مقایسه چاپ پول، ماینینگ بیت کوین و استخراج طلا؛ کدام اهمیت بیشتری دارد؟
یکی از مزایای بیت کوین این است که برخلاف ارزهای رایج، از دارندگان خود در مقابل تورم محافظت می‌کند.
در مواقع بحران و شرایط نامساعد اقتصادی نظیر شیوع جهانی ویروس کرونا، دولت‌ها به دنبال چاپ پول جدید هستند تا مردم را به خرج کردن پول خود تشویق کنند و هزینه‌های گزاف مورد نیاز برای حمایت از کسب‌وکارها و شهروندان مهیا شود. به این فرآیند، تسهیل کمی (quantitative easing) گفته می‌شود.
مطالعه بیشتر: تسهیل کمی (QE) چیست و چگونه عمل می کند؟
اثرات کوتاه‌مدت این فرآیند ممکن است مثبت باشد و جریان پول در اقتصاد را افزایش دهد. اما پیامدهای بلندمدت آن ممکن است فاجعه‌آمیز باشد. قدرت خرید پول در گردش کاهش می‌یابد و ارزش ذخیره‌شده پول و اسکناس کمتر می‌شود. ایجاد تورم این تهدید را به دنبال دارد که قیمت‌ها افزایش یابد زیرا شاهد ورود پول تازه چاپ‌شده به زنجیره تامین خواهیم بود.
باید این نکته را خاطرنشان کرد که موجودی بیت کوین نیز از طریق فرایندی به اسم ماینینگ به طور روزانه در حال افزایش است. ماینینگ بیت کوین فرایندی است که طی آن، چاپ کوین‌های دیجیتال جدید با نرخ تقریبا هر ده دقیقه یکبار، ادامه می‌یابد. حتی با وجود موجودی محدود ۲۱ میلیونی بیت کوین و ۱۸.۶ میلیون کوین در گردش (در زمان نگارش این مقاله)، باز هم اینطور به نظر می‌رسد که بیت کوین با ارزهای رایج تفاوتی ندارد.
بیت کوین چگونه می‌تواند در مقابل تورم ناشی از تسهیل کمی، از سرمایه‌ها محافظت کند، در حالی که موجودی آن نیز پیوسته در حال افزایش است؟
تنها راهی که می‌توان به پاسخ این پرسش رسید، شناخت دقیق‌تر فرآیندهای موجود در بیت کوین است. در ادامه مقاله به بیان هرچه ساده‌تر ماینینگ بیت کوین و تسهیل کمی خواهیم پرداخت. از استخراج طلا نیز به عنوان یک اقدام و مثال مناسب استفاده کرده‌ایم، زیرا اغلب اوقات به بیت کوین، طلای دیجیتال گفته می‌شود. البته ممکن است مقایسه ماینینگ بیت کوین و استخراج طلا، شباهت‌هایی با یکدیگر داشته باشند.
آیا بیت کوین یک منبع محدود است؟
کل موجودی بیت کوین، ۲۱ میلیون کوین است. این محدودیت در پروتکل بیت کوین طراحی و تعریف شده است و سقف موجودی بیت کوین هرگز افزایش نخواهد یافت.
علیرغم این موضوع، فرایند ایجاد بیت کوین های جدید هم‌چنان در حال انجام است. در حال حاضر ۱۸.۶ میلیون بیت کوین در گردش وجود دارد و موجودی در گردش بیت کوین تا سال ۲۱۴۰ ادامه می‌یابد تا اینکه تمام ۲۱ میلیون کوین برنامه‌ریزی شده استخراج شوند.
با توجه به اینکه قیمت بیت کوین در اوایل سال ۲۰۲۱ به ۴۰,۰۰۰ دلار رسیده است، هم‌چنان ارزش جدید بسیار زیادی وجود دارد که از طریق ایجاد کوین‌های جدید به دست می‌آیند.
ماینینگ بیت کوین
به ایجاد بیت کوین های جدید، ماینینگ بیت کوین گفته می‌شود. به منظور درک بهتر این فرآیند، شناخت اصول اولیه فناوری بیت کوین لازم است.
