در دنیای ارز دیجیتال، عرضه کل، عرضه در گردش و حتی نحوه مدیریت عرضه توکنها توسط سازوکاری به نام توکنومیکس تعیین می‌شود. این توکنومیکس است که مشخص می‌کند مدل اقتصادی توکن چه باشد و چگونه پیش برود. توکنومیکس ارزهای دیجیتال معمولا در دو دسته قرار می‌گیرند: توکن‌های تورمی و توکن‌های ضدتورمی. در این مقاله، ضمن تعریف توکن تورمی و ضدتورمی، اثر آن‌ها بر حجم معاملات و نقدینگی بازار را بررسی خواهیم کرد.
| خلاصه مطلب 📌 به ابعاد اقتصادی یک توکن که کاربرد و عوامل موثر بر ارزش آن را تعیین می‌کند، توکنومیکس گفته می‌شود. 📌 توکنومیکس تعیین می‌کند که یک ارز دیجیتال تورمی یا ضدتورمی باشد. 📌 توکن تورمی توکنی است که به‌مرور بر عرضه آن افزوده و دائما توکن‌های جدید وارد بازار می‌شوند. 📌 توکن ضدتورمی، توکنی است که عرضه در گردش آن به‌مرور کمتر شده و توکن کمیاب‌تر می‌شود. |
مختصری درباره توکنومیکس و نقش آن در بازار ارز دیجیتال
به زبان ساده، توکنومیکس (Tokenomics) ابعاد اقتصادی یک ارز دیجیتال است. توکنومیکس سازوکار داخلی و سیاست‌های پولی یک پروژه کریپتویی است که کاربرد ارز دیجیتال پروژه و عوامل موثر بر ارزش آن را نشان می‌دهد. مفاهیمی مثل نحوه توزیع، ویژگی‌ها و عرضه و تقاضای یک توکن به توکنومیکس آن مربوط می‌شوند.
عرضه و تقاضا بخش مهمی از توکنومیکس یک توکن هستند. قانون عرضه و تقاضا، عرضه در گردش توکن را تعیین می‌کند و نشان می‌دهد که سرمایه‌گذاران تا چه حد از یک توکن را خرید و نگهداری می‌کنند.
به‌طور خلاصه، ارزش و کاربرد یک توکن به توکنومیکس آن بستگی دارد. نحوه عرضه و توزیع توکن یک پروژه کریپتویی معمولا از قبل تعیین و برنامه‌ریزی می‌شود. این سازوکار عرضه، نقش مهمی در مدل‌های اقتصادی تورمی و ضدتورمی دارد که جلوتر هر دو مدل و نقش آن‌ها را در بازار بررسی خواهیم کرد.
توکن تورمی چیست؟
در دنیای کریپتو، تورم یعنی کاهش قدرت خرید یک ارز دیجیتال در طول زمان. بنابراین، توکن تورمی توکنی است که با افزایش عرضه آن، ارزش آن کمتر می‌شود. در مدل تورمی، تعداد توکن‌های در گردش به‌صورت مداوم افزایش می‌یابد و وارد بازار می‌شود. نرخ تورم توکن از قبل تعیین می‌شود و میزان افزایش عرضه در گردش توکن، بر اساس همین نرخ تورم است.
در این مدل، هرچه توکن بیشتری وارد بازار می‌شود، کاربران از آن بیشتر برای خرید استفاده می‌کنند و در نتیجه، قدرت خرید و ارزش توکن کمتر می‌شود. برای مثال، در سال ۲۰۱۴، خالق دوج کوین (DOGE) محدودیت ۱۰۰ میلیارد واحدی عرضه این توکن را برداشت و عرضه دوج کوین را نامحدود کرد. این باعث شد که عرضه دوج کوین از تقاضای آن بیشتر شود و در نهایت، ارزش آن کاهش یافت.
برای جلوگیری از کاهش ارزش توکن‌های تورمی، پروژه‌ها از سازوکارهایی مثل استخراج و استیکینگ استفاده می‌کنند. این سازوکارها با ارائه پاداش به کاربران، آن‌ها را به مشارکت کردن در شبکه تشویق می‌کنند.
