معرفی کامل پروتکل مینا و کوین کاربردی MINA
پروتکل مینا اولین شبکه بلاک چین است که ادعای پیادهسازی پروتکل درون زنجیرهای برای رایگیری غیرمتمرکز، دسترسی به سیستمهای پرداخت بدون نیاز به مجوز، اجرای برنامههای غیرمتمرکز به شیوهای کارآمدتر، مقابله با سانسور پول و رعایت حریم خصوصی و محافظت از هویت کاربران را دارد. در این مقاله به معرفی پروتکل Mina و نحوه کارکرد آن، اهداف پلتفرم مینا، تیم توسعه دهنده، نقشه راه، نحوه انجام تراکنشها در این پلتفرم، کوین MINA و نحوه خرید و فروش و نگهداری آن میپردازیم. با ما همراه باشید.
پروتکل مینا چیست؟
در ژوئن ۲۰۱۷ (خرداد ۹۶) شرکت O(1) Labs یک پروژه جاهطلبانه را برای طراحی یک پروتکل لایه اول شروع کرد، که میتوانست یک بلاکچین با تمامی اجزای اصلی (مقیاس پذیری، امنیت و عدم تمرکز) ارائه دهد؛ این پروژه با نام پروتکل مینا شناخته میشود. به جای استفاده از قدرت محاسباتی سنگین، مینا از راه حلی ظریف با رمزنگاری پیشرفته، به نام ZK-Snarks استفاده میکند.
توسعهدهندگان شبکه مینا برای تعریف این پروتکل، از عبارت «Succinct Blockchain» به معنی “بلاکچین فشرده” استفاده میکنند؛ زنجیره بلاکچینی کوچک، مختصر و فشرده، که پیادهسازی برنامههای غیرمتمرکز (DApps) را با کاهش حجم محاسبات ضروری شبکه، به حداقل میرساند.
توسعهدهندگان ادعا میکنند که پروتکل مینا یک شبکه بلاک چینی کوچک است و از آن به عنوان سبکترین زنجیره بلوکی جهان یاد میکنند. این شبکه قرار است در عین فشردهسازی، متمرکز و امن باقی بماند. طراحی مینا بهگونهای است که علیرغم گسترش مداوم، ابعاد کلی شبکه ثابت باقی بماند. حجم شبکه مینا فقط ۲۲ کیلوبایت است، که در مقایسه با بلاکچین ۳۵۰ گیگابایتی بیت کوین، بسیار کوچک و جمعوجور بهنظر میرسد. اما چطور چنین چیزی امکانپذیر است؟ برای پاسخ به این سوال، باید نحوه کارکرد شبکه مینا را بررسی کنیم.
پروتکل مینا چگونه کار میکند؟
حجم زنجیره بلاکچین MINA تنها ۲۲ کیلوبایت است. راز این فشردگی، استفاده از فناوری اثبات با دانش صفر (Zero knowledge Proof) است. اما نحوه کار این فناوری چگونه است؟
فرض کنید که یک زمینشناس در حال پیادهروی در یک جنگل ناشناس است که با تختهسنگهایی بزرگ و سنگین مواجه میشود و کنجکاو میشود داخل این تختهسنگها را بررسی کند؛ او سنگها را برش میدهد، آنها را مطالعه میکند و یافتههایش را روی وبلاگش منتشر میکند. همکارانش در سراسر دنیا علاقمند میشوند که این سنگها را ببینند، اما نمیتوانند هزینه سفر را پرداخت کنند. این زمینشناس برای این که بتواند یافتههایش را به همکارانش اثبات کند از سنگها در حالتهای مختلف عکاسی میکند؛ یکبار از سنگی که هنوز برش نداده عکس میگیرد، سپس این عکس را کنار برش اولیه قرار میدهد و مجددا عکس میگیرد. سپس بخش دیگری از سنگ را برش میدهد و دو عکس قبلی را کنار برش جدید گذاشته و یک عکس جدید میگیرد. او حالا به عکس اول و دوم هم نیازی ندارد و میتواند آنها را دور بیندازد. چون همه اطلاعاتی که نیاز دارد، در عکس آخر موجود است. پروتکل مینا نیز به همین صورت کار میکند.
