از زمانی که اولین ارز دیجیتال معرفی شد، بیش از یک دهه میگذرد. حالا تقریبا همه مردم جهان با رمزارزها آشنا هستند و آنها را به عنوان شکل برتر پول میشناسند. اما سوال این است که آیا ارزهای دیجیتال به سطحی رسیدهاند که شبیه به پولهای سنتی بهراحتی در معاملات روزمره استفاده شوند؟ پاسخ این سوال را میخواهیم با آزمون تورینگ کریپتویی پیدا کنیم. آزمون تورینگ کریپتویی، میزان قابلیت استفاده روزمره از ارزهای دیجیتال را میسنجد. اگر علاقهمند هستید که بدانید آزمون تورینگ کریپتویی چیست و دقیقا چه کاری انجام میدهد با مهین بلاکچین همراه باشید.
در مورد آزمون تورینگ کریپتویی چه میدانید؟
قبل از اینکه بدانیم آزمون تورینگ کریپتویی چیست، لازم است که مروری بر تست تورینگ داشته باشیم و ببینیم هدف از طراحی این تست چه بوده است. آزمون تورینگ (Turing Test) با نام اصلی «بازی تقلید» در سال ۱۹۵۰ توسط آلن تورینگ، پدر علم رایانه و هوش مصنوعی معرفی شد. از این تست برای سنجش میزان هوشمندی ماشینها در حوزه هوش مصنوعی استفاده میشود.
این تست نشان میدهد که آیا یک ماشین میتواند آنقدر رفتار هوشمندانهای معادل یا غیرقابل تمایز از انسان داشته باشد که بتوانیم هوش رباتها را بپذیریم. نحوه تست به این صورت است که یک انسان در نقش داور از طریق پیامهای تایپشده در صفحه رایانه با شرکتکنندههای انسانی و ماشینی ارتباط برقرار میکند. تنها در صورتی که شرکتکننده ماشینی بتواند داور را متقاعد کند که انسان است و نه ربات، این ماشین آزمون تورینگ را با موفقیت پشتسر گذاشته و شایسته صفت هوشمند است.
ماهیت اصلی تست تورینگ این است که اگر تعاملات بین انسان و ماشین کاملا طبیعی باشد، مردم میتوانند بدون اینکه به واقعیت پی ببرند با ماشینها تعامل داشته باشند. حالا برگردیم به تست تورینگ کریپتویی. تقریبا ۱۵ سال از زمانی که ارزهای دیجیتال وارد دنیای ما شدند، میگذرد. بیشک در این مدت طرفداران زیادی هم پیدا کردهاند؛ اما سوال این است که آیا آنها موفق شدهاند جایگاهشان را تثبیت کنند تا عامه مردم بدون فکر کردن به این شکل از پرداخت از آن استفاده کنند. برای یافتن پاسخ این سوال و سنجش میزان قابلیت استفاده روزمره از ارزهای دیجیتال از آزمون تورینگ کریپتویی استفاده میکنیم.
آزمون تورینگ کریپتویی چگونه انجام میشود؟
برای اینکه بدانیم ارزهای دیجیتال از آزمون تورینگ کریپتویی سربلند بیرون میآیند یا نه، یک شرط شبیه به گزاره زیر تعیین میکنیم:
اگر بتوانیم با استفاده از یک ارز دیجیتال از استارباکس قهوه بخریم، بدون اینکه فروشنده متوجه شود از رمزارز برای پرداخت استفاده شده است، میتوانیم ادعا کنیم که این ارز دیجیتال تست تورینگ را با موفقیت پشت سر گذاشته است.
در این گزاره عمدا از خرید قهوه و استارباکس استفاده شده است؛ زیرا خرید قهوه یک تراکنش عادی و روزمره است و هدف از آزمون تورینگ کریپتویی این است که ببینیم آیا به جایی رسیدهایم که مردم هنگام خرید سادهترین کالاهای روزمره به روش پرداخت آن فکر نکنند. اگر عامه مردم هنوز مجبور هستند به نحوه استفاده از این فناوری، امکان خرید یا حتی بهصرفهبودن خرید با رمزارزها فکر کنند، یعنی این روش پرداخت هنوز به حد کافی ساده و قابلقبول نیست.
شاید بسیاری از کافههای کوچک در سراسر دنیا پرداخت با بیت کوین را بپذیرند؛ اما دلیل انتخاب استارباکس این است که پذیرش ارز دیجیتال توسط یک زنجیره بزرگ، نشاندهنده پذیرش گسترده است.
