حادثه اخیر مربوط به لیکویید شدن گسترده موقعیت‌های معاملاتی در پروژه Jelly، که بر بستر صرافی غیرمتمرکز هایپرلیکویید (Hyperliquid) رخ داد، موجی از واکنش‌های تند و موافق در جامعه کریپتو ایجاد کرد. برخی منتقدان از این فرصت برای زیر سؤال بردن Hyperliquid استفاده کردند، در حالی که گروهی دیگر به دفاع از صرافی‌های متمرکز چون Binance و OKX برخاستند و این اتفاق را نشانه‌ای از برتری ساختار صرافی‌های سنتی دانستند.
میهن بلاکچین در پاسخ به این بحث‌ها، صحبت‌های توسعه‌دهنده‌ای به نام شان (Shawn)، که در پروژه‌ای مشابه LSD (توکن‌های لیکویید استیکینگ) در اکوسیستم Hyperliquid فعالیت دارد را بررسی کرد. در این بررسی، موضوعاتی مانند معماری فنی هایپرلیکویید، وضعیت فعلی شبکه و HyperEVM، ضعف‌های آشکارشده توسط ماجرای Jelly، نحوه مدیریت ریسک در صرافی‌های متمرکز در مقایسه با Hyperliquid و در نهایت، آینده کلی ساختارهای معاملاتی در صنعت بلاکچین را زیر ذره‌بین بردیم.
شان کیست و چه تجربه‌ای دارد؟
شان از سال ۲۰۱۷ وارد فضای بلاکچین شد و سابقه فعالیت در حوزه توسعه کیف پول، زیرساخت پشتیبانی صرافی‌ها و بلاکچین‌های عمومی را دارد. او پیش‌تر در پروژه منتل (Mantle) فعالیت می‌کرد و مسئولیت‌هایی مانند نگهداری شبکه بلاکچین و توسعه پروتکل‌های درون‌زنجیره‌ای را بر عهده داشت.
در حال حاضر، شان روی پروژه‌ای در اکوسیستم هایپرلیکویید (Hyperliquid) فعالیت می‌کند و برای کاربران این امکان را فراهم می‌کند تا با سپرده‌گذاری توکن HYPE، توکن‌های LST دریافت کنند. این ساختار به‌صورت غیرحضانتی (Self-custodial) و غیرمتمرکز طراحی شده است و از اوراکل‌ها برای انتقال داده‌های پاداش استفاده می‌شود. دارایی‌ها توسط ولیدیتورهای Hyperliquid استیک می‌شوند و تمام مراحل به‌گونه‌ای تنظیم شده‌اند که امنیت دارایی کاربران و پروتکل در بالاترین حد ممکن حفظ شود.
معماری فنی هایپرلیکویید (Hyperliquid) چگونه است؟
شان در صحبت‌های خود توضیح می‌دهد که هایپرلیکویید شبکه‌ای بلاکچینی است که به‌طور خاص برای ارائه خدمات به صرافی‌های غیرمتمرکز طراحی شده و در کنار آن، لایه‌دومی به نام HyperEVM نیز دارد که با EVM (ماشین مجازی اتریوم) سازگار است. یکی از ویژگی‌های مهم Hyperliquid این است که رفتارهای کاربران نظیر ارسال سفارش، مستقیماً به‌عنوان رویدادهای درون‌زنجیره‌ای ثبت می‌شوند. این یعنی تجربه‌ای کاملاً درون‌زنجیره‌ای و غیرمتمرکز برای تریدرها، آنچه که بسیاری از صرافی‌های به ظاهر غیرمتمرکز هم هنوز نتوانسته‌اند به آن دست پیدا کنند.
در حال حاضر، هایپرلیکویید (Hyperliquid) از نسخه‌ای اصلاح‌شده از مکانیسم الگوریتم اجماع DPoS مبتنی بر Hotstuff استفاده می‌کند و با تفکیک لایه اجماع از لایه اپلیکیشن (DEX)، رویکردی ماژولار در معماری خود اتخاذ کرده است.
شان به حمله ناکام هکرهای کره شمالی اشاره می‌کند که شبکه ولیدیتورهای Hyperliquid را هدف گرفته بودند. در آن زمان تنها ۴ نود اعتبارسنج رسمی وجود داشت، اما بعد از این حمله، شبکه گسترش یافت و اکنون ۱۶ نود فعال دارد. هدف نهایی رسیدن به حدود ۱۰۰ نود اعتبارسنج است.
هایپرلیکویید در زمینه استیکینگ هم مشابه زنجیره‌های اثبات سهام (PoS) عمل می‌کند. کاربران می‌توانند از طریق وبسایت رسمی توکن‌ها را استیک کرده یا نود اجرا کنند و بر اساس عملکرد نودها، پاداش دریافت نمایند.
هایپر ای وی ام (HyperEVM) چگونه کار می‌کند؟
هایپر ای وی ام (HyperEVM) در واقع لایه دویی است که از قراردادهای ازپیش‌کامپایل‌شده (Precompiled Contracts) بهره می‌برد، درست مشابه آنچه در راهکارهای لایه دوم سنتی مانند آپتیمیسم (Optimism) مشاهده می‌کنیم. این قراردادها به HyperEVM امکان می‌دهند تا نیازهای خاص اکوسیستم DEX را پاسخگو باشد، مانند پل زدن بین لایه اصلی Hyperliquid و برنامه‌هایی که از زیرساخت EVM استفاده می‌کنند. به این ترتیب، انتقال و مهاجرت برنامه‌های اتریومی به HyperEVM بسیار ساده‌تر خواهد بود.