از آنجایی که بررسی همه تراکنشهای کل زنجیره برای هر کدام از ولیدیتورها (Validator) یا تاییدکنندگان شبکه بسیار وقتگیر و پرهزینه است، شبکه مینا به نودهای کامل (Full Node) شبکه این امکان را میدهد که بعد از تایید زنجیره، آن را با الگوریتم zk-SNARK که مانند یک عکس فوری از هر بلاک عمل میکند، جایگزین کنند. در واقع هر بلاک در یک تصویر فوری ظاهر میشود و هر عکس جزئی از یک تصویر بزرگتر و فراکتال (شکلی که دارای حجم نامحدودی از جزییات دقیق بوده و این جزییات با بزرگنمایی آشکار میشوند) است. پروتکل Mina به این شیوه یک زنجیره بلوکی صدها گیگابایتی را به یک zk-SNARK بیست کیلوبایتی تبدیل میکند!
ایده اصلی پروتکل MINA
ویزاکارت یکی از سیستمهای پرداختی است که در کشورهای اروپایی کاربرد گستردهای دارد؛ مردم از خریدهای روزانه گرفته تا رزرو بلیط هواپیما از Visa Card استفاده میکنند. در خرداد سال ۱۳۹۷ در نتیجه اختلال روی شبکه، این سیستم برای مدتی مسدود شد و بسیاری از مردم شروع به انتقاد از سیستمهای متمرکز کردند و معتقد بودند که توسعهدهندگان بلاک چین باید دستبهکار شوند تا سیستمهای غیرمتمرکز مانند انواع دفتر کل توزیع شده (DLT) جایگزین سیستمهای متمرکز شوند.
قبل از این اتفاق، استقبال از بیت کوین به ما نشان داد که مردم دنبال پول ضد سانسور هستند و اتریوم رویای کاربران را برای دسترسی به برنامههای مالی بدون نیاز به مجوز، تحقق بخشید. استقبال جوامع در سراسر دنیا از استیبل کوینها نشان داد که مردم دلارهای دیجیتال میخواهند؛ اما واقعیت این است که شبکه این ارزهای دیجیتال، خلاءهای بسیاری دارد و سیاستها یا سرعت رشد این پروتکلها، با انتظاراتی که از آنها میرود متناسب نیست. منتقدان میگویند بیتکوین بدون این که برخی از جنبههای مقاومت در برابر سانسور را نادیده بگیرد، امکان افزایش مقیاسپذیری را ندارد و یا شبکه اتریوم بدون نقض حریم خصوصی کاربران، نمیتواند در برنامههای اقتصادی جهان واقعی مشارکت کند.
توسعهدهندگان پروتکل MINA میگویند که میتوانند همه این ایرادات را رفع کنند؛ در پروتکل مینا از الگوریتم رمزنگاری اثبات با دانش صفر غیر تعاملی به نام zk-SNARK استفاده میشود. این الگوریتم به کاربران امکان تایید اطلاعات بدون نیاز به افشای هویت افراد را میدهد. در شبکههای بزرگ، بررسی کل بلاکهای زنجیره بلاکچین بسیار پرهزینه، وقتگیر و تقریباً نشدنی است؛ اما الگوریتم SNARKS باعث میشود که تمرکز پلتفرم فقط روی چند بلاک آخر باشد؛ یعنی کاربران به جای بررسی کل تاریخچه تراکنشها، فقط سند اثبات شده zk-SNARK را ارزیابی میکنند. در واقع اثبات با دانش صفر، به افراد امکان این را میدهد که بدون دادن اطلاعات به دیگران، صحت گفتههای خود را ثابت کنند.
اهداف پلتفرم مینا چیست؟
توسعهدهندگان پلتفرم Mina به دنبال ساخت شبکهای هستند که کاربران بتوانند مستقیما از طریق مرورگرهای گوشی و کامپیوترهای معمولی، به سیستمهای پرداخت بدون نیاز به مجوز دسترسی داشته باشند. رویای آنها این است که پروتکلهای دیفای، صرافیهای غیرمتمرکز (DEX) و بازارهای مالی آزاد، در عین رعایت حریم خصوصی و محافظت از هویت کاربران، با نهایت پتانسیل و حداقل هزینه در خدمت توسعهدهندگان و کاربران فعالیت کنند.
