اندیکاتور SOPR چیست و چگونه می‌توانیم از آن در تحلیل خود استفاده کنیم؟

یکی از اندیکاتورهای کاربردی که بسیاری از تحلیل‌گران و موسسات بر اساس آن، تحلیل خود را در ارتباط با روند بیت کوین انجام می‌دهند، اندیکاتور SOPR است. افراد زیادی با استفاده از این شاخص تغییر روند BTC را پیش‌بینی و نقاط ورود و خروج بزرگ‌ترین ارز دیجیتال را شناسایی می‌کنند. در این مقاله می‌خواهیم ببینیم که اندیکاتور SOPR چیست، چگونه محاسبه می‌شود و چه کاربردهایی دارد. با ما همراه باشید.

اندیکاتور SOPR چیست؟

اندیکاتور نسبت سود خروجی مصرف شده (Spent Output Profit Ratio) یا همان SOPR یکی از اندیکاتورهای ساده برای تحلیل به‌حساب می‌آید؛ اما قبل از اینکه به توضیح آن بپردازیم، لازم است درباره مفهوم سود و زیان تحقق‌یافته (Realized) اندکی توضیح دهیم.

در بازار معاملاتی مفهومی با عنوان سود یا ضرر تحقق‌یافته وجود دارد که به معنای میزان سود یا زیانی است که پس از انجام یک معامله متحمل می‌شوید. تصور کنید شما وارد یک پوزیشن معاملاتی شده‌اید؛ زمانی که تصمیم به فروش می‌گیرید، اگر قیمت فروش بیشتر از قیمت خرید شما باشد، شما در سود هستید. تا زمانی که آن پوزیشن معاملاتی باز باشد، هنوز سودی به حساب شما منتقل نشده یا در اصطلاح سودی تحقق پیدا نکرده است؛ بنابراین سود یا زیان تحقق یافته به زمانی گفته می‌شود که پوزیشن‌های معاملاتی بسته و سود یا زیان به حساب کاربر منتقل شده باشد.

شاخص SOPR بر اساس سود و زیان تحقق یافته عمل می‌کند. این شاخص به ما نشان می‌دهد که در یک قیمت مشخص کاربرانی که اقدام به فرش کوین‌های خود کرده‌اند، آیا سود به‌دست آورده یا با ضرر از بازار خارج شده‌اند.

اندیکاتور SOPR چگونه محاسبه می‌شود؟

محاسبه شاخص SOPR بسیار ساده است و اگر بخواهیم آن را توضیح دهیم، باید بگوییم این اندیکاتور از تقسیم قیمت فروش به قیمت خرید به دست می‌آید؛ اما توضیح دقیق‌تر آن این است که ارزش تحقق یافته کوین خرج شده تقسیم بر ارزش تحقق یافته کوین خریداری شده برابر با SOPR می‌شود. فرمول این اندیکاتور به شکل زیر است:

به‌عنوان مثال اگر شما ۰/۰۰۳ بیت کوین در قیمت ۴۰ هزار دلار خریده باشید و در قیمت ۵۰ هزار دلار فروخته باشید، SOPR شما برابر با ۱/۲ خواهد بود که نشان دهنده این است که شما بیت کوین خود را با ۲۰ درصد سود فروخته‌اید.

این اندیکاتور دارای سه محدوده است. اولین محدوده، خط مبنا یا منطقه سربه‌سر است که با عدد یک نشان داده می‌شود. زمانی که SOPR برابر با یک شود، یعنی دارندگان بیتکوین، با همان قیمتی که خرید کرده‌اند، کوین خود را فروخته‌اند و سود تحقق یافته‌ای نداشته‌اند.

منطقه بالای عدد یک به این معنی است که افراد توانسته‌اند با به‌دست آوردن سود، بیت کوین خود را بفروشند. هرچه این عدد بیشتر باشد، یعنی فروشندگان سودی بیشتری کسب کرده‌اند. به عنوان مثال اگر عدد SOPR روی چهار قرار بگیرد، فروشندگان بیت کوین در آن روز به اندازه ۳۰۰ درصد سود کرده‌اند (۳=۱-۴).‌

منطقه پایین خط مبنا یا همان یک، به یعنی فروشندگان بیت کوین در یک تاریخ مشخص متحمل ضرر شده‌اند؛ به عبارت دیگر قیمت خرید این افراد بیشتر از قیمتی است که بیتکوین خود را فروخته‌اند. هر چه این عدد کمتر باشد، ضرر محقق شده افراد بیشتر است. به عنوان مثال اگر SOPR برابر ۰/۸ باشد یعنی فروشندگان با ۲۰ درصد ضرر، BTC خود را فروخته‌اند.

