آینده بلاکچین پس از هاوینگ بیت کوین؛ نوآوری‌ها و کاربردهای عملی

بعد از هر هاوینگ بیت کوین، اکوسیستم بلاکچین دستخوش توجهات زیادی می‌شود که معمولاً بیش از یک سال طول می‌کشد. این دوره‌ها به‌دلیل کاهش عرضه بیت کوین و ثابت یا افزایشی بودن تقاضا، باعث افزایش قیمت آن می‌شود و تاریخ نشان داده این شوک عرضه، رشد بازار را تحریک کرده و به افزایش علاقه و مشارکت کاربران، توسعه‌دهندگان، سرمایه‌گذاران و مقامات منجر شده است.

به گزارش میهن بلاکچین، در این دوره‌ها، صنعت بلاکچین پروژه‌ها و نوآوری‌های فناوری خود را به نمایش گذاشته است، اما هیچ‌کدام از پروژه‌ها نتواسته‌اند در زمینه خاصی بر سایر فناوری‌ها غلبه کنند. باوجوداین، ویژگی‌های اصلی بلاکچین نظیر غیرقابل تغییر بودن، شفافیت داده‌ها و مالکیت دارایی‌ها توسط کاربران همچنان توجه نوآوران را جلب کرده است و این ویژگی‌ها در بخش‌های مختلفی مانند سیستم‌های پرداخت بدون واسطه، امور مالی غیرمتمرکز (DeFi)، توکن‌های وفاداری و حتی کشاورزی به کار گرفته شده است.

مقدمه

هر چهار سال یک بار، چند ماه پس از هاوینگ و نصف شدن پاداش بیت کوین، اکوسیستم بلاکچین تحت بررسی عمومی شدیدتری قرار می‌گیرد. این دوره معمولاً بیش از یک سال طول می‌کشد و توسط اصول اقتصادی بنیادی هدایت می‌شود؛ زمانی که عرضه یک دارایی کاهش یابد و در عین حال تقاضا ثابت بماند یا افزایش یابد، معمولاً ارزش آن افزایش می‌یابد. از نظر تاریخی، این شوک عرضه باعث افزایش ارزش بازار تحت هدایت بیت کوین و منجر به افزایش علاقه و مشارکت کاربران، توسعه‌دهندگان، سرمایه‌گذاران و مقامات سیاست‌گذار شده است.

در دوره‌های پس از هاوینگ، صنعت بلاکچین پروژه‌ها، نوآوری‌های فناورانه و پتانسیل‌های کاربردی خود را به نمایش گذاشته است. هیچ‌کدام از دوره‌های قبلی نتواسته‌اند کاربرد بلاکچینی معرفی کنند که به‌طور قاطع در هر زمینه‌ای از فناوری‌های موجود پیشی بگیرد. با این حال، ویژگی‌های اصلی بلاکچین — غیرقابل تغییر بودن، شفافیت داده‌ها و حاکمیت بر دارایی‌های کاربران با استفاده از رمزنگاری کلید خصوصی — همچنان نوآوران را جذب کرده است. این ویژگی‌ها به‌طور خلاقانه در بخش‌های مختلفی مانند سیستم‌های پرداخت بدون مرز، دیفای، توکن‌های غیرقابل تعویض (NFTs)، سیستم‌های بازی با دارایی‌های داخل بازی ثبت شده، توکن‌های وفاداری و طرفداری، ارسال شفاف کمک‌های مالی و خیریه، یارانه‌های کشاورزی و پیگیری وام‌ها به کار گرفته شده‌اند. در حالی که دوره‌های گذشته پتانسیل بلاکچین را نشان داده‌اند، دوره بعدی نوید معرفی کاربردهای جدیدی را می‌دهد که در ادامه توضیح داده شده است.

درس‌هایی از دوره‌های قبلی هاوینگ

دوره پس از هاوینگ ۲۰۱۲ پتانسیل سیستم‌های پرداخت بدون واسطه و بدون مرز را به نمایش گذاشت. پیش از بیت کوین، پرداخت‌های میان‌واسطه و معاملات کُند بین‌المللی رایج بود و انتقال‌های بین‌المللی چند روز طول می‌کشید و تأیید چک‌ها نیز به همین اندازه زمان‌بر بود. بیت کوین به آینده‌ای از پرداخت‌های بی‌وقفه اشاره داشت و اولین کاربران به دنبال شمارش کسب‌وکارهایی بودند که بیت کوین را قبول می‌کردند. با این حال، مشکلات مقیاس‌پذیری و افزایش کارمزد تراکنش این کاربرد را محدود کرد. بسیاری از شبکه‌های بلاکچین موفقیت خود را با ساختارهای کارمزدی که مانع از رشد شدند، جریمه کردند. این دوره با نقض‌های امنیتی، به ویژه هک مونت گاکس، ۲۰ ماه پس از هاوینگ به پایان رسید.

