اصل اساسی هر پروژه نسل سوم وب (Web3) یک توکن است. توکن‌ها که به عنوان محور اصلی اکوسیستم عمل می‌کنند، شکل جدیدی از سهام هستند. توکن‌ها معمولا دارای حقوق حاکمیتی هستند و به اعضای جامعه اجازه می‌دهند به‌عنوان مالک مشترک و تصمیم‌گیرنده کلیدی خزانه مشترک در یک محصول، خدمات یا پروتکل مشارکت کنند. ساخت توکن نسبتا ساده است؛ اما نحوه توزیع آن امری پیچیده است و نیاز به تخصص دارد. در این مقاله، روندهای اصلی توزیع توکن را مورد بررسی قرار دادیم. این دیتاها برگرفته از داده‌های کوتاه (Pitch Deck)، پست‌های رسانه‌ای و گیت هاب است که به سال ۲۰۱۳ بازمی‌گردد. با میهن بلاکچین تا انتهای این مقاله همراه باشید.
تاریخچه توزیع توکن
از سال ۲۰۱۳، بنیان‌گذاران باید به این فکر می‌کردند که توکن‌ها را به چه کسی اختصاص دهند و چگونه نه فقط توزیع، بلکه «ارزش افزوده» را که دارندگان توکن‌ها ایجاد می‌کنند، به حداکثر برسانند. تیم‌ها معمولا بخشی از عرضه را به انواع خاصی از دارندگان تخصیص می‌دهند و طرحی را ایجاد می‌کنند که نحوه تخصیص توکن‌ها را برای گروه‌های کاربری مختلف توضیح میدهد.
دسته‌بندی‌های توزیع توکن
انواع توزیع توکن‌ها از بررسی ۶۰ پروژه و پروتکل جمع‌آوری شده، تا تجزیه و تحلیل جامعی از روندهای قابل توجه تهیه شود. توزیع توکن را می‌توان به ۶ بخش اصلی تقسیم کرد:
- خزانه‌داری جامعه
- تیم اصلی
- سرمایه‌گذاران خصوصی
- مشوق‌های اکوسیستم
- ایردراپ
- فروش عمومی
توزیع توکن به خزانه‌داری (Treassury)
خزانه‌داری برای توزیع آتی از طریق حاکمیت است. توکن‌های خزانه‌داری اغلب به‌عنوان «استخر ذخیره» پروژه در نظر گرفته می‌شوند، که از طریق پیشنهادات و رای‌گیری به سهامداران مختلف تخصیص داده می‌شود.
تخصیص توکن به خزانه‌داری در طول زمان دچار نوسان بوده، اما به طور کلی افزایش یافته است. در سال ۲۰۱۶، میانگین اختصاص یافته به خزانه حدود ۲۰ درصد بود؛ اما این رقم در سال ۲۰۲۱ به بیش از ۴۰ درصد افزایش یافته است.
توزیع توکن به تیم اصلی (Core Team)
این بخش برای بنیان‌گذاران و کارمندان گذشته و آینده پروژه محفوظ می‌شود. این توکن‌ها معمولا طولانی‌ترین مدت‌زمان قفل شدن را دارند و عموما نشان‌دهنده مالکیت سهام تیم بر شرکت صادرکننده توکن هستند.
تخصیص توکن به تیم پروژه‌ها در طول زمان روند صعودی داشته و از ۵٪ در سال ۲۰۱۳ به حدود ۲۰٪ در سال ۲۰۲۱ رسیده است.
تخصیص توکن به سرمایه‌گذاران خصوصی (Private Investors)
این بخش به تامین‌کنندگان سرمایه که یا توکن اصلی را خریداری کرده‌اند و یا سهامی را خرید کرده‌اند، که بعدا به توکن تبدیل شده است، اختصاص می‌یابد. این توکن‌ها معمولا همانند تیم اصلی، به مدت نسبتا طولانی قفل می‌شوند.
توزیع توکن به سرمایه‌گذاران خصوصی روند نزولی داشته و از ۲۵٪ در سال ۲۰۱۳ به حدود ۱۵٪ در سال ۲۰۲۱ کاهش یافته است.
