سازوکار بازارسازهای نقدینگی متمرکز (CLMM): راهنمای جامع همراه با ۵ مثال

امروزه امور مالی غیرمتمرکز (DeFi) با ارائه رویکردهای نوآورانه برای مشکلات مالی، صنعت ارزهای دیجیتال را به سوی پذیرش گسترده‌تری سوق داده است و بازارسازهای نقدینگی متمرکز (CLMM) و بازار سازهای خودکار (AMM) هم در این حوزه برای برطرف کردن مشکلات مربوط به دفتر سفارشات اکثر صرافی‌های سنتی ایجاد شده‌اند.

جنبه‌ هیجان‌انگیز دیفای، تکامل مداوم آن است؛ یکی از این پیشرفت‌ها، معرفی سازوکار بازارساز نقدینگی متمرکز (CLMM) است که به حل مشکلاتی مانند ناکارآمدی سرمایه که اغلب در بازارساز‌ها (AMMها) دیده می‌شود، کمک می‌کند.

مدل CLMM، بهره‌وری سرمایه را در استخر نقدینگی بهبود می‌بخشد و اسلیپیج قیمت را کاهش می‌دهد. این مدل به ارائه‌دهندگان نقدینگی اجازه می‌دهد تا محدوده قیمت مورد نظر خود را انتخاب کنند و بدین ترتیب بازدهی بالقوه خود را افزایش دهند. در این مقاله دقیقاً به شما کمک می‌کنیم تا بفهمید سازوکار بازارساز نقدینگی متمرکز (CLMM) چیست؟ چگونه کار می‌کند؟ چه مزایایی دارد؟ و هنگام ارائه نقدینگی از طریق CLMMها چه مواردی را باید در نظر داشته باشید؟

استخر نقدینگی (Liquidity Pool) چیست؟

صرافی‌های غیرمتمرکز (DEX) با پشتیبانی از شیوه‌های معاملاتی و ایجاد حجم معاملات بیش از ۵۰۰ میلیارد دلار، به شدت محبوب شده‌اند. آنها بدون وابستگی به واسطه‌ها و با معرفی طرح‌های بازار نوآورانه، به معامله‌گران اجازه می‌دهند که مستقیماً توکن‌ها را از ذخیره جمعی به نام استخر نقدینگی مبادله کنند.

برای درک این مفهوم، ابتدا باید فهمید که استخر نقدینگی در DEX چیست. استخر نقدینگی اساساً مجموعه‌ای از ارزهای دیجیتال است که به صورت جمعی تأمین شده و توسط یک قرارداد هوشمند مدیریت می‌شود. این استخر به عنوان مخزن دیجیتالی از توکن‌ها یا ارزهای دیجیتال در صرافی‌های غیرمتمرکز عمل می‌کند و مکانیسمی را برای سرمایه‌گذاران یا مشارکت‌کنندگان فراهم می‌آورد تا درآمد غیرفعال داشته باشند. آنها این کار را با جمع‌آوری دارایی‌های خود انجام می‌دهند که به نوبه خود به صرافی امکان می‌دهد تا معاملات را تسهیل کند.

با اینکه معمولا از اصطلاح قفل شده برای این مجموعه ارز دیجیتال استفاده می‌شود، اما نقدینگی همچنان برای خریداران و فروشندگان قابل دسترس است. به جای تکیه بر مکانیزم‌های سنتی بازارسازی، AMMها روش خودکار و بدون نیاز به مجوز را برای کاربران فراهم می‌کنند تا توکن‌های خود را مبادله کنند. AMMها از الگوریتم‌ها و فرمول‌های قیمت‌گذاری برای تعیین قیمت توکن‌ها بر اساس نسبت دارایی‌ها در استخرها استفاده می‌کنند.