مقاومت در برابر سانسور
مینا اولین وسیله مبادله کاملا ضد سانسور است که با هدف کارآمدتر کردن سیستمهای پرداخت سنتی راهاندازی شده است. شبکه MINA حجم ثابت و بسیار کمی دارد؛ به همین دلیل هر کاربری میتواند اعتبار دفتر کل را تایید کند.
تراکنشهای مینا اسنارک میشوند (در ادامه توضیح میدهیم) و سپس در بلاک قرار میگیرند؛ برای این که Mina در برابر سانسور مقاومت داشته باشد، باید یک تراکنش بدون این که Snark شود در بلوک قرار گیرد.
عرضه نسل جدید اپلیکیشنهای بدون نیاز به مجوز
برنامههای بدون نیاز به مجوز (Permissionless Applications)، برنامههایی هستند که در آنها هیچ ناظری برای تعیین این که چه کسی و چطور میتواند از آن استفاده کند، وجود ندارد. هر کسی بدون محدودیت میتواند به آن دسترسی داشته باشد.
پردازش اطلاعات در شبکه اتریوم به صورت درون زنجیرهای (On-Chain) صورت میگیرد که مشکلاتی مانند ازدحام شبکه، کارمزد تراکنش بسیار بالا، افشای اطلاعات کاربران و هزینه فزاینده پردازش کل زنجیره را به همراه دارد. برنامه پروتکل مینا، رفع این مشکلات از طریق توسعه اپلیکیشنهای غیرمتمرکزی است که در وایتپیپر MINA اسنپس (Snapps) نامیده میشوند.
Snapps اپلیکیشنهایی هستند که از الگوریتم SNARK پشتیبانی کرده و ۲ قابلیت زیر آنها را از سایر سیستمهای غیرمتمرکز جدا میکند:
- مقیاسپذیری: پهنای باند و پردازشهای سنگین و پرهزینه در خارج از زنجیره انجام میشوند و اسنپس تنها صحت دادهها را بررسی و تایید میکند.
- حریم خصوصی: اسنپس صحت و اعتبار دادهها را بدون افشای هویت کاربران تایید میکند.
در واقع الگوریتم zk-SNARK به پلتفرم MINA امکان طراحی، ساخت و توسعه برنامههای بدون نیاز به مجوزی را میدهد که دادهها را خارج از زنجیره پردازش کرده و سپس آنها را برای تایید به درون زنجیره ارسال کند.
دسترسی همگانی به دلار دیجیتال
پلتفرم مینا برای اولین بار به توسعهدهندگان این امکان را میدهد که فقط با نوشتن چند خط کد جاوا اسکریپت، به صورت آنی استیبلکوینها یا هر ارز دیجیتال دیگری که در پروتکل مینا عرضه میشود را در محصولاتی مانند سیستمهای پرداختی بهکار بگیرند.
شبکه همتابههمتا و بدون نیاز به مجوز مینا، به شرکتکنندگان این امکان را میدهد که بهصورت مستقیم و بیواسطه بتوانند توکن بسازند یا از آنها استفاده کنند، بدون این که نیاز به یک کیف پول متمرکز، صرافی یا هر گونه واسطه دیگری داشته باشند.
ساختار پروتکل مینا
در اکثر پلتفرمهایی که از فناوری بلاکچین کنونی استفاده میکنند، تاییدکنندگان (ماینرها در الگوریتمهای گواه اثبات کار (POW) و سپردهگذاران در الگوریتمهای گواه اثبات سهام (POS)) و نودهای سبک، هنگام تایید تراکنشها مانند یک شخص ثالث عمل میکنند. شبکه مینا رویکرد متفاوتی را با بهکارگیری مشارکتکنندگان بیشتری که هر کدام روی شبکه غیرمتمرکز کار خاصی را انجام میدهند، در پیش گرفته است. کاربران در پروتکل مینا میتوانند ۳ نقش زیر را بر عهده بگیرند:
تاییدکنندگان (Verifiers)
وظیفه تاییدکنندگان این است که با استفاده از فناوری zk-SNARKS، اطلاعات اجماع و درخت مرکل را اعتبارسنجی کنند. همه میتوانند با موبایل یا هر دستگاه دیگری که بهاندازه یک زنجیره بلاکچینی ۲۲ کیلوبایتی ظرفیت و قدرت پردازشی چند میلیثانیهای دارد، به عنوان تاییدکننده فعالیت کنند. در واقع تاییدکنندگان یک نسخه zk-SNARKS کمحجم را دانلود میکنند و فقط چند میلیثانیه طول میکشد تا آن را تایید کنند.