اختصاص توکن به عنوان مشوق‌های اکوسیستم (Ecosystem Incentives)
این روش در زمان راه‌اندازی برای برنامه‌های رشد در نظر گرفته شده است. مشوق‌های اکوسیستم معمولا در هنگام راه‌اندازی برنامه‌ریزی می‌شوند و به کاربران اجازه می‌دهند که از مجموعه‌ای از توکن‌های از پیش تعیین‌شده کسب درآمد کنند. مشوق‌ها به عنوان جایگزینی برای فروش عمومی از جمله برنامه‌های رشد، استخراج نقدینگی و ییلد فارمینگ ظاهر شده‌اند.
مشوق‌های اکوسیستم از ۰٪ در سال ۲۰۱۶ به بیش از ۲۰٪ در سال ۲۰۲۱ افزایش یافته است.
توزیع رمزارز به‌صورت ایردراپ (Airdrop)
این روش به کاربران قدیمی، برای اقدامات ارزش افزوده پاداش داده می‌شود. توکن‌های ایردراپ معمولا در همان ابتدای توزیع قابل برداشت هستند و به‌صورت از پیش تعیین‌شده برای هر آدرس طراحی شده‌اند.
محبوبیت ایردراپ‌ها در طول سال ۲۰۱۷ افزایش یافت و در سال ۲۰۱۸ به اوج خود رسید و در سال‌های ۲۰۲۱ و ۲۰۲۲ نیز بسیاری از پروژه‌ها از روش توزیع رایگان توکن برای تبلیغات و جذب کاربران استفاده کردند.
پس از استراحت کوتاهی، تخصیص ایردراپ در سال‌های اخیر، از تقریبا ۰٪ در سال ۲۰۱۹ به ۱۵٪ در سال ۲۰۲۱ افزایش یافته است.
تخصیص توکن به فروش عمومی (Public Sales)
در این بخش، رمزارزها به‌صورت عمومی فروخته می‌شوند. توکن‌های فروش عمومی که قبلا به‌عنوان «عرضه اولیه کوین (ICO)» نامیده می‌شدند، در زمان خرید قابل برداشت هستند.
تخصیص توکن به فروش عمومی به شدت کاهش یافته و از ۲۵٪ در سال ۲۰۱۳ به نزدیک به ۰٪ در سال ۲۰۲۱ رسیده است.
توزیع توکن بر اساس نوع پروژه
هر توکن به توزیع منحصر به فردی نیاز دارد. در شکل زیر، تخصیص توکن به پروژه‌های لایه ۱، لایه ۲، برنامه‌های غیرمتمرکز (Dapp) و سازمان‌های مستقل غیرمتمرکز (Dao) را می‌بینید.
بلاکچین‌های لایه ۱ و لایه ۲
شبکه‌های لایه ۱ و لایه ۲ بیشترین بخش از عرضه توکن خود را به سهامداران اولیه و فروش عمومی خود اختصاص می‌دهند. این پروژه‌ها عموما از فروش‌های عمومی برای جذب سرمایه استفاده می‌کنند، که البته Public Sale اکنون بسیار کمرنگ‌تر شده است.
برنامه‌های غیرمتمرکز (DApp)
در مورد برنامه‌های غیرمتمرکز، توزیع توکن به تیم در سال ۲۰۲۱ در حدود ۲۰٪ و تخصیص به سرمایه‌گذاران حدود ۱۵٪ بود. تقریبا همان میزان از توکن‌ها برای مشوق‌های اکوسیستم رزرو شده بود.
