آشنایی با توکن بی‌همتای Fractional؛ NFT تقسیم شده چیست؟

توکن غیرمثلی یا NFT با ثبت مالکیت دیجیتالی، نقش به‌سزایی در پیشرفت و مقبولیت اقتصاد دیجیتال ایفا می‌کند؛ اما شاید تا به اینجا مسائلی مانند قیمت بالا، نقدینگی کم و همچنین مالکیت انفرادی، مانع از شکوفایی توکن‌های یکتا شده بود. برای مثال در اقتصاد سنتی ممکن است چندین نفر مالک یک خانه یا دارایی باشند، اما چنین چیزی در دنیای توکن‌های غیرمثلی قابل معاوضه مغفول مانده بود. این مشکل با پیدایش پدیده‌ای به‌نام NFT تقسیم پذیر یا Fractional NFT قابل حل شده است. در این مقاله از میهن بلاکچین، درباره موضوع NFT تقسیم شده صحبت خواهیم کرد. با میهن بلاکچین همراه باشید.

[tie_list type=”lightbulb”]

• برای خوانش بهتر، در مقاله از عبارت F-NFT که مخفف Fractional NFT است، استفاده می‌کنیم.

[/tie_list]

توکن NFT تقسیم شده یا Fractional NFT چیست؟

توکن‌های یکتا مانند هر دارایی دیجیتالی دیگری که در بستر بلاک چین وجود دارند، قابل خریدوفروش و معامله هستند؛ با این تفاوت که منحصربه‌فرد بوده و در یک زمان تنها می‌توانند یک مالک داشته باشند. مفهوم F-NFT به این‌خاطر به‌وجود آمد که به صاحبان NFT اجازه دهد توکن‌های خود را به قسمت‌های مختلف تقسیم کنند و با ساخت یا ضرب قسمت‌های مختلف از یک توکن غیرمثلی، مالکیت آن را با دیگران شریک شوند.

با استفاده از توکن‌های غیرمثلی بخش‌پذیر، هر کسی می‌تواند یک دارایی را که ارزش بسیار بالایی دارد، در ازای هزینه به‌مراتب کمتر، داشته باشد. به‌عنوان یکی از آثار مجموعه NFTهای کریپتوپانک را در نظر بگیرید که قیمت‌های بالایی نیز دارند. شاید کاربران معدودی تمایل به پرداخت و تصاحب چنین اثری داشته باشند. پس از خرید NFT مورد نظر، مالک می‌تواند آن را به قسمت‌های مختلف تقسیم و با فروشش دیگران را در مالکیت آن توکن یکتا شریک کند.

یکی از معروف‌ترین F-NFTها میم دوج، همان سگ معروف الهام‌بخش رمزارز دوج کوین است. توکن غیرمثلی Doge در ژوئن ۲۰۲۱ (خرداد ۱۴۰۰) توسط گروه PleasrDAO، مجموعه‌ای از کلکسیون‌دارهای حوزه DeFi، به قیمت چهار میلیون دلار خریداری شد.

در حال حاضر قیمت هر قسمت از این NFT برابر با ۰.۰۰۴۳۵۸ دلار و این F-NFT به ۱۶ میلیارد و ۹۶۹ میلیون عدد تقسیم شده است. البته فعلا حدود ۱.۴ میلیارد از آن برای عرضه موجود است که با این حساب، قیمت فعلی NFT تقسیم‌پذیر دوج میم، برابر با ۶٬۳۸۸٬۷۳۲ دلار است. با توجه به حدود ۱۷ میلیارد قسمت از این NFT، ارزش آن به بیش ۲۰۰ میلیون دلار می‌رسد. اطلاعات لازم درباره NFTهای تقسیم‌شده را می‌توانید از سایت‌هایی مانند DappRadar دنبال کنید.

آیا اشتراک مالکیت NFT منطقی است؟

ممکن است این سوال نیز در ذهن شما پیش بیاید که چرا کسی باید توکن غیرمثلی منحصربه‌فرد خود را با دیگران شریک شود؟

تصور کنید اولین گروهی بودید که NFT کریپتو پانک را تنها در ازای پرداخت هزینه گس شبکه اتریوم دریافت کرده‌اید. اکنون که قیمت آن به چندین میلیون دلار رسیده است، آیا شریک شدنش با دیگران منطقی به‌نظر می‌رسد؟ حتی سوالات دیگری نظیر «اگر بخواهید آن را به پول نقد تبدیل کنید، آیا به سرعت این کار امکان‌پذیر است؟» یا «اگر آن را نگه دارید، احتمال این وجود دارد که باز هم سود کنید؟» در ذهنتان ایجاد می‌شود.