دوره ۲۰۱۶ با انفجار عرضه اولیه کوین‌ها (ICOs) آغاز شد که دسترسی به تأمین مالی خطرپذیر را دموکراتیک کرد. افراد عادی می‌توانستند در پروژه‌های نوپای بلاکچین سرمایه‌گذاری کنند؛ فرصتی که قبلاً مختص مؤسسات مالی بزرگ بود. با این حال، بازار با توکن‌هایی پر شد که پشتوانه‌ای جز وایت پیپر (Whitepaper) نداشتند. نبود حمایت از سرمایه‌گذاران و مسئولیت‌پذیری منجر به فروپاشی سریع بسیاری از ICOها شد. بیشتر پروژه‌های این دوره منسوخ شده‌اند و حتی بزرگترین ICOها دیگر در میان ۱۰۰ پروژه برتر بلاکچین قرار ندارد.

در سال ۲۰۲۰، سه روند عمده پادشاهی می‌کردند: طرح‌های دیفای، توکن‌های غیرقابل تعویض (NFT) و بازی‌های پلی تو ارن (P2E). پروژه‌های دیفای وعده بازده‌های غیرقابل پایدار، گاهی بیشتر از ۱۰۰٪ را با ایجاد توکن‌های بیشتر برای تأمین این بازده‌ها بدون هیچ فعالیت اقتصادی پشتوانه می‌دادند. به‌طور مشابه، توکن‌های NFT شاهد ارزش‌گذاری‌های عظیمی شدند، حتی برای آثاری که ارزش واقعی نداشتند. هیاهوی متاورس نیز فروکش کرد، زیرا انتظارات از پذیرش مجازی گسترده به تحقق نرسید. بازی‌های P2E به اقتصاد توکنی با نرخ تورم وابسته بودند و زمانی که رشد متوقف شد، بافروپاشی مواجه شده و آسیب‌پذیری این مدل‌ها را نمایان کردند.

دوره پس از هاوینگ ۲۰۲۴ با تایید ETFهای بیت کوین در ایالات متحده شروع خوبی داشت که کریپتو را به‌طور رسمی وارد بازارهای مالی سنتی کرد. این حرکت، همراه با تأثیر فزاینده جوامع بلاکچین بر فرآیندهای دموکراتیک، تغییرات مهمی را نشان می‌دهد.

برای اولین بار، دارایی‌های رمزارزی اکنون بخشی از سیستم‌های مالی هستند نه خارج از آن که ممکن است به قوانین متعادل‌تری منجر شوند نه خصومت گسترده با این فناوری. مردم به‌طور فطری از کاربرد آن آگاه شده‌ و به آن واکنش نشان داده‌اند. ایالات متحده آماده است که نقش پیشرو در پذیرش فناوری بلاکچین را ایفا کند که با توجه به نقش ایالات متحده در سایر نوآوری‌ها و پیشرفت‌های فناوری‌های پیشین، نویدبخش است. پرسش بعدی این است: این یکپارچه‌سازی تا کجا پیش خواهد رفت؟ آیا ممکن است کشورهای بیشتری دارایی‌های رمزارزی را به ذخایر ملی خود اضافه کنند؟ فراتر از پیشرفت‌های نظارتی، چندین کاربرد بلاکچین برای بررسی در این دوره در صف هستند.

دارایی‌های دنیای واقعی توکنیزه‌شده

توکنیزه کردن دارایی‌های دنیای واقعی و غیرمتمرکز کردن جذب سرمایه آن‌ها روند رو به رشدی داشته است. دارایی‌های واقعی (RWA) به صاحبان دارایی این امکان را می‌دهند که مستقیماً از جذب سرمایه مبتنی بر بلاکچین بهره‌مند شوند. بخش‌های کلیدی شامل املاک و مستغلات و جذب سرمایه مسکن، سهام، اوراق قرضه، اسناد خزانه، جذب سرمایه کشاورزی، دیپین (DePIN) و دیپوت (DePUT – Decentralized Public Utility Token) هستند.