پس بازارساز‌های خودکار، مدل‌هایی از این دست نقدینگی را فراهم می‌کنند و امکان معامله توکن‌ها در محدوده‌های قیمتی مختلف را می‌دهند. با این حال، اگر اختلافی در سطوح نقدینگی بین دو توکن وجود داشته باشد، ممکن است اسلیپیج رخ دهد. برای مثال، اگر توکن A نقدینگی کمی داشته باشد، قیمت آن در زمان اجرای معامله بالاتر خواهد بود. این پدیده به عنوان ارائه نقدینگی غیرفعال شناخته می‌شود، چرا که ارائه‌دهندگان نقدینگی به طور یکنواخت نقدینگی را در تمام سطوح قیمتی توزیع می‌کنند.

اولین AMM را صرافی غیرمتمرکز یونی‌سواپ که در سال ۲۰۱۸ راه‌اندازی شد، معرفی کرد؛ این قابلیت در آن زمان بر اساس فرمول X x Y = K برای تسهیل معاملات عمل می‌کرد که در آن، x و y نمایانگر مقادیر توکن A و توکن B هستند و k هم عددی ثابت است. این رابطه تعیین می‌کند که چه مقدار از توکن A می‌توان در ازای توکن B دریافت کرد، به شرطی که ارزش‌های دو توکن برابر نباشند.

برای مثال، مبادله ۱۰۰۰ دلار USDT برای توکن‌های DAI زمانی که DAI به قیمت ۵ دلار است، بسته به مقدار نقدینگی موجود در استخر باید نتایج متفاوتی به همراه داشته باشد. اگر استخر دارای مقدار کافی USDT در آن سطح قیمتی باشد، شما بدون احتساب کارمزدهای معاملاتی، ۱۰۰۰ دلار USDT را برای ۲۰۰ توکن DAI معامله خواهید کرد. در مقابل، اگر در استخر کمتر از ۱۰۰۰ دلار USDT موجود باشد، AMM به قیمتی بالاتر از قیمت اولیه بازار تنظیم خواهد شد. به این معنی که شما کمتر از ۲۰۰ توکن DAI دریافت خواهید کرد.

این موضوع منجر به استفاده ناکارآمد از دارایی‌های جمع‌آوری شده می‌شود. از آنجایی که نقدینگی به طور یکنواخت در کل طیف قیمتی — از صفر تا بی‌نهایت — توزیع شده، برخی از توکن‌ها ممکن است برای هدف موردنظر خود به درستی استفاده نشوند. فقط بخشی از نقدینگی موجود در استخر به طور فعال مورد استفاده قرار می‌گیرد، در حالی که بخش قابل‌توجهی از آن بیکار باقی می‌ماند. برای بهبود درآمد غیرفعال، ارائه‌دهنده نقدینگی باید نقدینگی بیشتری را تأمین کند تا اطمینان حاصل شود که توکن‌های او بیشتر مورد استفاده قرار می‌گیرند. هر چه نقدینگی بیشتری تأمین شود، پتانسیل کسب درآمد غیرفعال نیز بیشتر خواهد بود. همچنین، صرافی غیرمتمرکز هم ممکن است مقدار زیادی از نقدینگی را برای پشتیبانی از حجم معاملات نسبتاً کمی حفظ کند.

درک بازارسازهای نقدینگی متمرکز (CLMM)

بازارساز نقدینگی متمرکز (CLMM) یا Concentrated Liquidity Automated Market Maker، نوع خاصی از بازارساز خودکار (AMM) است که در سیستم‌های مالی غیرمتمرکز (DeFi) استفاده می‌شود. در بازارساز خودکار (AMM) به جای اینکه مثل بازارهای سنتی، خریدار و فروشنده‌ها با هم معامله کنند، از الگوریتم یا قرارداد هوشمندی برای تعیین قیمت و انجام معامله‌ها استفاده می‌شود، این قراردادها به طور خودکار قیمت‌ها را تنظیم و معاملات را انجام می‌دهند.