سازندگان بلاک (Block Producers)
سازندگان بلاک عملکردی مشابه ماینرها و سپردهگذاران دارند و جایزه ساخت بلاک جدید و کارمزد تراکنشها را دریافت میکنند. بهجز افزودن تراکنشها به بلاک، تولیدکنندگان بلاک باید معادل تعداد معاملات ناموفقی که در گذشته انجام شده، اسنارک (SNARK) بسازند. سازندگان بلاک میتوانند خودشان این اسنارکها را بسازند یا از الگوریتمی که توسط اسنارکرها تولید میشود، استفاده کنند.
اسنارکرها (Snarkers)
وظیفه اسنارکرها یا اثباتکنندگان، تولید zk-SNARK به کار رفته در تایید تراکنشهاست. سازندگان بلاک از کل کارمزدی که بابت افزودن بلاکهای جدید به زنجیره کسب میکنند، باید مقداری را به اسنارکرها بپردازند؛ بنابراین برای اینکه اسنارکرها واجد شرایط دریافت کارمزد باشند باید پیشنهادات خود را ارسال کنند.
zk-SNARK ساخته شده باید در بلاکی که تولیدکننده آن مسئول پرداخت کارمزد اسنارکر است، بهکار رود. این کار منجر به یک چرخه اقتصادی میشود؛ زیرا چندین اسنارکر میتوانند پیشنهاد خود را برای یک تراکنش واحد ارسال کنند. از طرف دیگر سازندگان بلاک دنبال zk-SNARK با کمترین پیشنهاد کارمزد هستند و اسنارکرها با چالش نوشتن الگوریتمهای ارزانقیمت مواجه هستند.
نحوه انجام تراکنش در شبکه مینا
اجازه بدهید به تراکنشها قبل از این که روی بلاکچین مینا به صورت دائمی ثبت شوند، نگاهی دقیقتر بیندازیم:
زمانیکه کاربر تراکنشی را ارسال میکند، تراکنش ثبتنشده وارد ممپول (استخری از تراکنشهای تایید نشده) میشود. سپس اسنارکرها برای اثبات اعتبار تراکنش، فرآیند ساخت SNARKS را آغاز میکنند. فرآیند با تعداد منتخبی از سازندگان بلاک که تراکنشها را برای ایجاد بلاک بررسی میکنند، ادامه مییابد.
دقت کنید که سازنده بلاک تراکنشهای سودآوری که کارمزد بیشتری دارند را از ممپول انتخاب میکند. سپس سازنده بلاک با توجه به قوانین مکانیزم اجماع، یک اسنارک را انتخاب میکند. بر خلاف تراکنشها، در اینجا سازنده بلاک کمهزینهترین اسنارک را انتخاب میکند. نکته مهم این است که تراکنشهایی که اخیرا اضافهشدهاند، SNARK بهروزتری دارند.
بعد از انتخاب اسنارک، سازندگان آن را به بلاک اضافه کرده و بلاک را به زنجیره اضافه میکنند؛ تراکنشهایی که اعتبارسنجی شدهاند، از زنجیره حذف میشوند تا حجم پروتکل پیوسته ثابت باقی بماند. سپس سازندگان بلاک، zk-SNARKS پروتکل را ارتقا میدهند و در نهایت، بلاک جدید به صورت همیشگی و غیر قابل تغییر بخشی از زنجیره بلاک چین میشود.
تیم توسعهدهنده Mina Protocol
Mina یک پروتکل متنباز است که تیم توسعه و فنی آن از سانفرانسیسکو گرفته تا دیگر اقصی نقاط جهان برای طراحی این شبکه گرد هم آمدهاند. در ادامه اعضای اصلی تیم پروتکل مینا را معرفی میکنیم:
- ایوان شاپیرو (Evan Shapiro) مدیر عامل O(1) LABS (شرکت سازنده پروتکل مینا): شاپیرو دارای مدرک لیسانس علوم کامپیوتری از دانشگاه Carnegie Mellon است. پس از فارغ التحصیلی، او در حالی که در آزمایشگاه رباتیک شخصی خود به نام CMU کار میکرد، مدرک فوق لیسانس خود را نیز دریافت کرد. ایوان در این آزمایشگاه بر روی پلتفرم رباتیک HERB تحقیق میکرد. او همچنین به عنوان مهندس نرم افزار در شرکت موزیلا نیز فعالیت کرده است.
