پلتفرم وی چین (VeChain) چیست؛ استفاده از بلاک چین در دنیای واقعی

وی‌چین (VeChain) بر این باور بنا شده است که تکنولوژی بلاک‌چین یکی از پایه‌‌های نسل جدید فناوری اطلاعات در کنار تکنولوژی‌های دیگری همچون هوش مصنوعی، واقعیت مجازی، واقعیت افزوده و اینترنت اشیاء خواهد بود. ویژگی‌های خاص بلاک‌چین (همچون غیرقابل تغییر بودن) آن را برای استفاده به عنوان زیرساخت در مصارف خاص دنیای واقعی متمایز کرده است. با ما همراه باشید تا ببینیم این شبکه چه ویژگی‌های متمایزی دارد، به دنبال حل چه مشکلاتی است.

وی‌چین چیست؟

وی چین (VeChain) یک پلتفرم فعال بلاک چین است که برای ارتقاء فرآیندهای مدیریت زنجیره تامین، طراحی شده است. وی‌چین با استفاده از تکنولوژی دفتر کل توزیع شده، به مشتریان و خرده فروشان امکان تعیین کیفیت و صحت محصولاتی که خریداری می‌کنند را می‌دهد.

از بخش مواد تولیدی تا سرویس‌دهی، تاریخ و جایگزینی قطعات یدکی، همه این اطلاعات که مربوط به زنجیره تامین یک محصول است می‌تواند روی بلاک چین ثبت و تأیید شود تا یک اکوسیستم مدیریت زنجیره تامین امن برای همه جامعه ایجاد کند. در ویدیو زیر با وی چین بیشتر آشنا شوید:

این شبکه که متعلق به بنیاد غیرانتفاعی سنگاپوری وی‌چین است بر بستر بلاک‌چین عمومی خود با نام وی‌چین تور (VeChainThor) بنا شده است که با هدف استفاده گسترده تجاری از فناوری بلاک‌چین توسعه یافته است. این بلاکچین با استفاده گسترده از امکانات اینترنت اشیاء (IoT)، به دنبال حل مشکلات دنیای واقعی خصوصا در حوزه ترابری و زنجیره تامین است. در ادامه با ویژگی‌های این شبکه بیشتر آشنا می‌شویم:

الگوریتم اجماع شبکه وی‌چین چیست؟

وی‌چین تور از الگوریتم اجماع گواه اثبات اعتبار برای نهایی کردن تراکنش‌ها و تغییر حالت ماشین مجازی خود استفاده می‌کند. الگوریتم اجماع گواه اثبات اعتبار روش اجماعی است که در آن نودها پیش از شرکت در فرایند تایید بلوک می‌بایست اعتبارسنجی شده باشند. وقتی هویت و اعتبار نودها تایید شده، هر کدام شانسی برابر برای انتشار بلوک‌های جدید در شبکه و کسب پاداش دارند. بدین صورت نودهای ثروتمندتر بر دیگر گره‌ها مزیت خاصی ندارند.

از طرف دیگر گواه اثبات اعتبار پهنای باند کمی مصرف می‌کند، زمان تولید بلوک کوتاهی دارد و در نتیجه به سیستم این اجازه را می‌دهد تا تعداد تراکنش‌های بیشتری در واحد زمان به انجام برساند. گواه اثبات اعتبار از اصل طولانی‌ترین زنجیره برای شناسایی زنجیره اصلی استفاده می‌کند و در هنگام تشکیل بلوک جدید، رهبر آن دور، تعداد نودهای فعال شبکه را رصد و در بلوک جدید به همراه نتیجه تراکنش‌ها اضافه می‌کند، دیگر نودها باید بر روی پذیرفتن بلوک جدید به توافق برسند. یک نود هنگامی «غیر فعال» نامیده می‌شود که در هنگام رهبری تشکیل بلوک جدید، فرصت این کار را از دست دهد. در صورت فعالیت مجدد، آن نود دوباره فعال تلقی می‌شود. 

علی‌رغم تمامی مزایای اشاره شده، بنیاد وی‌چین بر روی بهبود این الگوریتم اجماع اصرار دارد و در صدد رفع معایب آن است. برای مثال، هنوز راهی الگوریتمی و موثر برای منصرف کردن یک گره برای دستکاری سیستم در هنگامی که آن حق به او در فرایندی تصادفی داده می‌شود، وجود ندارد. هر چند هرگونه سابقه فعالیت سوئی علیه شبکه در سوابق آن گره باقی خواهد ماند و عواقب خواهد داشت.