با استفاده از سیستم تقسیم‌پذیری توکن بی‌همتا، صاحبان این نوع از دارایی می‌توانند در ازای واگذاری بخشی از مالکیت به‌صورت F-NFT، نقدینگی لازم را به‌دست آورند و با نگهداری NFT از افزایش قیمت آتی می‌تواند کسب سود کند.  

توکن‌های غیرمثلی چگونه تقسیم می‌شوند؟

در Fractional NFT، تنها مالکیت توکن‌های غیرمثلی تقسیم می‌شود. F-NFT به همان روشی کار می‌کند که تقسیم مالکیت یک خانه کار می‌کند. زمانی که مالکیت یک خانه بین چند نفر تقسیم می‌شود، به این معنا نیست که خانه را به‌طور فیزیکی به چند بخش تقسیم می‌کنند. مثال دیگر، سهام یک شرکت است. شاید خرید یک شرکت برای یک نفر کار سختی باشد؛ اما با خرید سهام آن، در سود و زیان شرکت سهیم می‌شود و مالک بخشی از آن است. در این حالت نیز، کارخانه دست نخورده سر جای خود باقی می‌ماند و خبری از تقسیم فیزیکی نیست.

روش متداول و مرسومی که در حال حاضر برای تقسیم کردن NFTها استفاده می‌شود، تبدیل توکن‌های ERC721 به ERC20 است. همان‌طور که می‌دانید، برای ساخت NFT روی شبکه اتریوم، باید از استاندارد ERC-721 استفاده کرد.

استاندارد ساخت توکن نیز در شبکه اتریوم، ERC20 است. حال چرا به استاندارد ساخت توکن اشاره کردیم؟ از آن‌جایی که یک توکن غیرمثلی غیرقابل تقسیم است، تنها از راه ایجاد ارتباط میان توکن‌های ERC20 و ERC721، می‌توان یک NFT را تقسیم‌بندی کرد. مالک NFT می‌تواند توکن ERC721 خود را به قسمت‌های مختلف تقسیم و در قرارداد هوشمند و به‌شکل توکن ERC20 نگهداری کند. این ویژگی در هر شبکه بلاک چینی که از قرارداد هوشمند و NFT پشتیبانی می‌کند، قابلیت پیاده‌سازی دارد.

مزایای NFT تقسیم شده چیست؟

پس از اینکه دریافتیم NFT تقسیم شده یا Fractional NFT چیست، بد نیست درباره مزایا و معایب این نوع از NFTها صحبت کنیم. ابتدا به جنبه‌های مثبت آن اشاره می‌کنیم، سپس به مشکلات احتمالی این دسته از توکن‌های یکتا می‌پردازیم.

افزایش نقدینگی و نقدشوندگی دارایی‌ها

خب همان‌طور که در ابتدای این مقاله اشاره کردیم و حتما در مطالب دیگر نیز به آن برخوردید، شاید اصلی‌ترین مساله‌ای که در حوزه NFT وجود دارد، کمبود نقدینگی است. کمبود نقدینگی به این معناست که جریان پول در این بازار کم است. باتوجه‌به قیمت بالای توکن‌های غیرمثلی، افراد معدودی اقدام به خرید و فروش آن می‌کنند و به‌همین خاطر نقدشوندگی دارایی‌های دیجیتال پایین است.

تقسیم شدن یا اشتراکی‌شدن NFT، این امکان را به کاربران می‌دهد که با سرمایه اندک وارد حوزه توکن‌های بی‌همتا شوند و سرمایه‌گذاری کنند. این اتفاق برای هنرمندان و خالقان آثار نیز مزیت به‌حساب می‌آید؛ زیرا آن‌ها قدر خواهند بود با فروش آثار خود به طرفدارانشان، سرمایه لازم جهت ساخت اثر را تامین و سریع‌تر به درآمد برسند.

کشف قیمت واقعی

زمانی که مالکیت یک NFT‌ از انحصار فردی خارج شود، قیمت‌گذاری آن واقعی‌تر و منصفانه‌تر می‌شود. بازار سهام را تصور کنید؛ هرچه سهام‌داران یک سهم بیشتر باشد، قیمت براساس عرضه و تقاضای واقعی تعیین می‌شود. اگر تقاضا برای یک سهم بیشتر شود، قیمت آن نیز افزایش می‌یابد و برای معامله‌گران جذاب می‌شود. توکن‌های غیرمثلی تقسیم‌شده نیز به همین صورت عمل می‌کنند.