اسم شبکه رایانه‌های به هم متصل در سراسر جهان نیز بیت کوین است. به این رایانه‌ها، نود یا ماینر گفته می‌شود. هر رایانه میزبان یک نسخه مشابه از دفترکل تراکنش‌های بیت کوین است و از آن نگهداری می‌کند. به این دفترکل، بلاک چین گفته می‌گویند. این شبکه، انجام تراکنش‌های بین دارندگان بیت کوین و ثبت آنها در بلاک چین را امکان‌پذیر می‌سازد. بدون وجود این شبکه، بیت کوین نیز وجود نداشت.
کوین‌های بیت کوین در این شبکه یا دستگاه‌های ذخیره‌سازی آفلاین یا همان کیف پول‌های سخت‌افزاری قرار دارند، اما در واقع بیت کوین فقط در شبکه فعال است.
با خرید یا فروش بیت کوین در صرافی‌ها یا ارسال آن از یک کاربر به کاربر دیگر، تراکنش‌ها دائما توسط نودها پردازش می‌شوند. نودها دائما این تراکنش‌ها را پردازش کرده و با یکدیگر رقابت می‌کنند تا اولین کسی باشند که تراکنش‌ها را تایید کرده و آنها را در بلاک چین ثبت کنند.
اولین نود یا ماینری که با موفقیت بتواند یک مگابایت تراکنش (که به آن بلاک گفته می‌شود) را تایید کند و کد عددی پیچیده‌ای را به دست آورد، مقداری بیت کوین به عنوان جایزه بلاک، پاداش دریافت می‌کند.
پاداشی که به صورت بیت کوین به ماینرها داده می‌شود همان چیزی است که آنها را به میزبانی و اجرای نودها ترغیب می‌کند. فرآیند تایید تراکنش‌ها نیز بسیار ضروری است. تمام دفترهای کل مطابق و همسان با یکدیگر حفظ می‌شوند تا از نیاز به نظارت یا قانونگذاری اجتناب به عمل آید و امنیت و صحت شبکه تضمین شود.
سرعت ماینینگ بیت کوین های جدید مطابق با برنامه‌ریزی‌های موجود در پروتکل بیت کوین است و پاداش ماینرها تقریبا هر ۴ سال یکبار و پس از استخراج ۲۱۰,۰۰۰ بلاک، نصف می‌شود.
در ماه می ۲۰۲۰، پاداش بلاک نصف شد و به ۶.۲۵ بیت کوین در هر بلاک کاهش یافت. در سال ۲۰۰۹، پاداش بلاک از ۵۰ بیت کوین در هر بلاک آغاز شد و تاکنون شاهد ۳ نصف شدن پاداش بلاک یا هاوینگ بوده‌ایم. این موضوع نیز به عنوان یک قانون غیرقابل تغییر در پروتکل بیت کوین وجود دارد.
سرعت صدور بیت کوین های جدید، توسط تغییر پیچیدگی مسائل هش کنترل می‌شود که طی آن، سختی ماینینگ بر اساس سرعت استخراج کوین‌های جدید، کاهش یا افزایش می‌یابد. این موضوع نیز در پروتکل بیت کوین وجود دارد.
تاثیر تمام این پارامترها به این مورد منجر می‌شود که تقریبا هر ۱۰ دقیقه یک کوین جدید ایجاد می‌شود و موجودی در گردش بیت کوین را به سمت ۲۱ میلیون کوین پیش می‌برد.
تقریبا در سال ۲۱۴۰ و پس از آنکه تمام کوین‌ها استخراج شوند، پاداش نودها صرفا معطوف به کارمزد تراکنش‌ها می‌شود تا هزینه‌های ماینرها در خصوص حفظ شبکه و دفترکل بیت کوین جبران شود.
در آن زمان، احتمالا ماهیت تراکنشی بیت کوین به عنوان یک ارز و واسطه مبادلاتی ارزش، به کاربرد اصلی آن تبدیل شود. اما از آنجایی که تا آن زمان ۱۲۰ سال فاصله داریم، تمام این موارد صرفا پیش‌بینی به حساب می‌آیند.
