در این مقاله به بررسی مفهوم حباب ارز دیجیتال، چگونگی شکل‌گیری و عملکرد آن‌ها می‌پردازیم و نکاتی را برای اجتناب از خسارات احتمالی در این دوره‌ها ارائه می‌دهیم.
ارزهای دیجیتال در سال‌های اخیر، یکی از موضوعات داغ در حوزه سرمایه‌گذاری و فناوری محسوب می‌شوند که نه تنها به‌خاطر نوآوری‌های فناوری خود بلکه به دلیل نوسانات شدید قیمت و سودآوری سریع‌شان برای برخی از سرمایه‌گذاران، توجه افراد زیادی را به خود جلب کرده‌اند. البته با وجود این فرصت‌ها، خطراتی نیز سرمایه‌گذاران را تهدید می‌کند؛ یکی از این خطرات شکل‌گیری حباب‌های کریپتویی است.
حباب ارز دیجیتال یا حباب کریپتویی زمانی رخ می‌دهد که قیمت رمزارزی به‌طور غیرواقعی و بدون پشتوانه اقتصادی یا کاربردی افزایش یابد. در این فرایند معمولا مقصد نهایی، ترکیدن حباب و افت شدید قیمت‌هاست! در این مقاله، به بررسی تفاوت‌های حباب‌های کریپتو با حباب‌های مالی سنتی و علائم هشداردهنده‌ای که ممکن است نشان‌دهنده شکل‌گیری حباب باشند، خواهیم پرداخت. علاوه بر این، به این سوال هم پاسخ خواهیم داد که آیا با وجود پرخطر بودن این حباب‌ها، سرمایه‌گذاران می‌توانند از آن‌ها سود ببرند؟
حباب ارز دیجیتال چیست؟
حباب ارز دیجیتال یا حباب کریپتو، افزایش سریع قیمت ارزهای دیجیتال است که به دلیل هیجان و گمانه‌زنی‌های بی‌پایه اتفاق می‌افتد. این پدیده زمانی رخ می‌دهد که قیمت یک ارز دیجیتال، بسیار فراتر از ارزش ذاتی یا کاربردی‌اش افزایش پیدا کند و در چنین شرایطی، افراد کلاهبردار از هیجان بی‌منطق و ترس از دست دادن فرصت یا جا ماندن از بازار (FOMO) میان سرمایه‌گذاران استفاده می‌کنند. در نهایت، این حباب فرو می‌پاشد و منجر به کاهش شدید قیمت می‌شود.
حباب‌های کریپتویی چگونه شکل می‌گیرند؟
حباب‌های کریپتویی اغلب زمانی شروع می‌شوند که ارز دیجیتالی خاص توجه زیادی از سوی رسانه‌ها دریافت کرده و تقاضا برای خریدنش و در نتیجه قیمتش بالا می‌رود. وقتی افراد بیشتری به این هیجان می‌پیوندند و ارز دیجیتال موردنظر را خریداری می‌کنند، قیمتش باز هم افزایش می‌یابد و سرمایه‌گذاران بیشتری جذبِ آن می‌شوند؛ این چرخه باعث می‌شود قیمت‌ها تا جایی بالاتر که دیگر قابل تحمل نباشد.
زمانی که هیجان فروکش کند یا اخبار منفی یا اقدامات نظارتی رخ دهد، سرمایه‌گذاران ممکن است شروع به فروش دارایی‌های خود کرده و خودِ این موضوع می‌تواند منجر به هراس و کاهش شدید قیمت‌ها شود. اینجاست که چرخه فروش وحشت‌زده آغاز می‌شود؛ سرمایه‌گذاران بیشتری سعی می‌کنند از پوزیشن‌های خود خارج شوند و قیمت‌ها هم با سرعت بیشتری کاهش پیدا می‌کنند.
