آربیتراژ چیست؟ آربیتراژ یکی از راه‌های کسب درآمد از بازار ارزهای دیجیتال است. زمانی که یک رمزارز در دو صرافی مختلف دارای اختلاف قیمتی است، استراتژی Arbitrage به منظور کسب سود از این گپ قیمتی مورد استفاده قرار می‌گیرد. با این توضیحات شاید آربیتراژ کاری ساده به نظر برسد، اما این‌طور نیست. برای درک این مسئله، لازم است اول توضیح بدهیم که Arbitrage چیست و سپس به نحوه انجام آن بپردازیم. همچنین نگاهی به انواع آربیتراژ نیز خواهیم انداخت. با میهن بلاکچین همراه باشید.
آربیتراژ چیست؟
Arbitrage به زبان ساده به معنی خرید یک دارایی در یک مکان و فروش آن با قیمت بالاتر در مکانی دیگر است. در بازار ارزهای دیجیتال میتوان تعریف آربیتراژ را این‌گونه بیان کرد: خرید رمزارزها با قیمت پایین‌تر از صرافی الف و فروش آن با قیمتی بالاتر در صرافی ب. این تمام کاری است که در روش آربیتراژ مورد استفاده قرار می‌گیرد. اما این روش ظرافت‌ها و ریزه‌کاری‌هایی دارد و به سادگی قابل انجام نیست.
| آربیتراژ | Arbitrage به معنای خرید رمزارز از یک صرافی و فروش آن با قیمت بالاتر در یک صرافی دیگر است. |
نکته اساسی در آربیتراژ، وجود اختلاف قیمت یک دارایی واحد در دو صرافی متفاوت است. اگر در کل جهان فقط یک صرافی مثل بایننس وجود داشت، در آن صورت اختلاف قیمتی هم به وجود نمی‌آمد؛ اما با وجود تعداد زیادی صرافی ارز دیجیتال در سراسر دنیا، امکان آربیتراژ فراهم است. همین گستردگی باعث وجود اختلاف قیمت می‌شود. به‌علاوه عرضه و تقاضا نیز دلیل دیگری است که در پشت گپ قیمتی نهفته است. بنابراین نمی‌توان سازوکاری را برای یکسان‌سازی قیمت پیاده کرد. به سادگی با مقایسه قیمت صرافیهای ایرانی نیز می‌توانید به این مسئله پی ببرید.
آربیتراژ چطور کار می‌کند؟
معامله‌گران می‌توانند عمل آربیتراژ را به صورت دستی انجام دهند؛ اما در ترید آربیتراژ، زمان فاکتور مهمی است. اختلاف قیمتی به صورت موقتی در بازار به وجود می‌آید. از طرف دیگر، رصد قیمت صدها ارز دیجیتال در ده‌ها صرافی مختلف عملا نشدنی است. این نکته را در نظر بگیرید که اختلاف قیمت یک توکن در دو صرافی ممکن است فقط برای چند دقیقه ادامه داشته باشد. احتمال اینکه شما در همان لحظه، آن توکن را تحت نظر داشته باشید، بسیار کم است. هرچه فرآیند آربیتراژ را سریع‌تر انجام دهید، سود شما در نهایت افزایش خواهد یافت. به همین دلیل تریدرها به پلتفرم‌هایی روی می‌آورند که با استفاده از رباتهای تریدر و به صورت خودکار، معاملات آربیتراژ ارز دیجیتال را انجام میدهند.
اما مراحل انجام آربیتراژ در بازار ارزهای دیجیتال چیست؟
- اولین قدم برای انجام آربیتراژ در بازار رمزارزها انتخاب صرافی‌هایی با حجم معاملاتی بالاست. بازار باید عمق کافی برای انجام معامله را داشته باشد. برای مشاهده این صرافی‌ها می‌توانید از اطلاعات سایت کوین مارکت کپ استفاده کنید.
