دنیای ما روزبه‌روز به سمت غیرمتمرکز شدن می‌رود و سیستم‌های غیرمتمرکز و توزیعشده جایگزین سیستم‌های سنتی می‌شود. اشتراکگذاری فایل، یکی از حوزه‌هایی است که مدت‌ها در مسیر غیرمتمرکز شدن قدم گذاشته است و تاکنون سیستم‌های غیرمتمرکز زیادی در این زمینه توسعه یافته‌اند. در این مقاله از میهن بلاکچین، می‌خواهیم بدانیم که اشتراک غیرمتمرکز فایل چیست، چگونه کار میکند و چه مزیت‌ها و معایبی به‌همراه دارد.
خلاصه مطلب
📌 سیستم اشتراکگذاری غیرمتمرکز فایل، سیستمی است که فایلها را بهصورت توزیعشده نگهداری میکند و در آن از سرورهای متمرکز استفاده نمی‌شود. این سیستم‌ها از یک شبکه همتابههمتا تشکیل شده‌اند که نودهای آن با یکدیگر ارتباط مستقیم دارند.
📌 از مزیت‌های اشتراک غیرمتمرکز فایل می‌توان به امنیت بالا، قابل اعتماد بودن، حریم خصوصی، شفافیت و ضد سانسور بودن اشاره کرد.
📌 چالش‌های مربوط به مقیاس‌پذیری، پیچیدگی رابط کاربری، ریسک‌های امنیتی و نبود قوانین رسمی، از جمله مشکلات و محدودیت‌های اشتراک غیر متمرکز فایل هستند.
اشتراکگذاری غیرمتمرکز فایل چیست؟
در حال حاضر، بسیاری کاربران اینترنت از سیستم‌های اشتراکگذاری متمرکز معروف مثل گوگل درایو، دراپ باکس، وان درایو و غیره استفاده می‌کنند؛ اما سیستم‌های اشتراکگذاری متمرکز مشکلات زیادی دارند. این سرویس‌ها از سرورهای متمرکز استفاده می‌کنند و توسط نهادهای خاصی کنترل میشوند. کاربران از حریم خصوصی و امنیت داده‌های خود نگران هستند و هزینه استفاده از این سیستم‌ها نیز نسبتا زیاد است. به‌همین دلیل، سیستم‌های اشتراک غیرمتمرکز فایل به‌وجود آمده‌اند تا مشکلات سیستم‌های متمرکز را حل کنند و جایگزین سیستم‌های سنتی شوند.
اشتراک غیرمتمرکز فایل (Decentralized file sharing) یا اشتراکگذاری داده‌ها بهصورت توزیعشده یعنی به‌جای نگهداری فایلها در یک سرور متمرکز، آن‌ها را در یک شبکه غیرمتمرکز و بهصورت توزیعشده در سراسر شبکه به اشتراک بگذاریم. در سیستم‌های اشتراکگذاری غیرمتمرکز، داده‌ها در شبکه‌ای از نودهای به‌هم‌پیوسته نگهداری می‌شود.
در این شبکه‌ها از فناوری همتابههمتا (P2P) استفاده می‌شود. هر نود یا کاربر شبکه، فضای‌ذخیره‌سازی و پهنای باند خود را در اختیار شبکه قرار می‌دهد. در این صورت دیگر نیازی به سرورهای متمرکز نیست و فایلها بین نودهای شبکه پخش میشوند. از آنجایی که فایلها در سراسر شبکه توزیع میشوند، این نوع اشتراکگذاری در مقایسه با سیستم‌های اشتراکگذاری سنتی امن‌تر و پایدارتر هستند. بیت تورنت (BitTorrent) و سیستم فایل بین سیاره‌ای (IPFS)، دو پروتکل اشتراگ‌گذاری غیرمتمرکز فایل هستند که در بین کاربران ارز دیجیتال محبوب شده‌اند.
ساختار سیستم‌های اشتراک فایل غیرمتمرکز
اساس سیستم اشتراک غیرمتمرکز یک شبکه همتابههمتا است و کاربران آن به صورت مستقیم باهم در ارتباط هستند. علاوه بر شبکه همتابههمتا، بلاکچین و فناوری رمزنگاری مهم‌ترین بخش‌های یک سیستم اشتراک غیرمتمرکز هستند. بلاکچین با شفافیت و تاریخچه غیرقابل نفوذ خود، امنیت تراکنش‌ها و انتقالات فایلها را افزایش می‌دهد و باعث می‌شود که کاربران به سیستم‌های اشتراکگذاری غیرمتمرکز اعتماد کنند.
