فرض کنید علی و سارا به دنبال خرید پراید هستند. اگر فروش پراید به عهده نودهای شبکه هایپرلجر باشد، نودهای شبکه این اختیار را خواهند داشت که پراید را به علی با قیمت ۱ میلیون ریال و به سارا با قیمت ۴۱ میلیون ریال بفروشند!

به طور کلی، شفافیتی که قرار است با وجود این تکنولوژی ایجاد شود، صرفا برای بانک مرکزی خواهد بود. در صورتی که هدف اصلی ایجاد این بستر هنوز مشخص نشده است، شاید بتوان عدم وجود شفافیت در شبکه بانکی فعلی را دلیل اصلی ایجاد این بستر دانست.

نتیجه گیری

با توجه به اینکه این پروژه در سطح ملی است، باید جزییات بیشتر و کامل تری از آن منتشر شود تا بتوان به صورت دقیق تر به تحلیل کاربردها و مکانیزم آن پرداخت. در حال حاضر با توجه به اطلاعاتی که منتشر شده است، این رمز ارز نمی تواند پاسخگوی مشکلات کشور باشد و مشخصاتش بسیار شبیه به ریال است. باید منتظر ماند و دید که چه جزییاتی از این ارز دیجیتال ملی منتشر می شود.

نظر شما درباره ارز دیجیتال ملی با ویژگی های منتشر شده چیست؟