دلایل مختلفی در شکل‌گیری حباب ارز دیجیتال موثرند: دستکاری بازار، گمانه‌زنی‌های هیجان‌زده و انتظارات غیرواقعی درباره پتانسیل سودآوری رمزارزی خاص! در ادامه به چند مثال از حباب‌های کریپتویی و دلایل وقوع آن‌ها اشاره می‌کنیم:
حباب بیت کوین در سال ۲۰۱۷
در اواخر سال ۲۰۱۷، قیمت بیت کوین از حدود ۱۰۰۰ دلار به بیش از ۱۹۰۰۰ دلار رسید. این افزایش قیمت عمدتاً به دلیل ورود گسترده سرمایه‌گذاران جدید به بازار و هیجان زیاد پیرامون پتانسیل فناوری بلاکچین بود. پوشش رسانه‌ای گسترده و پذیرش بیت کوین به عنوان سرمایه‌گذاری جذاب و نوظهور، منجر به این افزایش قیمت شد. با این حال، نبود تنظیمات قانونی کافی و چارچوب‌های قانونی واضح، باعث شد تا ریسک در بازار افزایش پیدا کند و قیمت بیت کوین در سال ۲۰۱۸ به شدت کاهش یابد.
حباب ICOها در سال ۲۰۱۷-۲۰۱۸
در سال‌های ۲۰۱۷ و ۲۰۱۸، عرضه اولیه کوین‌ها (ICO) بسیار رایج شد و بسیاری از شرکت‌ها از این روش برای جذب سرمایه استفاده کردند. با این حال، بسیاری از این پروژه‌ها بدون داشتن محصول یا سرویسی واقعی فقط به منظور جذب سرمایه ایجاد شدند و سرمایه‌گذاران بسیاری هم بدون انجام تحقیقات کافی در این پروژه‌ها سرمایه‌گذاری کردند. زمانی که مشخص شد بسیاری از این پروژه‌ها واقعی نیستند یا توانایی برگشت سود را ندارند، ارزش آن‌ها به شدت کاهش یافت و بازار به طور کلی ضربه خورد.
حباب DeFi در سال ۲۰۲۰
حوزه مالی غیرمتمرکز (DeFi) در سال ۲۰۲۰ شاهد رشد چشمگیری بود. این افزایش تقاضا برای پروژه‌های DeFi منجر به افزایش قیمت‌های شدید شد و بسیاری از کاربران به دلیل نرخ‌های بهره بالا و فرصت‌های درآمدزایی جذاب وارد این فضا شدند، اما با بروز مشکلات امنیتی و کلاهبرداری‌ها، اعتماد سرمایه‌گذاران کاهش یافت و قیمت‌ها به سرعت سقوط کرد.
حباب NFTها در سال ۲۰۲۱
توکن‌های غیرقابل تعویض (NFT) در اوایل سال ۲۰۲۱ به شدت محبوب شدند و آثار هنری دیجیتال و آیتم‌های کلکسیونی با قیمت‌های بسیار بالا به فروش می‌رسیدند. این افزایش قیمت‌ها عمدتاً به دلیل تبلیغات گسترده و هیجان عمومی بود، اما پس از یک دوره افزایش سریع، بازار NFTها سقوط کرد، چرا که سرمایه‌گذاران شروع به ارزیابی مجدد ارزش واقعی این دارایی‌ها کردند و بسیاری از توکن‌ها ارزش خود را از دست دادند.
این مثال‌ها نشان می‌دهند که حباب‌های کریپتویی عمدتاً به دلیل هیجانات بیش از حد و سرمایه‌گذاری‌های غیرعقلانی رخ می‌دهند. عواملی مانند نوظهور بودن فناوری، نبود قوانین و نظارت‌های کافی و تبلیغات گسترده نیز می‌توانند این حباب‌ها را تقویت کنند.
نحوه عملکرد حباب ارز دیجیتال
حباب‌های کریپتویی دقیقا مشابه حباب‌های مالی در سایر کلاس‌های دارایی مانند سهام یا املاک و مستغلات عمل می‌کنند. در ادامه فرآیند گام به گام از چرخه زندگی حباب ارز دیجیتال را توضیح می‌دهیم.
هیجان
حباب‌های کریپتویی اغلب توسط هیجان، توجه رسانه‌ای و گمانه‌زنی‌ها هدایت می‌شوند. سرمایه‌گذاران در هیجان و ترس از دست دادن فرصت (FOMO) سودهای احتمالی عظیم گرفتار می‌شوند. این موضوع تلقین ناخودآگاه ایجاد می‌کند و باعث می‌شود تا سرمایه‌گذاران بیشتری به بازار پیوسته و قیمت‌ها بیشتر افزایش پیدا کنند.