عرضه توکن‌های تورمی معمولا زیاد است و اکثرا از نقدینگی کافی برخوردارند. این نوع توکنها بیشتر برای فعالیت‌های اقتصادی روزانه کاربرد دارند.
توکن ضدتورمی چیست؟
ضدتورمی بودن در دنیای ارز دیجیتال یعنی با کاهش یا ثابت ماندن عرضه یک کوین، ارزش آن بیشتر شود. برعکس توکن‌های تورمی، توکن‌های ضدتورمی به‌نوعی طراحی شده‌اند که به‌مرور زمان عرضه آن‌ها کمتر می‌شود. این کاهش عرضه در کنار تقاضا باعث حفظ و حتی رشد ارزش توکن‌های تورمی می‌شود. عرضه کل توکن‌های ضدتورمی محدود است و برای تعداد توکنها یک مرز یا کپ (Cap) تعیین می‌شود؛ البته این کپ می‌تواند ثابت یا متغیر باشد.
هدف از مدل ضدتورمی این است که با کاهش عرضه در طول زمان، توکن کمیاب‌تر و با ارزش‌تر شود. بر خلاف توکن‌های تورمی، توکن‌های ضدتورمی نرخ تورم ازپیش‌تعیین‌شده ندارند. پروتکل این نوع توکنها تعیین می‌کند که تحت چه شرایطی توکنها از عرضه در گردش خارج شوند. خارج شدن توکنها از گردش نیز با فرایند توکن‌سوزی انجام می‌شود.
در توکن‌سوزی، مقداری از عرضه در گردش توکن برای همیشه از بین می‌رود. ممکن است یک بلاکچین بتواند گس یا کارمزد تراکنش‌های خود را بسوزاند و از عرضه گردش حذف کند (کاری که اتریوم در حال حاضر انجام می‌دهد). برای مثال، بایننس کوین (BNB) یک توکن ضدتورمی است که هر فصل مقداری از توکن‌های خود را می‌سوزاند و تاکنون تقریبا ۵۰ درصد از عرضه کل خود را سوزانده است. بخشی از توکن‌های BNB نیز به‌عنوان کارمزد تراکنش سوزانده و از عرضه در گردش خارج می‌شوند.
توکن‌سوزی، عرضه توکن را به‌مرور کاهش می‌دهد؛ اما نرخ کاهش عرضه ثابت نیست و ممکن است بر اساس عملیات شبکه تغییر کند. برای مثال، اگر نرخ کاهش تورم یک توکن ضدتورمی ۲ درصد باشد، عرضه کل آن سالانه ۲ درصد کاهش می‌یابد.
اثر توکن‌های تورمی و ضدتورمی بر نقدینگی بازار
در این مورد، نحوه کار توکن‌های تورمی و ضدتورمی تقریبا برعکس یکدیگر است. مدل تورمی عرضه توکن را افزایش داده و نقدینگی را در بازار بیشتر می‌کند. از آنجایی که با افزایش عرضه از ارزش توکن‌های تورمی کاسته می‌شود، این نوع توکنها از قدرت خرید کمتری برخوردارند. سیاست‌های پولی این نوع توکنها به‌نوعی تعیین شده است که در زمان‌هایی که نقدینگی کم است، بر عرضه آن‌ها افزوده شود و نقدینگی آن‌ها در بازار افزایش یابد.
از طرف دیگر، مدل ضدتورمی عرضه در گردش توکن را کاهش می‌دهد و این ممکن است باعث محدود شدن نقدینگی شود. توکن‌های ضدتورمی معمولا در برابر دستکاری بازار مقاوم‌تر هستند. ممکن است نهنگ‌ها (هولدرهای بزرگ) در زمان کاهش عرضه، توکن ضدتورمی را خریداری و نگهداری کنند و زمانی که توکن کمیاب و با ارزش شد، دست به فروش گسترده آن‌ها بزنند. کاهش مداوم عرضه و نقدینگی در کنار افزایش تقاضا، ممکن است منجر به نوسانات شدید قیمت شود. به‌همین دلیل، برخی از ارزهای دیجیتال ضدتورمی مثل اتریوم، با استفاده از مکانیسم توکن‌سوزی عرضه در گردش توکن را کاهش می‌دهند تا قیمت کوین تثبیت شود.