تراکنش‌هایی که در HyperEVM ثبت می‌شوند، در نهایت روی زنجیره لایه اول Hyperliquid اعمال می‌شوند. در حال حاضر، شبکه تست HyperEVM به‌طور گسترده از قراردادهای سیستمی پشتیبانی می‌کند، اما در شبکه اصلی هنوز دسترسی کامل وجود ندارد، زیرا برخی اجزای شبکه در مرحله توسعه و به‌روزرسانی مستمر قرار دارند. در این بین، ویژگی‌هایی مانند ری استیکینگ (Restaking) هم در حال پیاده‌سازی هستند.
جالب اینکه Hyperliquid از مدلی شبیه به مفهوم «Fast Block» بهره می‌برد که شامل دو نوع بلاک است: بلاک‌های بزرگ که هر دقیقه تأیید می‌شوند و بلاک‌های کوچک که هر دو ثانیه تولید می‌شوند. این ساختار باعث تسریع تراکنش‌ها می‌شود اما از سوی دیگر، ممکن است برای کاربرانی که به تأخیر پایین عادت دارند، باعث سردرگمی شود. کاربران برای انجام تراکنش در بلاک‌های بزرگ باید پیشاپیش حساب خود را آماده کرده باشند، در غیر این صورت ممکن است با تأخیر در تأیید مواجه شوند.
این معماری همچنین فرآیند آربیتراژ درون‌زنجیره‌ای را نسبت به اتریوم به‌کلی متفاوت کرده و نیاز به استراتژی‌های کاملاً متفاوت و بهینه‌شده دارد.
ماجرای Jelly و ضعف‌های فاش‌شده هایپرلیکویید (Hyperliquid)
شان درباره ماجرای لیکویید شدن گسترده در توکن Jelly، توضیح می‌دهد که این پروژه از ابتدا با نقدینگی بسیار پایین وارد بازار شد و لیست شدنش در معاملات آتی هایپرلیکویید نشان از نبود سازوکار دقیق مدیریت ریسک دارد.
در حال حاضر، Hyperliquid از فرایند لیستینگ بدون نیاز به مجوز (Permissionless Listing) و به روش حراج هلندی استفاده می‌کند. همین سازوکار باعث شد پروژه‌ای کم‌ارزش مانند Jelly بتواند پوزیشن‌های فروش بزرگی باز کند که ارزش‌شان از کل مارکت‌کپ پروژه بیشتر بود. هم‌زمان قیمت توکن در بازارهای دیگر به‌شکل مصنوعی بالا کشیده شد و نتیجه آن، لیکویید شدن گسترده این پوزیشن‌ها بود.
در هایپرلیکویید (Hyperliquid)، کاربران پوزیشن‌های خود را در برابر خزانه‌ای به نام HLP باز می‌کنند و این خزانه نقش بازارساز غیرفعال را دارد. با لیکویید شدن پوزیشن‌ها، خزانه مجبور به بازخرید دارایی می‌شود که در شرایطی خاص باعث ایجاد اثر دومینویی می‌گردد و می‌تواند به ضرر گسترده خزانه منتهی شود.
شان معتقد است که طراحی این مکانیزم، اگرچه نوآورانه است، اما در مورد پروژه‌های کم‌ارزش و بی‌ثبات می‌تواند بسیار خطرناک باشد. او پیشنهاد می‌کند که Hyperliquid باید محدودیت‌هایی را براساس مارکت‌کپ، توزیع توکن و عمق نقدینگی اعمال کند؛ مشابه کاری که صرافی‌های متمرکز مانند بایننس و اوکی اکس انجام می‌دهند.
صاحب‌نظران منصفانه رفتار کردند؟ یا جهت‌دار نظر دادند؟
شان در بخش مهمی از توضیحاتش به رفتار افراد تأثیرگذار در صنعت انتقاد کرد که چرا با دیدی جهت‌دار از Hyperliquid انتقاد کرده، اما از صرافی‌های متمرکز مثل بایننس دفاع می‌کنند. او توضیح داد که بایننس با توسعه زنجیره بایننس اسمارت چین (BSC) سعی دارد کاربران را به پلتفرم خود بازگرداند و اخیراً با دامن زدن به موج میم کوین‌ها، تلاش کرد فضای سولانا را تکرار کند.
در این بین، هایپرلیکویید در حال توسعه زیرساخت‌هایی است که حتی توانایی پشتیبانی از ماشین مجازی سولانا و Move را دارند. این انعطاف‌پذیری، صرافی‌های متمرکز را به‌شدت تحت فشار قرار داده و به همین دلیل شاید برخی حملات رسانه‌ای ریشه در رقابت‌های تجاری داشته باشند. شان می‌گوید:
صنعت باید به سمت رقابت سالم برود، نه تخریب. این منطقی نیست که اشتباه پروژه‌ای نوپا را بهانه‌ای برای کوبیدن کل اکوسیستمش کنیم.
آینده صرافی‌ها از دید یک توسعه‌دهنده
در بخش پایانی توضیحات، شان از تحولات مثبت اخیر در صنعت یاد می‌کند. او می‌گوید که رشد ابزارهای آنچینی، ظهور پروژه‌هایی که بدون سرمایه‌گذاری خطرپذیر (VC) فعالیت می‌کنند و علاقه کاربران به ایردراپ و حاکمیت غیرمتمرکز، نشانه‌های روشنی از آینده غیرمتمرکز صنعت هستند. او تأکید کرد:
صرافی‌های متمرکز، فقط ارائه‌دهندگان خدمات هستند؛ آن‌ها رهبران آینده بلاکچین نیستند. کاربران روزبه‌روز بیشتر به سمت حفظ خودحضانتی، مقاومت در برابر سانسور و حریم خصوصی حرکت می‌کنند. آینده از آنِ پلتفرم‌های غیرمتمرکز است.
