آیا در دام کلاهبرداران ارزهای دیجیتال افتاده‌اید؟ راهکارهای نجات اینجاست!

گرفتار شدن در دام کلاهبرداران ارزهای دیجیتال یک تجربه تلخ و ناامیدکننده است؛ اما پایان راه نیست. پس از این اتفاق، معمولا اولین واکنش شوک و سردرگمی است. بسیاری از قربانیان با نگرانی از خود می‌پرسند «الان باید چه اقدامی انجام دهم؟ از کجا شروع کنم؟ آیا امکان بازگرداندن دارایی‌های از دست رفته وجود دارد؟ چطور می‌توانم جلوی ضررهای بیشتر را بگیرم؟ آیا نهادی هست که بتوانم به آن شکایت کنم؟ اصلا امیدی به پیگیری وجود دارد؟» این سوالات طبیعی هستند و باید بدانید که آشنایی با اقدامات ضروری نقش مهمی در کاهش خسارات و جلوگیری از تکرار این گونه حوادث دارد. در این مطلب از میهن بلاکچین یک راهنمای ساده و کاربردی برای اقدامات نجات در کلاهبرداری‌های ارز دیجیتال ارائه می‌دهیم. با ما همراه باشید.

انواع کلاهبرداری‌های ارز دیجیتال چیست؟

کلاهبرداران ارزهای دیجیتال اغلب با سوءاستفاده از پیچیدگی تراکنش‌های بلاکچینی و فقدان نظارت‌های قانونی، در اشکال مختلف قربانیان خود را در دام می‌اندازند. اگر در فضای کریپتو فعالیت می‌کنید، آشنایی با روش‌های رایج کلاهبرداری‌های ارز دیجیتال یک ضرورت است؛ چراکه به شما کمک می‌کند در صورت مواجهه با اقدامات مشکوک هوشمندانه عمل کنید. برخی از متداول‌ترین روش‌های کلاهبرداری در حوزه ارزهای دیجیتال عبارتند از:

• کلاهبرداری فیشینگ: فیشینگ (Phishing) نوعی حمله سایبری است که در آن افراد مهاجم از طریق فریب‌های روانی کاربر را به‌سمت اشتباهات انسانی هدایت می‌کنند. در این نوع حمله، عوامل مخرب در نقش یک نهاد یا پلتفرم‌های معتبر ارز دیجیتال، ایمیل‌ها یا پیام‌های جعلی را برای اهداف خود ارسال می‌کنند. ممکن است فرد قربانی فریب بخورد و اطلاعات حساس خود مانند کلیدهای خصوصی یا اطلاعات ورود خود را فاش کند.
• طرح‌های پانزی: پانزی (Ponzi) نوعی از کلاهبرداری است که با وعده‌‌های جذابی مانند «بالاترین سود قطعی ماهانه»، «سرمایه‌گذاری تضمینی» و «بازدهی بالا با کمترین ریسک» سرمایه‌گذاران را وسوسه می‌کند. از آنجایی که در این نوع اسکم، سود سرمایه‌گذاران قدیمی از پول کاربران جدید تامین می‌شود، به‌محض قطع‌شدن سرشاخه‌های جدید، پروژه سقوط می‌کند و سرمایه‌گذاران متحمل ضررهای سنگینی می‌شوند.
• عرضه اولیه‌های تقلبی: عرضه اولیه (ICO) روشی برای جذب سرمایه پروژه‌های ارز دیجیتال است که از سال ۲۰۲۱ رواج پیدا کرد. متاسفانه، بسیاری از کلاهبرداران ارزهای دیجیتال با ساخت پروژه‌های جعلی ادعا می‌کنند که فرصت‌های سرمایه‌گذاری جذابی را ارائه می‌دهند؛ اما پس از جمع‌آوری وجوه ناپدید می‌شوند.
• راگ پول: راگ پول (Rug pull) نوعی از کلاهبرداری است که در آن توسعه‌دهندگان و بانیان یک پروژه ناگهان تمام وجوه را از استخر نقدینگی برمی‌دارند و سرمایه‌گذاران را با انبوهی از توکن‌های بی‌ارزش رها می‌کنند. این پروژه‌ها به خاطر ماهیت کلاهبردارانه خود معمولا کاربرد خاصی ندارند و تنها از طریق تبلیغات فراون بر سر زبان‌ها می‌افتند. در نهایت، پس از آنکه پروژه به اندازه کافی پیشرفت کرد و سرمایه‌گذاران ناآگاه وارد آن شدند، ناگهان صاحبان پروژه زیر پای سرمایه‌گذاران را خالی می‌کنند.
• جعل هویت در رسانه‌های اجتماعی: در این روش کلاهبرداران سایبری خود را به‌عنوان اینفلوئنسرهای معتبر یا اکانت‌های پشتیبانی از مشتری جا می‌زنند. آن‌ها از شبکه‌های اجتماعی برای جلب سرمایه‌گذاران یا ارسال لینک‌های مخرب استفاده می‌کنند. بنابراین، لازم است که همیشه هویت‌ افراد را از طریق منابع رسمی بررسی و تایید کنید.
• کلاهبرداری‌های مبتنی بر هوش مصنوعی: کلاهبرداری‌های مبتنی بر هوش مصنوعی در فضای ارزهای دیجیتال با استفاده از ابزارهای پیشرفته‌ای مانند ربات‌های فیشینگ، ویدئو‌های دیپ‌فیک‌ و ربات‌های سوءاستفاده‌گر انجام می‌شود. این ربات‌ها با تولید پیام‌های جعلی یا دستکاری پلتفرم‌ها وجوه کاربران را سرقت می‌کنند. توجه داشته باشید که کلاهبرداری‌های مبتنی بر AI روز‌به‌روز پیچیده‌تر می‌شوند و شناسایی فعالیت‌های تقلبی را دشوارتر می‌کنند.