نکته مهم در خصوص تورم این است که برنامه‌ریزی ذکرشده در زمینه بیت کوین غیرقابل تغییر است و تعداد کوین‌های در گردش ثابت بوده و مطابق با برنامه‌ریزی است. این موضوع با فشار دولت با نهادهای متمرکز قابل تغییر نیست.
توضیح صدور بیت کوین به صورت اجمالی
- تعداد بیت کوین های در گردش به سمت سقف موجودی پیش می‌رود.
- تاکنون تقریبا ۸۹ درصد کل موجودی بیت کوین استخراج شده است.
- هیچکس قابلیت، اختیار و اجازه این را ندارد که با ایجاد کوین‌های بیشتر منجر به کاهش ارزش بیت کوین شود. کوین‌های جدیدی که استخراج می‌شوند به کسانی پاداش داده می‌شود که هزینه حفظ شبکه را به عهده دارند. این کوین‌ها سپس از طریق انجام معاملات به اکوسیستم بیت کوین وارد می‌شوند.
- پاداشی که به ازای ماینینگ به ماینرها داده می‌شود، در ادامه فعالیت و پویا بودن شبکه بیت کوین نقش بسیار مهمی ایفا می‌کند. این موضوع هم‌چنین تضمین می‌کند که تراکنش‌های بیت کوین به طور دقیق ثبت می‌شوند.
استخراج طلا
به منظور انجام مقایسه بهتر بیت طلا و بیت کوین بهتر است به شناخت نحوه استخراج طلا بپردازیم.
طلا از زمین استخراج می‌شود و فرآیندهای مکانیکی و شیمیایی مختلفی منجر به استخراج و پالایش فلز خام می‌شود.
هر مرحله از استخراج و تولید طلا دارای دشواری‌هایی است که کمیاب بودن طلا و افزایش ارزش آن را به همراه دارد. طبق گفته شورای جهانی طلا، کمتر از ۰.۱ درصد از ذخایر طلا شناخته‌شده در جهان به معدن طلای قابل بهره‌وری می‌انجامند. هزینه و پیچیدگی تاسیس معدن و تاسیسات فرآوری طلا باعث می‌شود که کمتر از ۱۰ درصد ذخایر جهانی به استخراج بیانجامند. احداث معدن نیز چندین سال طول می‌کشد.
به طور خلاصه می‌توان گفت که استخراج طلا از همان ابتدا، امری هزینه‌بر، پیچیده و وقت‌گیر است.
بدین ترتیب این نکته نیز قابل ذکر است که طی ۱۰۲ سال از ۱۹۱۲ الی ۲۰۱۴، به دلیل پیشرفت‌های فناوری استخراج و فرآوری، تولید سالانه جهانی طلا از ۷۰۵ تُن به ۲۸۶۰ تُن افزایش یافته است. کمیابی طلا علاوه بر آنکه در پوسته زمین قرار دارد، به دلیل تعهد و توافق در خصوص محدودسازی تولید و عرضه آن نیز می‌باشد.
طلا پس از پالایش و فرآوری، به شکل شمش طلا یا سکه یا اوراق بهادار با پشتوانه طلای فیزیکی به ذخیره ارزش تبدیل می‌شود. هم‌چنین در صنایع مختلف نظیر قطعات الکترونیکی و ساخت جواهرات استفاده می‌شود.
اگرچه همواره طلای جدید در حال استخراج و تولید است، اما میزان استخراج آن همیشه بر اساس قیمت طلا و تقاضا برای آن است. همانند هر کالای دیگر، عرضه بیش از حد طلا منجر به کاهش قیمت آن خواهد شد.
به نفع شرکت‌های استخراج طلا نیست که به مقدار نامحدود به استخراج آن بپردازند، زیرا این موضوع منجر به کاهش ارزش طلای در گردش می‌شود.