- تیم: ۱۹.۹ درصد
- سرمایه گذاران: ۱۵.۷ درصد
- مشوق‌های اکوسیستم: ۱۸.۲ درصد
- پاداش‌های ماینینگ/استیکینگ: ۶ درصد
- تامین‌کنندگان اولیه: ۷ درصد
- مشاوران: ۱.۳ درصد
- توسعه اکوسیستم: ۲۰.۵ درصد
- فروش عمومی: ۰.۴ درصد
- خزانه‌داری: ۱۰ درصد
DAOها
دائو (DAO)ها در سال ۲۰۲۱ به میزان کمتری (به طور متوسط حدود ۱۰ درصد) توکن به تیم اختصاص می‌دادند. حداقل مقدار به طور معمول در حدود ۵٪ به سرمایه‌گذاران اختصاص داده می‌شد و بیشترین بخش نیز به خزانه‌داری و مشوق‌های اکوسیستم اختصاص می‌یافت.
- تیم: ۱۰.۹ درصد
- سرمایه‌گذاران: ۴.۲ درصد
- خزانه‌داری: ۴۴.۲ درصد
- توسعه اکوسیستم: ۱۶.۲ درصد
- تامین‌کنندگان خدمات/همکاری‌ها: ۱.۳ درصد
- صندوق توسعه‌دهندگان: ۷.۲ درصد
- فروش عمومی: ۱۴.۴ درصد
در سال ۲۰۲۱، شاهد تغییر آشکار توکن‌ها به نفع جامعه بودیم. خواه این تغییر ایردراپ، مشوق‌های اکوسیستم یا خزانه‌داری بود، در این سال دائوها نیروی محرکه این تغییر بودند.
توزیع بهینه توکن
با این اوصاف، توزیع توکن امروزه به کجا رسیده است؟
تیم‌هایی که قصد دارند توکنی را در سال ۲۰۲۲ راه‌اندازی کنند، توزیع توکن پیشنهادی طبق مطالعات به این صورت است:
- توجه داشته باشید که به تیم و سرمایه‌گذاران به میزان یکسانی توکن اختصاص داده شده، که به پروژه‌ها انعطاف‌پذیری میدهد تا نسبت به اولویت‌شان، از سرمایه خود بیشتر استفاده کنند.
- به نظر می‌رسد ذخیره ۵۰٪ برای خزانه‌داری روشی معمول است؛ اگرچه این درصد باید نسبت به تخصیص برای ایردراپ یا مشوق‌های اکوسیستم افزایش یا کاهش یابد.
- هیچ توکنی برای فروش عمومی در نظر گرفته نشده است. در صورت فروش عمومی، آن توکن‌ها باید به ترتیب مستقیما از تیم، سرمایه‌گذار و خزانه‌داری جامعه برداشته شوند.
- آخرین نکته این است که اختصاص ۱۰٪ به فرصت‌های کسب درآمد اولیه از طریق مشوق‌های اکوسیستم، راهی عالی برای ایجاد جامعه‌ای با ارزش افزوده است.
در مجموع این توزیع باید، به عنوان یک معیار تقریبی برای پیشرفت پروژه شما در سال ۲۰۲۲ باشد.
نکات کلیدی درباره توزیع توکن
در حالی که web3 همواره در حال تکامل است، این روند صعودی پویایی را برای همه شرکت‌کنندگان تغییر داده است.
- تخصیص توکن به سرمایه‌گذاران در حال کاهش است.
- تخصیص توکن به تیم در حال افزایش است.
- ایردراپ‌ها به سنگ بنای اکثر توزیع‌ها تبدیل شده است.
- فروش عمومی کاملا از بین رفته است.
- دائوها اکثریت مالکیت را به خزانه‌داری جامعه و مشوق‌های اکوسیستم منتقل کرده‌اند.
بازار سرمایه‌گذاری رقابتی به این معنی است، که تیم‌ها با ارزش‌های بالاتر رشد می‌کنند و مالکیت سرمایه‌گذاران را کاهش می‌دهند. با وجود بیش از ۳۰ میلیارد دلار سرمایه‌گذاری خطرپذیر در سال ۲۰۲۱، مدیران پروژه‌های رمزارز شرایط مناسبی دارند.
چند سال پیش، بنیان‌گذاران پروژه‌ها حدود ۵٪ از توکن‌ها را برای خود و تیم اولیه خود ذخیره کردند؛ اما در سال ۲۰۲۱ مطابق با مدل‌های سنتی سرمایه‌گذاری خطرپذیر، حدود ۲۰٪ از توکن‌ها را برای خود و تیم خود ذخیره کرده‌اند.
