آربیتراژ یکی از راه‌های کسب درآمد از در بازارهای مالی از جمله ارز دیجیتال است. زمانی که یک رمزارز در دو صرافی مختلف دارای اختلاف قیمتی است، استراتژی Arbitrage به منظور کسب سود از این گپ قیمتی مورد استفاده قرار می‌گیرد. با این توضیحات شاید کسب سود از این روش کاری ساده به نظر برسد، اما این‌طور نیست. برای درک این مسئله، لازم است اول توضیح بدهیم که آربیتراژ چیست و سپس به نحوه کسب درآمد از آن بپردازیم. همچنین نگاهی به انواع آربیتراژ، قانونی بودن این کار، انتخاب صرافی مناسب و مزایا و معایب Arbitrage نیز خواهیم انداخت. با میهن بلاکچین همراه باشید.
آربیتراژ ارز دیجیتال چیست؟
آربیتراژ به زبان ساده به معنی خرید یک دارایی در یک مکان و فروش آن با قیمت بالاتر در مکانی دیگر است. در بازار ارزهای دیجیتال میتوان تعریف Arbitrage را این‌گونه بیان کرد: خرید رمزارزها با قیمت پایین‌تر از صرافی الف و فروش آن با قیمتی بالاتر در صرافی ب. این تمام کاری است که در روش آربیتراژ مورد استفاده قرار می‌گیرد. اما این روش ظرافت‌ها و ریزه‌کاری‌هایی دارد و به سادگی قابل انجام نیست.
| آربیتراژ | Arbitrage به معنای خرید رمزارز از یک صرافی و فروش آن با قیمت بالاتر در یک صرافی دیگر است. |
نکته اساسی در آربیتراژ، وجود اختلاف قیمت یک دارایی واحد در دو صرافی متفاوت است. اگر در کل جهان فقط یک صرافی مثل بایننس وجود داشت، در آن صورت اختلاف قیمتی هم به وجود نمی‌آمد؛ اما با وجود تعداد زیادی صرافی ارز دیجیتال در سراسر دنیا، امکان آربیتراژ فراهم است. همین گستردگی باعث وجود اختلاف قیمت میشود. به‌علاوه عرضه و تقاضا نیز دلیل دیگری است که در پشت گپ قیمتی نهفته است. بنابراین نمی‌توان سازوکاری را برای یکسان‌سازی قیمت پیاده کرد. به سادگی با مقایسه قیمت صرافیهای ایرانی نیز می‌توانید به این مسئله پی ببرید.
چگونه از آربیتراژ کسب درآمد کنیم؟
معامله‌گران می‌توانند عمل آربیتراژ را به صورت دستی انجام دهند؛ اما در این روش، زمان فاکتور مهمی است. اختلاف قیمتی به صورت موقتی در بازار به وجود می‌آید. از طرف دیگر، رصد قیمت صدها ارز دیجیتال در ده‌ها صرافی مختلف عملا نشدنی است. این نکته را در نظر بگیرید که اختلاف قیمت یک توکن در دو صرافی ممکن است فقط برای چند دقیقه ادامه داشته باشد.
احتمال اینکه شما در همان لحظه، آن توکن را تحت نظر داشته باشید، بسیار کم است. هرچه فرآیند آربیتراژ را سریع‌تر انجام دهید، سود شما در نهایت افزایش خواهد یافت. به همین دلیل تریدرها به پلتفرم‌هایی روی می‌آورند که با استفاده از رباتهای تریدر و به صورت خودکار، معاملات آربیتراژ ارز دیجیتال را انجام میدهند.
مراحل انجام آربیتراژ در بازار ارزهای دیجیتال عبارتند از:
- اولین قدم برای انجام آربیتراژ در بازار رمزارزها، انتخاب صرافی‌هایی با حجم معاملاتی بالاست. بازار باید عمق کافی برای انجام معامله را داشته باشد. برای مشاهده این صرافی‌ها می‌توانید از اطلاعات سایت کوین مارکت کپ استفاده کنید.
- در مرحله بعد باید قیمت یک دارایی خاص را در همه یا تعدادی از این صرافی‌ها رصد کنید و در صورت وجود اختلاف قیمت مناسب، آن ارز دیجیتال را از صرافی با قیمت کمتر بخرید.
- پس از آن باید دارایی را در صرافی دیگر که قیمت بالاتری دارد، به فروش برسانید. مثلا، قیمت یک توکن در صرافی بایننس ۱۰۰ دلار است و قیمت همان توکن در صرافی هیوبی، ۱۰۵ دلار است. باید توکن را از صرافی بایننس بخرید و به صرافی هیوبی منتقل کنید.