حال نقدینگی متمرکز یا Concentrated Liquidity به این معنی است که در این نوع بازارسازی خودکار، نقدینگی (یعنی مقدار ارزهای دیجیتال) به جای اینکه در کل طیف قیمتی پخش شود، در محدوده خاصی از قیمت‌ها متمرکز می‌شود. این کار باعث می‌شود که معامله‌گران بتوانند با نقدینگی بیشتری در محدوده قیمتی مشخص، معامله کنند، که به بهبود کارایی و کاهش هزینه‌های معامله کمک خواهد کرد. به طور خلاصه، CLMM، نوعی بازارساز خودکار است که نقدینگی را در محدوده قیمتی خاص متمرکز می‌کند تا معامله‌ها سریع‌تر و با هزینه کمتری انجام شوند.

پس بازارساز نقدینگی متمرکز (CLMM)، مدلی از نقدینگی است که به ارائه‌دهندگان نقدینگی (LPها) اجازه می‌دهد توکن‌های خود را در محدوده قیمت خاصی تخصیص دهند تا این توکن‌ها به طور فعال مورد استفاده قرار بگیرند. برخلاف بازار سازهای خودکار سنتی (AMM) که نقدینگی را به طور یکنواخت در محدوده‌ای بی‌نهایت توزیع می‌کنند، CLMMها امکان استفاده کارآمدتر از وجوه جمع‌آوری شده را در بازار یا صرافی فراهم می‌کنند.

تریدرها می‌توانند محدوده قیمتی خاصی را برای توکن‌های خود انتخاب کنند و نقدینگی را در سطوح قیمت که فعالیت بازار را پیش‌بینی می‌کنند، متمرکز کنند. با این حال، استفاده از بازارسازهای نقدینگی متمرکز (CLMM) ممکن است ضررهایی مشابه با بازارسازی فعال در بازارهای سنتی مبتنی بر اوردر بوک را در پی داشته باشد.

نحوه عملکرد بازارسازهای نقدینگی متمرکز

همانطور که در بخش قبل اشاره کردیم، در بازارساز نقدینگی متمرکز (CLMM) یا Concentrated Liquidity Automated Market Maker، معامله‌گران محدوده قیمتی خاص را برای ارائه نقدینگی انتخاب می‌کنند و بر اساس نسبت نقدینگی‌شان در قیمت فعلی، کارمزد دریافت می‌کنند. هنگامی که قیمت در محدوده انتخابی قرار می‌گیرد، LPها می‌توانند سود ببرند، اما به محض اینکه قیمت از محدوده انتخاب شده خارج شود، ممکن است حتی ضرر کنند. پس سازوکار متمرکز بازارساز نقدینگی (CLMM) به شکل زیر است:

• تعریف محدوده قیمت توسط تأمین‌کنندگان نقدینگی: در CLMM، تأمین‌کنندگان نقدینگی (کسانی که ارز دیجیتال در اختیار بازار می‌گذارند) می‌توانند انتخاب کنند که نقدینگی خود را در محدوده خاصی از قیمت‌ها متمرکز کنند. پس به جای اینکه نقدینگی‌شان در کل بازه قیمتی (از صفر تا بی‌نهایت) پخش شود، آن را فقط در محدوده‌ای که فکر می‌کنند بیشترین معامله انجام می‌شود، قرار می‌دهند. برای مثال، اگر جفت ارز دیجیتالی مانند ETH/USDT داشته باشیم و یک تأمین‌کننده نقدینگی فکر کند که قیمت ETH در آینده بین ۱۸۰۰ تا ۲۰۰۰ دلار خواهد بود، می‌تواند نقدینگی خود را فقط در این بازه قیمتی قرار دهد.

• استفاده از الگوریتم قیمت‌گذاری: وقتی معامله‌گری می‌خواهد در محدوده قیمتی مشخصی معامله کند، الگوریتم بازارساز خودکار با استفاده از نقدینگی متمرکز شده در این محدوده، قیمت معامله را محاسبه می‌کند. به دلیل اینکه نقدینگی در این محدوده بیشتر است، معاملات با اسلیپیج (Slippage) کمتر و قیمت‌های دقیق‌تری انجام می‌شوند.

