توکنومیکس شبکه تون (TON)؛ چرا شبکه تون همچنان مورد توجه است؟

در میان دنیای نامحدود ارزهای دیجیتال، اکوسیستم TON یکی از آن‌هایی است که در عمر کوتاه خود خوش‌ درخشیده است و کماکان در مرکز توجه کامیونتی کریپتو قرار دارد. صرافی بایننس نیز در تاریخ ۸ آگوست (۱۹ مرداد) تون کوین را در بخش معاملات اسپات خود فهرست کرد. این خبر دوباره توجهات را به سمت اکوسیستم تون معطوف کرده است.

بی‌شک، این شبکه موفقیت‌ خود را تا حد زیادی مدیون همکاری با تلگرام، یکی از بزرگ‌ترین غول‌های ارتباطات اجتماعی است. در این مقاله قصد داریم سراغ ابعاد اقتصادی پروژه تون در بازار رمزارزها برویم. با میهن بلاکچین همراه باشید تا در این مطلب توکنومیکس شبکه تون (TON) را زیر ذره‌بین ببریم و مکانیزم اجماع، نحوه توزیع توکن‌ها، فرآیند استیکینگ، کارمزد تراکنش‌ها و توکن‌سوزی شبکه تون را بررسی کنیم.

بررسی توکنومیکس شبکه TON

ماجرای راه‌اندازی شبکه تون (The Open network) به سال ۲۰۱۸ برمی‌گردد؛ اما این شبکه رسما در آگوست ۲۰۲۱ (مرداد ۱۴۰۰) راه‌اندازی شد. با وجود همه فراز و نشیب‌ها، رشد اکوسیستم تون فراتر از انتظار بود و پروژه‌های جذابی مانند نات کوین و همستر کامبت حسابی مورد توجه قرارگرفتند.

البته پروژه‌های تون محدود به گیمینگ نیست و اکوسیستم گسترده‌ای شامل کیف پول‌ها، زیرساخت‌های غیرمتمرکز، دیفای، بازارهای معاملاتی، سوشال‌فای، پروژه‌های میم، NFTها و ابزارهای تون را دربرمی‌گیرد. در ادامه می‌خواهیم با بررسی توکنومیکس شبکه TON دلیل استقبال فراوان پروژه‌ها، توسعه‌دهندگان و کاربران از این زنجیره را بیابیم.

معماری سطح بالای شبکه تون (TON)

شبکه اپن نتورک (TON) یک بلاکچین لایه ۱ غیرمتمرکز است که با هدف افزایش سرعت پردازش و کاهش کارمزد تراکنش‌ها طراحی شده است. این شبکه مبتنی بر الگوریتم اجماع اثبات سهام (PoS) است و برای افزایش امنیت و مقیاس‌پذیری از تحمل خطای بیزانس (BFT) استفاده می‌کند. ساختار شبکه تون مبتنی بر معماری چند‌بلاکچینی است و شامل یک Masterchain و چند Workchain و Shardchain می‌شود. 

کاربران شبکه TON می‌توانند با استیک حداقل ۳۰۰٬۰۰۰ توکن تون کوین (TON) به ولیدیتور تبدیل شوند و در فرآیند اجماع شبکه شرکت کنند. درآمد ولیدتورهای تون از دو بخش پاداش بلاک و کارمزد تراکنش‌ها به‌دست می‌آید. در صورتی که ولیدیتورها بلاک‌های نامعتبر را تایید کنند، تمام یا بخشی از توکن‌های استیک‌شده آن‌ها به عنوان جریمه اسلشینگ (slashing) مصادره می‌شود. بخش اعظمی از توکن‌های ضبط‌شده سوزانده می‌شود و باقی‌مانده آن‌ها به عنوان پاداش به «نودهای گزارش‌دهنده بلاک‌های نامعتبر» که به آن‌ها “Fishermen” گفته می‌شود، اختصاص پیدا می‌کند.