هراس
با ادامه افزایش قیمت ارز دیجیتال، سرمایه‌گذاران بیشتری به بازار جذب می‌شوند و چرخه بازخوردی ایجاد می‌کنند که قیمت‌ها را بالاتر و بالاتر می‌برد. با این حال، زمانی که هیجان فروکش کند یا اخبار منفی یا اقدامات نظارتی رخ دهد، سرمایه‌گذاران ممکن است شروع به فروش دارایی‌های خود کنند که این موضوع می‌تواند منجر به هراس و کاهش شدید قیمت‌ها شود.
فروش گسترده
این فروش وحشت‌زده می‌تواند به ایجاد چرخه‌ای وحشی منجر شود، چرا که سرمایه‌گذاران بیشتری سعی می‌کنند از پوزیشن‌های خود خارج شوند و قیمت‌ها همچنان کاهش پیدا می‌کند. در نهایت، حباب می‌ترکد و قیمت ارز دیجیتال سقوط می‌کند. این موضوع بسیاری از سودهای سرمایه‌گذاران را از بین می‌برد و آن‌ها را با ضررهای قابل توجهی روبرو می‌کند.
پیش‌بینی حباب‌های کریپتو می‌تواند دشوار باشد و اغلب تشخیص زمان شکل‌گیری یک حباب کریپتویی یا زمان ترکیدنش، امری چالش‌برانگیز است. یکی دیگر از عواملی که به شکل‌گیری حباب‌های کریپتویی دامن می‌زند، استفاده از افراد تأثیرگذار و سلبریتی‌هاست. با این حال، افراد باید همیشه به دنبال علائم هشداردهنده باشند و چنانچه پیش از سرمایه‌گذاری، تحقیقات کاملی انجام دهید، می‌توانید تصمیمات آگاهانه بگیرید و از مشکلات احتمالی سرمایه‌گذاری در یک حباب جلوگیری کنید.
علائم هشداردهنده حباب ارز دیجیتال چیست؟
چندین علامت هشداردهنده وجود دارد که ممکن است نشان‌دهنده شکل‌گیری حباب‌های کریپتویی باشند:
- افزایش سریع قیمت: افزایش سریع و غیرقابل‌کنترل قیمت یک ارز دیجیتال، نشانه‌ای از احتمال شکل‌گیری یک حباب است. اگر قیمت یک ارز دیجیتال بدون اخبار یا توسعه قابل توجهی به شدت افزایش یافته است، ممکن است به دلیل هیجان و گمانه‌زنی باشد.
- توجه زیاد رسانه‌ها: اگر ارز دیجیتالی ناگهان توجه زیادی از رسانه‌ها و هیجان زیادی را به خود جلب کند، ممکن است نشانه‌ای از شکل‌گیری حباب باشد که می‌تواند منجر به ایجاد تلقین ناخودآگاه شود و با ورود سرمایه‌گذاران بیشتری به بازار، قیمت‌ها هم افزایش یابد.
- کمبود ارزش ذاتی: زمانی که ارز دیجیتالی هیچ کاربردی در دنیای واقعی نداشته و قیمتش صرفاً بر اساس گمانه‌زنی‌ها تعیین شود، ممکن است نشانه‌ای از شکل‌گیری یک حباب باشد. در چنین مواردی، قیمت ارز دیجیتال ممکن است به نرخی بسیار بالاتر از ارزش واقعی‌اش برسد.
- ارزش‌گذاری بیش از حد نسبت به دیگر ارزهای دیجیتال: اگر قیمت ارز دیجیتال به طور قابل‌توجهی بالاتر از ارزهای دیجیتال مشابه باشد، می‌توان آن را نشانه‌ای از ارزش‌گذاری بیش از حد و وجود حباب در نظر گرفت.
- اشباع بازار: اگر تقریباً همه درباره رمزارزی خاص صحبت کنند و اینطور به نظر برسد که همه در آن سرمایه‌گذاری کرده‌اند، ممکن است نشانه‌ای از حباب باشد. در یک بازار سالم باید در سرمایه‌گذاری‌ها تنوع وجود داشته باشد و نه فقط یک یا دو مورد که همه درباره آن صحبت می‌کنند.
- کمبود بنیادهای قوی: رمزارزی که تیم توسعه قوی، نقشه راه مشخص و مدل کسب‌وکار محکمی ندارد، ممکن است نشانه‌ای از یک حباب باشد. بنیادی قوی برای موفقیت بلندمدت ضروری است و بدون آن، یک ارز دیجیتال ممکن است در معرض خطر حباب و فروپاشی نهایی قرار گیرد.