• تغییر و تنظیم نقدینگی: اگر قیمت دارایی از محدوده قیمتی که تأمین‌کننده نقدینگی تعیین کرده خارج شود، نقدینگی او دیگر در معاملات استفاده نمی‌شود، مگر اینکه قیمت دوباره به آن محدوده برگردد یا تأمین‌کننده نقدینگی محدوده قیمتی جدیدی تعریف کند.

این روش باعث می‌شود که نقدینگی به جای پخش شدن در کل بازه قیمت، در محدوده‌هایی که احتمال وقوع معاملات بیشتر است، متمرکز شود. این کار، کارایی بازار را افزایش و هزینه‌های معاملاتی (مانند اسلیپیج قیمت) را کاهش می‌دهد. به این ترتیب، CLMM به تأمین‌کنندگان نقدینگی اجازه می‌دهد که با مدیریت بهتر محدوده‌های قیمتی، سود بیشتری کسب کنند و بازار نیز نقدینگی متمرکز و مؤثرتری داشته باشد.

برای مثال، با انتخاب محدوده‌ای بین ۵۰ تا ۱۰۰ دلار، توکن‌ها در این محدوده ارائه می‌شوند تا زمانی که قیمت از این بازه خارج شود! این امر بازدهی مشابه با تامین توکن‌ها در همان محدوده قیمت است. محدوده قیمت به تیک‌ها (Ticks) تقسیم می‌شود و هر تیک در این بازه نشان‌دهنده مقادیری با توزیع برابر است. در محدوده ۳۰ تا ۵۰ دلار، ممکن است تیک‌هایی برای ۳۱ دلار، ۳۲ دلار و غیره وجود داشته باشد.

ارائه‌دهندگان نقدینگی می‌توانند تا زمانی که از محدوده تعیین شده خارج نشوند، این توکن‌ها را برداشت کرده و کارمزدهایی برای تامین آنها دریافت کنند. در مثال قبل با توکن‌های USDT و DAI، همان ۱۰۰۰ دلار USDT می‌تواند ۱۰۰٪ از توکن‌های DAI را در اختیار بگیرد.

مشابه مفهوم استیکینگ نقدینگی که در آن توکن‌های قفل شده در بلاکچین‌های اثبات سهام به عنوان نقدینگی و برای وام‌دهی در DEX استفاده می‌شوند، بازارساز نقدینگی متمرکز (CLMM) هم نسل بعدی و بهینه‌سازی‌شده‌ای از AMM است که انعطاف‌پذیری و کارایی بیشتری را فراهم می‌کند. این مدل تخصیص نقدینگی را کارآمدتر کرده، مزیتی برای ارائه‌دهندگان نقدینگی و سرمایه‌گذاران ایجاد می‌کند و فرصت‌هایی برای کسب پاداش با تعداد کمتری از توکن‌ها و در عین حال کاهش اسلیپیچ در اختیار کاربران قرار می‌دهد؛ پس بدون توجه به جریان نقدینگی — چه بالا و چه پایین — معامله‌گران با تمرکز بر یک محدوده قیمتی خاص، از توکن‌های خود سودآوری خواهند داشت!

مزایای بازارسازهای نقدینگی متمرکز (CLMM)

استفاده از بازار سازهای نقدینگی متمرکز (CLMM) در مقایسه با AMMهای سنتی چندین مزیت دارد. برخی از این مزایا شامل موارد زیر است:

• کاهش زیان‌های احتمالی: CLMMها به ارائه‌دهندگان نقدینگی کمک می‌کنند تا ضرر را به حداقل برسانند. زمانی که LPها بتوانند محدوده قیمت را خودشان انتخاب کنند، مدیریت زیان‌های ناپایدار به طور موثرتری ممکن می‌شود.