پذیرش بیشتر و افزایش کاربرد

با استفاده از NFT تقسیم‌شده، افراد بیشتری در این حوزه وارد می‌شوند و فعالیت می‌کنند. زمانی که افراد بیشتری به حوزه توکن‌های غیرمثلی پا بگذارند، این حوزه بیشتر شناخته می‌شود. هرچه مشارکت‌کنندگان بیشتر شود، نواقص آن در گذر زمان رفع می‌شود و پیشرفت می‌کند.

با پذیرش هرچه بیشتر صنعت NFT، امکان ورود به حوزه‌های بیشتری مانند املاک فراهم خواهد شد و توکن‌های بی‌همتا کاربردهای بیشتر و بهتری پیدا می‌کنند. تمام این موارد کمک خواهند کرد که تجربه افراد از دنیای واقعی به دنیای کریپتو و در آینده به متاورس منتقل شود.

چه مشکلاتی ممکن است بر سر راه NFT تقسیم شده وجود داشته باشد؟

تا به اینجا درباره محاسن و مزایای توکن‌های غیرمثلی تقسیم‌شده صحبت کردیم و به‌نظر می‌رسد که ایده خوبی باشد. برای اینکه از انصاف دور نشویم بهتر است نیمه خالی یا مشکلات احتمالی آن را هم بیان کنیم. 

حقوق مالکیت

با توجه به جدید بودن موضوع و عدم تحقیق و توسعه کافی درباره توکن‌های تقسیم‌شده، به‌طور کامل مشخص نیست افرادی که قسمت‌هایی از یک NFT را دارند، به چی میزان می‌توانند از انتشار یا استفاده از اثر، بهره ببرند. آیا مانند فردی که تمام NFT را در اختیار دارد، مالکان دیگر نیز از حقوق معنوی آن برخوردار هستند؟

کمبود نقدینگی در استخرهای نقدینگی

جبران نقدینگی همان‌طور که یک مزیت برای F-NFT ها محسوب می‌شود، می‌تواند یک نقطه ضعف نیز به‌حساب بیاید. اگر حجم نقدینگی موجود در استخرهای نقدینگی یا صندوق توکن‌های تقسیم‌شده به‌اندازه کافی بزرگ نباشد، درصد مالکیت یا مقدار توکن ERC20 تصاحب‌شده می‌تواند به یک چالش تبدیل شود. به‌عبارت دیگر، اگر NFT به تعداد کمی تقسیم‌شده باشد، می‌تواند در مالکیت یا نقدشوندگی F-NFT اثر بگذارد. 

کاربرد

توکن‌های غیرمثلی انواع مختلفی دارند و برخی از آن‌ها علاوه بر جنبه کلکسیونی، در دنیای متاورس، دیفای و بازی‌های بلاکچینی استفاده می‌شوند. باید دید آیا توکن‌های تقسیم شده، کارایی و کاربرد یک NFT کامل را دارند و مالکان کوچک‌ترمی‌توانند از آن در پلتفرم‌های مورد نظر استفاده کنند یا خیر.

هزینه گس بالا

هر زمان که صحبت از مبادله روی شبکه اتریوم می‌شود، نمی‌توان از هزینه گس بالای آن چشم‌پوشی کرد. تبادل توکن‌های غیرمثلی تقسیم‌شده نیز مشمول هزینه گس می‌شوند. شاید مشارکت در برخی از پروژه‌هایی که ارزش بسیار زیادی دارند توجیه‌پذیر و اجرایی باشد.

البته برخی از F-NFT ها مانند Doge Meme را که در سوشی سواپ استخر نقدینگی دارد، می‌توان روی لایه دوم‌هایی مانند آربیتروم مبادله کرد.

توکن‌های غیر مثلی تقسیم شده را از کجا می‌توان خرید؟

در این بخش به سه پلتفرم که امکان خرید NFT تقسیم شده در آن‌ها وجود دارد، اشاره می‌کنیم. همان‌طور که مفهوم F-NFT جدید است، هنوز پلتفرم‌های زیادی برای این کار راه‌اندازی نشده است.

پلتفرم Fractional.art

پلتفرم Fractional.art یک پروتکل غیرمتمرکز است که صاحبان NFT می‌توانند دارایی‌های غیرقابل معاوضه‌شان را توکنیزه کنند. این پلتفرم از دو استاندارد ERC721 و ERC1155 پشتیبانی می‌کند.

