ارزش مفهومی یا Notional Value چیست؟

سرمایه‌گذارن و معامله‌گران همواره به‌دنبال راهی هستند که بتوانند ریسک سرمایه‌گذاری خود را مدیریت کنند. برای این کار نیاز به ابزارهای مختلف است. یکی از این ابزارها ارزش مفهومی یا Notional Value است. ارزش مفهومی مربوط به بازار مشتقه می‌شود با قراردادهای آتی سر و کار دارد. در این مقاله درباره اینکه ارزش مفهومی چیست، نحوه محاسبه Notional Value، مقایسه آن با ارزش بازار و ارزش مفهومی در بازار ارزهای دیجیتال صحبت می‌کنیم. با میهن بلاکچین همراه باشید.

ارزش مفهومی چیست؟

ارزش مفهومی زمانی استفاده می‌شود که بخواهیم دارایی‌های معامله‌شده در قراردادهای مشتقه را ارزش‌گذاری کنیم. به‌عبارت دیگر، Notional Value این اطلاعات را در اختیار ما قرار می‌دهد که چه‌مقدار سرمایه در پوزیشن‌های مربوط به ابزارهای مشتقه کنترل می‌شود. ارزش مفهومی در بازارهای مالی مانند قراردادهای آپشن یا اختیار، فیوچرز یا آتی و بازار ارزهای دیجیتال استفاده می‌شود.

ارزش مفهومی در قراردادهای مشتقه به‌خاطر وجود لوریج از ارزش بازار (Market Value) بیشتر است. لوریج به معامله‌گران اجازه می‌دهد که با مقدار کمی از سرمایه، وارد معامله‌های بزرگ‌تر شوند. ارزش Notional مربوط به ارزش کل پوزیشن می‌شود، در حالی که ارزش بازار متفاوت است. در بخش بعدی درباره ارزش بازار و تفاوت آن با ارزش مفهومی اشاره می‌کنیم. مقدار لوریج استفاده‌شده را می‌توان به وسیله تقسیم ارزش مفهومی بر ارزش بازار به‌دست آورد.

لوریج= ارزش مفهومی / ارزش بازار

اگر فردی می‌خواهد دارایی را که ارزش مفهومی آن ۱۵۰ هزار دلار و ارزش بازار آن ۱۰ هزار دلار است، خریداری کند، او می‌تواند از یک لوریج به اندازه ۱۵ استفاده کند. به‌عبارت دیگر می‌تواند با سرمایه به‌مراتب کمتر و لورج محاسبه‌شده، وارد پوزیشن خرید یا فروش شود.

ارزش بازار چیست و چه تفاوتی با ارزش مفهومی دارد؟

ارزش مفهومی و ارزش بازار هر دو درباره ارزش یک دارایی صحبت می‌کنند. همان‌طور که گفتیم، Notional Value درباره مقدار ارزش کل یک دارایی که توسط قراردادهای مشتقه کنترل می‌شود، صحبت می‌کند. در طرف دیگر ارزش بازار به قیمت لحظه‌ای یک دارایی می‌گویند. علاوه‌بر این ممکن است در برخی مواقع ارزش بازار به مارکت کپ (Market Capitalization) یک سهم یا یک دارایی گفته شود. این مولفه از ضرب تعداد سهام یا دارایی (برای مثال تعداد کوین یا توکن یک ارز دیجیتال) در قیمت لحظه‌ای آن به‌دست می‌آید.

ارزش بازار می‌تواند در طول دوره‌های مختلف و با توجه به سیکل‌های تجاری، دچار نوسان‌های شدید شود. به‌طور قطع Market value در طول بازارهای نزولی و خرسی دچار سقوط می‌شود و در بازارهای صعودی و گاوی افزایش می‌یابد.

ارزش مفهومی چگونه محاسبه می‌شود؟

برای محاسبه ارزش مفهومی به دو مولفه نیاز داریم. این دو مولفه اندازه قرارداد (Contract Size) و قیمت اسپات و لحظه‌ای دارایی مورد نظر (Current Spot Price) است.

اندازه قرارداد به تعداد واحدهایی که در یک قرارداد آتی مورد معامله قرار می‌گیرد، گفته می‌شود. این واحد حجم (Volume)، وزن (Weight)، یا هر معیار اندازه‌گیری مالی (Financial Measurment) می‌تواند باشد. برای اندازه‌گیری ارزش مفهومی تنها کافیست اندازه قرارداد را در قیمت اسپات ضرب کنیم.

ارزش مفهومی (Notional Value)= اندازه قرارداد (Contract Size) × قیمت اسپات (Current Spot Price)

برای درک بهتر، اجازه دهید مثالی بزنیم. یک قرارداد فیوچرز نفت خام، شامل ۱۰۰۰ بشکه می‌شود. اگر قیمت بازار هر بشکه را ۵۰ دلار در نظر بگیریم، ارزش مفهومی یک قرارداد آتی نفت خام ۵۰ هزار دلار می‌شود.

ارزش مفهومی چه کاربردی دارد؟

حال که متوجه شدیم ارزش مفهومی یا Notional Value چیست، چگونه محاسبه می‌شود و چه تفاوتی با ارزش بازار دارد، بهتر است درباره کاربردهای ارزش مفهومی صحبت کنیم.