در اشتراک غیرمتمرکز فایل، می‌توان از قرارداد هوشمند استفاده کرد که با قوانین از پیش‌تعیین‌شده، عملیات سیستم‌ها را اتوماتیک میکند. برخی از سیستم‌های غیرمتمرکز نیز از سرورهای پروتکل‌های معروف مثل بیت تورنت و IPFS استفاده می‌کنند.
فناوری رمزنگاری، حریم خصوصی و یکپارچگی داده‌های اشتراکی را حفظ میکند. اگر سیستم از قابلیت رمزنگاری سرتاسری (E2E) استفاده کند، اعتماد کاربران به سیستم بیشتر می‌شود؛ چون فقط افراد دارای مجوز می‌توانند به محتوا دسترسی داشته باشند.
این فناوری‌ها در کنار یکدیگر، یک سیستم امن و غیرمتمرکز را تشکیل می‌دهند که امکان اشتراکگذاری آسان فایلها را بهصورت توزیعشده فراهم میکند.
اشتراک غیرمتمرکز فایل چگونه کار میکند؟
همانطور که بالاتر اشاره شد، اساس سیستم اشترا‌گذاری غیر متمرکز یک شبکه همتابههمتا است که ساختار توزیعشده دارد و به سرور مرکزی متکی نیست. در ادامه، عملیات مختلف سیستم اشتراکگذاری غیرمتمرکز و نحوه کار هر یک را توضیح می‌دهیم.
کشف همتاهای دیگر در شبکه
برای اینکه همتاها یا کاربران شبکه همدیگر را پیدا کنند، از پروتکل‌های غیرمتمرکز یا جدول‌های هش توزیعشده (Distributed Hash Table یا به اختصار DHT) استفاده می‌شود. به کمک این دو فناوری، همتاهای شبکه باهم ارتباط برقرار کرده و بر فعالیت‌های هم نظارت می‌کنند.
البته کار این دو باهم متفاوت است. جدول‌های هش توزیعشده، سیستم‌های غیرمتمرکز هستند که کار آن‌ها ذخیره‌سازی توزیعشده و بازیابی جفت‌های کلید-مقدار در سراسر شبکه است؛ اما پروتکل‌های غیرمتمرکز با وضع قوانین ارتباط اعضای شبکه، امکان تعامل همتابههمتا بین اعضا را بدون نیاز به یک نهاد مرکزی فراهم می‌کنند.
توزیع فایل
در اشتراکگذاری غیرمتمرکز، فایلها به بخش‌های کوچکتر تقسیم شده و این بخش‌ها بین اعضای شبکه تقسیم می‌شود. از آنجایی که در این روش فایل تنها در یک لوکیشن ذخیره نمی‌شود، دسترسی به فایلها آسان‌تر است.
تعامل اعضای شبکه
اعضای شبکه فایلهای تقسیم‌شده را از هم درخواست می‌کنند و بهصورت مستقیم بین هم به اشتراک می‌گذارند. در واقع، هر عضو شبکه به‌عنوان یک کلاینت و به‌عنوان یک سرور مستقل عمل میکند و نیازی به سرورهای مرکزی نیست.
تکنولوژی بلاکچین و قراردادهای هوشمند
بلاکچین یک فناوری شفاف و نسبتا امن است و با هر سیستمی که ادغام شود، شفافیت و امنیت خود را به آن منتقل میکند. استفاده از بلاکچین و فناوری رمزنگاری در سیستم‌های اشتراک غیرمتمرکز فایل، امنیت فایلهای به اشتراک گذاشته‌‌شده را افزایش می‌دهد و حریم خصوصی کاربران را حفظ میکند.
مزیت‌های اشتراک غیرمتمرکز فایل
در سیستم‌های اشتراک غیرمتمرکز، ریسک نقطه شکست واحد (Single point of failure) وجود ندارد؛ در نتیجه، این سیستم‌ها در مقایسه با سیستم‌های سنتی قابل‌اعتمادتر و پایدارتر هستند. حتی اگر چند نود در شبکه متوقف شوند، سیستم همچنان به کار خود ادامه می‌دهد.
اشتراک غیرمتمرکز فایل از حریم خصوصی و امنیت بالایی برخوردار است. تنها افراد تایید‌شده می‌توانند به فایلها دسترسی داشته باشند و آن‌ها را کدگشایی کنند؛ بنابراین ریسک دسترسی غیرمجاز و نشت اطلاعات در این سیستم‌ها کمتر است.