همچنین این نوع اجماع متعلق به خانواده اجماع‌های ناکاموتو است که تنها اطمینانی احتمالی (و نه قطعی) از صحت تراکنش‌ها به دست می‌دهد که در شرایط خاص می‌تواند کافی نباشد. در نتیجه وی‌چین بر روی بهبود موارد زیر در این اجماع کار می‌کند:

۱. نهایی شدن مطلق (یا تضمین صحت) بلوک‌ها و تراکنش‌ها 

۲. کاهش قابل توجه خطر مختل شدن موقت شبکه که باعث بالا رفتن ثبات می‌شود.

۳. همگرایی سریع‌تر فرایند نهایی شدن احتمالی که سبب سرعت بخشیدن به تایید شدن تراکنش‌ها در برنامه‌های غیرمتمرکز می‌شود.

آخرین راهکار وی‌چین برای اجماع با نام الگوریتم «زنجیره امن، منعطف بسته به نوع استفاده، با رویکرد نسبتا بدون فورک» با نام اختصاری SURFACE هم اکنون در این بلاک‌چین به کار می‌رود.

برای رسیدن به این اهداف، وی‌چین دو راهکار در نظر گرفت:

مکانیزم پیشنهاد کمیته

این راه نحوه ایجاد بلوک جدید را به کلی متحول می‌کند. به شکل مشخص، به جز سازنده بلوک که انتخاب می‌شود، به دیگر نودها هم در فرایند ساخت نیاز است. در هر دور از ساخت بلوک، تعدادی از گره‌ها به عنوان اعضای کمیته انتخاب می‌شوند و پیشنهاد فرستاده شده از سوی سازنده بلوک را با امضای خود تایید می‌کنند. این روش در کنار راهکار انتخاب تصادفی اعضای کمیته سبب می‌شود که برای ایجاد بلوک‌های ناصحیح، احتیاج به دسیسه‌چینی با تعداد زیادی از نودها باشد.

مکانیزم نهایی شدن بلوک

این راهکار سبب تضمین نهایی شدن بلوک‌های مورد تایید می‌شود. پس از اینکه یک بلوک نهایی شد، روش اجماع، غیرقابل تغییر بودن آن را تضمین می‌کند.

برای نهایی شدن، وی‌چین تور از روشی سه مرحله‌ای با بهره‌گیری از اجماع تحمل خطای بیزانسی (BFT) استفاده می‌کند. در هر مرحله، هر بلوک مشخص باید نظر مساعد دو سوم از گره‌های شبکه را جلب نماید. برای کاهش تاخیر، به جای الزام گره‌ها برای پاسخ به شکل همزمان، شبکه تنها سازنده بلوک و اعضای کمیته را ملزم به پاسخ سریع می‌کند.

ویژگی‌های تراکنش

بلاک‌چین وی‌چین تور برای برآوردن نیازهای فعالان اقتصادی، ویژگی‌های متنوعی به شیوه انجام تراکنش‌های خود افزوده است:

تراکنش‌های چند کاره

در این تراکنش‌ها، انجام تراکنش منوط به محقق شدن شروط دیگر می‌شود. علاوه بر آن می‌توان چندین تراکنش همزمان را با یکدیگر ترکیب کرد. لازم به ذکر است که تمامی این تراکنش‌ها به شکل اتمی انجام می‌شود، یعنی اگر تنها یکی از اجزاء/تراکنش‌ها محقق نشود، دیگر تراکنش‌ها نیز اجرا نمی‌شوند.

تعیین عمر یک تراکنش

این شبکه مکانیزمی کنترلی دارد تا کاربران بتوانند مدت عمر یک تراکنش را تعیین کنند. این ویژگی برای تعیین زمان منقضی شدن/اجرا شدن یک تراکنش به کار می‌آید.

امکان پرداخت هزینه تراکنش توسط دریافت‌کننده یا شخص ثالث

 این امکان موانع استفاده از برنامه‌های غیرمتمرکز (dApps) را کاهش می‌دهد چرا که احتیاجی به داشتن ارزی که برای پرداخت هزینه تراکنش در آن بلاک‌چین از آن استفاده می‌شود، نیست.