• افزایش کارایی استخرهای نقدینگی: با استفاده از تمرکز، کارایی استخرهای نقدینگی افزایش می‌یابد. این بدان معناست که معامله‌گران می‌توانند وجوه خود را به گونه‌ای تخصیص دهند که در محدوده قیمتی خاصی بیشترین اثربخشی را داشته باشد. با استخر نقدینگی متمرکز، احتمال کسب بازدهی از دارایی‌ها افزایش می‌یابد.

• مزایای قابل تنظیم: بازارسازهای نقدینگی متمرکز (CLMM) کنترل زیادی برای کاربر به ارمغان می‌آورند. این نوع بازارساز‌ها انعطاف‌پذیر هستند و LPها می‌توانند استراتژی‌های خود را بر اساس شرایط بازار تغییر داده و رویکردهای مدیریت ریسک موردنظر خود را طراحی کنند. کاربران می‌توانند محدوده قیمتی را که می‌خواهند نقدینگی ارائه کنند و کارمزدهایی که مایل به دریافت آن هستند را انتخاب کنند.

تفاوت بین CLMM و AMMها

بازارساز‌های خودکار (AMMهای) سنتی طرح تخصیص توکنی دارند که نقدینگی را به طور یکنواخت در سراسر طیف قیمت، از صفر تا بی‌نهایت، توزیع می‌کنند و همین امر منجر به اسلیپیج و کارایی پایین سرمایه می‌شود.

بازارسازهای نقدینگی متمرکز (CLMM)، با تمرکز نقدینگی در محدوده‌های قیمتی خاص برای حداکثرسازی کارایی و تسهیل مبادلات، هدفشان اصلاح این مشکل است. نمونه‌هایی از AMMها شامل سوشی سواپ (SushiSwap)، پنکیک سواپ (PancakeSwap)، یونی سواپ نسخه دو (Uniswap V2)، بالانسر (Balancer) و کرو (Curve) هستند. مثال‌هایی از پلتفرم‌هایی که از بازارساز نقدینگی متمرکز (CLMM) استفاده می‌کنند، عبارت‌اند از:

سولانا

سولانا به عنوان پلتفرم بلاکچین عمومی که به دلیل معاملات با فرکانس بالا شناخته شده است، زیرساخت اصلی خود را بهبود بخشیده تا معاملات با استفاده از CLMMها را بهتر تسهیل کند.

اورکا ویرپولز (Orca Whirlpools)‌

اورکا (Orca) در ۲۳ مارس، ویژگی Whirlpools خود را راه‌اندازی کرد که هدفش کاهش اسلیپیج بالای ناشی از AMMهای ثابت بود. با معرفی Orcanauts Beta، ویرپولز تمرکز خود را بر متمرکز کردن نقدینگی در محدوده‌های قیمتی خاص قرار داد تا کارمزدها و پاداش‌های بیشتری فراهم کند.

یونی سواپ ورژن (Uniswap V3)

ویژگی CLMM اولین بار در می ۲۰۲۱ توسط صرافی غیرمترکز یونی سواپ معرفی شد و پیش از آنکه Trader Joe نسخه خود را در آگوست ۲۰۲۲ راه‌اندازی کند، معیاری برای این مدل تعیین کرد.

نقدینگی متمرکز تا ۸۵٪ از حجم معاملات در Uniswap را به خود اختصاص داد و معامله‌گران اجازه داشتند با سرمایه کمتری درآمد بیشتری کسب کنند و از کارمزدهای پایین‌تر و دیگر مزایا بهره‌مند شوند. از آنجا که مجوز Uniswap V3 منقضی شده، حالا چندین پروژه DeFi بر اساس این مدل ساخته شده‌اند.

ستوس (Cetus)

ستوس پس از راه‌اندازی نسخه CLMM خود در ژانویه ۲۰۲۳، اعلام کرد که ویژگی‌های معاملاتی پیشرفته‌تری می‌توانند بر اساس پروتکل نقدینگی متمرکز آن توسعه یابند.

