اطلاعات شرکت تحلیل ارزهای دیجیتال مساری (Messari) نشان می‌دهد که بسیاری از پروژه‌هایی که روزی مورد پسند بازار بوده‌اند، با بالاترین سطح قیمت خود فاصله بسیاری زیادی دارند. مت کاستو (Matt Casto) تحلیلگر CMT Digital، در توییتر نوشته است ۴۱۰ ارز دیجیتال که در سال ۲۰۱۷ یا بعد از آن به بالاترین سطح قیمت خود رسیده بودند، به طور میانگین با کاهش قیمت ۶۵.۷۱ درصدی مواجه شده‌اند.
از بین این ۴۱۰ ارز دیجیتال، ۱۵۷ مورد در سال ۲۰۱۸ به رکورد قیمت خود دست یافتند و از آن زمان به بعد، به طور میانگین ۹۰.۷۱ درصد کاهش قیمت داشته‌اند. ۶۷ ارز دیجیتال دیگر نیز در سال ۲۰۱۹ به بالاترین سطح قیمت خود رسیدند که از آن زمان تاکنون به طور میانگین ۷۳.۳۳ درصد از ارزش خود را از دست داده‌اند. در مقابل، پروژه‌هایی که در سال ۲۰۲۱ به رکورد قیمت خود دست یافته‌اند، فقط با ۱۳.۸۲ درصد کاهش قیمت مواجه شده‌اند.
طبق گفته کاستو، نگهداری ارزهای دیجیتالی که طی ۳ سال گذشته به بالاترین سطح قیمت خود رسیده‌اند، هزینه و ضرر هنگفتی را برای سرمایه‌گذاران به همراه داشته‌اند. این اطلاعات نشان می‌دهد که چرا بازار از چرخه‌های پر تب‌وتاب استقبال می‌کند و کوین‌هایی را برجسته می‌کند که چیز جدیدی برای عرصه ارزهای دیجیتال ندارند.
اگرچه روند صعودی اخیر ارزهای دیجیتال بر قیمت بسیاری از کوین‌ها تاثیرگذار بوده است، اما این ارزهای دیجیتال همچنان فاصله بسیاری زیادی با بالاترین سطح قیمت خود دارند. در این بین، توکن‌های موجود در اکوسیستم دیفای دائما در حال دستیابی به رکوردهای قیمتی جدیدی هستند. این موضوع نشان می‌دهد که بسیاری از این کوین‌ها، همچنان پتانسیل رشد دارند و هنوز به بالاترین سطح خود نرسیده‌اند. هزینه وقوع این رویداد نیز ظهور ارزهای دیجیتال زامبی است.
دیفای و آلت کوین ها
اگرچه بیت کوین طی سال‌های گذشته رشد قیمت مستمری داشته است، اما اکثر کوین‌های قدیمی بازار چنین روندی از خود نشان نداده‌اند. اطلاعات مساری، مفهوم قیمت گذاری مجدد را تایید می‌کند. این موضوع بیان می‌کند که بسیاری از آلتکوین‌های برتر بازار با حوزه‌های جدیدتری نظیر دیفای جایگزین خواهند شد.
رایان واتکینس (Ryan Watkins) تحلیلگر ارشد Messari در خصوص تغییر بزرگ گفته است که این موضوع صرفا جو کاذب نیست؛ بلکه فاندامنتال‌های واقعی، رشد زیاد و هماهنگی منسجم محصولات و بازار است.
این آلت کوین‌ها که روزی بسیار رایج بوده‌اند به پروژه‌های زامبی تبدیل می‌شوند. این ارزهای دیجیتال معمولا پروتکل‌های لایه اول بلاک چین هستند که مستقیما با بیت کوین و اتریوم، چه به شکل ارز دیجیتال و چه به شکل پلتفرمی برای صدور دارایی، قراردادهای هوشمند و سایر موارد، در حال رقابت هستند. اکنون با حفظ جایگاه Bitcoin و اتریوم، بسیاری از این پروژه‌ها معمولا به عنوان پروژه‌های بدردنخور یا شکست خورده در نظر گرفته می‌شوند.
قابلیت تولید و کسب سود از ارزهای دیجیتال و استیبل کوین‌ها همراه با خدمات مالی غیرمتمرکز و برتر، دیفای را به یکی از جالب‌ترین و در عین حال ریسکی‌ترین سرمایه‌گذاری‌های سال ۲۰۲۱ تبدیل می‌کند. بدین ترتیب، سرمایه‌ای که در فصل آلتکوین‌ها در سال ۲۰۱۷ و ۲۰۱۸ به دارایی‌های مورد نظر وارد می‌شدند، اکنون به سمت حوزه نویدبخش دیفای و آلت کوین هایی هدایت می‌شوند که اکثر پروژه‌های آن بر بستر شبکه اتریوم هستند.