- تس رینارسون (Tess Rinearson) معاون مدیر بخش مهندسی، توسعهدهنده ارشد و برنامهنویس بینزنجیرهای
- شان اینگز (Sean Inggs) مدیر صندوقهای سرمایهگذاری بینالمللی و مشاور حقوقی شرکت: اینگز یک مدیر حرفهای است که به عنوان یک مدیر مستقل در چندین شرکت سرمایه گذاری بین المللی فعالیت کرده است. اینگز دارای مدرک لیسانس از دانشگاه Cape Town و مدرک دورههای کارشناسی حقوق از دانشگاه Witwatersrand است.
- جاش سینسیناتی (Josh Cincinnati) مدیر اجرایی سابق بنیاد زیکش (ZCash)
- جیل کارلسون (Jill Carlson) مدیر شرکت Slow Ventures: کارلسون مشاور تعدادی از شرکتهای بزرگ بلاک چینی است. جیل در دانشگاه آکسفورد، تحقیقات آکادمیک بر روی رمز ارزها انجام داده، که تمرکز این تحقیقات بر روی پیامدهای سیاسی و اقتصادی بیت کوین بوده است.
نقشه راه شبکه مینا
- ژوئن ۲۰۱۷ – راهاندازی مینا: اجرای اولیه شبکه بلاکچین با حجم ثابت و پایدار
- مارس ۲۰۱۸ – ایجاد اسنارکی (Snarky): زبان برنامهنویسی برای پردازش تاییدیهها
- جولای ۲۰۱۹ – فاز ۰۱ تست شبکه: راهاندازی نسخه بتا
- اکتبر ۲۰۱۹ – فاز ۰۲ تست شبکه: تمرکز روی بقا و استقامت شبکه
- مارس ۲۰۲۰ – ساخت اروبوس ساماسیکا: یک مکانیزم اجماع گواه اثبات سهام امن و اثباتپذیر
- مارس ۲۰۲۰ – ایجاد پیکلز (Pickles): یک فناوری ساخت اسنارک شامل تابع بازگشتی
- می تا جولای ۲۰۲۰ – فاز ۰۳ تست شبکه: تمرکز روی بهینهسازی تجربه اپراتوری نودها
- آگوست ۲۰۲۰ – ساخت اسنپس (Snnaps): اپلیکیشنهای غیرمتمرکز قدرت گرفته از اسنارک کاملا جدید
- نوامبر ۲۰۲۰ – فاز ۰۴ تست شبکه: تمرکز روی تایید اقتصاد پروتکل
- دسامبر ۲۰۲۰ – تست امنیت شبکه:: تمرکز روی امنسازی آسیبپذیریها
- ۲۰۲۱ – اجرای شبکه اصلی: همراه با عرضه توکن مینا
- ۲۰۲۱ – ساخت منطق اسنپس با قابلیت ترکیبپذیری: فراهم کردن امکان تایید خودکار از طریق سایر اسنپها
- ۲۰۲۲ – اجرای فول نود روی موبایل و وب: تبدیل مینا به دسترسیپذیرترین شبکه بلاکچینی که غیرمتمرکزسازی را در مقیاس بزرگ فراهم میکند
- ۲۰۲۲ – پیادهسازی پروتکل درون زنجیرهای برای بودجه و خزانهداری: برای توانمندسازی رای گیری غیرمتمرکز و تصمیمگیری
ارز MINA چیست؟
هدف اصلی از تولید کوین کاربردی مینا، ایجاد انگیزه اقتصادی برای کاربران است؛ سازندگان بلاک و اسنارکرها، در ازای کارمزد خود رمزارز مینا دریافت میکنند. علاوهبر این، شبکه مینا طرحی برای تشویق افرادی که توکن مینا را سپردهگذاری (Staking) میکنند، دارد. در این برنامه، سود استیکینگ کوین MINA در اولین سال راهاندازی آن ۲۴ درصد از ارزش سپرده خواهد بود؛ همچنین پاداشهای بعدی هم به این افراد تعلق خواهد گرفت.