موو اکس (MovEX)

پلتفرم موو اکس که توسط جامعه‌ای پشتیبانی می‌شود، متعهد به ارائه تجربه‌ای نوآورانه در تجارت و نقدینگی برای کاربرانش است؛ این پلتفرم در اکوسیستم سویی (SUI) توسعه داده شده است.

قیمت‌گذاری CLMM: مقایسه استیبل‌کوین‌ها و دارایی‌های ناپایدار

استیبل‌کوین‌ها ارزهای دیجیتالی هستند که ارزششان به کالا یا دارایی واقعی متصل شده و طراحی شده‌اند تا نسبت به سایر ارزهای دیجیتال و آلت کوین‌ها نوسانات کمتری داشته باشند و قیمت نسبتاً پایداری را حفظ کنند. در مدل CLMM، این دارایی‌ها نوسانات کمی دارند و دارای تیک‌های بیشتری در محدوده انتخاب شده هستند. این به این معناست که کاربران می‌توانند با دقت بیشتری نقدینگی فراهم کنند، چرا که نوسانات قیمت کمتر است و این باعث می‌شود که تمرکز نقدینگی با ریسک کمتری انجام شود.

وضعیت برای دارایی‌های ناپایدار متفاوت است. تیک‌ها در این دارایی‌ها در مقایسه با استیبل‌کوین‌ها فاصله بیشتری دارند که این امر بازتاب‌دهنده حرکت‌های گسترده‌تر قیمت است. همچنین کارمزدهای نقدینگی نیز بالاتر است تا ریسک بیشتر مرتبط با نوسانات قیمت را جبران کند. همانند استیبل‌کوین‌ها، کاربران می‌توانند نقدینگی را فراتر از پوزیشن قیمت فعلی خود ارائه دهند.

عوامل قابل‌توجه هنگام استفاده از بازارساز نقدینگی متمرکز

کاربران با توجه به انعطاف‌پذیری CLMMها می‌توانند چندین پوزیشن برای یک جفت توکن مشابه اتخاذ کنند. این امکان را به ارائه‌دهندگان نقدینگی (LPها) می‌دهد تا با ایجاد محدوده‌های قیمتی مختلف (استخر‌های متفاوت) برای موقعیت‌های خود، کارآیی نقدینگی ارائه شده را به حداکثر برسانند. یکی دیگر از ویژگی‌های چشمگیر CLMMها این است که کاربران نیاز ندارند نگران نقدینگی در لحظه (JIT) باشند؛ این قابلیت در سولانا در دسترس است. نقدینگی JIT زمانی رخ می‌دهد که ارائه‌دهندگان نقدینگی، معامله بزرگی را که با استفاده از CLMM انجام می‌شود، شناسایی کرده و نقدینگی را تأمین می‌کنند. این تأمین دقیقاً در زمان مناسب و با تمرکز بالا برای کسب کارمزدهای زیاد انجام می‌شود.

در CLMMها نیاز به مشارکت مداوم در بازار وجود دارد. LPها و معامله‌گران باید فعال باشند تا موقعیت‌های متمرکز خود را در محدوده قیمتی تعیین شده ایمن و پایدار نگه دارند. آنها باید موقعیت‌های خود را به دقت نظارت کرده و به طور مکرر آن را تنظیم کنند تا محدوده‌های جدید را پس از حرکت قیمت تا مرزهای تعیین شده، تنظیم کنند. مدیریت فعال به کاهش احتمال زیان ناپایدار و کارمزدهای صفر کمک می‌کند. همچنین، مدیریت بازارسازهای نقدینگی متمرکز (CLMMها) هزینه کمتری هم دارد. برخلاف ماشین مجازی اتریوم، هزینه اجرای معاملات در سولانا کمتر است و مشکلات مقیاس‌پذیری وجود ندارد.

تأمین نقدینگی در محدوده‌های نزدیک، کارمزد بیشتری نسبت به نقدینگی پراکنده در مقیاس بزرگ‌تر ایجاد می‌کند. محدوده‌های متمرکز به استقرار کارآمدتر نقدینگی کمک می‌کنند، اما خب حفظ موقعیت تعیین شده و تأمین نقدینگی نیاز به مشارکت فعال دارد.