هم‌افزایی بلاکچین و هوش مصنوعی

ترکیب بلاکچین و هوش مصنوعی به‌عنوان یک نیروی قدرتمند در حال ظهور است. مدیریت غیرمتمرکز مدل‌های هوش مصنوعی و پردازش امن داده‌ها راه‌حل‌های جدیدی، به ویژه در زمینه حفظ حریم خصوصی، ارائه می‌دهند. هوش مصنوعی می‌تواند راه‌حل‌هایی مانند ZK-SNARKs را با مدیریت داده‌های رمزنگاری شده که فقط به مالک داده‌ها یا نهادهای مجاز برای اجرای شرایط خاص دسترسی دارند، پشت سر بگذارد.

میکروترنسکشن‌ها

سیستم‌های مالی سنتی قادر به پشتیبانی از میکروترنسکشن‌ها به دلیل هزینه‌های بالای عملیاتی نیستند. با مدل‌های تراکنش کم‌کارمزد، بلاکچین‌ها به‌طور طبیعی برای پرداخت‌های میکرو به‌ویژه در مصرف محتوا، مناسب هستند. این امر می‌تواند شیوه‌های باندلینگ (Bundling) منسوخ در رسانه‌ها را دگرگون کرده و به عصر جدیدی از پرداخت‌های یکپارچه منجر شود.

میم‌کوین‌ها و توکن‌های سلبریتی

میم‌کوین‌ها گسترش یافته‌اند، به‌طوری که نزدیک به ۱۰ تا از آن‌ها اکنون در میان ۱۰۰ ارز دیجیتال برتر از نظر ارزش بازار قرار دارند و تقریباً هیچ کاربرد واقعی ندارند. بلاکچین‌های کم‌کارمزد و ابزارهای کاربرپسند برای ایجاد توکن‌ها باعث تقویت این روند شده‌اند. میم‌کوین‌ها که توسط شخصیت‌های عمومی یا حول آن‌ها راه‌اندازی می‌شوند نیز محبوبیت پیدا کرده‌اند، اما اکثر آن‌ها به همان اندازه فاقد کاربرد واقعی هستند.

استیبل‌کوین‌ها

استیبل‌کوین‌ها همچنان پلی میان امور مالی سنتی (TradFi) و بلاکچین به شمار می‌روند. با تسلط بلاکچین‌های سریع‌تر و ارزان‌تر در این دوره، استیبل‌کوین‌ها به‌طور گسترده برای پرداخت‌ها استفاده می‌شوند و سیستم‌های قدیمی مانند تأیید چک و انتقال‌های گران‌قیمت بین‌المللی را به چالش کشیده‌اند. شفافیت نظارتی می‌تواند استیبل‌کوین‌ها را به سمت پذیرش انبوه هدایت کنند.

آنچه که داده‌های اولیه نشان می‌دهند

تحقیقات تورونت (Toronet) عملکرد توکن‌ها را در دسته‌بندی‌های مختلف از ژانویه تا می ۲۰۲۴ پیگیری و روندها را تا دسامبر پیش‌بینی کرده است:

یافته‌ها نشان می‌دهند میم‌کوین‌ها، توکن‌های مرتبط با هوش مصنوعی و دارایی‌های واقعی توکنیزه‌شده از پیشگامان رشد بوده‌اند. سایر مشاهدات نشان می‌دهند تمامی دسته‌بندی‌ها شاهد رشد حجم بوده‌اند که معمولاً در طول افزایش علاقه و مشارکت در پروژه‌های بلاکچینی که به‌طور معمول هر چهار سال یک‌بار اتفاق می‌افتد، مشاهده می‌شود.

آیا می‌توانیم چرخه را بشکنیم؟

دوره جاری فرصتی بزرگ برای بلاکچین به‌شمار می‌رود تا تأثیرات ماندگاری از خود برجای بگذارد. صنعت بلاکچین آماده رشد معنادار با ادغام بیشتر در نهادهای نهادی، وعده قانون‌گذاری هوشمندتر و تغییر به سوی کاربردهای دنیای واقعی است. پذیرش فزاینده و یکپارچه‌سازی راه‌حل‌های بلاکچین در اقتصاد گسترده‌تر و پتانسیل برای قوانین ورودی هوشمند، احتمالاً نتیجه بسیار بهتری نسبت به دوره‌های قبلی به همراه خواهد داشت.