کاربران و مالکان NFT در پلتفرم Fractional.art یک صندوق NFT می‌سازند و حضانت توکن خود را به آن واگذار می‌کنند. در ازای این کار، توکن‌های تقسیم‌شده و ERC20‌ را در اختیار مالک توکن غیرمثلی قرار می‌دهد.

دارنده F-NFT می‌تواند آن‌ها را در یک حراج هلندی به‌فروش برساند یا به‌عنوان نقدینگی در استخرهای پلتفرم‌های دیفای اضافه کند. منظور از حراج هلندی، نوعی سیستم فروش است که از یک قیمت بالا که مورد نظر فروشنده است شروع و به‌تدریج از آن کم می‌شود.

پلتفرم NFT20

پلتفرم NFT20 یک صرافی و پروتکل غیرمتمرکز برای توکنیزه کردن NFTها به توکن‌های ERC20 است. کاربران می‌توانند مانند پلتفرم Fractional.art توکن‌های خود را وارد استخرهای یونی سواپ یا سوشی سواپ کنند.

کاربران برای اینکه بتوانند در ازای NFT خود توکن ERC20 دریافت کنند، باید توکن یکتای خود را به استخر مربوطه روی دکس NFT20، وارد کنند. این پلتفرم سه راه حل برای توکن‌های تقسیم‌شده در نظر می‌گیرد.

راه حل اول: فردی یک NFT به نام X دارد و قصد فروش آن را دارد، اما نمی‌تواند آن را بفروشد. او باید به صفحه مربوط به دارایی X و NFT خود را در آنجا واریز کند. پس از این کار او توکن‌های ERC20 دریافت خواهد کرد و قادر خواهد بود در پلتفرم‌های معاملاتی آن را مبادله یا در ازای تامین نقدینگی، کارمزد دریافت کند.

راه حل دوم: شخصی صاحب یک توکن بی‌همتا است و به‌نظرش ارزش آن بیشتر از قیمت فعلی آن است. این شخص با برگزاری یک حراج هلندی، قیمت منصفانه ‌NFT را کشف خواهد کرد. در صورت انجام نشدن حراجی، مالک می‌تواند در هر زمان آن را لغو کند.

راه حل سوم: کاربری دارای یک توکن یکتا است. در استخر همان پروژه یک NFT دیگر وجود دارد که کاربر به آن علاقه دارد. این فرد NFT خود را توکنیزه می‌کند و برای بازخرید دارایی مورد نظر، توکن‌ها را بازخرید (Redeem) می‌کند.

پلتفرم PartyBid

پلتفرم PartyBid سرمایه افراد را در قالب یک تیم تجمیع و برای خرید یک NFT استفاده می‌کند. هر کسی می‌تواند یک تیم ایجاد کند یا به تیم‌های موجود بپیوندد. این پلتفرم توکن‌های غیرمثلی موجود در بازارهای Zora ،Foundation ،OpenSea ، Nouns و Catalog را پشتیبانی می‌کند.

برای شرکت در حراجی‌ها، هر تیم باید حداقل اتر مورد نیاز را تامین کرده باشد. در این صورت می‌تواند پیشنهاد خرید دهد. پس از اینکه یک تیم در حراجی موفق شد،‌ به اعضای تیم باتوجه به میزان سهمشان توکن ERC-20 مربوط به آن NFT داده می‌شود

جمع‌بندی

در این مقاله با NFT تقسیم شده یا Fractional NFT آشنا شدیم و برای اینکه بهتر بدانیم که این مفهوم چیست، به کارکرد، مزایا و مشکلات پیش‌روی آن اشاره کردیم. حوزه NFT از مدت‌ها قبل وجود داشته است؛ اما با رونق گرفتن بازار کریپتو در سال ۲۰۲۱، توکن‌های غیرمثلی مورد توجه زیادی قرار گرفتند و بر سر زبان‌ها افتادند. قیمت بالا یکی از مسائلی است که باعث کند شدن سرعت پیشرفت توکن‌های یکتا شده است. تقسیم کردن این نوع از توکن‌ها، یکی از راه‌های برطرف ساختن مشکلات حال حاضر است.

به نظر شما آیا مبحث Fractional NFT به پذیرش هرچه بیشتر توکن های غیرقابل معاوضه کمک خواهد کرد؟ چه مشکلات دیگری به نظر شما در سیستم توکن های تقسیم‌شده وجود دارد؟