چرا پروژه‌ها ناکارآمد می‌شوند؟
اگرچه بسیاری از پروژه‌های زامبی که به آنها اشاره کردیم در ابتدا دارای پتانسیل خوبی بودند، اما اغلب اوقات فقط با یک ویژگی یا عرضه می‌شدند: کوین‌هایی که بر حریم خصوصی یا سرعت معطوف بودند یا پروژه‌هایی که سرویس مخصوصی نظیر به اشتراک‌گذاری فایل‌ها یا صدور دارایی را ارائه می‌دادند.
از آنجایی که اتریوم همچنان انتخاب اول توسعه‌دهندگان برای ایجاد عملکردهای جدید در عرصه ارزهای دیجیتال است، اما بسیاری از این ویژگی‌ها یا اهداف جدید در خود اکوسیستم Ethereum نیز وجود دارد. این موضوع منجر به ناکارآمد شدن پروژه‌های لایه اول می‌شود. این موضوع برای بیت کوین نیز صادق است؛ برای مثال توسعه‌دهندگان بیتکوین در تلاش هستند تا از طریق پروژه‌هایی نظیر شبکه لایتنینگ، پرداخت‌های سریع‌تر و ناشناس را محقق سازند.
طی سالیان گذشته، اتریوم توانسته است “اثر شبکه” را به دست آورد و تمام سرویس‌های مورد نیاز کاربران را در یک شبکه ارائه دهد. بنابراین، ماندن در یک شبکه و استفاده از یک ارز دیجیتال برای پرداخت هزینه این سرویس‌ها برای کاربران بسیار آسان‌تر است. محبوب‌ترین این سرویس‌ها نیز پروتکل‌های کسب سود دیفای نظیر Yearn.Finance و کامپوند هستند.
این نکته نیز قابل ذکر است که بسیاری از کوین‌هایی که در سال ۲۰۱۸ به بالاترین سطح قیمت خود رسیده بودند، رقیب بیت کوین و اتریوم به حساب می‌آمدند. اما مشخص شد که گذشت زمان بر ارزش این دو ارز دیجیتال تاثیر آنچنانی ندارد. امنیت مثال‌زدنی بیتکوین باعث تمایز از آن با رقبایی شده است که قربانی حملات ۵۱ درصد به شبکه بوده‌اند.
از طرف دیگر، تب‌وتاب ایجادشده پیرامون عرضه اولیه کوین‌ها (ICOها) نیز در گسترش پروژه‌ها نقش بسیار مهمی ایفا کرده است؛ به طوری که حباب ارز دیجیتال در سال‌های ۲۰۱۷ و ۲۰۱۸ باعث شد که قیمت این توکن‌ها به سطحی باورنکردنی و غیرواقعی برسد.
پس از فروکش کردن تب‌وتاب مورد نظر، به نظر می‌رسد که اشتیاق و علاقه جامعه ارز دیجیتال نیز به این پروژه‌ها از بین رفت؛ در حالی که بعضی از این پروژه‌ها به طور کل به دست فراموشی سپرده شدند. ایلیا ابوگوف (Ilya Abugov) مشاور پلتفرم آماری برنامه‌های غیرمتمرکز DappRadar در این خصوص گفته است:
بسیاری از استارت‌آپ‌ها شکست خوردند، بنابراین کاملا مشخص است که بسیاری از پروژه‌های موج سال ۲۰۱۸ بازیابی نخواهند شد.
چرا پروژه‌های زامبی همچنان به فعالیت خود ادامه می‌دهند؟
علیرغم آن که کوین‌های مورد نظر با بالاترین سطح قیمت خود فاصله بسیار زیادی خود دارند، اما تعداد کمی از این پروژه‌ها طی روند صعودی کنونی بازار با افزایش قیمت مواجه شده‌اند؛ به طوری که این روند صعودی برای بعضی از آنها تا بیش از ۱۰۰۰ درصد نیز بوده است!
بسیاری از پروژه‌ها همچنان توسط جامعه سرمایه‌گذارانی پابرجا هستند که به موفقیت بلندمدت آنها باور دارند. بعضی از این پروژه‌ها دارای ویژگی‌های خوبی هستند و یا در حوزه دیفای و آلت کوین ها به موفقیت رسیده‌اند. البته نمی‌توان گفت که این شرایط ادامه خواهد داشت؛ به ویژه آن که اتریوم بر حوزه دیفای کاملا مسلط شده است. طبق گفته‌های ابوگوف، شرایط کنونی به زودی تغییر می‌کند، زیرا مدتی طول می‌کشد تا برنامه‌های غیرمتمرکز سودمند و مفید در یک پلتفرم رشد کند. در این زمینه، اتریوم از سایر پلتفرم‌ها پیشی گرفته است. ابوگوف افزود:
جای تعجبی ندارد اگر بعضی از این پروژه‌ها در سال جاری، فعالیت چشمگیری را از خود نشان دهند. رتبه‌بندی بر اساس ارزش بازار، فعالیت توسعه‌دهندگان را نشان نمی‌دهد. ارزش بازار بعضی از زنجیره‌ها ممکن است پتانسیل رشد بیشتر در آینده داشته باشند.