در سیستم‌های اشتراکگذاری غیرمتمرکز هر چه اعضای بیشتری به شبکه ملحق شوند، مقیاس‌پذیری شبکه بیشتر می‌شود و سیستم می‌تواند حجم بیشتری از داده‌ها را پردازش کند. این سیستم‌ها با مکانیسم‌های تشویقی مثل توکن، در ازای ارائه پهنای باند و فضای ذخیره‌سازی به کاربران پاداش می‌دهند تا کاربران به مشارکت در شبکه تشویق شوند.
مشکلات و محدودیت‌های اشتراک غیرمتمرکز فایل
هم‌زمان با رشد شبکه و مشتریان آن، ممکن است سیستم با مشکلات مقیاس‌پذیری روبه‌رو شود و به‌مرور به فناوری‌های بهتر و پهنای باند قوی‌تر نیاز خواهد بود. از آنجایی که نهاد مرکزی و کنترل‌کننده وجود ندارد، ممکن است سیستم در هماهنگ‌سازی فایلها دچار مشکل شود. اگر نسخه‌های مختلف فایل با هم هماهنگ نباشند، در ساختار داده‌ها تناقض ایجاد می‌شود.
سیستم‌های اشتراکگذاری غیرمتمرکز در مقایسه با سیستم‌های سنتی رابط کاربری پیچیده‌تری دارند و برای کسانی که با فناوری بلاکچین و شبکه‌های همتابههمتا آشنا نیستند، کار با این سیستم‌ها کمی دشوار است. مشکل دیگر این سیستم‌ها، احتمال وجود آسیب‌پذیری‌های امنیتی در آن‌ها است. با رشد و گسترده‌تر شدن شبکه، معیارهای امنیتی آن نیز باید بهتر و قوی‌تر شود.
با توجه به وضعیت قانون‌گذاری حوزه ارز دیجیتال، نبود قوانین رسمی برای سیستم‌های غیرمتمرکز ممکن است در پذیرش و پایداری طولانی‌مدت آن‌ها اثر منفی داشته باشد.
پیش‌بینی‌هایی برای وضعیت اشتراک غیرمتمرکز فایل در آینده
انتظار می‌رود که در آینده، سیستم‌های اشتراکگذاری غیرمتمرکز یک محیط جامع، امن و پر از نوآوری برای کاربران ایجاد کنند. فناوری بلاکچین و دفترکل توزیعشده نقش مهم‌تری در این سیستم‌ها خواهند داشت و امنیت و شفافیت تراکنش‌ها را تضمین خواهند کرد.
احتمالا در آینده امکان انتقال مستقیم فایل بین اعضای شبکه فراهم شود. این باعث می‌شود که لتنسی (تاخیر) شبکه کاهش پیدا کند. با پیشرفته‌تر شدن تکنیک‌های رمزنگاری، نگرانی‌های کاربران درمورد حریم خصوصی از بین خواهد رفت و کاربران کنترل بیشتری بر داده‌های خود خواهند داشت. قابلیت‌ها و سرویس‌های جدید مثل توکنیزه کردن، باعث تشویق کاربران و ایجاد هماهنگی بیشتر در اکوسیستم می‌شود.
جمع‌بندی
برخلاف سیستم‌های سنتی که بر سرورهای متمرکز متکی هستند، در اشتراکگذاری غیرمتمرکز فایلها در سراسر شبکه توزیع میشوند. از آنجایی که در اشتراکگذاری غیرمتمرکز از فناوری رمزنگاری و تکنولوژی بلاکچین استفاده می‌شود، این سیستم‌ها از امنیت و حریم خصوصی بالایی برخوردارند. در این مقاله درباره اشتراک غیر متمرکز فایل و نحوه کار آن صحبت کردیم. به نظر شما اشتراکگذاری غیرمتمرکز کارآمدتر است یا اشتراکگذاری سنتی؟ می‌توانید دیدگاه‌های خود را در کامنت‌ها با ما به اشتراک بگذارید.
سوالات متداول (FAQ)
اشتراک غیرمتمرکز فایل چیست؟
در اشتراک غیرمتمرکز، فایلها در سرورهای مرکزی نگهداری نمیشوند؛ بلکه به صورت غیرمتمرکز و توزیعشده در سراسر شبکه پخش میشوند.
اشتراکگذاری غیرمتمرکز چگونه کار میکند؟
سیستم اشتراکگذاری غیرمتمرکز در واقع یک شبکه همتابههمتا است که نودهای آن بهصورت مستقیم با همدیگر در تعامل هستند. فایلهای اشتراکی بین این نودها پخش میشوند.
