تحول بزرگی در دنیای کریپتو در حال وقوع است؛ از قانون‌گذاری رسمی استیبل‌کوین‌ها در آمریکا تا رقابت تنگاتنگ صرافی‌های غیرمتمرکز با غول‌های متمرکز. حجم معاملات آنچین به رکوردهای جدیدی رسیده، دلار آمریکا به‌صورت دیجیتال روی بلاکچین در گردش است و عرضه اولیه رمزارزها دوباره جان گرفته است. به‌نظر می‌رسد ابرچرخه آنچین (Onchain Supercycle) آغاز شده و دیگر هیچ راه بازگشتی برای اقتصاد جهانی وجود ندارد. در این مطلب از میهن بلاکچین نگاهی به این مسیر می‌اندازیم تا ببینیم آیا باید رسما آغاز عصر آنچین را جشن بگیریم.
بررسی حرکت جهان به‌سوی آنچین شدن کامل
جهان در حال حرکت به سمت آنچین شدن کامل است. این حرف یک ادعا نیست؛ آمارها این‌طور نشان می‌دهند. در سال ۲۰۲۱، حدود ۹۵٪ از معاملات اسپات (Spot) ارزهای دیجیتال در صرافی‌های متمرکز (CEX) انجام می‌شد. در آن زمان، بلاکچین‌ها کند و پرهزینه بودند و در زمان ازدحام شبکه به‌راحتی از کار می‌افتادند. اما در نوامبر ۲۰۲۲، با سقوط صرافی FTX همه‌چیز تغییر کرد. در یک شب، حدود ۸ میلیارد دلار از سرمایه کاربران بر باد رفت و باعث شد کاربران به سمت صرافی‌های غیرمتمرکز و شفاف گرایش پیدا کنند.
امروز شرایط کاملاً متفاوت است:
- سهم معاملات اسپات در صرافی‌های غیرمتمرکز (DEX) از ۵٪ در سال ۲۰۲۱ به ۲۳٪ رسیده است.
- حجم معاملات پرپچوال درون‌زنجیره‌ای از ابتدای سال ۲۰۲۵ تاکنون به ۴.۵ تریلیون دلار رسیده و ۲۵٪ از سهم بازار را به خود اختصاص داده است.
- حدود ۱٪ از کل دلارهای آمریکا که رقمی معادل ۳۰۸ میلیارد دلار می‌شود، اکنون در دست صرافی‌های متمرکز است.
- پلتفرم ساخت میم کوین پامپ فان (PumpFun) تنها در ۱۲ دقیقه توانست ۴۴۸ میلیون دلار سرمایه جذب کند و نشان داد که تشکیل سرمایه به‌صورت آنچین یک روش کاملا کارآمد است.
سرمایه درون زنجیره چطور شکل گرفت؟
در دنیای ارزهای دیجیتال، تاریخ همیشه در چرخه تجربه تکرار می‌شود. سال‌های ۲۰۱۷ و ۲۰۱۸ را به‌یاد آورید. در آن مقطع زمانی، تب عرضه اولیه کوین‌ها (ICO) بر سر بازار سایه انداخت و بیش از ۲۰ میلیارد دلار تنها در دو سال وارد فضای آنچین شد. این رویا چندان داوم نیاورد و با ظهور بسیاری از پروژه‌های کلاهبرداری، اعتماد کاربران رنگ باخت، مقررات سخت‌گیرانه بر بازار حاکم شد و آن تب اولیه از بین رفت.
اما حالا دوباره عرضه‌اولیه‌ها بازگشته‌اند؛ این بار با شفافیت و قابلیت راستی‌آزمایی بسیار بیشتر. آغاز این موج جدید را می‌توان در عرضه توکن پامپ (PUMP) دید که به خاطر موفقیتش به‌عنوان شاخصی برای احیای فروش‌های عمومی شناخته می‌شود. در این رویداد، تقریباً نیم میلیارد دلار سرمایه به‌صورت آنچین جمع‌آوری و در لحظه تسویه شد. بخش آنچین این فروش در کمتر از ۱۲ دقیقه تکمیل شد، در حالی که خریداران حاضر در صرافی‌های متمرکز از این فرصت جا ماندند. این اتفاق نشان داد که عرضه‌های اولیه آنچین دیگر یک رویا نیستند؛ بلکه در مقیاس بزرگ به‌خوبی جواب می‌دهند.