مکانیزم تصمیم‌گیری آن‌چین

پروسه تصمیم‌گیری در بلاک‌چین وی‌چین تور سه مرحله دارد:

تصمیم‌گیری: تصمیم‌ها از طریق رای‌گیری اخذ می‌شوند. رای‌گیری می‌تواند بر روی شبکه و از طریق یک قرارداد رای‌گیری انجام شود و یا خارج از شبکه و داخل هیات حاکمه. اولین شیوه حداکثر شفافیت را به همراه دارد و اغلب تمامی سهام‌داران را در بر می‌گیرد در حالی که شیوه دوم تکمیل‌کننده اولی است و بهره‌وری و سرعت بیشتری دارد.

تایید: در پروسه تایید، تصمیم اخذ شده در مرحله اول به هیات حاکمه برای تایید نهایی پیشنهاد می‌شود. هر پیشنهاد باید توسط حداکثر اعضای هیات حاکمه تایید شود. این لایه حفاظتی اضافه برای محافظت در برابر فعالیت‌های خرابکارانه در شبکه (بهره بردن از نقص امنیتی قرارداد رای‌گیری) تعبیه شده است.

اجرا: وقتی یک پیشنهاد به حد نصاب رسید، هر کس می‌تواند عمل پیشنهاد شده را آغاز کند.

حاکمیت

اگرچه غیرمتمرکزگرایی یکی از سنگ بناهای اصلی فناوری بلاک‌چین است اما در شکل خام خود معایبی دارد که می‌تواند منجر به عدم بهره‌وری و ظرفیت پایین برای انجام اعمال سریع باشد. وی‌چین اعتقاد دارد که مشکلات مقیاس‌پذیری، بیش از آن که مرتبط با مسائل فنی باشد بیشتر به نگرانی‌های شیوه حاکمیتی برمی‌گردد. از این رو، وی‌چین ساختار زیر را اتخاذ کرده است. بنیاد وی‌چین یک سازمان غیرانتفاعی است که متعهد به توسعه، حکمرانی و پیشرفت اکوسیستم وی‌چین است. در راس هرم، کمیته راهبری (Board of Steering Committee) قرار دارد که هیات حاکمه این بنیاد است. اعضای آن توسط ذی‌نفعانی که حق رای دارند، تعیین می‌شوند. کمیته راهبری، استراتژی‌های حیاتی را برمی‌گزیند و اعضای کمیته‌های تخصصی را انتخاب می‌کند تا ناظر بر واحدهای عملیاتی بنیاد باشند. منتها در خصوص مسائل بنیادین، رای تمامی ذی‌نفعان لازم است. موارد بنیادین به شرح زیر هستند:

چارت سازمانی بنیاد غیرانتفاعی وی‌چین – کمیته راهبری با رای‌گیری از ذی‌نفعان انتخاب می‌شوند.

– انتخاب کمیته جدید راهبری

– تغییر اساسی مکانیزم اجماع بلاکچین وی‌چین تور (آپدیت یا بهبود بر روی اجماع اثبات اعتبار فعلی مشمول این حالت نمی‌شود).

– تغییر نرخ نشر توکن VTHO (در ادامه بیشتر توضیح خواهیم داد)

– دیگر موضوع‌هایی که کمیته راهبری لازم می‌داند تا رای تمامی اعضاء را جویا شود.

 تیم هدایت‌کننده پروژه

اعضای کمیته راهبری با انتخابات تعیین می‌شوند و مدت زمان خدمت آن‌ها دو سال است. در کنار کمیته راهبری، هیات مشاوری از متخصصان نیز وجود دارد که در صورت وقوع اتفاقات غیرمترقبه یا استعفای یکی از اعضای کمیته راهبری، یکی از بین آنان جایگزین خواهد شد.