هر چند در سراسر دنیا تلاشهایی برای پذیرش گسترده رمزارزها انجام شده است؛ اما هنوز هیچ ارز دیجیتالی نتوانسته تست تورینگ کریپتویی را بگذراند. بهطور مثال استارباکس چندین بار برای پذیرش ارزهای دیجیتال خیز برداشته است؛ اما هیچکدام موفق نبودهاند. همکاری با شرکتهای iPayYou ،Flexa و Bakkt نمونههایی از اقدامات نافرجام استارباکس هستند. در نمونه آخر که همکاری با کیف پول ارز دیجیتال Bakkt بوده است، کاربران باید ارز دیجیتال خود را در پیپال به ارز فیات تبدیل میکردند و بعد خرید خود را انجام میدادند. این یعنی در نهایت پرداخت با دلار انجام میشود و بنابراین در آزمون تورینگ کریپتویی رد میشود.
حالا شاید با خودتان بگویید برای انجام این آزمون لازم است که استارباکس قیمت محصولاتش را با بیت کوین اعلام کند؛ اما اینطور نیست. هدف اصلی تست تورینگ کریپتویی این است که بدون نیاز به ثبات ارزش، پرداخت با ارز دیجیتال به شکل طبیعی و بدون فکر کردن به تفاوت با روشهای پرداخت سنتی انجام شود. اگرچه ثبات قیمت مهم است؛ اما ایده اصلی این است که استارباکس محصولاتش را با قیمت لحظهای بیت کوین ارائه دهد و در این تست قبول شود.
اتفاقی که هنگام پرداخت با ارزهای دیجیتال میافتد باید فرآیندی شبیه به روشهای سنتی باشد. تصور کنید فردی با کارت بانکی کانادایی میخواهد در شعبه آمریکایی استارباکس قهوهای را با دلار آمریکا بخرد. این تراکنش بدون هیچ دردسری انجام میشود، هزینه قهوه بهعلاوه نرخ تبدیل پول مستقیما از حساب بانکی مشتری در کانادا کسر و به حساب فروشگاه اضافه میشود.
برای اینکه ارز دیجیتالی مانند بیت کوین هم بتواند در آزمون تورینگ کریپتویی قبول شود باید بتواند شبیه به همین پروسه را اجرا کند. راه اول این است که مشتری کیف پول خود در صرافی ارز دیجیتال را به یک کارت پرداخت متصل کند و از آن کارت در دستگاه پرداخت استارباکس استفاده کند. صرافی، ارز دیجیتال را از حساب مشتری کسر، سپس آن را به ارز مورد قبول استارباکس تبدیل و در نهایت رسید پرداخت را صادر میکند. در این میان صرافی بابت تبدیل ارز، کارمزد جداگانهای هم دریافت میکند.
روش دوم این است که استارباکس مستقیما بیت کوین را بپذیرد تا دیگر نیازی به تبدیل ارز و دریافت کارمزد توسط صرافی نباشد. استارباکس میتواند از بیت کوینهایی که بهدست میآورد برای خرید ملزوماتی مانند دانههای قهوه، فنجان و حتی پرداخت دستمزد باریستاها استفاده کند.
برای رسیدن به مرحلهای که «فروشنده متوجه نشود که مشتری برای پرداخت از رمزارز استفاده کرده است» ارزهای دیجیتال باید به همان استانداردهایی برسند که ارزهای صادر شده توسط دولتها مانند دلار و یورو به آنها دست یافتهاند. این استاندارد صرفا مربوط به دولتها نیست، بانکها و سایر سیستمهای پرداخت سنتی هم به این استانداردها رسیدهاند.
بهطور مثال بانکها، حسابهایی با موجودی دیجیتال ارائه میدهند که پول پایه نیستند؛ اما دلیل کارآیی آنها این است که ابزارهای پرداخت بانکی مانند کارتهای نقدی از آزمون تورینگ پولی سربلند بیرون آمدهاند. داستان چکها کمی متفاوتتر است و علیرغم پذیرش گسترده ممکن است برخیها چک را قبول نکنند. بههر حال برای اینکه ارزهای دیجیتال به چنین استانداردی برسند به گذشت زمان و تلاش بیشتر نیاز است.
یک نکته دیگر برای اینکه معاملات ارزهای دیجیتال با موفقیت تست تورینگ کریپتویی را پشت سر بگذارند، حذف فرآیندهای پیچیده یا اضافه مانند پیگیریهای مالیاتی است. در برخی موقعیتهای جغرافیایی مشتری میتواند بهراحتی هزینه یک قهوه را با ارز دیجیتال پرداخت کند؛ اما ممکن است برای جواب پسدادن به سازمانهای مالیاتی مجبور باشد سوابق تبدیل ارز دیجیتال به پول فیات را تا قبل از پایان سال مالیاتی نگهداری کند. در چنین مواردی که تراکنش بهراحتی معاملات معمولی انجام نشود، نمیتواند تست تورینگ کریپتویی را پاس کند. بیاید ادامه این ماجرا را از السالوادر اولین کشوری که در مسیر پذیرش ارزهای دیجیتال گام برداشته است، دنبال کنیم.