- آخرین کار هم به فروش توکن و برداشت سود مربوط است. تا زمانی که این اختلاف قیمت مناسب وجود دارد، این کار را میتوان بارها انجام داد و مقدار سود را افزایش داد.
آربیتراژ رمزارز در صرافی کوچک‌تر
در بازار رمزارزها، صرافیهای بسیار زیادی حضور دارند که محبوبیت آنها یکسان نیست. برای مثال یک صرافی کوچک در ایران را با صرافی بایننس که بزرگترین صرافی جهان است، مقایسه کنید. بیت کوین در هر دو صرافی معامله میشود و طبیعتا قیمت یکسانی ندارد. اگر بیت کوین در صرافی بایننس در محدوده ۱۷,۰۰۰ دلار و در این صرافی ایرانی ۱۵,۰۰۰ دلار معامله شود، قیمت در کدام صرافی ملاک است؟ این اختلاف قیمتی باید برطرف شود و قیمت‌ها همگرا شوند.
طبیعتا قیمت بیت کوین در صرافی ایرانی ۲,۰۰۰ دلار افزایش می‌یابد، نه اینکه قیمت بیت کوین در صرافی بایننس ۲,۰۰۰ دلار کاهش یابد. در این مورد، تریدر می‌تواند بیت کوین را در صرافی ایرانی خرید کند و آن را تا زمان همگرا شدن قیمت‌ها نگهداری کند و به محض رسیدن به قیمت صرافی معتبرتر، آن را به فروش برساند. در این روش نیازی به انتقال دارایی بین دو صرافی نیست و هزینه‌ها کاهش می‌یابد.
آیا آربیتراژ قانونی است؟
پاسخ کوتاه این سوال بله است. قیمت خرید و فروش یک رمزارز در صرافیهای مختلف بر اساس عوامل مختلفی تعیین میشود و اگر کاربری متوجه اختلاف قیمت‌ها شد، می‌تواند از این فرصت استفاده کرده و سود کسب کند. در این فرآیند هیچ عمل غیرقانونی اتفاق نمی‌افتد.
اختلاف قیمت ایجادشده بین قیمت یک رمزارز در صرافیهای مختلف، نتیجه آربیتراژ گرفتن یک شخص یا گروهی از کاربران نیست. اتفاقا هر چقدر تعداد کاربران بیشتری برای آربیتراژ گرفتن اقدام کنند، قیمت دارایی در صرافیهای مختلف زودتر به تعادل می‌رسد. بنابراین میتوان گفت آربیتراژ گرفتن به ثبات بازار و افزاش حجم معاملات کمک می‌کند.
انواع آربیتراژ در بازار ارز دیجیتال
معاملات آربیتراژ انواع مختلفی دارد که در این بخش تنها به موارد مربوط به ارز دیجیتال اشاره می‌کنیم:
- آربیتراژ میان‌صرافی (Cross-exchange arbitrage): نوع پایه آربیتراژ و همان چیزی است که تاکنون توضیح دادیم؛ یعنی خرید دارایی با قیمت پایین از یک صرافی و فروش آن با قیمت بالا در یک صرافی دیگر.
- آربیتراژ مثلثی (Triangular arbitrage): در این روش دارایی میان سه یا چند ارز دیجیتال در یک صرافی به منظور کسب سود از اختلاف قیمت آنها جابه‌جا میشود. به عنوان مثال معاملهگر بیت کوین را با اتر (BTC/ETH) و سپس اتر را با ادا (ETH/ADA) معاوضه می‌کند. در نهایت ADA را مجددا به بیت کوین تبدیل می‌کند. اگر اختلاف قیمتی میان هر کدام از این جفت‌ها وجود داشته باشد، در پایان تریدر سود خواهد کرد. در این روش نیازی به جابه جایی ارز دیجیتال بین صرافی‌ها نیست و هزینه انتقال وجود ندارد، اما در واقعیت کمتر موقعیت استفاده از این روش ایجاد میشود. همچنین آربیتراژ روی اختلاف قیمت میان جفت ارزهای دیجیتال و ارزهای فیات (مثل BTC/USD و BTC/EUR) نیز در همین دسته قرار می‌گیرد.
- آربیتراژ منطقه‌ای (Spatial Arbitrage): شکل دیگری از آربیتراژ میان‌صرافی است. تنها تفاوتش این است که صرافی‌ها به لحاظ جغرافیایی در مکان‌های مختلفی مثل آمریکا و کره جنوبی هستند.
- آربیتراژ غیرمتمرکز (Decentralized arbitrage): این شیوه آربیتراژ با استفاده از صرافی غیرمتمرکز و بازارساز خودکار انجام میشود. اگر قیمت دارایی در یک صرافی غیرمتمرکز با قیمت اسپات آن در صرافیهای متمرکز تفاوت داشته باشد، معامله‌گران می‌توانند ترید کنند.