کمیته راهبری فعلی بنیاد وی‌چین

 سانی لو (Sunny Lu) بنیان‌گذار و مدیر ارشد اجرایی وی‌چین است. او پیش‌تر مدیر ارشد فنی شاخه چین لویی ویتون بوده است و در شرکت باکاردی نیز سابقه فعالیت دارد. در سال ۲۰۱۵، ایده وی‌چین متولد شد و لو شرکت را پایه گذاشت. در ابتدا وی‌چین زیرمجموعه یکی از بزرگترین شرکت‌های فعال در زمینه بلاک‌چین در چین، با نام بیتسه (Bitse) بود اما با جدایی سانی لو، وی‌چین نیز از آن مجموعه جدا شد و به شکل مستقل به فعالیت ادامه داد. در سال ۲۰۱۸، شرکت دست به یک پوست‌اندازی برندینگ کامل زد و از دل آن بلاک‌چین وی‌چین تور و توکن‌های آن زاده شد.

سهام‌گذاران دارای حق رای

در اکوسیستم وی‌چین سه گروه از نودها حق رای دارند؛ مسترنودهای تاییدکننده (Authority Masternodes)، نودهای اقتصادی ایکس (Economic X Nodes) و نودهای اقتصادی (Economic Nodes). نودها می‌توانند فرد حقیقی، موسسات دولتی، موسسه‌های غیرانتفاعی و دیگر انواع شخصیت‌های حقوقی باشند. مسترنودهای تاییدکننده علاوه بر دیگر شرایط، باید پیشینه‌شان توسط بنیاد مورد بررسی قرار گیرد و هویت آن‌ها مشخص شود.

نحوه تخصیص رای‌ها و شرایط لازم برای تبدیل به نود مطابق شکل زیر است:

مسترنودهای تایید‌کننده

این نودها باید حداقل ۲۵میلیون توکن وی‌چین (VET)‌ استیک کنند و هویت‌شان مورد تایید قرار گیرد. آن‌ها در شبکه وظیفه تولید بلوک‌های جدید را به عهده دارند و ۳۰ درصد از هزینه‌های تراکنش را دریافت می‌کنند. ۴۰ درصد از وزن رای‌ها، متعلق به این دسته از نودهاست. ۱۰۱ مسترنود در شبکه وی‌چین وجود دارد.

نودهای اقتصادی X و نودهای اقتصادی

نودهای اقتصادی X متعلق به ابتدای فعالیت شبکه هستند و سطوح مختلفی دارند. این طرح برای تشویق کاربران وفادار این اکوسیستم ایجاد شد و دیگر نمی‌توان بدل به گره جدید اقتصادی X شد. با توجه به شروط گذاشته شده، از تعداد این نودها در طول زمان کاسته خواهد شد. پاداش‌هایی برای این گروه و نودهای اقتصادی در نظر گرفته شده است. نودهای اقتصادی طرح مشوق فعال فعلی شبکه است. این دو گروه به ترتیب ۴۰ و ۲۰ درصد دیگر رای‌ها را در اختیار دارند.

بنیاد وی‌چین غیرانتفاعی است و بنیان‌گذاران و مدیران آن سودی از قبل فعالیت‌های شبکه به دست نمی‌آورند و تمامی عایدی این بنیاد پس از کسر هزینه‌ها، صرف پیشرفت اکوسیستم این شبکه می‌شود. همچنین ۱۰ درصد از این مبلغ به صندوق اکوسیستم وی‌چین (VeChain Ecosystem Fund) اختصاص می‌یابد که به حمایت مالی از پروژه‌های نوآورانه فعال بر این بلاک‌چین می‌پردازد.

مدل اقتصادی

وی‌چین مدل اقتصادی دو توکنه دارد؛ این امر بدین خاطر است که ارزش کوین/توکن بومی یک شبکه به موارد خارجی متعدد (و بعضا سوداگرانه) وابسته است در حالی که فعالان اقتصادی احتیاج به ثبات اقتصادی و پیش‌بینی‌پذیری برای اتخاذ یک روش جدید دارند.

توکن‌های وی‌چین (VET) و وی‌چین‌تور (VTHO)

وی‌چین دو توکن در اکوسیستم خود دارد: توکن وی‌چین (VET) که توکن بومی شبکه و برای انتقال ارزش در این شبکه استفاده می‌شود و توکن وی‌تور (VTHO) که نقشی معادل «گس» در شبکه اتریوم را داراست و برای هزینه تراکنش‌ها و اجرای قراردادهای هوشمند به کار می‌رود. طبق مدل اقتصادی این شبکه، به ازای نگهداری از VET، با نرخی مشخص (که تعیین آن یکی از وظایف کمیته راهبری است) به آن آدرس VTHO تعلق می‌گیرد. بنابراین این امکان وجود دارد که بتوان تنها با نگهداری از توکن وی‌چین به اندازه کافی، انتقالی بدون هزینه داشت.

