خیلی‌ها با حسرت می‌گویند: «اگر در سال ۲۰۱۰ مقداری بیت‌کوین خریده بودم، حالا میلیاردر بودم.» اما واقعیت ماجرا به این سادگی‌ها نیست. درست است که اولین قیمت ثبت‌شده بیت‌کوین در سال ۲۰۱۰ تنها چند سنت بود و امروز به صدها هزار دلار رسیده است؛ اما برای میلیاردر شدن با بیت کوین صرفا خرید زودهنگام کافی نبود. برای گذر از مسیری که مملو از فراز و نشیب بود، از سقوط‌های ۸۰ تا ۹۰ درصدی و ورشکستگی صرافی‌ها گرفته تا چالش‌های قانونی و خطر گم‌کردن کلید خصوصی، به صبر فولادین نیاز داشتید. تازه باید چشمتان را هم روی وسوسه نقدکردن سودهای بزرگ می‌بستید. بنابراین اگر دنبال ماشین زمان هستید که به سال ۲۰۱۰ برگردید و با خریدن بیت کوین میلیاردر شوید، باید بگویم این تصور شیرین فقط یک افسانه است. در این مطلب از میهن بلاکچین قصد داریم با بررسی تاریخچه پرنوسان قیمت بیت کوین، شوک‌های خبری و تله‌های رفتاری و محاسباتی سرمایه‌گذاران، ببینیم چرا صرفا خرید ۱ دلار بیت کوین در سال ۲۰۱۰ برای رسیدن به ثروت افسانه‌ای کافی نبود.
آیا جان سالم به‌در بردن از نوسان‌های بیت کوین ممکن بود؟
سفر بیت‌کوین از روزهایی که کمتر کسی آن را می‌شناخت تا حالا که قیمت آن شش‌رقمی شده است، چیزی جز یک ترن‌هوایی پر از اوج‌های ناگهانی و سقوط‌های سهمگین نبوده است. گاهی نوسان‌ها به‌قدری شدید بوده است که بسیاری از سرمایه‌گذاران دوراندیش را هم وادار به فروش کرده است. برای درک بهتر موضوع، بیایید ببینیم کسی که در همان روزهای اولیه ۱ دلار بیت کوین خریده است، چه فراز و نشیب‌هایی را پشت سر گذاشته است:
- سال‌های ۲۰۱۰ الی ۲۰۱۱: در ابتدای ۲۰۱۰، قیمت بیت کوین کمتر از نیم سنت ( ۰.۰۰۳ دلار) بود و تنها با یک دلار می‌شد حدود ۳۳۳ واحد بیت‌کوین خرید. تا ژوئن ۲۰۱۱ قیمت به ۳۰ دلار نزدیک شد و ارزش این دارایی نیز به ۱۰ هزار دلار رسید. اما چیزی نگذشت که قیمت بیت کوین سقوط کرد و ارزش همان ۳۳۳ واحد بیت کوین به حدود ۶۶۶ دلار کاهش یافت.
- سال ۲۰۱۳: در ماه آوریل با نزدیک شدن قیمت بیت کوین به ۲۶۶ دلار، ارزش دارایی شما هم به ۸۸ هزار دلار رسید و با سقوط مجدد قیمت تا تابستان همان سال، ارزش سرمایه اولیه به حدود ۱۶٬۵۰۰ دلار رسید. در ماه نوامبر، قیمت هر واحد بیت ۱٬۰۰۰ دلار شد و ارزش دارایی ناگهان به ۳۳۳ هزار دلار رسید. (در آن زمان با این مقدار پول می‌توانستید یک لامبورگینی بخرید!)
- سال ۲۰۱۴ الی ۲۰۱۵: با فروپاشی صرافی مت‌گاکس (Mt. Gox) اعتماد بازار از بین رفت و قیمت بیت‌کوین تا ۱۵۰ دلار پایین آمد؛ در این مقطع زمانی، ارزش آن سرمایه به حدود ۵۰ هزار دلار کاهش یافت.
- سال ۲۰۱۷ الی ۲۰۱۸: اوج تاریخی ۲۰ هزار دلاری، ارزش سرمایه اولیه ۱ دلاری را به ۶.۶۶ دلار رساند؛ اما با سقوط ۲۰۱۸، ارزش آن تا حدود ۱.۱۳ میلیون دلار پایین آمد.
- سال۲۰۲۰ الی ۲۰۲۲: در روزهای سخت کرونا، قیمت بیت کوین در عرض دو روز به نصف کاهش یافت. اما در نوامبر ۲۰۲۱ با اوج ۶۹ هزار دلاری، ارزش سرمایه به ۲۲.۹۸ میلیون دلار رسید. یک سال بعد دوباره افت کرد و به حدود ۵.۲۹ میلیون دلار رسید.