- آربیتراژ منفی (Negative arbitrage): این روش از طریق فروش استقراضی یک دارایی و خرید مجدد آن در قیمتی پایین‌تر انجام میشود.
- آربیتراژ آماری (Statistical arbitrage): این روش به کمک مدل‌های داده و رباتهای تریدر انجام میشود. آربیتراژگر می‌تواند به این روش معاملات فرکانس بالا (HFT) را انجام دهد و تعداد زیادی ترید را تنها در چند دقیقه به سرانجام برساند.
مزایا و معایب آربیتراژ ارز دیجیتال
کسب درآمد در بازارهای مالی کار آسانی نیست. آربیتراژ هم از این قاعده مستثنی نیست و نیازمند تسلط کافی بر بازار است. استراتژی آربیتراژ در بازار ارز دیجیتال دارای مزایا و معایبی است که در ادامه به برخی از آنها اشاره می‌کنیم.
مزایا:
- به دلیل سرعت بالا در تریدهای آربیتراژ، به طور کلی ریسک پایینی در این روش وجود دارد؛ چرا که پوزیشن‌ها برای مدت طولانی باز نمی‌مانند و در صورت استفاده از رباتهای معتبر، امکان کسب سود و موفقیت بالا خواهد بود.
- با توجه به تعداد زیاد صرافیهای ارز دیجیتال، فرصت‌های زیادی برای انجام آربیتراژ فراهم میشود.
- امکان انجام این روش هم در بازار صعودی فراهم است و هم در بازار نزولی.
- کسب سود در این روش عموما سریع است.
معایب:
- تاخیر در تایید تراکنش‌ها با توجه به تراکم شبکه‌ها ممکن است باعث تغییر قیمت و ضرر تریدرها شود.
- کارمزدها در برخی صرافی‌ها بالاست.
- شانس آربیتراژ در صرافی‌هایی با حجم معاملات پایین کم میشود.
- در کار با صرافیهای مختلف شاید نیازمند احراز هویت باشید که این مسئله کارتان را دشوار خواهد کرد.
- ممکن است قیمت یک ارز دیجیتال در یک صرافی بسیار پایین باشد، اما سفارش‌ها پر و تکمیل نشوند.
- با سرمایه کم توجیه اقتصادی ندارد.
همه موارد بالا این نکته را نشان می‌دهد که هرچند آربیتراژ یک راه به ظاهر ساده برای کسب درآمد است، اما در عمل دشواری‌های خاص خود را دارد. این روش به هیچ عنوان به تریدرهای مبتدی توصیه نمی‌شود. همچنین باید به خوبی هر دو صرافی ارز دیجیتال را بشناسید و مطمئن باشید که در زمان برداشت دارایی از یک صرافی، دچار مشکل نخواهید بود.
انتخاب صرافی مناسب برای آربیتراژ
در انتخاب صرافی برای آربیتراژ گرفتن به چند موضوع مهم باید دقت کرد. اولین مورد بحث اجباری بودن KYC برای برداشت رمزارز در اکثر صرافیهای داخلی و خارجی است؛ پس باید حواستان باشد که در صرافی مبدا و مقصد احراز هویت را تکمیل کرده باشید. مورد دوم به حجم معاملات صرافی بازمی‌گردد. پایین بودن نقدینگی و حجم معاملات باعث میشود نتوانید در قیمت مورد نظر خرید و فروش خود را انجام دهید و ممکن است متضرر شوید.
سومین موضوع کارمزدهای صرافی است. در محاسبات خود باید کارمزد معاملات و برداشت صرافی را لحاظ کنید. کارمزدها می‌تواند روی میزان سود آربیتراژ شما اثر زیادی بگذارد. ضمنا کارمزد شبکه انتقال هم باید درنظر بگیرید. بهتر است صرافیهای مورد نظر شما از شبکه‌های با کارمزد پایین‌تر مثل لایه ۲ ها پشتیبانی کنند.
آخرین مورد مهم نیز محدودیت‌های واریز و برداشت است. معمولا برای کسب سود از آربیتراژ باید با سرمایه زیادی خرید و فروش را انجام داد. در صرافی‌ها و به خصوص اکسچنج‌های داخلی محدودیت‌هایی در واریز و برداشت وجود دارد که اجازه نمی‌دهد با تمام سرمایه برای آربیتراژ اقدام کنید. حتما در مورد محدودیت‌های صرافی‌ها اطلاعات لازم را کسب کنید.