اقدامات فوری بعد از کلاهبرداری ارز دیجیتال چیست؟

اگر فکر می‌کنید قربانی یک کلاهبرداری ارز دیجیتال شده‌اید، اقدام فوری و هوشمندانه شما بسیار مهم است. در ادامه یک راهنمای گام‌به‌گام و اقدامات لازم بعد از یک کلاهبرداری رمز ارزی را مرور می‌کنیم:

ایمن‌سازی حساب‌ها

در اولین گام رمز عبور حساب‌های مرتبط با ارزهای دیجیتال را تغییر دهید و احراز هویت دو مرحله‌ای (2FA) را فعال کنید. برای به‌حداقل رساندن ریسک بهتر است که باقی‌مانده دارایی‌های خود را به یک کیف پول امن انتقال دهید.

مستندسازی حادثه

تمام مکاتبات، شناسه تراکنش‌ها و سایر اطلاعات مرتبط را ذخیره کنید. این مستندات برای اقدام قانونی علیه کلاهبرداران و تلاش برای بازیابی دارایی‌ها ضروری هستند.

گزارش کلاهبرداری

با پلیس و نهادهای نظارتی مالی در منطقه خود تماس بگیرید. در بسیاری از کشورها واحدهای ویژه جرایم سایبری مسئولیت بررسی چنین مواردی را بر عهده دارند. همچنین می‌توانید شکایت خود را به سازمان‌های حمایت از مصرف‌کننده ارائه دهید. به‌طور مثال، در بریتانیا مرجع راهبرد امور مالی (FCA) یا مرکز شکایات جرائم اینترنتی (IC3) وابسته به FBI، مراکزی برای پیگیری کلاهبرداری‌های ارز دیجیتال هستند. همچنین، قربانیان رمز ارزی می‌توانند گزارش‌های خود را به سازمان “Action Fraud” ارائه دهند. این نهاد نیز پرونده را به آژانس ملی جرم (NCA) که مسئول جرایم سایبری بزرگ و کلاهبرداری‌های مالی است ارجاع می‌دهد.

دریافت مشاوره حرفه‌ای

برای پیگیری اقدامات قانونی در مورد کلاهبرداری‌‌های ارزهای دیجیتال با کارشناسان و وکلای متخصص در این حوزه مشورت کنید. همچنین، برای دریافت راهنمایی‌های لازم در مورد افزایش امنیت دیجیتال می‌توانید از متخصصان امنیت سایبری کمک بگیرید.

پیگیری و ردیابی تراکنش‌ها

برای ردیابی مسیر دارایی‌های به‌سرقت‌رفته از کاوشگرهای بلاکچین (Blockchain Explorers) استفاده کنید. با وجود اینکه مهم‌ترین ویژگی بلاکچین شفافیت ذاتی آن است، شناسایی مقصد نهایی دارایی‌های دیجیتال بدون کمک حرفه‌ای کار چندان ساده‌ای نیست. در صورت نیاز با شرکت‌های متخصص در تحلیل بلاکچین تماس بگیرید تا بررسی‌های دقیق‌تری را انجام دهند.