تعیین مارجین معاملات با استفاده از Notional Value

یکی از کاربردهای Notional Value، تعیین مارجین معاملات است. برای مثال اگر مارجین پوزیشن نفت خام ۵ درصد باشد، برای ورود به پوزیشن نفت خام حداقل به ۲۵۰۰ دلار نیاز داریم. این عدد چگونه به‌دست آمد؟ با ضرب مقدار مارجین (پنج درصد) در ارزش مفهومی که در بخش قبل آن را محاسبه کردیم (۵۰ هزار دلار)، مقدار مارجین مورد نظر را محاسبه کردیم.

استفاده از ارزش مفهومی در مدیریت ریسک معاملات

همان‌طور که در مقدمه این مقاله هم به آن اشاره کردیم، یکی دیگر از کاربردهای ارزش مفهومی، مدیریت ریسک سرمایه‌گذاری است.  سرمایه‌گذاران برای اینکه بتوانند با ریسک‌های موجود مانند تغییر روند قیمتی روبه‌رو شوند و سرمایه خود را حفظ کنند، معمولا از استراتژی به‌نام هج (Hedg) کردن استفاده می‌کند. یکی از اصول هج کردن، باز کردن پوزیشن‌های معکوس است.

برای اینکه بتوانیم کاربرد ارزش مفهومی را در مدیریت ریسک و هج کردن توضیح دهیم، مثالی می‌زنیم. فرض کنید در مثالی که از ابتدای مقاله با آن همراه هستیم، فردی یک میلیون دلار در قرارداد فیوچرز نفت سرمایه‌گذاری کرده است. این فرد برای اینکه بتواند سرمایه خود را در برابر ریزش قیمت مصون کند، باید در جهت عکس قرار داد خود که قرارداد خرید است، اقدام به‌فروش قرارداد کند. اما سوال اینجاست که به چه مقدار؟

نسبت هج = ارزش مورد معامله / ارزش مفهومی

برای اینکه این فرد بتواند اصطلاحا نسبت هج را برای سرمایه خود به‌دست بیاورد، کافی است ارزش معامله خود را بر ارزش مفهومی قرارداد تقسیم کند. در مثال ما ارزش مفهومی قرارداد ۵۰ هزار دلار است؛ بنابراین نسبت یا نرخ هج برابر با ۲۰ می‌شود. فرد سرمایه‌گذار باید ۲۰ قرارد آتی را برای هج کردن سرمایه خود بفروشد که سرمایه‌گذاری‌اش با ضرر روبه‌رو نشود.

ارزش مفهومی در بازار ارزهای دیجیتال

از آنجایی که مفاهیمی مانند قراردادهای مشتقه و آتی در بازار ارزهای دیجیتال نیز وجود دارد، بنابراین ارزش مفهومی نیز به همان مفهوم است. در اینجا برای درک بهتر، از نحوه محاسبه ارزش مفهومی در بایننس استفاده می‌کنیم.

هر قرارداد فیوچرز بیت کوین در بایننس ۱۰۰ دلار است (این عدد برای آلت کوین‌ها ۱۰ دلار است). این قراردادهای بر خلاف قراردادهای دائمی یا پرپچوال، در یک زمان مشخص باید تسویه شوند یا به‌عبارت دیگر قراردادهای فیوچرز یک تاریخ سررسید دارند که دو طرف معامله باید در تاریخ مشخص به تعهدات خود عمل کنند.

بایننس برای محاسبه ارزش مفهومی قراردادهای فیوچرز، تعداد قراردادها را در ارزش آن‌ها (۱۰۰) دلار ضرب و بر قیمت بازار تقسیم می‌کند. اگر فردی ۱۰ قرارداد خرید استقراضی (Long) داشته باشد، و قیمت لحظه‌ای بیت کوین ۲۰ هزار دلار باشد، Notional Value قرارداد بیت کوین برابر با ۰.۰۵ دلار می‌شود.

پرسش و پاسخ (FAQ)

• ارزش مفهومی (Notional Value) چیست و مربوط به چه حوزه‌ای می‌شود؟

ارزش مفهومی به معنای ارزش کل پوزیشن‌های یک دارایی است که در قراردادهای مشتقه معامله می‌شود. این مفهوم مربوط به قراردهای مشتقه و بازار فیوچرز می‌شود.

• ارزش مفهومی یا Notional Value چه کاربردی دارد؟

از ارزش مفهومی برای تعیین میزان لوریج و مارجین مورد نظر به‌منظور ورود به معاملات فیوچرز استفاده می‌شود. علاوه‌بر این یکی از کاربردهای بسیار مهم ارزش مفهومی، مدیریت سرمایه‌گذاری و یافتن میزان هج مناسب است.

جمع‌بندی

در این مقاله درباره اینکه ارزش مفهومی یا Notional Value چیست، صحبت و نحوه محاسبه و کاربردهای آن را مطرح کردیم. ارزش مفهومی به ارزش کل قراردادهای مشتقه یک دارایی گفته می‌شود و میزان سرمایه‌ای را که تحت کنترل آن‌ها است، نشان می‌دهد. یکی از کاربردها و استفاده‌های مهم Notional Value، مدیریت ریسک سرمایه‌گذاری است. معامله‌گران می‌توانند با استفاده از ارزش مفهومی نسب هج معاملات خود را به‌دست آورند و ریسک سرمایه‌گذاریشان را کاهش دهند. 

آیا شما با ارزش مفهومی آشنایی داشتید و از آن در استراتژی معاملاتی خود استفاده کرده‌اید؟