آیا آربیتراژ ارز دیجیتال سود آور است؟
سودآوری آربیتراژ به عوامل متعددی بستگی دارد. همانطور که گفتیم زمان نقش مهمی در این فرآیند بازی می‌کند و عوامل زیادی می‌تواند روی این پارامتر تاثیر بگذارد. برای مثال میتوان به زمان تایید شدن تراکنش در شبکه‌های بلاکچینی یا محدودیت‌های واریز و برداشت صرافی‌ها اشاره کرد. از طرف دیگر بازار ارزهای دیجیتال نوسان قیمتی زیادی دارد و ممکن است خیلی زود فرصت آربیتراژ از دست برود.
آربیتراژ گرفتن ریسک‌های دیگری هم دارد. بحث اسلیپیج در صرافیهای غیرمتمرکز یا پر نشدن سفارش در صرافیهای متمرکز موضوعی است که قیمت خرید و فروش شما را تحت تاثیر قرار می‌دهد. همچنین به دلیل لزوم سرعت بالا، ممکن است اشتباهاتی در حین انجام تراکنش مرتکب شوید. مثلا برای کارمزد پایین‌تر رمزارز را روی شبکه‌ای به صرافی مقصد ارسال کنید که از آن پشتیبانی نمی‌کند.
ریسک تحریم برای کاربران ایرانی و امکان بلوکه‌شدن سرمایه در صرافیهای خارجی هم همیشه وجود دارد. نکته مهم دیگری که باید به آن توجه داشته باشید، محدودیت‌های نقل و انتقال بانکی در ایران و صرافیهای داخلی است. با توجه به لزوم آربیتراژ گرفتن با سرمایه بالا، ممکن است درگیر مالیات شوید.
اگر بخواهم این بخش را جمع‌بندی کنم، باید بگویم که ذات آربیتراژ سودآور است؛ اما عوامل زیادی می‌تواند میزان این سود را تغییر دهد یا حتی منجر به ضرر شود. برای آربیتراژ گرفتن باید حساب و کتاب دقیقی انجام دهید و از تسلط کافی به شبکه‌های بلاکچینی و ترید برخوردار باشید.
سوالات متداول (FAQ)
- آربیتراژ چیست؟
آربیتراژ به معنای خرید یک دارایی با قیمت پایین از یک صرافی و فروش آن با قیمتی بالاتر در صرافی دیگر است. این اختلاف قیمتی منجر به کسب سود میشود. - آیا آربیتراژ غیرقانونی است؟
خیر،این کار خلاف قانون نیست، اما انجام آن به خصوص برای ایرانیان (به دلیل تحریم) ریسکهایی به همراه دارد. - آیا استفاده از ربات آربیتراژ مطمئن است؟
هم برای رصد بازار و کشف اختلاف قیمت میتوان از ربات استفاده کرد و هم برای انجام معامله. استفاده از رباتهای معاملهگر آربیتراژ، ممکن است با ریسک کلاهبرداری همراه باشد. - آیا استفاده از سایت آربیتراژ رمزارز مطمئن است؟
در مورد سایتهایی که آربیتراژ رمزارز را انجام میدهند نیز باید بسیار محتاط باشید. در گذشته سایتهای زیادی این امکان را برای کاربران خود فراهم کردند، حتی ما در میهن بلاکچین این سایتها و نحوه استفاده از آنها را آموزش دادهایم. اما متاسفانه متوجه شدیم که این سایتها که در سطح جهان کاربران زیادی داشتهاند، امروز دیگر فعالیتی ندارند. به همین دلیل پیشنهاد میدهیم که برای معاملات آربیتراژ حتما از برنامههایی که توسط خود شما و یا به پیشنهاد شما نوشته شده اتکا کنید. اطلاعات صرافیهای مختلف را با استفاده از API دریافت کنید و معاملات را با ربات تریدر خود انجام دهید.
جمع‌بندی
آربیتراژ گرفتن یک روش رایج کسب درآمد در بازارهای مالی است و سود این روش نتیجه خرید در قیمت پایین‌تر و فروش در قیمت بالاتر است. در این مقاله ابتدا گفتیم که آربیتراژ ارز دیجیتال چیست و سپس در مورد روش کسب درآمد و انواع آربیتراژ توضیحاتی ارائه کردیم. قانونی بودن، مزایا، معایب، سودآوری و انتخاب صرافی مناسب برای Arbitrage دیگر مواردی هستند که در مقاله به آنها پرداخته شده است. آیا شما تاکنون آربیتراژ انجام داده‌اید؟ به نظرتان امکان موفقیت در این روش چقدر است؟ اگر تجربه‌ای در این زمینه دارید، در قسمت کامنت‌ها، برای ما بنویسید.