چطور یک کلاهبرداری ارز دیجیتال را گزارش دهیم؟

در کشورهای مختلف، قوانین متفاوتی برای ارزهای دیجیتال و کلاهبرداری‌های مرتبط با این حوزه وضع شده است. به‌طور مثال، گزارش کلاهبرداری‌های ارز دیجیتال در آمریکا کمی چالش‌برانگیز است؛ زیرا مسئولیت رسیدگی به این نوع جرائم بین چندین نهاد در سطوح مختلف فدرال، ایالتی و محلی تقسیم شده است.

به‌هرحال، پیش از گزارش هر نوع کلاهبرداری ارز دیجیتال، لازم است که تمام سوابق تراکنش‌ها، تصاویر، ایمیل‌ها و سایر مکاتبات مرتبط با کلاهبرداری را جمع‌آوری کنید. همچنین برای ثبت شکایت خود باید نوع کلاهبرداری را مشخص کنید، مثلا اینکه آیا با یک حمله فیشینگ روبرو بوده‌اید یا یک سرمایه‌گذاری جعلی. مراحل بعدی گزارش کلاهبرداری ارز دیجیتال به شرح زیر است:

گزارش‌دهی فدرال:

• مرکز شکایات جرائم اینترنتی (IC3): این مرکز یکی از پلتفرم‌های اصلی برای گزارش جرائم مالی اینترنتی، از جمله کلاهبرداری‌های مرتبط با ارزهای دیجیتال است. با اینکه بسیاری از قربانیان شکایت خود را به IC3 گزارش می‌دهند؛ اما معمولا بازخورد قابل توجهی دریافت نمی‌کنند. این موضوع نشان می‌دهد که با توجه به حجم شکایات باید سیستم‌های پاسخگوتری ایجاد شوند.
• سایر نهادهای فدرال: بسته به نوع کلاهبرداری، به‌ویژه اگر کلاهبرداری در قالب سرمایه‌گذاری صورت گرفته باشد، می‌توانید موضوع را با نهادهایی مانند کمیسیون بورس و اوراق بهادار آمریکا (SEC) در میان بگذارید.

مراجع ایالتی و محلی:

• پلیس محلی: شکایت خود را به پلیس یا واحد جرائم سایبری منطقه خود ارائه دهید. گاهی‌اوقات این نهادها خودشان می‌توانند کمک‌های لازم را ارائه دهند و در غیراین‌صورت شما را به منابع تخصصی ارجاع خواهند داد.
• نهادهای نظارتی ایالتی: در برخی ایالت‌ها دفاتر اختصاصی برای حمایت مالی وجود دارد. به‌طور مثال، در کالیفرنیا، سازمان‌هایی مانند «اداره حفاظت و نوآوری مالی (DFPI)» به‌طور جدی با کلاهبرداری‌های کریپتویی از جمله پروژه‌های ماینینگ جعلی یا گروه‌های سرمایه‌گذاری تقلبی مقابله می‌کنند.

با توجه به پراکندگی سیستم‌های گزارش‌دهی کلاهبرداری‌ ارز دیجیتال در آمریکا، بسیاری از فعالان این حوزه خواستار ایجاد یک سیستم متمرکز شده‌اند؛ سیستمی که اطلاعات نهادهای مختلف را به‌طور یکجا جمع‌آوری کند و راهی را برای پیگیری وضعیت شکایت قربانیان ارائه دهد.

دریافت پشتیبانی تخصصی:

• مشاوره حقوقی: برای پیگیری کلاهبرداری‌های ارز دیجیتال که از خارج از مرزهای جغرافیایی انجام می‌شوند، همکاری بین‌المللی ضروری است. در چنین مواردی مشورت با وکیل متخصص در حوزه رمزارز یا جرائم سایبری، مسیر حقوقی شما را روشن‌تر می‌کند.
• شرکت‌های تحلیل بلاکچین: برای رصد و ردیابی مسیر حرکت دارایی‌های سرقت‌شده می‌توانید از خدمات شرکت‌های تجزیه‌ و تحلیل بلاکچین کمک بگیرید. با این حال، پیش از همکاری با این شرکت‌ها، از معتبر بودن آن‌ها اطمینان حاصل کنید تا گرفتار کلاهبرداری دیگری نشوید.