آیا حوزه دیفای هدفی بلندمدت دارد؟
اگرچه آلت کوین‌های برتر سال گذشته با کاهش چشمگیر ارزش خود مواجه شده‌اند، اما حوزه دیفای همچنان با قدرت پیش می‌رود؛ به طوری که پروژه‌هایی نظیر Aave، یونی‌سواپ و سوشی‌سواپ از پروژه‌هایی بوده‌اند که در ماه ژانویه بهترین عملکرد را داشته‌اند و طی یک ماه گذشته توانسته‌اند به افزایش قیمت بیش از ۲۰۰ درصدی دست یابند. ایسا کیولیگان (Isa Kivlighan) مدیر بازاریابی دیجیتال Aave در این خصوص گفته است که این تازه شروع کار دیفای است. وی افزود:
پس از روندهای اخیر حوزه TradFi، مردم به دنبال امور مالی بدون نیاز به مجوز هستند، به طوری که هیچکدام از درگاه‌های مالی سنتی و انحصاری دارای این ویژگی نیستند. دیفای هرروز برای عموم مردم در دسترس‌تر می‌شود.
رشد چشمگیر اولیه دیفای در سه ماهه اول سال ۲۰۲۰ با پروژه‌های پر سروصدایی همراه بود که بعضی از آنها پروژه‌های هک، کلاهبرداری و بلااستفاده بودند، به طوری که بعضی از افراد، شرایط آن زمان را با جنون ICO سال ۲۰۱۷ و ۲۰۱۸ مقایسه می‌کردند که طی آن، پروژه‌های بی‌ارزش بدون دلیل مشخص به افزایش قیمت دست می‌یافتند.
دکتر اکتاویوس (Octavius) هم‌بنیانگذار پروتکل دیفای OctoFi گفته است اگرچه تبلیغات و تب‌وتاب همچنان بخشی از شرایط کنونی است، اما به نظر می‌رسد رشد دوم دیفای به دلیل پروژه‌های نویدبخشی است که دارای محصول هستند. او افزود:
بخش عمده‌ای از پروژه‌های فعال در بازار دارای محصول هستند. فعالیت آنها فراتر از عرضه وایت پیپر است، زیرا اکنون محصولات واقعی وجود دارد. دیگر برای آنکه مشخص شود پروژه‌ای کارآمد است به ریسک‌های بی‌مورد نیاز نیست.
در این بین، حوزه‌های جدید عرصه ارزهای دیجیتال، به ویژه توکن‌های غیرقابل تعویض (NFTها) در حال جلب توجهات به سمت خود هستند. این توکن‌ها به دارایی‌های غیرقابل تعویض مجازی یا واقعی امکان می‌دهند تا به صورت دیجیتالی ارائه شوند و اثبات مالکیت، انجام تراکنش‌ها و فروش را میسر می‌سازند. NFT ها اغلب به عنوان آیتم‌های بازی‌های رایانه‌ای، اثرات هنری دیجیتال و سایر موارد مورد استفاده قرار می‌گیرند.
اگرچه ممکن است NFTها در آینده محبوب‌تر شوند، اما به نظر می‌رسد اشتراکی بین آنها و دیفای وجود دارد؛ به طوری که مفاهیم دیفای نظیر معاملات غیرمتمرکز را می‌توان در حوزه NFT ها به کار برد. ابوگوف معتقد است که علیرغم رشد سایر حوزه‌های عرصه ارزهای دیجیتال، دیفای به فعالیت بلندمدت خود ادامه خواهد داد. وی در این خصوص گفته است:
دیفای یک حوزه مشخص است و از بین نمی‌رود. همانطور که بسیاری از زیرساخت‌های لایه اول موفق نبوده‌اند؛ اما این موضوع منجر به از دست رفتن این حوزه نشد و به خاطر ناموفق بودن بعضی از پروژه‌های دیفای نیز شاهد از بین رفتن دیفای نخواهیم بود. چشم‌انداز دیفای ممکن است تغییر کند، اما دیفای کاربردهای مهمی به بازار ارائه می‌دهد. پس می‌توان گفت که این حوزه پابرجا خواهد ماند.