عکس بالا مربوط به شاخص SOPR بیت کوین در سال ۲۰۲۱ است. همان‌طور که در تصویر مشاهده می‌کنید، شماره یک در زیر خط قرار دارد؛ یعنی کسانی که در آن تاریخ Bitcoin خود را فروختند، با ضرر نقد شده‌اند. عدد دو روی خط قرار دارد و معنای آن این است که کوین‌های فروخته شده در اواسط ماه جولای، در نقطه سربه‌سر مبادله شده‌اند و افراد تقریبا بدون سود یا زیان کوین‌هایشان را فروخته‌اند. عدد ۳ نیز نشان می‌دهد که افراد با سود تحقق یافته کوین خود را فروخته‌اند.

برای درک بهتر مفهوم گفته شده، در عکس بالا از اندیکاتور SOPR و قیمت بیت کوین به صورت هم‌زمان استفاده کرده‌ایم. در این تصویر مشاهده می‌کنید که در تاریخ ۱۸ آوریل ۲۰۲۱ (۲۹ فروردین ۱۴۰۰) شاخص SOPR برابر با ۱/۰۴ و قیمت بیت کوین ۵۶ هزار و ۱۶۳ دلار است. با توجه به این دو عدد می‌توانیم بگوییم کسانی که در آن روز اقدام به فروش کرده‌اند، بیت کوین را در قیمت‌های پایین‌تر خریداری کرده‌اند و اکنون با سود محقق شده، کوین‌ها را خرج کرده‌اند.

در تصویر دیگر که در بالا آمده، می‌بینیم که در تاریخ ۲۵ جولای ۲۰۲۱ (۳ مرداد ۱۴۰۰) قیمت بیت کوین پس از طی کردن یک روند نزولی به ۳۱ هزار و ۶۷۰ دلار رسیده و عدد SOPR روی ۰/۹۵ قرار گرفته است. این موضوع را می‌توان این‌گونه تحلیل کرد که بیشتر فعالان بازار با دیدن روند نزولی بیت کوین و ریزش قیمت‌ها، کوین‌های خود را با ضرر فروخته‌اند تا احتمالا از زیان بیشتر جلوگیری کنند.

چند نوع اندیکاتور SOPR وجود دارد؟

انواع مختلفی از اندیکاتور SOPR وجود دارد که با نام SOPR تعدیل‌یافته، بلندمدت و کوتاه‌مدت شناخته می‌شوند. هر کدام از این مشتقات SOPR تعاریف متفاوتی دارند؛ اما نحوه محاسبه آن‌ها یکسان است. در ادامه به بررسی هر کدام از آن‌ها و تفاوتشان با نسخه استاندارد می‌پردازیم.

شاخص SOPR تعدیل‌یافته (Adjusted SOPR)

شاخص SOPR تعدیل یافته که به صورت aSOPR نمایش داده می‌شود، دارای ساختار و تفسیری مشابه با SOPR است؛ اما معاملات کوین‌های کمتر از یک ساعت را در محاسبات خود وارد نمی‌کند. به‌همین خاطر این شاخص از دقت بیشتری نسبت به حالت استاندارد خود برخوردار است.

UTXO‌هایی که طول عمر کمی دارند نمی‌توانند نماینده خوبی برای خرید به‌حساب بیایند. این کوین‌های برای انجام تراکنش‌ها تعویض یا انجام تراکنش‌های رله استفاده شده‌اند. منظور از تراکنش‌های رله، تراکنش‌هایی است که در برخی بنگاه‌ها به صورت مدام در حال اجرا است و انجام خرید و فروش در مدت زمان کوتاهی انجام می‌شود.

aSOPR تمام UTXOهایی که دارای طول عمر کمتر از یک ساعت هستند را از محاسبه خارج می‌کند. با توجه به محاسبات گلس نود (Glassnode)، بیست تا چهل درصد از معاملات روزانه شبکه متعلق به کوین‌هایی با طول عمر زیر یک ساعت است.