- در مرحله بعد باید قیمت یک دارایی خاص را در همه یا تعدادی از این صرافی‌ها رصد کنید و در صورت وجود اختلاف قیمت “مناسب”، آن ارز دیجیتال را از صرافی‌ای که قیمت کمتری دارد خرید کنید.
- پس از آن باید دارایی را در صرافی دیگر که قیمت بالاتری دارد، به فروش برسانید. مثلا، قیمت یک توکن در صرافی بایننس ۱۰۰ دلار است و قیمت همان توکن در صرافی هیوبی، ۱۰۵ دلار است. باید توکن را از صرافی بایننس بخرید و به صرافی هیوبی منتقل کنید.
- آخرین کار هم به فروش توکن و برداشت سود مربوط است. تا زمانی که این اختلاف قیمت “مناسب” وجود دارد، این کار را میتوان بارها انجام داد و مقدار سود را افزایش داد.
انواع آربیتراژ در بازار ارز دیجیتال
معاملات آربیتراژ انواع مختلفی دارد که در این بخش تنها به موارد مربوط به ارز دیجیتال اشاره می‌کنیم:
- آربیتراژ میان‌صرافی (Cross-exchange arbitrage): نوع پایه آربیتراژ و همان چیزی است که تاکنون توضیح دادیم؛ یعنی خرید دارایی با قیمت پایین از یک صرافی و فروش آن با قیمت بالا در یک صرافی دیگر.
- آربیتراژ مثلثی (Triangular arbitrage): جابجایی دارایی میان سه یا چند ارز دیجیتال در یک صرافی به منظور کسب سود از اختلاف قیمت آنها. به عنوان مثال معاملهگر بیت کوین را با اتر (BTC/ETH) و سپس اتر را با ادا (ETH/ADA) معاوضه می‌کند. در نهایت ADA را مجددا به بیت کوین تبدیل می‌کند. اگر اختلاف قیمتی میان هر کدام از این جفت‌ها وجود داشته باشد، در پایان تریدر سود خواهد کرد. در این روش نیازی به جابه جایی ارز دیجیتال بین صرافی‌ها نیست و هزینه انتقال وجود ندارد. اما در واقعیت کمتر موقعیت استفاده از این روش ایجاد می‌شود. همچنین آربیتراژ روی اختلاف قیمت میان جفت ارزهای دیجیتال و ارزهای فیات (مثل BTC/USD و BTC/EUR) نیز در همین دسته قرار می‌گیرد.
- آربیتراژ منطقه‌ای (Spatial Arbitrage): شکل دیگری از آربیتراژ میان‌صرافی است. تنها تفاوتش این است که صرافی‌ها به لحاظ جغرافیایی در مکان‌های مختلفی مثل آمریکا و کره جنوبی هستند.
- آربیتراژ غیرمتمرکز (Decentralized arbitrage): این شیوه آربیتراژ با استفاده از صرافی غیرمتمرکز و بازارساز خودکار انجام می‌شود. اگر قیمت دارایی در یک صرافی غیرمتمرکز با قیمت اسپات آن صرافیهای متمرکز تفاوت داشته باشد، معامله‌گران می‌توانند ترید کنند.
- آربیتراژ منفی (Negative arbitrage): این روش از طریق فروش استقراضی یک دارایی و خرید مجدد آن در قیمتی پایین‌تر انجام می‌شود.
- آربیتراژ آماری (Statistical arbitrage): این روش به کمک مدل‌های داده و رباتهای تریدر انجام می‌شود. آربیتراژگر می‌تواند به این روش معاملات فرکانس بالا (HFT) را انجام دهد و تعداد زیادی ترید را تنها در چند دقیقه به سرانجام برساند.