توضیح استخراج طلا به صورت اجمالی
- طلا به عنوان یکی از منابع طبیعی که به خودی خود کمیاب و موجودی آن محدود است، در نتیجه می‌توان متوجه شد که چرا طی چندین قرن گذشته به عنوان نمادی برای ذخیره ارزش استفاده می‌شود.
- بخشی از ارزش طلا به دلیل کمیاب بودن و هزینه‌های شناسایی، استخراج و فرآوری آن است.
- بخش دیگری از ارزش طلا نیز به دلیل ویژگی‌های آن در صنایع الکترونیکی و جواهرسازی است.
- نکته مهم این است که ارزش طلا توسط تصمیمات و توافقات انجام‌شده بین شرکت‌های استخراج و نهادهای نظارتی حفظ می‌شود تا عرضه آن مدیریت و محدود شود و از ارزش طلاهای در گردش محافظت به عمل آید. افزایش تدریجی حجم طلای استخراج‌شده طی قرن گذشته نشان می‌دهد که طلای بیشتری را می‌توان استخراج کرد و در اختیار مردم سراسر جهان قرار داد. در نتیجه، عدم استخراج بیش از حد آن گویای اخذ تصمیمات آگاهانه برای حفظ قیمت طلا است.
چاپ پول: تسهیل کمی
هنگامی که دولت‌ها نیازمند تقویت اقتصادی می‌شوند یا با هزینه‌های غیرقابل پیش‌بینی مواجه می‌شوند (مانند هزینه‌های جنگ یا کمک اقتصادی به شهروندان و کسب‌وکارها در دوران شیوع ویروس کرونا)، در دسترس‌ترین گزینه، ایجاد پول بدون پشتوانه و تزریق آن به اقتصاد از طریق سیستم‌های مالی است.
دولت آمریکا در واکنش به شیوع ویروس کرونا، برنامه تسهیل کمی ۷۰۰ میلیارد دلاری را به عنوان ابزاری برای افزایش موجودی پول و جریان یافتن پول در اقتصاد معرفی کرد. چاپ اسکناس بیشتر بیانگر افزایش بدهی دولت و وابستگی به اوراق قرضه بلندمدت یا دریافت وام از کشورها و بانک‌های مرکزی دیگر است.
نمی‌توان مدعی شد که چنین بدهی هنگفتی هرگز پرداخت شود و چه شرایطی باید برای دولت‌ها به وجود آید تا این بدهی را بپردازند. چنین حجمی از بدهی برای شهروندان عادی که درگیر رهن خانه، وام دانشجویی یا کارت‌های اعتباری خود هستند غیرقابل درک است.
تسهیل کمی یک راهکار کوتاه‌مدت با پیامدهای بلندمدت است.
ابتدا این موضوع را در نظر داشته باشید که اکثر اسکناس‌هایی که توسط کشورهای مختلف صادر می‌شوند دیگر پشتوانه طلا یا کالای استاندارد دیگر را ندارند. این اسکناس‌ها صرفا تکه کاغذی هستند که مردم یک کشور متفق القول ارزش آن را پذیرفته‌اند.
اثر عرضه پول بیشتر به اقتصاد، چه به صورت ارائه بسته‌های اقتصادی به شهروندان و چه به صورت تشویق بانک‌ها به وام‌دهی باعث می‌شود که پول در گردش با کاهش ارزش مواجه شود. در واقع این موضوع همان تورم است.
تورم منجر به کاهش قدرت خرید پول موجود و در نتیجه، کاهش ارزش آن می‌شود. به علاوه، تورم افزایش قیمت کالاها و خدمات را به همراه دارد زیرا بر زنجیره تامین نیز تأثیرگذار است.
از آنجایی که هیچگونه محدودیتی در میزان چاپ اسکناس‌های جدید توسط دولت وجود ندارد، در نتیجه چاپ پول مشابه با استخراج طلا یا بیت کوین نیست و هیچگونه ارزش جدیدی همراه با چاپ پول برای پول‌های در گردش به وجود نمی‌آید.