نامینیتورها (Nominator) موجودیت‌هایی هستند که سایر نودها را برای تبدیل شدن به ولیدیتور پیشنهاد می‌دهند. نامینیتورها می‌توانند با واگذاری دارایی‌های خودشان به ولیدیتورها سهمی از درآمد آن‌ها را به‌دست بیاورند، البته در جریمه‌ها نیز شریک می‌شوند. تمام نودهای شبکه می‌توانند با واریز مقداری ارز دیجیتال TON به بلاکچین Masterchain به گزارشگر بلاک‌های نامعتبر تبدیل شوند. تجمیع‌کننده‌ها (Collators) نودهایی هستند که بلاک‌های جدید را به ولیدیتورها پیشنهاد می‌دهند؛ البته خود ولیدیتورها هم می‌توانند این کار را انجام دهند.

استخراج و توزیع توکن TON

شبکه تون از جولای ۲۰۲۰ (تیر ۱۳۹۹) تا ژوئن ۲۰۲۲ (خرداد ۱۴۰۱) از مکانیزم اجماع اثبات کار اولیه (IPoW) استفاده می‌کرد و بعد از آن به سیستم اثبات سهام (PoS) تغییر رویه داد. عرضه اولیه توکن‌های TON برابر با ۵ میلیارد واحد بود که ۹۸.۵۵٪ (۴.۹۲۷۵ میلیارد واحد) آن‌ها از پیش استخراج شده بودند و ۱.۴۵٪ (۷۲.۵ میلیون واحد) به اعضای تیم اختصاص یافته‌بودند. گزارش‌ها نشان می‌دهد که ۸۵.۸٪ از توکن‌ها در مرحله IPoW توسط چند ماینر وابسته به بنیاد تون (TON Foundation) مینت شده بود.

کامیونیتی تون برای شفاف‌سازی توزیع توکن‌ها بین هولدرهای خاص، دو پیشنهاد را مطرح و اجرا کرد. ایده اول مسدود‌سازی کیف پول‌های غیرفعال بود. به موجب این تصمیم شبکه ۱.۰۸۱ میلیارد واحد از توکن‌های از‌پیش‌استخراج شده که متعلق به ۱۷۱ اکانت بودند را به مدت ۴۸ ماه مسدود کرد. پیشنهاد دوم راه‌اندازی صندوقی به نام TON Believers Fund بود که با استفاده از «قرارداد هوشمند قفل‌کننده» اجازه داد کاربران دارایی‌هایشان را برای یک دوره پنج‌ساله قفل کنند. این دوره شامل یک قفل اولیه (Cliff) دو ساله و انتشار خطی سه ساله است.

زمان واریز توکن‌ها در ۲۳ اکتبر ۲۰۲۳ (۱ آبان ۱۴۰۲) به پایان رسید و در این پروسه ۱.۰۳۳ میلیارد واحد توکن TON سپرده‌گذاری شد. با احتساب اینکه ۲۸۴ میلیون واحد تون کوین به عنوان پاداش به استیک‌کننده‌ها تعلق می‌گیرد، مجموعا ۱.۳۱۷ میلیارد توکن تون به مدت دو سال قفل‌شده‌اند. بعد از اتمام این بازه، یعنی با شروع انتشار خطی از ۱۲ اکتبر ۲۰۲۵ (۲۰ مهر ۱۴۰۴)، هر ماه حدود ۳۷ میلیون واحد TON به توکن‌های عرضه در گردش اضافه می‌شود. این روند به مدت ۳ سال ادامه پیدا می‌کند.

با اجرای این اقدامات، عملا نزدیک به ۲.۴ میلیارد واحد توکن TON در طول یک دوره معین از عرضه در گردش حذف می‌شوند.

شبکه Masterchain تحت مکانیزم اثبات کار به‌ازای ایجاد هر بلاک ۱.۷ واحد تون و هر شاردچین بابت ایجاد یک بلاک ۱ واحد TON به شبکه اضافه می‌کند. در پایان هر دوره، جوایز تولید بلاک میان ولیدیتورها و نامینیتورها توزیع می‌شود.

دارندگان توکن‌های TON با شرکت در سرویس‌های لیکویید استیکینگ ضمن دسترسی به نقدینگی دارایی خود، پاداش استیکینگ را هم دریافت می‌کنند.