آربیتراژ رمزارز در صرافی کوچک‌تر
در بازار رمزارزها، صرافیهای بسیار زیادی حضور دارند که محبوبیت آنها یکسان نیست. برای مثال یک صرافی کوچک در ایران را با صرافی بزرگ بایننس که بزرگترین صرافی جهان است، مقایسه کنید. بیت کوین در هر دو صرافی معامله می‌شود و طبیعتا قیمت یکسانی ندارد. اگر بیت کوین در صرافی بایننس در محدوده ۱۷,۰۰۰ دلار و در این صرافی ایرانی ۱۵,۰۰۰ دلار معامله شود، قیمت در کدام صرافی ملاک است؟ این اختلاف قیمتی باید برطرف شود و قیمت‌ها همگرا شوند. طبیعتا قیمت بیت کوین در صرافی ایرانی ۲,۰۰۰ دلار افزایش می‌یابد، نه اینکه قیمت بیت کوین در صرافی بایننس ۲,۰۰۰ دلار کاهش یابد. در این مورد، تریدر می‌تواند بیت کوین را در صرافی ایرانی خرید کند و آن را تا زمان همگرا شدن قیمت‌ها نگهداری کند و به محض رسیدن قیمت به قیمت بیت کوین در صرافی معتبرتر، آن را به فروش برساند. در این روش نیازی به انتقال دارایی بین دو صرافی نیست و هزینه‌ها کاهش می‌یابد.
مزایا و معایب آربیتراژ ارز دیجیتال
کسب درآمد در بازارهای مالی کار آسانی نیست. آربیتراژ هم از این قاعده مستثنی نیست و نیازمند تسلط کافی بر بازار است. استراتژی آربیتراژ در بازار ارز دیجیتال دارای مزایا و معایبی است که در ادامه به برخی از آنها اشاره می‌کنیم.
مزایا:
- به دلیل سرعت بالا در تریدهای آربیتراژ، به طور کلی ریسک پایینی در این روش وجود دارد؛ چرا که پوزیشن‌ها برای مدت طولانی باز نمی‌مانند و در صورت استفاده از رباتهای معتبر، امکان کسب سود و موفقیت بالا خواهد بود.
- آربیتراژ نقطه مقابل استراتژی‌های خرید و هودل است که در آن دارایی برای مدتی طولانی قفل می‌شود.
- با توجه به تعداد زیاد صرافیهای ارز دیجیتال، فرصت‌های زیادی برای انجام آربیتراژ فراهم می‌شود.
- امکان انجام این روش هم در بازار صعودی فراهم است و هم در بازار نزولی.
- کسب سود در این روش عموما سریع است.
معایب:
- تاخیر در تأیید تراکنش‌ها با توجه به تراکم شبکه‌ها ممکن است باعث تغییر قیمت و ضرر تریدرها شود.
- کارمزدها در برخی صرافی‌ها بالاست.
- شانس آربیتراژ در صرافی‌هایی با حجم معاملات پایین کم می‌شود.
- در کار با صرافیهای مختلف شاید نیازمند احراز هویت باشید که این مسئله کارتان را دشوار خواهد کرد.
- ممکن است قیمت یک ارز دیجیتال در یک صرافی بسیار پایین باشد، اما سفارش‌ها پر و تکمیل نشوند.
همه موارد بالا این نکته را نشان می‌دهد که هرچند آربیتراژ، یک راه به ظاهر ساده برای کسب درآمد است، اما در عمل دشواری‌های خاص خود را دارد. این روش به هیچ عنوان به تریدرهای مبتدی توصیه نمی‌شود. همچنین باید به خوبی هر دو صرافی ارز دیجیتال را بشناسید و مطمئن باشید که در زمان برداشت دارایی از یک صرافی، دچار مشکل نخواهید بود.
ریسک آربیتراژ چیست؟
پیش از پرداختن به ریسک‌های عمومی آربیتراژ در بازار ارزهای دیجیتال، کار با صرافیهای مختلف برای ما ایرانیان به دلیل وجود تحریم‌های اقتصادی و مسائل ممنوعیت فعالیت در بسیاری از صرافیهای ارز دیجیتال، ریسک خاص خود را دارد. بلوکه شدن کل سرمایه و مشکلاتی که بسیاری از تریدرهای ایرانی در زمان کار با صرافیهای مطرح دارند، مخاطراتی است که باید آنها را به ریسک عمومی انجام آربیتراژ اضافه کرد. آربیتراژ ریسک‌های عمومی نیز دارد که در ادامه به آنها اشاره می‌کنیم.