- سال ۲۰۲۴ الی ۲۰۲۵: در مارس ۲۰۲۴، بیت‌کوین به بالاترین رکورد تاریخی جدید خود، یعنی بالای ۷۳٬۰۰۰ دلار رسید و ارزش یک دلار اولیه را به بیش از ۲۴ میلیون دلار رساند.
برای کسی که تمام این فراز و فرود‌ها از سرخوشی‌های دیوانه‌وار تا سقوط‌های ناگهانی را پشت‌سر گذاشته باشد، پرسش مهم این است که آیا حالا دلیلی برای فروش وجود دارد؟
سودهای تحقق نیافته بیت کوین به‌نوعی شبیه به حالت «برهم‌نهی کوانتومی» هستند؛ تا زمانی که آن‌ها را نفروشید همه چیز روی هوا است. تمام میلیون‌ها دلار دارایی شما فقط اعدادی روی صفحه نمایش هستند که منتظر حرکت بعدی بیت کوین نشسته‌اند.
تیترهایی که می‌توانست ایمان هر بیتکوینری را بلرزاند
در طول این سال‌ها فشار فروش بیت‌کوین همیشه ناشی از سقوط قیمت‌ها نبوده است. برخی از بزرگ‌ترین آزمون‌ها از دل اخبار و رویدادهایی برآمدند که حتی صبورترین «هودلرها» را هم به تردید انداختند:
- فاجعه صرافی‌ها: در سال ۲۰۱۴، صرافی مونت گاکس (Mt. Gox) که بیش از ۷۰٪ معاملات جهانی بیت‌کوین را مدیریت می‌کرد، اعلام کرد بیش از ۶۵۰ هزار واحد بیت‌کوین را از دست داده است. ورشکستگی این صرافی موجب نابود شدن هزاران سرمایه‌گذار اولیه شد. دو سال بعد نیز هک صرافی بیت‌فینکس (Bitfinex) و سرقت بیش از ۱۱۹ هزار بیت‌کوین، ترس از تکرار چنین فاجعه‌هایی را دوچندان کرد.
- جرم و انگ اجتماعی: بسته‌شدن سیلک رود (Silk Road)، اولین بازار سیاه آنلاین در فضای دارک وب، توسط اداره تحقیقات فدرال امریکا (FBI) در سال ۲۰۱۳، بیت‌کوین را در ذهن افکار عمومی به پولی برای تجارت غیرقانونی پیوند زد. مصادره کیف‌پول‌های چندمیلیون‌دلاری سال‌ها تکرار شد و بحث‌های بی‌پایانی را درباره ماهیت قانونی یا مجرمانه بیت‌کوین برانگیخت.
- شوک‌های سیاست‌گذاری: چین بارها بازار را متلاطم کرد؛ از ممنوعیت بانکی سال ۲۰۱۳ گرفته تا تعطیلی صرافی‌ها در ۲۰۱۷ و اعلام غیرقانونی بودن تمام تراکنش‌های کریپتویی در سال ۲۰۲۱. این تصمیم‌ها، هر بار موجی از ترس درباره سرکوب جهانی ارزهای دیجیتال را به راه می‌انداخت.
- فورک‌ها و اختلافات داخلی: جدال بر سر اندازه بلاک در سال ۲۰۱۷، تصمیم برای فورک شبکه و ایجاد بیت کوین کش (Bitcoin Cash) و لغو ناگهانی طرح “SegWit2x” جامعه را به دو دستگی کشاند و پرسش‌های چالش‌برانگیزی را درباره مقیاس‌پذیری بیت‌کوین به وجود آورد.
- فروپاشی صنعت: در سال ۲۰۲۲، سقوط صرافی FTX، دومین صرافی بزرگ آن زمان، باعث بحران نقدینگی شد و تیتر «کریپتو مرده است» را در رسانه‌ها پررنگ کرد.
هر کدام از این رویدادها سرمایه‌گذاران را به این فکر می‌انداخت که آیا نگه‌داشتن بیت‌کوین واقعاً ارزش این همه ریسک را دارد؟ به همین دلیل، حتی اگر آن‌قدر دوراندیش و صبور بودید که در همان ابتدا بیت کوین بخرید و روی موج فراز و نشیب‌ها دوام بیاورید، باز هم احتمال زیادی وجود داشت که امروز بیت‌کوین‌های‌تان را نداشته باشید.
شاید اصلاً دسترسی‌تان را هم از دست می‌دادید
مالکیت بیت‌کوین دو حالت دارد؛ یا کلید خصوصی کیف پول را در اختیار دارید یا ندارید. اگر کلیدهای خود را از دست بدهید، ثروت شما هم برای همیشه نابود می‌شود.