تعداد کل توکن‌های وی‌چین، ۸۶۷۱۲۶۳۴‍‍۴۶۶ عدد است که از آن تعداد حدود ۶۵ میلیارد عدد در حال گردش هستند. نرخ فعلی تولید VTHO به ازای هر VET در روز، ۰.۰۰۰۴۳۲ است. ۷۰ درصد VTHOها سوزانده می‌شوند و باقی به مسترنودها که وظیفه ساخت بلوک را دارند به شکل پاداش پرداخت می‌شود.

قیمت وی‌چین (VET) در زمان نگارش این مطلب حدود ۷ سنت است و با ارزش بازار ۵۰۴۶۶۳۸۹۴۲ دلاری در رتبه ۲۲ام با ارزش‌ترین کوین‌های بازار در سایت کوین ‌مارکت ‌کپ است. در ماه اردیبهشت ۱۴۰۰، بالاترین قیمت تاریخ این کوین رقم خورد. قیمت VET در آن زمان به ۲۵ سنت رسید.

قیمت وی‌تور (VTHO) هم‌اکنون ۰.۰۰۶۲ دلار است و با مارکت‌ کپ ۲۳۲ میلیون دلاری، در رتبه ۱۲۹ ارزش توکن‌ها قرار دارد.

 از کجا بخریم؟

 این دو توکن را می‌توان از عموم صرافی‌های مطرح تهیه کرد؛ صرافی‌هایی همچون بایننس، هوبی، کوکوین، بیت‌هامب، بیت‌فینکس و Crypto.com برخی از صرافی‌هایی هستند که توکن‌های VET و VTHO را لیست کرده و عرضه می‌نمایند.

کیف پول‌ها

وی‌چین تقریبا برای تمامی پلتفرم‌ها کیف پول رسمی توسعه داده است. علاوه بر دو کیف پول موبایلی وی‌چین تور والت (برای سیستم عامل اندروید و iOS)، کیف پول دسکتاپی این شبکه با نام سینک (Sync) برای سیستم عامل‌های ویندوز، مک و لینوکس قابل دسترسی است. هم‌چنین کیف پول‌هایی همچون آرکین (Arkane)، اتمیک (Atomic)، کوبو (Cobo)، اگزودوس (Exodus)، گاردا (Guarda)، تراست (Trust) و مای سیف والت (MySafeWallet) از این شبکه پشتیبانی می‌کنند.

موارد استفاده

هیچ تکنولوژی جدیدی بدون آن که موفق شود ارزشی جدید خلق کند یا گره‌ای از گره‌های فعلی بگشاید، نمی‌تواند مقبولیت و رواج یابد. تکنولوژی بلاک‌چین نیز از این قاعده مستثنی نیست. در نظرسنجی جهانی سال ۲۰۱۹ موسسه معظم Deloitte، پنجاه و سه درصد مصاحبه‌شوندگان، فناوری بلاک‌چین را برای سازمان خود در آینده مهم دانستند و ۸۳ درصد برای آن موارد استفاده قابل توجهی قائل بودند.

در ادامه برخی از موارد استفاده از بلاک‌چین VeChain را مرور خواهیم کرد:

–          تضمین سلامت مواد خوراکی:

چرخه تامین صنایع غذایی مملو از ناکارآمدی و تقلب است و این زنجیره از فراهم کردن شفافیت و تضمین لازم در خصوص این گروه مهم مصرفی عاجز است. بنابر گزارش سازمان بهداشت جهانی، هر ساله از هر ده نفر، یک نفر دچار مسمومیت غذایی می‌شود. برای حل این معضل، وی‌چین می‌تواند یک راهکار بدون نیاز به اعتماد را برای بازیگران مختلف این زنجیره تامین کند. با استفاده از سنسورهای IoT و کدهای QR، مصرف‌کننده می‌تواند از جزیی‌ترین اطلاعات تولید و نگهداری یک محصول (دمای نگهداری، رطوبت، محل تولید و…) تا لحظه خرید مطلع شود. در خرداد ۱۳۹۸، وی‌چین با همکاری با شاخه کشور چین شرکت والمارت، پلتفرم رهگیری را برای ۲۳ گروه از محصولات این غول فروشگاه‌های زنجیره‌ای فراهم کرد. با اسکن کردن کد روی محصولات، مشتریان می‌توانند اطلاعات جامعی از محصول موردنظرشان کسب کنند.