 کاربردهای توکن تون (TON)

ارز دیجیتال Toncoin نقش مهمی در این اکوسیستم ایفا می‌کند و از آن برای موارد زیر استفاده می‌شود:

• توکن پرداخت: از توکن تون برای پرداخت هزینه سرویس‌های مختلف مانند کارمزد تراکنش‌ها، خدمات اپلیکیشن‌ها، سرویس نام دامین (DNS)، ذخیره‌سازی، تبلیغات، پروکسی‌ها و فعالیت‌های میان‌زنجیره‌ای استفاده می‌شود.
• توکن مشوق: از تون‌کوین برای تشویق ولیدیتورها و نامینیتورها به حفظ امنیت شبکه استفاده می‌شود.
• توکن حاکمیتی: دارندگان توکن TON می‌توانند در تصمیم‌گیری‌های حاکمیتی شرکت کنند.

اگرچه حاکمیت شبکه متمرکز است و تحت هدایت بنیاد تون قرار دارد؛ اما ولیدتورها و هولدرهای TON می‌توانند از طریق پلتفرم ton.vote در رای‌گیری‌های پروپزال‌ها شرکت کنند. شایان ذکر است که نتایج این آرا لازم الاجرا نیست.

مکانیزم توکن‌سوزی و کارمزد تراکنش‌های شبکه TON

مکانیزم کارمزد تراکنش‌ها در بلاکچین TON با مدل پرداخت کاربر (User pay) در شبکه اثبات سهام اتریوم کاملا متفاوت است. شبکه تون از مدلی شبیه به پروتکل اینترنت کامپیوتر (ICP) به‌نام مدل پرداخت توسعه‌دهندگان (Developers pay) استفاده می‌کند. هر دو شبکه بر خلاف اتریوم که از قراردادهای هوشمند همزمان استفاده می‌کند، برای اجرای پردازش‌های موازی مبتنی بر یک الگوی ناهمزمان هستند.

کارمزد تراکنش در شبکه تون شامل بخش‌های مختلف ازجمله کارمزد ذخیره‌سازی، کارمزد پیام‌های ورودی و خروجی، کارمزد مسیریابی و کارمزد محاسبات می‌شود. کارمزد تراکنش‌ها به‌طور متوسط حدود ۰.۰۰۵ TON است؛ اما در صورت لزوم، شبکه می‌تواند کارمزد را توسط ولیدیتورها تنظیم کند. مهم‌ترین هدف از دریافت کارمزد تراکنش‌ها، جلوگیری از بارگذاری بیش‌ازحد شبکه توسط عوامل مخرب است. کاربرد دیگر کارمزدها این است که به عنوان مشوق به ولیدیتورها و نامینیتورها داده می‌شود تا امنیت و کارآیی شبکه را حفظ کنند.

نیمی از کارمزدهای شبکه تون هم سوزانده می‌شوند. در واقع توکن‌ها به یک آدرس سیاه‌چاله ارسال می‌شوند و برای همیشه از عرضه در گردش حذف می‌شوند. وجوه حاصل از جریمه‌های اسلشینگ هم به همین سرنوشت مبتلا می‌شوند. این مکانیزم توکن سوزی باعث کاهش عرضه در گردش توکن‌های TON می‌شود و به ثبات اقتصادی و کاهش تورم کمک می‌کند.

جمع‌بندی

توکنومیکس شبکه TON با هدف ایجاد توازن در مشوق‌ها، امنیت شبکه و پایداری اقتصادی طراحی شده است. معماری سطح بالای شبکه و الگوریتم اجماع، مکانیزم پاداش‌دهی به ولیدیتورها برای حفظ امنیت شبکه، نحوه توزیع توکن‌ها، فرآیند قفل‌شدن توکن‌ها برای کاهش عرضه در گردش در بازه‌ مشخص، سیستم کارمزد تراکنش‌ها و مکانیزم توکن‌سوزی از جمله مواردی هستند که در کنار هم به رشد و پایداری اکوسیستم تون کمک کرده‌اند. نظر شما در مورد ابعاد اقتصادی و توکنومیکس شبکه TON چیست؟ پیش‌بینی شما در مورد آینده شبکه تون چیست؟