کوین‌های گمشده بخش بزرگی از ماجرا هستند. طبق برآوردسایت تحلیلی چینالیسیس (Chainalysis) بین ۲.۳ تا ۳.۷ میلیون بیت‌کوین برای همیشه از چرخه خارج شده‌اند. این کوین‌ها عمدتا در کیف‌پول‌هایی قفل شده‌اند که کلیدهایشان گم شده است یا به هر دلیلی دیگر قابل دسترسی نیستند. بسیاری از کوین‌های گمشده متعلق به پذیرندگان اولیه‌ای بوده است که بیت‌کوین را صرفاً یک کنجکاوی می‌دانستند و آن‌ها را روی لپ‌تاپ یا هاردهای اکسترنال ذخیره کرده‌اند؛ اما بعدها اطلاعات‌شان پاک شده یا خود دستگاه به سطل زباله رفته است.
یک نمونه مشهور، جیمز هاولز (James Howells)، مهندسی از شهر نیوپورت (Newport) ولز است که به‌طور تصادفی هارد دیسکی را دور انداخته که حدود ۸٬۰۰۰ بیت‌کوین روی آن ذخیره شده بود؛ ارزش آن بیت کوین‌ها امروز نزدیک به ۱ میلیارد دلار است. او سال‌ها است دنبال مجوزی برای جستجو در محل دفن زباله‌های شهر است تا شاید آن هارد ارزشمند را پیدا کند.
حتی هولدرهای محتاط هم در امان نبودند؛ بسیاری از افرادی که کوین‌هایشان را در کیف پول‌های حضانتی مانند صرافی‌ها نگه می‌داشتند، در جریان ورشکستگی‌ها یک‌شبه دارایی‌شان را از دست دادند. در تاریخ بیت کوین بزرگ‌ترین تهدید برای هولدرها، نه وسوسه فروش زودهنگام؛ بلکه خطر از دست دادن دسترسی کامل به دارایی بوده است.
واقعیت یا افسانه میلیاردر شدن با بیت کوین؟
تاریخ نشان می‌دهد که تقریباً هیچ نمونه مستندی وجود ندارد که کسی با خرید ۱ دلار بیت کوین در سال ۲۰۱۰ و نگهداری آن تا سال ۲۰۲۵ به ثروت هنگفتی رسیده باشد. آنچه در عمل اتفاق افتاده است بیشتر شبیه به سناریوهای زیر است:
- کریستوفر کخ (Kristoffer Koch) در سال ۲۰۰۹ حدود ۵٬۰۰۰ بیت‌کوین را فقط با ۲۶.۶۰ دلار خرید. اما سال‌ها قبل از آنکه جهش‌های قیمتی بزرگ اتفاق بیفتند، ۱٬۰۰۰ واحد از بیت‌کوین‌های خود را برای خرید یک آپارتمان فروخت.
- استفان توماس (Stefan Thomas) بیش از ۷۰۰۰ بیت‌کوین که امروز معادل ۴۰۰ میلیون دلار ارزش دارد را تنها به خاطر فراموش‌کردن عبارات بازیابی از دست داد.
- برادران وینکلواس (Winklevoss Twins) در سال ۲۰۱۳ و با یک سرمایه‌گذاری بزرگ حدودا ۱۱ میلیون دلاری، نزدیک به ۷۰٬۰۰۰ بیت‌کوین خریدند. ارزش دارایی آن‌ها مدت‌ها بعد، از مرز ۱ میلیارد دلار گذشت و رسما به اولین میلیاردهای بیت کوین تبدیل شدند.
- لی ژالای (Li Xiaolai) هم که یک سرمایه‌گذار مشهور چینی است با خریدهای عمده در سال ۲۰۱۱ بیش از ۱۰۰٬۰۰۰ بیت‌کوین را به‌دست آورد، نه با سرمایه‌گذاری‌های خرد.
این مثال‌ها نشان می‌دهد که ثروت‌های بزرگ بیت‌کوینی نه با استراتژی‌های هولد معمولی؛ بلکه با ترکیبی از سرمایه‌گذاری‌های بزرگ، جسارت در پذیرش ریسک و البته اندکی شانس در حفظ دارایی شکل گرفته‌اند.
جمع‌بندی
داستان میلیاردر شدن با بیت‌کوین چیزی فراتر از یک خرید ساده با چند دلار پول‌خُرد و فراموش‌کردن آن در گوشه‌ای از کیف‌پول‌های دیجیتال است. کسانی که موفق شدند، همان‌هایی بودند که در برابر سقوط‌های ۹۰٪ تسلیم نشدند، کلیدهای خصوصی‌شان را ایمن نگه داشتند و در اوج ترس یا طمع کنترل خود را از دست ندادند. به همین دلیل، افسانه «میلیاردر شدن با سفر در زمان» بیش از آنکه واقعیت داشته باشد، یک روایت اغراق‌آمیز است. عملا تعداد کسانی که از روزهای نخست تمام این طوفان‌ها را پشت سر گذاشته‌اند و همچنان دارایی اولیه خود را حفظ کرده‌اند، بسیار انگشت‌شمار است.