مدل منحنی پیوند (Bonding Curve) پامپ فان به مرحله‌ای رسیده است که می‌توان گفت کاربران واقعا به این پلتفرم اعتماد کرده‌اند و مدل اقتصادی‌اش به شکل انفجاری در حال رشد است. از آوریل ۲۰۲۴ تاکنون بیش از ۱۳ میلیون توکن روی این پلتفرم راه‌اندازی شده و مجموع حجم معاملات به ۷۹.۲ میلیارد دلار رسیده است. اگرچه شور و هیجان سه‌ماهه ابتدایی سال اندکی فروکش کرده است، اما هنوز هم روزانه بیش از ۱۰ هزار توکن جدید روی این پلتفرم ایجاد می‌شود.
در کنار این جریان، پروژه متادائو (MetaDAO) با معرفی مفهوم عرضه اولیه‌های غیرقابل کلاهبرداری (Unruggable ICOs) و استفاده از سازوکار «فوتارکی (Futarchy)» سعی کرد ریسک‌های مرتبط با تقلب را از میان بردارد. فوتارکی یک مدل حاکمیت مبتنی بر بازار پیش‌بینی است که در آن تصمیم‌گیری‌ها توسط بازار و معاملات انجام می‌شود. این پلتفرم تا تاریخ ۲۲ اکتبر ۲۰۲۵ مجموعاً ۱۹۴.۲ میلیون دلار تعهد سرمایه جذب کرده است. یکی از عرضه‌های آن به نام “UMBRA” با جذب ۱۵۵ میلیون دلار از ۱۰,۵۱۸ سرمایه‌گذار و تقاضایی بیش از ۲۰۶ برابر ظرفیت، یک رکورد تاریخی را برجا گذاشت.
درست در همین زمان، شرکت کوین‌بیس (Coinbase) که حدود ۹۰ میلیارد دلار ارزش دارد، با خرید پروژه اکو (Echo) به مبلغ ۴۰۰ میلیون دلار مهر تاییدی بر این موج زد. اکو یک زیرساخت جذب سرمایه آنچین متعلق به یکی از تاثیرگذارترین چهره‌های کریپتو با نام مستعار کوبی (Cobie) است. این خرید نشان می‌دهد که حتی غول‌های مالی سنتی هم نمی‌توانند در برابر سوپرسایکل آنچین بی‌تفاوت بمانند.
دلار آمریکا روی زنجیره
ایالات متحده آمریکا در سال جاری با تصویب قانون جینیس (GENIUS Act)، نخستین چارچوب قانونی فدرال برای استیبل‌کوین‌ها، به «دلار آنچین» مشروعیت بخشید.
عرضه کل استیبل‌کوین‌ها به ۳۰۸ میلیارد دلار رسیده و در مقایسه با ژانویه که تنها ۲۰۵ میلیارد دلار بود، رشد ۵۰٪ را در کمتر از ۱۰ ماه تجربه کرده است. از آوریل ۲۰۲۴ تاکنون، ارزش کل بازار استیبل‌کوین‌ها دو برابر شده است.
حجم تراکنش‌ها نیز در طول سال گذشته ۳۱.۲ تریلیون دلار برآورد شده است که از ویزا (۱۵.۷ تریلیون دلار) و مستر کارت (۹.۸ تریلیون دلار) به‌طور چشمگیری پیشی‌گرفته است.
در یک سال گذشته، اتریوم بیشترین حجم انتقال استیبل‌کوین‌ها را در اختیار داشته و با حجم ۱۶.۷ تریلیون دلار تراکنش و ۱۶۳ میلیارد دلار ارزش کل قفل‌شده (TVL)، بزرگ‌ترین اکوسیستم استیبل‌کوین را تشکیل داده است. در همین مدت، سولانا تنها با ۱۵.۸ میلیارد دلار عرضه، حدود ۷ تریلیون دلار تراکنش را پردازش کرده است، درحالی‌که ترون با عرضه‌ای برابر با ۷۹ میلیارد دلار، حدود ۷.۵ تریلیون دلار انتقال انجام داده است.