- نوسانات شدید قیمت: نوسانات قیمتی در بازار ارزهای دیجیتال در مقایسه با سایر بازارهای مالی، بالاتر است. این مورد ریسک آربیتراژ رمزارز را افزایش می‌دهد.
- اسلیپیج: این اتفاق بیشتر در صرافیهای غیرمتمرکز رخ می‌دهد. به این معنا که بخاطر وجود نوسان یا عدم نقدینگی کافی، قیمت نهایی با آنچه که کاربر آن را ثبت کرده است متفاوت خواهد بود. چنین اتفاقی می‌تواند باعث ضرر فرد آربیتراژگر شود.
- ارسال اشتباه تراکنش: فرض کنید قیمت Link در صرافی الف ۵ دلار و در صرافی ب ۶ دلار معامله می‌شود. شما قصد دارید از این اختلاف قیمتی برای آربیتراژ تریدینگ استفاده کنید. ممکن است Link را روی شبکه‌ای ارسال کنید که صرافی ب آن را پشتیبانی نمی‌کند. همین یک اشتباه کافی است تا دارایی شما برای همیشه نابود شود.
پرسش و پاسخ (FAQ)
- آربیتراژ چیست؟
آربیتراژ به معنای خرید یک دارایی با قیمت پایین از یک صرافی و فروش آن با قیمتی بالاتر در صرافی دیگر است. این اختلاف قیمتی منجر به کسب سود می‌شود. - آیا آربیتراژ غیرقانونی است؟
خیر. با این همه ریسکهایی دارد و انجام این کار به خصوص برای ایرانیان (به دلیل تحریم) مخاطرات بیشتری دارد. - عوامل مهم موفقیت در آربیتراژ کدامند؟
زمان و سرعت عمل. - آیا استفاده از ربات آربیتراژ مطمئن است؟
هم برای رصد بازار و کشف اختلاف قیمت میتوان از ربات استفاده کرد و هم برای انجام معامله. معمولا استفاده از رباتهای معاملهگر آربیتراژ، با ریسک کلاهبرداری همراه است. - آیا استفاده از سایت آربیتراژ رمزارز مطمئن است؟
در مورد سایتهایی که آربیتراژ رمزارز را انجام میدهند نیز باید بسیار محتاط باشید. در گذشته سایتهای زیادی این امکان را برای کاربران خود فراهم کردند، حتی ما در میهن بلاکچین این سایتها و نحوه استفاده از آنها را آموزش دادهایم. اما متاسفانه متوجه شدیم که این سایتها که در سطح جهان کاربران زیادی داشتهاند، امروز دیگر فعالیتی ندارند. به همین دلیل پیشنهاد میدهیم که برای معاملات آربیتراژ حتما از برنامههایی که توسط خود شما و یا به پیشنهاد شما نوشته شده اتکا کنید. اطلاعات صرافیهای مختلف را با استفاده از API دریافت کنید و معاملات را با ربات تریدر خود انجام دهید.
جمع‌بندی
در این مقاله به روش آربیتراژ در بازار ارزهای دیجیتال پرداختیم و گام‌های آن را توضیح دادیم. Arbitrage یکی از شیوه‌های رایج در تمامی بازارهای مالی است که انواع مختلفی دارد. پیش از انجام این نوع از معامله، لازم است بدانیم ریسک‌های آربیتراژ چیست و چه مزایا و معایبی دارد که این موارد را در این مقاله پوشش دادیم. آیا شما تاکنون آربیتراژ انجام داده‌اید؟ به نظرتان امکان موفقیت در این روش چقدر است؟ اگر تجربه‌ای در این زمینه دارید، در قسمت کامنت‌ها، برای ما بنویسید.