توضیح فرآیند چاپ پول به صورت اجمالی
- تسهیل کمی بدون فکر و ناآگاهانه توسط دولت‌ها به کار گرفته نمی‌شود و ابزاری مهم در واکنش به شرایط حاد است. اما دولت‌ها به آسانی و با صلاحدید خود هر وقت که بخواهند می‌توانند به تولید پول جدید به عنوان ابزار تحریک اقتصادی و راهکار کوتاه‌مدت برای کمک به مردم در شرایط نامساعد بپردازند.
- بدین ترتیب، ارزش ارز در گردش و ارزشی که شهروندان معتقدند پس‌انداز و سرمایه‌گذاری کرده‌اند کاهش می‌یابد.
- پشتوانه ارزی که تازه ایجاد شده است نیز بر اساس بدهی است. این بدهی در بلندمدت باید پرداخت شود. این بدهی را می‌توان به عنوان مالیاتی در نظر گرفت که نسل‌های بعد موظف به پرداخت آن هستند. نسل‌های بعد باید این بدهی را از طریق اقدامات اقتصادی آتی و در زمانی پرداخت کنند که به دنبال بازیابی و تقویت اقتصاد خود هستند.
مقایسه بیت کوین، طلا و پول نقد
با توجه به اینکه اکنون شباهت‌ها و تفاوت‌های ارزها و فرایند ایجاد آنها بیان شده است، می‌توان به نتایج مشخصی دست یافت.
در حال حاضر، اقتصاد جهانی به تمام ابزارهای مالی موجود نیاز دارد و هر کدام از این ابزارها نیز نقش‌های مهمی ایفا می‌کنند.
هنوز وجود پول نقد برای تراکنش‌های روزانه ضروری است، هرچند این شرایط به تدریج در حال کمرنگ شدن است زیرا پرداخت‌های الکترونیکی جایگزین آن می‌شود.
طلا به عنوان واسطه سرمایه‌گذاری و ذخیره ارزش و استفاده در صنایع مختلف هم‌چنان ارزشمند خواهد ماند. اما این نکته واضح است که ارزش ذاتی آن فقط منحصر به کمیاب بودن آن نیست. در عوض به نظر می‌رسد بین کسانی که به استخراج طلا می‌پردازند و کسانی که بر عرضه آن نظارت دارند نوعی تبانی در خصوص حفظ و ثبات قیمت طلا وجود دارد.
بیت کوین هم‌چنان در صدد دستیابی و حفظ جایگاه خود به عنوان ابزار معاملات الکترونیکی که تراکنش‌های دیجیتالی را بدون واسطه میسر می‌سازد ادامه خواهد داد، اما زمانی به طور کامل این امر محقق می‌شود که نوسان قیمت آن کاهش یابد. این موضوع با شناخته‌شده‌تر شدن و پذیرش جهانی بیت کوین به دست می‌آید.
بیت کوین می‌تواند به عنوان ذخیره ارزش مورد اعتماد و معتبر نیز به جایگاه مدنظر خود دست یابد، به طوری که مردم به سرمایه‌گذاری بر روی آن بپردازند. اما مجددا باید گفت که این شرایط تنها در صورتی محقق خواهد شد که قیمت بیت کوین با نوسان کمتری مواجه باشد.
مشخصا بیت کوین، محافظت مناسبی را در مقابل تورم ارائه می‌دهد و می‌توان از آن به عنوان یک سرمایه‌گذاری بلندمدت بهره برد. رشد تدریجی و طبق برنامه‌ریزی موجودی بیت کوین محدود و کنترل‌شده است و کسانی که بر روی آن سرمایه‌گذاری می‌کنند از این نکته آگاه هستند. حتی متعصب‌ترین سرمایه‌گذاران طلا نیز چنین قطعیتی در خصوص عرضه آتی طلا را نمی‌توانند اذعان کنند.
بیت کوین و طلا شرایط مناسبی در خصوص از دست دادن ارزش خود به دلیل تورم‌های ناشی از اقدامات دولت دارند زیرا افزایش موجودی هیچکدام از آنها به آسانی و طبق تقاضا نیست. اما در مورد بیت کوین، این موضوع کاملا قطعی است.