این آمار و ارقام حکایت از آن دارد است که دلار آمریکا اکنون روی بلاکچین حضور دارد و با سرعت در حال رشد است.
دفتر سفارشات آنچین
تا چند سال پیش، صرافی‌های غیرمتمرکز معاملات پرپچوال (Perps DEXs) به‌دلیل محدودیت عملکرد ذاتی بلاکچین‌ها نمی‌توانستند با صرافی‌های متمرکز رقابت کنند. اما صرافی غیرمتمرکز هایپرلیکوئید (Hyperliquid) با ارائه یک مدل نوآورانه این سد را شکست. در این پلتفرم، سفارش‌ها خارج از بلاکچین ثبت و تطبیق داده می‌شوند، سپس صحت آن‌ها روی بلاکچین تأیید می‌شود.
به لطف این رویکرد، هایپرلیکوئید به سرعت و مقیاسی رسید که واقعاً با صرافی‌های متمرکز برابری می‌کند. این پلتفرم از زمان راه‌اندازی در نوامبر ۲۰۲۳، موفق به جذب بیش از ۸۰۰ هزار کاربر شده و بالغ‌بر ۳ تریلیون دلار حجم معاملات را پردازش کرده است.
به‌طور کلی، حجم معاملات پرپچوال در صرافی‌های غیرمتمرکز از ۵۲۸ میلیارد دلار در سال ۲۰۲۳ به ۱.۵ تریلیون دلار در سال ۲۰۲۴ و ۴.۵ تریلیون دلار در سال ۲۰۲۵ رسیده است. این بخش که عملاً در سال ۲۰۲۰ وجود نداشت، اکنون سهم قابل توجهی از بازار مشتقات را در اختیار دارد. در ماه‌های اخیر، حجم معاملات روزانه دو پلتفرم آستر (Aster) ولایتر (Lighter) نیز برابر یا حتی بیشتر از هایپرلیکوئید شده است.
در حال حاضر، ۵ صرافی برتر پرپچوال غیرمتمرکز در مجموع ۲۵٪ از حجم معاملات روزانه بازار مشتقات را به خود اختصاص داده‌اند که تقریباً با حجم روزانه ۵ صرافی متمرکز برتر برابری می‌کند. این یعنی، معاملات پرپچوال آنچین توانسته‌اند برای نخستین بار هم‌سطح با همتایان متمرکز خود قرار بگیرند.
بازارهای پیش‌بینی
پلتفرم پالی مارکت (Polymarket) به‌عنوان بزرگ‌ترین بازار پیش‌بینی (Prediction Markets) کاملاً آنچین فعالیت می‌کند. این حجم معاملات این پلتفرم در سال ۲۰۲۴ بیش از ۱۴ میلیارد دلار بود و در نوامبر همان سال به بالاترین رکورد ماهانه خود، یعنی ۴.۲۶ میلیارد دلار رسید.
انتخابات ریاست‌جمهوری آمریکا در سال ۲۰۲۴ بزرگ‌ترین آزمون برای این بازار بود؛ چراکه تنها در جریان رقابت ترامپ و هریس حدود ۳.۳ میلیارد دلار معامله انجام شد.
در اکتبر ۲۰۲۵، صرافی اینترکانتیننتال (Intercontinental Exchange) شرکت مادرِ بورس نیویورک (NYSE) با سرمایه‌گذاری ۲ میلیارد دلاری در پالی مارکت، ارزش آن را به ۹ میلیارد دلار رساند. این اقدام، یکی دیگر از نشانه‌های حمایت نهادهای بزرگ مالی سنتی از زیرساخت‌های آنچین است.
جمع‌بندی
اکنون حجم زیادی از معاملات روی بلاکچین انجام می‌شود. صرافی‌های غیرمتمرکز پرپچوال با صرافی‌های متمرکز رقابت می‌کنند. استیبل‌کوین‌ها حدود ۱٪ از کل دلارهای آمریکا را تشکیل می‌دهند و عرضه‌های اولیه‌ها با رنگ و لعاب قانونی بازگشته‌اند. همه این‌ها نشان می‌دهد که جهان در حال حرکت به‌سمت آنچین شدن کامل است. عصر آنچین (Onchain Supercycle) رسماً آغاز شده است و دیگر بازگشتی در کار نیست.