–          تضمین اصالت محصولات گران‌بها با دیجیتالیزه کردن:

تنها در سال ۲۰۱۸، ارزش محصولات تقلبی و فیک در سطح جهان بالغ بر ۱.۲ تریلیون دلار بوده است. بازار فروش آنلاین محصولات لوکس تقلبی، جایی است که نظارت قانونی چندانی روی آن وجود ندارد و سازندگان این محصولات، سالی ۳۰ میلیارد دلار تنها از قبل این فروشگاه‌های آنلاین متضرر می‌شوند. وی‌چین برای حل این معضل از تگ‌های NFC هوشمند استفاده می‌کند؛ این‌گونه هر محصول فیزیکی را می‌توان با یک هویت یکتا در بلاک‌چین ثبت کرد. این شیوه موقعیت‌های جدیدی برای تبلیغات، ردگیری و تضمین اصالت در اختیار سازندگان قرار می‌دهد. وی‌چین در همین راستا با شرکت تولیدکننده محصولات چرم Luxury Maison و فروشگاه آنلاین Reebonz همکاری داشته است.

–          بازار خودروی دست دوم:

دستکاری مقدار کیلومتر پیموده شده وسایل نقلیه، یکی از راه‌های تقلب رایج کلاه‌برداران در بازار است. وی‌چین با راهکار پاسپورت دیجیتال خودرو، به دنبال رفع این معضل است و با همکاری شرکت بی‌ام‌و، این راهکار را در خودروهای این شرکت با نام تجاری VerifyCar پیاده‌سازی کرده است.

علاوه بر این‌ها، لیست برخی از برنامه‌های غیرمتمرکز پیاده شده بر روی این بلاک‌چین را می‌توانید از این لینک مشاهده کنید.

 لیست همکاری‌های پروژه

اکوسیستم وی‌چین همکاری‌های گسترده‌ای با شرکت‌های معتبر در سطح جهانی دارد؛ سیاهه برخی از آنان به شرح زیر است:

• همکاری استراتژیک: وی‌چین با شرکت‌های DNV GL، PWC، NRCC، YIDA و BitOcean شریک استراتژیک است و در سطح بالایی همکاری دارد.
• دیگر همکاری‌ها: برخی از مهم‌ترین شرکا و نهادهای همکار با اکوسیستم وی‌چین عبارتند از خودروسازی بی‌ام‌و، هولدینگ لویی ویتون موئه هنسی،‌ همکاری با دولت چین در منطقه گویان در غرب این کشور، شرکت اپراتور همراه چاینا یونیکام (China Unicom)، شرکت ترابری معظم کوهنه ناگل، گروه خودروسازی رنو، شرکت مخابراتی NTT Docomo، همکاری با دولت قبرس، شرکت تولیدکننده لوازم خانگی هایر، H&M و بخش مشاوره کوین‌تلگراف.

سخن پایانی

وی‌چین و بلاک‌چین وی‌چین تور با هدف فراهم کردن ساختار لازم برای شرکت‌های تجاری برای کاهش هزینه اعتماد در فعالیت‌های خود به وجود آمده است. این اکوسیستم که زیرنظر بنیاد غیرانتفاعی وی‌چین اداره می‌شود با حمایت از پروژه‌های مستعد سعی دارد تا محصولات بهتر و مفیدتری روانه بازار کند. سیستم اقتصادی دو توکنه این پلتفرم، محاسبه هزینه‌ها را برای شرکت‌ها و مجموعه‌های حقوقی راحت‌تر می‌کند و یک لایه حفاظتی در برابر سوداگران به وجود می‌آورد. تعامل‌های گسترده این بنیاد با شرکت‌ها، خصوصا در منطقه جنوب شرق آسیا، نوید از آینده‌ای روشن برای این پلتفرم می‌دهد.