آیا السالوادر در تست تورینگ کریپتویی موفق بود؟
السالوادر که سالها از دلار امریکا به عنوان ارز رایج استفاده میکرد، در سپتامبر ۲۰۲۱ با حمایت ریس جمهور ناییب بوکله به اولین کشور پذیرنده بیت کوین تبدیل شد. با تصویب این قانون تمام کسبوکارها موظف شدند بیت کوین را به عنوان روش پرداخت بپذیرند. دولت حتی یک کیف پول ارز دیجیتال را به نام چیوو ولت (Chivo Wallet) راهاندازی کرد و ۳۰ دلار اعتبار اولیه به کاربران چیوو هدیه داد. بهنظر میرسد تمام این مراحل طراحی شده بود تا فرآیند گذار سادهتر شود و السالودار بتواند از آزمون تورینگ کریپتویی سربلند بیرون بیاید.
ظاهر امر نشان میداد که ایده دولت موفق بوده است و تراکنشهای متعددی با کیف پول چیوو انجام میشد؛ اما لازم بود معیارهای ارزیابی دقیقتری را درنظر بگیریم. واقعیت این است که آزمون تورینگ کریپتویی، باید آزمونی در بطن جامعه و دل بازار باشد.
صرفا پیادهسازی چنین الگویی مهم نیست، باید ببینیم آیا مردم عمیقا این تغییر را پذیرفتهاند یا خیر. آمارها حاکی از این است که علیرغم تلاشهای فراوان دولت، بیت کوین نتواست به آستانه پذیرش خرید برسد. تنها ۲۰٪ از کاربران بعد از خرج کردن ۳۰ دلار اعتبار رایگان دولت به تراکنش با بیت کوین ادامه دادند. عمده این تراکنشها هم صرف خریدهای روزانه و معاملات تجاری نمیشد؛ بلکه صرفا برای پرداخت مالیات و حوالههای دولتی از بیت کوین استفاده میشد.
صاحبان کسبوکارها نیز علیرغم قانونگذاری دولت، تنها ۲۰٪ بیت کوین را به عنوان ابزار پرداخت پذیرفتند. این مشاغل هم عمدتا شرکتهای بزرگ بودند و به دلیل الزامات قانونی زیر بار رفتند. با این اوصاف تلاش السالوادر برای پذیرش بیت کوین را نمیتوانیم موفقیت در آزمون تورینگ کریپتویی قلمداد کنیم.
این ادعا که اگر دولت یک ارز دیجیتال را به عنوان پول قانونی معرفی کند، نمیتواند آزمون کریپتویی تورینگ را با موفقیت بگذراند، منطقی نیست. مسئله این است که حتی با قانونیشدن ارزهای دیجیتال توسط دولت، شرایط بیشتری باید فراهم شود تا استفاده از ارزهای دیجیتال شبیه به ارزهای فیات و بدون نیاز به فکر کردن اضافی انجام شود.
یک پرسش نهایی در مورد آزمون تورینگ کریپتویی این است که آیا برای موفقیت در این آزمون خریدار و فروشنده هر دو باید ارز دیجیتال داشته باشند؟ پاسخ این سوال را باید در اتفاقی که در مبادلات ارزی خارجی و برای ارزهایی که به موفقیت سیستماتیک دست مییابند (مثل دلار در ایران) پیدا کنیم. حقیقت این است که در تئوری موفقیت ارزهای دیجیتال در آزمون تورینگ کریپتویی، مستلزم این نیست که خریدار و فروشنده هر دو از ارز دیجیتال استفاده کنند؛ اما در عمل پذیرش باید در سطح سیستم اتفاق بیفتد.
جمعبندی
حالا دیگر همه مردم جهارن ارزهای دیجیتال را به عنوان شکلی از پول میشناسند. اما آزمون تورینگ کریپتویی نشان میدهد که رمزارزها تا رسیدن به پذیرش گسترده و کاربردی در معاملات روزمره فاصله زیادی دارند.
پذیرش ارزهای دیجیتال به عنوان یک ابزار پرداخت رایج و بدون مشکل نیازمند گذشت زمان و تلاشهای بیشتر است. رمزارزها باید به همان استانداردهای ارزهای سنتی برسند تا قابلیت استفاده روزمره بیایند و جایگاه خود را در بازارهای مالی تثبیت کنند. نظر شما در مورد آزمون تورینگ کریپتویی چیست؟ آیا رمزارزها میتوانند در آیندهای نزدیک قابلیت استفاده روزمره پیدا کنند و از تست تورینگ کریپتویی سربلند بیرون بیایند؟