روش‌های کنترل نقدینگی بازار در توکن‌های تورمی و ضدتورمی
توکن‌های تورمی و ضدتورمی هر کدام به نحوی بر نقدینگی و حجم معاملات بازار اثر دارند. هدف هر دو مدل این است که در عین حفظ ارزش توکن، به نقدینگی بالا در بازار برسند. برای دستیابی به این هدف، از روش‌های مختلف استفاده می‌شود که در اینجا به برخی از آن‌ها اشاره می‌کنیم:
- قوانین عرضه: توکن‌های تورمی و ضدتورمی تلاش می‌کنند با تعیین قوانین مختلف، عرضه توکن و نقدینگی توکن در بازار را مدیریت کنند. این قوانین می‌تواند درمورد عرضه در گردش، عرضه کل و حداکثر عرضه توکن باشد. مثلا، عرضه کل بیت کوین محدود و ۲۱ میلیون واحد است.
- استخراج و استیکینگ: بلاکچین‌هایی مثل بیت کوین و اتریوم با ارائه پاداش به ماینرها، آن‌ها را تشویق می‌کنند که با تولید رمزارزهای جدید، عرضه کوین‌ها را ادامه دهند. ماینرهای بیت کوین با الگوریتم گواه اثبات کار (PoW) و استیکرهای اتریوم با الگوریتم گواه اثبات سهام (PoS) کوین‌های جدید می‌سازند.
- توکن‌سوزی: همانطور که بالاتر اشاره شد، توکن‌های ضدتورمی برای جلوگیری از تورم و تثبیت نقدینگی بخشی از توکن‌های خود را سوزانده و برای همیشه از بلاکچین حذف می‌کنند.
- ییلد فارمینگ: از طریق قابلیت ییلد فارمینگ (Yield Farming)، کاربران می‌توانند توکن‌های خود را به کاربران دیگر قرض بدهند و سود دریافت کنند. ارائه وام و دریافت سود، از طریق قراردادهای هوشمند انجام می‌شود. پلتفرم‌های ییلد فارمینگ با استخرهای نقدینگی خود، نقدینگی بازار کریپتو را تامین می‌کنند و باعث می‌شوند که تراکنش‌های ارز دیجیتال راحت‌تر انجام شوند.
جمع‌بندی
از لحاظ سازوکار اقتصادی یا توکنومیکس، توکنها به دو دسته تورمی و ضدتورمی تقسیم می‌شوند. در توکن‌های تورمی، عرضه در گردش با نرخ ثابت افزایش پیدا می‌کند و به‌مرور قدرت خرید توکن کمتر می‌شود. این نوع توکنها بیشتر برای فعالیت‌های روزمره مناسب‌اند. توکن‌های ضدتورمی، توکن‌هایی هستند که عرضه در گردش آن‌ها به‌مرور کمتر شده و توکن ارزشمندتر می‌شود. از توکن‌های ضدتورمی به‌عنوان ذخیره ارزش استفاده می‌شود. در این مقاله توضیح دادیم که توکن‌های تورمی و ضدتورمی چیست و چگونه بر نقدینگی بازار اثر می‌گذارند. به نظر شما کدام مدل اقتصادی برای ارزهای دیجیتال مناسب‌تر است؟ می‌توانید نظرات خود را در کامنت‌ها با ما به اشتراک بگذارید.
سوالات متداول (FAQ)
توکن تورمی چیست؟
توکن تورمی توکنی است که تعداد توکن‌های در گردش آن به‌صورت مداوم و با یک نرخ ثابت (نرخ تورم) افزایش می‌یابد.
توکن ضدتورمی چیست؟
در توکن‌های ضدتورمی عرضه در گردش به‌مرور زمان کمتر می‌شود. این کاهش عرضه باعث کمیاب‌تر شدن و باارزش‌تر شدن توکن می‌شود.
توکن‌های تورمی و ضدتورمی چه اثری بر نقدینگی بازار دارند؟
توکن‌های تورمی نقدینگی بالایی دارند و نقدینگی بازار را به‌مرور افزایش می‌دهند؛ اما عرضه در گردش توکن‌های ضدتورمی رفته‌رفته کاهش می‌یابد و این ممکن است باعث محدود شدن نقدینگی آن‌ها شود.