هر کوین مینا را میتوان به ۱ میلیارد واحد کوچکتر که به آن نانومینا (Nanomina) گفته میشود، تقسیم کرد. پروتکل مینا از گواه اثبات سهام اوربوروس (Ouroboros PoS) استفاده میکند؛ همان الگوریتم اجماعی که شبکه کاردانو از آن استفاده میکند. Cardano یکی از اولین شبکههایی بود که این روش گواه اثبات سهام را بهکار گرفت. در این روش اجماع، میان سپردهگذاران رقابتی برای ساخت بلاک وجود ندارد؛ در عوض، یک کاربر با توجه به تعداد توکنهایی که استیک کرده برای ایجاد بلاک جدید انتخاب میشود.
استفاده از این نسخه گواه اثبات سهام در پلتفرم Mina، امکان این را میدهد که جوایز ساخت بلاک و فی تراکنشها تقریبا بهروش تلفیق نسبی بین هولدرهای کنونی توکن مینا توزیع شوند. پروتکل طوری تنظیم شده که در صورت بیشترین سطح مشارکت در سپردهگذاری، برای اطمینان از این که نگهداری ارز بهصورت پیوسته ادامه مییابد، تورم اسمی کاهش مییابد. با این وجود، کاربرانی که توکنهای خود را استیک نمیکنند، در مقایسه با کسانی که این کار را انجام میدهند، با کاهش ارزش داراییهای خود مواجه خواهند شد.
برای تشویق مشارکتکنندگان به استیک کردن، تورم اسمی از ۱۲ درصد شروع میشود و سپس در طول ۵ سال اولیه، نرخ تورم به زیر ۷ درصد میرسد و به صورت پیشفرض روی ۷ درصد باقی خواهند ماند و تنها حاکمیت زنجیره میتواند این نرخ را تغییر دهد.
خرید، فروش و نگهداری کوین مینا
برای خرید و فروش ارز Mina میتوانید از صرافیهای متمرکزی چون Gate.io، کراکن، کوین لیست پرو، OKEx، کوینکس و BitZ اقدام کنید.
یکی از کیف پولهایی که برای نگهداری توکن مینا میتوانید از آن استفاده کنید، کلوریو والت (Clorio Wallet) ساخته شده توسط Westake.Club است؛ این یک کیف پول متنباز با رابط کاربری ساده برای ذخیرهسازی رمز ارز مینا با قابلیت استیکینگ آن است.
یکی دیگر از کیف پولهای سازگار با این رمز ارز، والت سخت افزاری لجر نانو اس (Ledger Nano S) است؛ یکی از قابلیتهای این کیف پول، امکان فعالیت به عنوان یک نود است که به صورت خودکار در این کیف پول اجرا میشود. با این حال اگر چندان به مسائل فنی وارد نیستید، استفاده از آن توصیه نمیشود؛ اما لجر نانو اس برای ذخیرهسازی مینا گزینه بسیار خوبی است.
وضعیت فعلی کوین MINA
قیمت MINA در زمان نگارش این مقاله ۲.۴۲ دلار است و حجم معاملات ۲۴ ساعته آن حدود ۴۰ میلیون دلار است. در حال حاضر این رمز ارز در رتبه ۱۲۹ از نظر حجم معاملات قرار دارد و حجم بازار آن حدود ۴۵۳ میلیون و ۵۰۰ هزار دلار است. بیشترین قیمت ثبت شده برای رمزارز مینا در تاریخ ۱۱ خرداد ۱۴۰۰ با قیمت ۹.۰۹ دلار بوده است و کمترین میزان آن با ۰.۹۲ دلار در تاریخ ۳۰ تیر ۱۴۰۰ بوده است.
جمعبندی
در این مقاله به معرفی کامل پروتکل مینا پرداختیم. Mina اولین شبکه بلاکچینی فشرده است که حجم زنجیره آن به اندازه چند کیلوبایت است. حجم بلاکچین مینا حتی در صورتی که تعداد کاربران بیشتر شود و دههها تاریخچه تراکنش داشته باشیم، ثابت باقی میماند. این شبکه این امکان را برای هر کسی ایجاد میکند که با هر دستگاهی بتواند به عنوان نود فعالیت کرده و کل زنجیره را تایید کند.