آیا امکان بازیابی ارزهای دیجیتال سرقت‌شده وجود دارد؟

یکی از مهم‌ترین سوالات قربانیان کلاهبرداری‌های ارز دیجیتال است این است که «آیا می‌توانم ارزهای دیجیتال از دست‌رفته را برگردانم»؟ متاسفانه، بازیابی دارایی‌های مسروقه بسیار دشوار است؛ اما غیرممکن نیست.

تراکنش‌های رمزنگاری ذاتا غیرقابل بازگشت هستند. زمانی‌که ارز دیجیتال به کیف پول یک کلاهبردار ارسال می‌شود، هیچ نهاد مرکزی مانند بانک وجود ندارد که بتواند تراکنش را برگرداند. با این حال، اقداماتی وجود دارد که با استفاده از آن‌ها می‌توانید شانس خود را برای بازیابی دارایی امتحان کنید و خطرات احتمالی بعدی را کاهش دهید.

در قدم اول، کلاهبرداری را به مراجع رسمی موجود در منطقه خود گزارش دهید. ممکن است این نهادها نتوانند مستقیما پول شما را بازگردانند؛ اما ثبت گزارش به تحقیقات گسترده‌تر کمک می‌کند و منجر به اقدامات بعدی علیه کلاهبرداران می‌شود.

در صورتی که تراکنش به پلتفرمی تحت کنترل صرافی‌ها و ارائه‌دهندگان کیف پول دیجیتال هدایت شده باشد، می‌توانید سریعا با بخش پشتیبانی تماس بگیرید و درخواست کمک کنید. اگرچه احتمال بازگرداندن وجه از طریق صرافی پایین است؛ اما ممکن است برخی پلتفرم‌ها حساب‌ها یا وجوه مربوط به فعالیت‌های مشکوک را مسدود کنند.

یکی دیگر از اقدامات نجات در کلاهبرداری‌های ارز دیجیتال استفاده از سرویس‌های تحلیل بلاکچین است. برخی شرکت‌ها به‌صورت تخصصی در ردیابی مسیر حرکت ارز دیجیتال سرقت‌شده فعالیت می‌کنند. ممکن است آن‌ها به شما در پیداکردن مقصد نهایی وجوه سرقت شده کمک کنند. به‌علاوه، می‌توانید اطلاعات به‌دست آمده را برای پیگیری بیشتر به نهادهای قانونی تحویل دهید. به‌یاد داشته باشید که اگر دارایی‌های شما به کیف پول خصوصی منتقل شده باشند یا از طریق میکسرهای ارز دیجیتال با سایر دارایی‌ها مخلوط شده باشند، بازیابی آن‌ها بسیار دشوار می‌شود.

در روند پیگیری کلاهبرداری‌ شاید در ابتدا امیدی وجود نداشته باشد، اما ممکن است اقدام سریع و شناخت پیچیدگی‌های بازیابی دارایی‌های دیجیتال موثر واقع شود. فراموش نکنید آگاهی، اولین خط دفاعی و بهترین راه برای بازیابی، پیشگیری است.

چطور گرفتار کلاهبرداری‌های رمزارزی نشویم؟

پیشگیری از تکرار کلاهبرداری‌ به همان اندازه بازیابی دارایی‌های ازدست‌رفته اهمیت دارد. برای در امان ماندن از کلاهبرداری‌های ارز دیجیتال، باید همیشه آگاه و محتاط باشید. با اجرای اقدامات زیر می‌توانید ریسک گرفتار شدن در دام کلاهبرداران ارزهای دیجیتال را کاهش دهید:

• تحقیق کنید: قبل از سرمایه‌گذاری در هر پروژه یا پلتفرمی، زمان بگذارید و خودتان پروژه را به‌طور کامل بررسی (DOYR) کنید. تیم توسعه‌دهنده را بشناسید، وایت‌پیپر را بخوانید و نظرات موجود در منابع معتبر را بررسی کنید. اگر اطلاعات شفاف و قابل تاییدی پیدا نکردید یا چیزی غیرعادی به نظر رسید، به حس خود اعتماد کنید و از آن پروژه فاصله بگیرید.
• با روش‌های کلاهبرداری آشنا باشید: کلاهبرداران ارزهای دیجیتال دائما از روش‌های جدیدتری استفاده می‌کنند. با روش‌هایی مثل فیشینگ، جعل هویت یا کلاهبرداری با استفاده از هوش مصنوعی آشنا شوید. همچنین، از طریق پیگیری اخبار ارزهای دیجیتال و عضویت در انجمن‌های معتبر، از آخرین اخبار و علائم هشدار دهنده مطلع شوید.
• به وعده‌های غیرواقعی شک کنید: اگر کسی وعده سودهای بسیار بالا با ریسک کم می‌دهد، احتمالا نشانه‌ای از کلاهبرداری است. در دنیای رمزارزها هم مانند سایر سرمایه‌گذاری‌ها، سود بالا همیشه با ریسک بالا همراه است. پیشنهادهای معتبر هیچ‌وقت شما را با وعده‌های غیرواقعی تحت فشار نمی‌گذارند.
• وب‌سایت‌ها و ایمیل‌ها را بررسی کنید: کلاهبرداران ارزهای دیجیتال اغلب وب‌سایت‌های جعلی می‌سازند یا ایمیل‌هایی ارسال می‌کنند که ظاهرشان شبیه به خدمات پلتفرم‌های معتبر است. همیشه آدرس سایت و ایمیل را با دقت بررسی کنید و اگر چیزی مشکوک به نظر رسید، روی هیچ لینکی کلیک نکنید.
• دارایی‌های دیجیتال‌ خود را ایمن نگه دارید: کیف پول‌های ارز دیجیتال خود را مثل یک گاوصندوق شخصی در نظر بگیرید. برای نگهداری بلندمدت رمزارزها از کیف پول سخت‌افزاری استفاده کنید، احراز هویت دومرحله‌ای را فعال کنید و هیچ‌گاه کلید خصوصی یا عبارت بازیابی خود را با دیگران به اشتراک نگذارید. این کلیدها مانند کلید خانه‌تان هستند، باید فقط در اختیار شما باشند.
• با آرامش تصمیم بگیرید: کلاهبرداران معمولا سعی می‌کنند با «پیشنهادهای محدود» یا «فرصت‌های انحصاری» شما را به عجله بیندازند. اگر احساس فشار کردید، صبر کنید و در آرامش به تحقیق بپردازید. فرصت‌های واقعی، بعد از بررسی هم وجود خواهند داشت.
• سرمایه‌گذاری‌های خود را متنوع کنید: هیچ‌وقت تمام پول خود را در یک پروژه یا ارز دیجیتال نگذارید. تنوع در سرمایه‌گذاری یک نوع مدیریت ریسک است و به شما کمک می‌کند اگر یک پروژه ناامن از آب در آمد، ضرر کمتری ببینید.
• از دیگران نظر بخواهید: اگر در مورد سرمایه‌گذاری یا پیشنهادی شک دارید، با افراد آگاه یا اعضای انجمن‌های معتبر مشورت کنید. در فضای مالی و به‌ویژه ارزهای دیجیتال همیشه با احتیاط تصمیم بگیرید و اطلاعات را از منابع مختلف بررسی کنید.

جمع‌بندی

کلاهبرداران ارزهای دیجیتال با روش‌های مختلف از ارسال لینک‌های آلوده و ساخت وب‌سایت‌های جعلی گرفته تا وعده‌های سرمایه‌گذاری با سودهای نجومی از اعتماد کاربران سوءاستفاده می‌کنند. در چنین فضایی، مسولیت اصلی بر عهده خود ما است که با چشم باز و آگاهی بالا قدم برداریم. آشنایی با انواع روش‌های کلاهبرداری اولین خط دفاعی است و کمک می‌کند تا اقدامات مشکوک را شناسایی و از آن‌ها دوری کنیم. اما اگر به هر دلیل در دام کلاهبرداران افتادیم، با آگاهی از مراحل نجات می‌توانیم بخشی از خسارات را جبران کنیم و جلوی ضررهای بیشتر را بگیریم. ایمن‌سازی حساب‌ها، مستندسازی دقیق اطلاعات، گزارش کلاهبرداری به نهادهای رسمی، مشورت با متخصصان و ردیابی دارایی‌های به‌سرقت‌رفته از طریق سرویس‌های تحلیل بلاکچین از جمله این اقدامات هستند. در پایان، باید چند توصیه ساده اما حیاتی را آویزه گوش خود کنیم «هیچ‌وقت کل سرمایه را روی یک پروژه متمرکز نکنیم، کلید خصوصی یا عبارات بازیابی را با دیگران به اشتراک نگذاریم و مهم‌تر اینکه بررسی بیشتر بهتر از پشیمانی است».