در تصویر بالا مقایسه میان SOPR (آبی) و aSOPR (نارنجی) را نشان داده شده است. دقت و اختلاف اندیکاتور aSOPR را می‌توان از تصویر بالا متوجه شد.

شاخص SOPR بلندمدت (LTH-SOPR)

این شاخص مربوط به هولدرهای بلندمدت است و میزان سود و زیان تحقق‌یافته حاصل از تمام کوین‌های جابه‌جا شده آن‌چین (On-Chain) را نشان می‌دهد که طول عمری بیشتر از ۱۵۵ روز دارند.

LTH-SOPR که مخفف Long-Term Holder SOPR است تنها کوین‌های خرج‌شده قدیمی‌تر از ۱۵۵ روز را در نظر می‌گیرد. از نظر آماری احتمال خرج شدن UTXOهای بیشتر از ۱۵۵ روز، کم است؛ از این رو این شاخص می‌تواند به نحوی نشان‌دهنده رفتار سرمایه‌گذاران با تجربه یا پول‌های هوشمند (Smart Money) در بازار باشد که نسبت به نوسانات بازار، کمتر عکس‌العمل نشان می‌دهند و با دیدی بلندمدت‌تر به بازار نگاه می‌کنند.

برخلاف دو شاخص قبلی که در اطراف خط مبنا نوسان می‌کنند، اندیکاتور LTH-SOPR معمولا دارای محدوده نوسانی ۰/۸ تا دو و بیشتر از آن است؛ زیرا با توجه به روند گذشته بازار، کسانی که بیت کوین را برای مدت طولانی‌تری نگهداری کردند، با سودهای زیادی دارایی خود را فروخته‌اند.

همان‌طور که در عکس بالا می‌بینید، خط روند LTH-SOPR در موارد معدودی به محدوده ۰/۴ وارد شده است و بیشتر نزدیک به یک و اعداد بسیار بالاتر است. این اندیکاتور نیز مانند SOPR محاسبه می‌شود و تنها کوین‌های با طول عمر بیش از ۱۵۵ روز را محاسبه می‌کند.

شاخص SOPR کوتاه‌مدت (STH-SOPR)

این شاخص مخفف Short-Term Holder SOPR که بر خلاف شاخص بلندمدت SOPR، سود و زیان محقق شده حاصل از کوین‌های فروخته شده با عمر کوتاه‌تر از ۱۵۵ روز را محاسبه می‌کند و یک ارزیابی از رفتار سرمایه‌گذارانی که اخیرا وارد بازار شده‌اند، ارائه می‌دهد. از نظر آماری، احتمال خرج شدن UTXOهای کمتر از ۱۵۵ روز بیشتر است و به نوعی جز نقدینگی در چرخش بازار به‌حساب می‌آیند. این شاخص به بررسی عملکرد سرمایه‌گذاران جدید‌الورود می‌پردازد و می‌تواند رفتار و احساسات (سنتیمنت) آن‌ها را در مقابل نوسانات بازار نشان دهد.

شاخص STH-SOPR نسبت به SOPR انعطاف و پاسخگویی بهتری دارد و انعکاس‌دهنده خوبی از رفتار افراد در بازار است. اندیکاتور کوتاه‌مدت SOPR سقف و کف‌های شدید و عمیق‌تری نسبت به نسخه اصلی دارد زیرا:

• تراکنش‌های کمتر از یک ساعت را در نظر نمی‌گیرد.
• رفتار گله‌ای در میان این گروه از معامله‌گران به‌خاطر تازه‌وارد بودنشان وجود دارد.

همان‌طور که در تصویر مشاهده می‌کنید، اندیکاتور STH-SOPR (نارنجی) دارای دامنه نوسان بیشتری نسبت به SOPR (آبی) است.