در حالی که مالکیت سرمایه‌گذاران کاهش یافته است، آنها هنوز به طور متوسط ۱۵٪ از توزیع کل توکن‌ها را به خود اختصاص داده‌اند. این مقدار نسبت به ۲۵٪ از توزیع توکن‌ها در چند سال قبل، کاهش یافته است.
افزایش مستقیمی در توکن‌های اختصاص داده شده به جامعه و به ویژه از طریق ایردراپ‌ها رخ داده است. ایردراپ‌ها مجددا محبوبیت خود را به دست آورده‌اند و امروزه به نقطه عطف اصلی برای راه‌اندازی هر توکنی تبدیل شده‌اند.
پس از بررسی‌های قانونی، فروش عمومی با ذخایری برای خزانه‌داری جامعه جایگزین شده است و مشوق‌های اکوسیستم برای اقدامات ارزش افزوده در نظر گرفته شده است.
محتمل‌ترین دلیل این اتفاق تکثیر دائوها است، که به طور یکسان شاهد افزایش علاقه افراد بومی دنیای ارز دیجیتال و تازه‌واردان بوده است.
اتفاق بعدی چیست؟
به عنوان سازنده یک توکن، مهم است بدانید که این پویایی‌ها با تکامل بازار تغییر خواهند کرد. در بازار گاوی، بنیان‌گذاران پروژه‌ها دست بالا را دارند و در بازار خرسی، سرمایه‌گذاران تعیین‌کننده هستند. مخرج مشترک هر دوی این شرایط، جامعه یا کامیونیتی است. چیزی که درست و معتبر است، این است که دائما می‌بینیم بیش از نیمی از توکن‌ها به کامیونیتی توزیع می‌شود؛ حتی اگر این توزیع براساس حاکمیت تخصیص داده شود. این نکته برای مشارکت‌کنندگان مخصوصا زمانی که صحبت از مدیریت خزانه‌داری و تنوع‌بخشی به میان می‌آید، تاکید مهمی برای افرادی است که قادر به تخصیص سرمایه و عملیات هستند.
خارج از حاکمیت مستقیم، ما شاهد هستیم که مالکیت به سمت کسانی می‌رود که ارزش معناداری برای یک محصول، جامعه یا پروتکل خلق می‌کنند. به‌جای بهینه‌سازی نقدینگی بازار ثانویه یا جذب سرمایه، آشکارا متوجه می‌شویم قصد آن دارند که توکن‌ها را به طور مستقیم به دست کسانی بسپارند که به طور مداوم برای یک شبکه خاص ارزش ایجاد می‌کنند.
در سال ۲۰۲۲، منتظر باشید که توزیع‌های توکن بیشتری به نفع مشارکت‌کنندگان فعال صورت گیرد. این توزیع توکن برای کسانی که صرفا سرمایه ارائه می‌کنند، کمتر خواهد بود.
جمع‌بندی
در این مقاله خواندیم که روندهای کلی توزیع توکن کدام‌اند و کدام پروژه‌ها در سال‌های مختلف سهم بیشتری از تخصیص توکن را به خود اختصاص داده‌اند. در حالی که داده‌های فوق همه‌جانبه نیستند، امیدواریم این مقاله بتواند به شما در ترسیم توزیع توکن‌هایتان کمک کند. توزیع خوب توکن، مسئولیت بزرگی به همراه دارد. یک پروژه موفق باید تلاش کند تا نحوه توزیع توکن‌ها را به صورتی برنامه‌ریزی کند، تا در آینده بتواند ارزش افزوده آنها را حفظ کند. به نظر شما نحوه توزیع توکن توسط پروژه‌های مختلف در سال‌های اخیر چگونه بوده است؟ فکر می‌کنید درست‌ترین روش برای توزیع توکن‌ها به چه شکل است؟ نظرات خود را با ما در میان بگذارید.