نقدینگی متمرکز در مقابل HODLing

در حوزه ارزهای دیجیتال، روش‌های مختلفی برای کسب و تولید درآمد وجود دارد: ذخیره یا هولد کردن (HODLing)، استیکینگ و فارمینگ. اصطلاح HODL، که به معنای نگه داشتن به امید زنده ماندن است، به عمل نگهداری از دارایی‌های ارز دیجیتال با وجود نوسانات شدید قیمت اشاره دارد.

برخی مطالعات حاکی از آن است که شش ماه پس از راه‌اندازی نسخه سوم یونی سواپ (Uniswap V3)، ارائه‌دهندگان نقدینگی، اغلب بیشتری از آنچه در زمان هولد دارایی‌های خود به دست می‌آوردند، پول از دست دادند. با این حال، مطالعه دیگری نشان می‌دهد که کاربران فعال می‌توانند با استفاده از نقدینگی متمرکز، درآمد بیشتری نسبت به HODLing کسب کنند. این موضوع نشان می‌دهد که رویکرد CLMM صرفاً استراتژی تنظیم و فراموش کردن نیست. چنین رویکردی نیاز به مدیریت فعال برای تنظیم و حفظ موقعیت‌های انتخابی دارد تا کارمزد بیشتری کسب شود. تنظیم CLMM به نفع جامعه است و با معرفی خدمات جدید DeFi و توزیع مجدد ارزش‌های قفل‌شده و بلااستفاده در سراسر اکوسیستم، بهره‌وری سرمایه را بهبود می‌بخشد.

بازارساز نقدینگی متمرکز (CLMM) چه سودی برای تأمین‌کنندگان نقدینگی (LP) دارد؟

تأمین‌کنندگان نقدینگی (LP)، می‌توانند کارمزدی که می‌خواهند را انتخاب کرده و با انتخاب بازه قیمتی خاص و به حداکثر رساندن سرمایه، بازده بهتری کسب کنند. اما تامین‌کنندگان نقدینگی برای مدیریت پارامتر‌های نقدینگی به سیستمی به نام ALM یا مدیر خودکار نقدینگی (Automated Liquidity Manager) نیاز دارند، چرا که بازار ارزهای دیجیتال بسیار ناپایدار است و قیمت‌های معاملاتی همواره در حال نوسان هستند. یک LP نقدینگی را در بازه قیمتی اضافه می‌کند که در آن به طور مکرر معامله انجام می‌شود؛ پس همزمان با نوسانات قیمت‌ها، بازار تغییر می‌کند و در این حالت هم LP سه گزینه پیش رو دارد:

• نقدینگی را به بازه قیمتی دیگری منتقل کند.
• صبر کند تا دوباره در بازه قیمتی که نقدینگی اضافه کرده معامله انجام شود.
• سرمایه را برداشت کند.

تمام این موارد نیازمند این است که LP فعال باشد، روندها را مشاهده کند و تصمیمات درست بگیرد، اما ALM تمام این کارها را برای LP‌ها به شکل زیر انجام می‌دهد:

مدیر خودکار نقدینگی یا ALM

مدیر خودکار نقدینگی یا ALM از توابع قراردادهای بنیادی استخرهای AMM مانند یونی‌سواپ استفاده می‌کند. بنابراین، به نمایندگی از LP می‌تواند تغییرات لازم را اعمال کند: پوزیشن تامین‌کنندگان نقدینگی را دوباره تنظیم کند، توکن‌های LP را بازخرید کند، کارمزد معاملاتی را جمع‌آوری کند، دوباره سرمایه‌گذاری کند و بازه‌ها را دوباره تعریف کند. بازتعریف بازه قیمت، به صورت فعال و غیرفعال انجام می‌شود و به محض اینکه پوزیشن LP از بازه خارج شود، ALM آن را دوباره تعریف می‌کند.

