آیا دیفای دنیا را تغییر خواهد داد؟ آیا برنامه‌های امور مالی غیرمتمرکز (DeFi) می‌توانند جایگزین امور مالی متمرکز (CeFi) شوند؟ دانستن پاسخ این سوال کمک بزرگی در به موقع سوار شدن به قطار فناوری می‌کند. قطعا شرایط سرمایه‌گذاران و هولدرهای اولیه بیتکوین با کسانی که در یکی دو سال اخیر مجذوب آن شده‌اند، متفاوت است. اگر قرار است دیفای دنیا را تغییر دهد و مانند یک انقلاب در زندگی ما باشد، بهتر است هر چه زودتر این واقعیت را بپذیریم. آندرس آنتونوپولوس یکی از متخصصان قدیمی حوزه رمزارزها، به این سوال که آیا دیفای می‌تواند دنیا را تغییر دهد، پاسخ داده است. با میهن بلاکچین همراه باشید.
آیا امور مالی غیرمتمرکز (دیفای) جهان را تغییر می‌دهد؟
دیفای از دو کلمه Decentralized و Finance تشکیل شده است. کلمه Finance به محصولات مالی اشاره دارد که همه ما در زندگی روزمره با آن‌ها سر و کار داریم. Decentralized نیز به معنای غیرمتمرکز است؛ یعنی هیچ نهاد مرکزی (مثلا دولت یا بانک) آن را کنترل یا مدیریت نمی‌کند. ترکیب این دو کلمه به معنای امور مالی غیرمتمرکز است که خدمات و محصولات مالی را به صورت غیرمتمرکز ارائه می‌دهد. دیفای از تکنولوژی بلاکچین و قرارداد هوشمند برای این منظور استفاده می‌کند.
وام دهی رمز ارز و وام گرفتن، استیکینگ (Staking)، ترید و معامله دارایی‌ها، کیف پول ارز دیجیتال، تبدیل یک رمزارز به رمز ارز دیگر، راه‌اندازی توکن همگی جزء محصولات مالی هستند که به لطف حوزه دیفای در اختیار ما قرار گرفته‌اند. مهم‌ترین ویژگی‌های پروژه‌های مالی غیرمتمرکز یا دیفای چه چیزهایی هستند؟
- متن باز (Open Source): تمام فرایندهایی که در دیفای اتفاق می‌افتند، باید به صورت کاملا شفاف در اختیار عموم مردم قرار بگیرند.
- بدون مجوز (Permissionless): در این سیستم نباید یک نهاد مرکزی کنترل و مدیریت امور را در اختیار داشته باشد و همه افراد باید بتوانند آزادانه و بدون دریافت مجوز، در این شبکه مشارکت کنند.
- شفاف (Transparent): تمام پارامترهای اقتصادی مورد استفاده در دیفای باید شفاف باشند.
- ذخیره توزیع شده اطلاعات: تمام اطلاعات، تراکنش‌ها و به طور کلی هرگونه داده در DeFi باید در یک بستر توزیع‌شده ذخیره شود و بدون هیچ مرجع مرکزی فعالیت کند.
- کنترل اطلاعات: کنترل دارایی و اطلاعات هر کاربر تماما به عهده خود او است و کاربر می‌تواند بدون واسطه به DeFi وصل شده و از آن استفاده کند.
با این تفاسیر بیت کوین هم در دسته‌بندی دیفای قرار می‌گیرد. البته امروزه با ظهور پلتفرم‌هایی در دیفای که خدمات ویژه‌ای ارائه می‌دهند، منظور از دیفای بیشتر برنامه‌هایی است که با استفاده از قرارداد هوشمند کار می‌کنند و همانطور که می‌دانیم شبکه بیت کوین قراردادهای هوشمند را پشتیبانی نمی‌کند.
حالا که با دیفای آشنا شدیم، می‌خواهیم به این سوال پاسخ دهیم که آیا دیفای پتانسیل تغییر جهان را دارد؟ برای پاسخ به این سوال ابتدا باید بیت کوین به عنوان اولین دیفای موفق بررسی کنیم.
بیت کوین از زمانی که اختراع شد ظرف مدت کوتاهی توانست جایگاه مهمی در بازارهای مالی به دست آورد و ستایش دانشمندان زیادی را برانگیزد. حتی از آن به عنوان اختراع مهم قرن ۲۱ یاد می‌شود. سوال اینجاست چه چیزی باعث شد بیت کوین به اینجا برسد؟
بیتکوین ۷ ویژگی کلیدی دارد که باعث می‌شود یک دارایی خاص باشد:
- انقلابی (Revolutionary)
- تغییرناپذیر (Immutable)
- عمومی (Public)
- مبتنی بر همکاری (collaborative)
- منبع باز (Open Source)
- مقاوم (resistant)
- غیرمتمرکز (decentralized)
هفت ویژگی بالا را در نظر بگیرید. از کنار هم قرار دادن حرف اول کلمات انگلیسی آن‌ها کلمه “RIPCORD” ساخته می‌شود. زمانی که بخواهیم یک نوآوری را با بیت کوین مقایسه کنیم و ببینیم آیا امکان دارد مانند BTC موفق عمل کند کافی است این کلمه را به یاد آوریم و تک تک ویژگی‌های بالا را برای نوآوری مورد نظر -مثلا دیفای- ارزیابی کنیم. بنابراین برای پاسخ به این سوال که آیا DeFi می‌تواند دنیا را تغییر دهد، باید ببینیم انقلابی، تغییرناپذیر، عمومی، مبتنی بر همکاری، منبع باز، مقاوم و غیرمتمرکز هست یا خیر. پس پتانسیل تغییر جهان توسط هر برنامه‌ای از جمله دیفای، در گرو این ویژگی‌هاست.