چگونه می‌توانیم از اندیکاتور SOPR استفاده کنیم؟

اندیکاتور SOPR در حال حاضر برای بیت کوین، اتر و لایت کوین طراحی شده است. از مدل تعدیل‌یافته این شاخص نیز می‌توان تنها برای بیت کوین و لایت کوین استفاده کرد و دو مدل SOPR بلندمدت و کوتاه مدت تنها برای بیت کوین در دسترس است.

برای استفاده از این اندیکاتور می‌توانید به دو سایت گلس نود استودیو (studio.glassnode) یا تریدینگ ویو (tradingview) مراجعه کنید. 

در سایت گلس نود با توجه به تصویر بالا، از قسمت مشخص شده بیت کوین را انتخاب کرده و در بخش پایین، عبارت SOPR را جستجو کنید.

اگر با سایت تریدینگ ویو راحت‌تر هستید و می‌خواهید از ابزارهای آن استفاده کنید، تنها کافی است ابتدا BTCUSD را انتخاب و از قسمت مشخص شده درون عکس، Indicator را کلیک کنید. سپس در صفحه باز شده عبارت SOPR را نوشته و انتخاب کنید.

نحوه تحلیل با استفاده از اندیکاتور SOPR

نکته‌ای در ابتدا باید مد نظر قرار دهیم، این است که در بیشتر مواقع در بازارهای گاوی، روند SOPR بالای خط مبنا نوسان می‌کند و در بازارهای خرسی این نوسان در اطراف یا زیر خط اتفاق می‌افتد.

در بازارهای گاوی زمانی که شاخص SOPR به یک سقف جدید می‌رسد به این معنا است که سرمایه‌گذاران از قیمت بازار راضی هستند و اقدام به نقد کردن دارایی و کسب سود می‌کنند. اما به دلیل افزایش عرضه در بازار، احتمال دارد پس از یک استراحت (روند نزولی) کوتاه‌مدت، مجدد به مسیر روند خود باز گردد. در این حالت ممکن است SOPR به خط مبنا برخورد کند. این می‌تواند یک نقطه ورود خوب به معامله‌گران بدهد.

خلاف جریان بالا نیز می‌تواند به‌وجود بیاید. یعنی زمانی که شاخص SOPR کف‌های جدید ایجاد می‌کند و فروشندگان با توجه به شرایط بازار نگران از بین رفتن دارایی خود هستند، با ضرر اقدام به فروش می‌کنند و همین امر باعث می‌شود که قیمت به ریزش خود ادامه دهد. در این حالت موقعیت خوبی برای خریدارانی که می‌خواهند در کف قیمت خریداری کنند، مهیا شود؛ بنابراین پس از افت فشار فروش تقاضا زیاد می‌شود و یک روند صعودی کوتاه‌مدت شکل خواهد گرفت.

پس از شکل‌گیری سقف‌های بسیار بلندتر و کف‌های بسیار پایین‌تر از روند بازار، عمدتا جریان بازار عوض شده و بازار وارد یک روند دیگر شده است.

همان‌طور که در تصویر بالا مشاهده می‌کنید، در بخش شماره یک، شاخص SOPR سقف بالاتری به‌وجود آورده است. در همان زمان، روند بیت کوین برعکس شده و بازار نزولی شده است. در شماره ۲ و ۳ نیز این اتفاق برعکس رخ داده است؛ یعنی پس از این که SOPR کف پایینی ثبت کرده، روند بازار برگشته و بازار صعودی شده است.

سخن پایانی

می‌توان گفت یکی از ساده‌ترین و در عین حال کاربردی‌ترین اندیکاتورهای تحلیل قیمت یعنی SOPR را به شما معرفی کردیم. در این مقاله ابتدا به توضیح سود و زیان تحقق‌یافته پرداختیم و سپس بیان کردیم که اندیکاتور SOPR چیست و چگونه محاسبه می‌شود. پس از آن به معرفی مدل‌های مشتق شده SOPR یعنی شاخص تعدیل یافته، هولدرهای بلندمدت و کوتاه‌مدت پرداختیم و در آخر چگونگی استفاده از این اندیکاتور در دو سایت گلس‌نود و تریدینگ ویو و نحوه تحلیل آن را برای شما کاربران میهن بلاکچین آوردیم.