تامین کنندگان نقدینگی دیگر نیازی نخواهند داشت تا به طور فعال درگیر باشند و روندهای بازار را مشاهده کنند تا بتوانند تصمیمات درست را در زمان مناسب بگیرند.

در نهایت، تأمین خودمختار نقدینگی یا ALP چیست؟

تأمین خودمختار نقدینگی یا ALP (مخفف Autonomous Liquidity Provision)، پروتکل و روش بهبود‌یافته‌ای برای LP‌ها است تا نقدینگی را تأمین و مدیریت کنند. در این روش، ALM نقدینگی را به نمایندگی از LP به روش‌هایی که قبلاً بحث کردیم مدیریت می‌کند، یک پروتکل ALP قدرت را به دست LP‌ها می‌دهد تا استراتژی‌هایی ایجاد کنند و اقدامات را بر اساس ترجیحات خود تعیین کنند. LP‌ها می‌توانند روش‌هایی که دارایی‌های آن‌ها حتی پس از اضافه کردن نقدینگی مدیریت می‌شود را شخصی‌سازی کنند.

البته این به آن معنی نیست که LP باید شخصاً مدیریت سفارشی‌سازی را انجام دهد، بلکه باید مشخص کند که اتوماسیون کجا و چگونه انجام شود. هر LP می‌تواند استراتژی‌ها را از سطح پایه مانند انتخاب حالت بازار تا سطح پیشرفته مانند انتخاب مکانیزم بازتوزیع، استراتژی خروج و مدل توزیع نقدینگی، شخصی‌سازی کند. به این صورت دیگر LP نیازی ندارد به استراتژی‌های محدودی که ALM‌ها ارائه می‌دهند، متکی باشد. ALP‌ها به LP‌ها قدرت می‌دهند تا:

• یا استراتژی‌های خود را ایجاد کنند (یعنی تبدیل به خالق استراتژی شوند).
• یا از نقدینگی با استفاده از استراتژی‌هایی که توسط دیگر LP‌ها توسعه داده و تبلیغ شده‌، استفاده کنند. پس شما می‌توانید یک استراتژی ایجاد کنید و آن را برای استفاده در اختیار دیگر LPها قرار دهید و از این طریق کارمزد عملکرد کسب کنید.

نتیجه‌گیری

صرافی‌های غیرمتمرکز با حذف نیاز به واسطه‌های سنتی، انقلاب بزرگی در ترید ایجاد کردند و این امکان را در اختیار کاربران قرار دادن تا معاملات را مستقیماً از استخرهای نقدینگی انجام دهند. با اینکه وعده اولیه کسب پاداش از طریق توزیع یکنواخت نقدینگی، از طریق بازار سازهای خودکار، جذاب بود، اما نواقصی هم داشت.

برای بهینه‌سازی درآمد، معمولاً نیاز به تأمین مقدار قابل‌توجهی از نقدینگی است. با این حال، نوسانات بازار ریسک‌های ناپایدار (IL) و به دست نیاوردن کارمزدها را افزایش می‌دهد. بازارسازهای نقدینگی متمرکز یا همان CLMMها، جایگزینی ارائه می‌دهند که به ارائه‌دهندگان نقدینگی اجازه می‌دهد تا با تمرکز سرمایه کمتری در محدوده قیمتی خاص، احتمال افزایش درآمد را با سرمایه‌گذاری کمتر افزایش دهند.

مدیریت موقعیت‌های CLMM می‌تواند زمان‌بر باشد و نیاز به دخالت فعال، مدیریت دستی و تراز مجدد مکرر دارد، از طرفی استفاده از استراتژی‌های CLMM با توکن‌های بسیار ناپایدار ریسک بیشتری به همراه دارد. بنابراین، انجام تحقیقات جامع و درک ریسک‌های مرتبط قبل از ورود به CLMMها ضروری است.

سوالات متداول (FAQ)