چه عواملی به شکل‌گیری حباب کریپتو دامن می‌زند؟
چندین عامل می‌توانند به شکل‌گیری حباب‌های کریپتویی کمک کنند:
- هیجان و توجه رسانه‌ها: حباب‌های ارز دیجیتال اغلب زمانی شکل می‌گیرند که هیجان و توجه رسانه‌ها حول یک ارز دیجیتال خاص یا کل بازار ارزهای دیجیتال وجود دارد.
- گمانه‌زنی: گمانه‌زنی‌ها عامل مهمی در شکل‌گیری حباب‌های ارز دیجیتال است. وقتی سرمایه‌گذاران، تنها به این دلیل می‌کنند که فکر می‌کنند قیمت آن همچنان افزایش خواهد یافت، شروع به خرید می‌کنند، این موضوع می‌تواند منجر به افزایش تقاضا و در نتیجه افزایش قیمت‌ها شود.
- ترس از دست دادن فرصت (FOMO): ترس از دست دادن فرصت و جا ماندن از بازار، یکی از عوامل مهم در شکل‌گیری حباب ارز دیجیتال است. با افزایش قیمت‌ها، سرمایه‌گذارانی که هنوز در آن ارز دیجیتال سرمایه‌گذاری نکرده‌اند، ممکن است احساس کنند که فرصت‌های بزرگی را از دست می‌دهند و به سرعت وارد بازار شوند، که خود این موضوع قیمت‌ها را بیشتر افزایش می‌دهد.
- کمبود نظارت روی پروژه‌ها: ارزهای دیجیتال عمدتاً غیرقابل‌نظارت هستند، که همین امر می‌تواند آن‌ها را به قیمت‌گذاری جعلی و فعالیت‌های کلاهبردارانه حساس‌تر کند.
- محدودیت عرضه: برخی از ارزهای دیجیتال دارای عرضه محدود هستند که می‌تواند با ایجاد کمیابی و افزایش تقاضا، قیمت‌ها را افزایش دهد.
- دسترسی‌پذیری: ارزهای دیجیتال اغلب برای سرمایه‌گذاران خُرد نسبت به بازارهای مالی سنتی بیشتر قابل‌دسترس هستند، که این موضوع می‌تواند منجر به مشارکت بیشتر سرمایه‌گذاران خُرد در حباب‌ها شود.
- پیشرفت‌های فناوری: پیشرفت‌های جدید یا به‌روزرسانی‌های فناوری موجود نیز می‌تواند به هیجان و گمانه‌زنی کمک کند و قیمت ارز دیجیتال خاصی را افزایش دهد.
به طور کلی، ترکیبی از هیجان، توجه رسانه‌ها، گمانه‌زنی، FOMO، محدودیت عرضه و دسترسی‌پذیری می‌تواند به شکل‌گیری حباب کریپتویی کمک کند. به همین دلیل هم بسیار مهم است که افراد قبل از سرمایه‌گذاری در هر ارز دیجیتالی، ریسک‌ها را درک کرده و خودشان تحقیقات کاملی انجام دهند.
قیمت یک حباب کریپتو چیست؟
قیمت یک حباب کریپتو به افزایش سریع و غیرقابل‌کنترل ارزش یک ارز دیجیتال اشاره دارد که غیرواقعی است. این افزایش قیمت، بسته به ارز دیجیتال خاص و شرایط بازار در زمان موردنظر می‌تواند خیلی متفاوت باشد. در برخی موارد، قیمت ممکن است در عرض چند هفته یا ماه‌ها، صدها یا حتی هزاران درصد افزایش یابد و با اینکه این امر ممکن است جذاب به نظر برسد، اما تنها برای سرمایه‌گذاران اولیه سودهای عظیمی ایجاد خواهد کرد.
قیمت حباب کریپتویی در نهایت ناپایدار است و به همین دلیل هم معمولاً پس از کاهش هیجان یا ظهور اخبار منفی، کاهش شدید قیمت رخ می‌دهد.
تفاوت حباب‌های کریپتو با حباب‌های مالی سنتی
حباب‌های کریپتو در چندین جنبه با حباب‌های مالی سنتی متفاوت هستند:
- نبود نظارت: برخلاف بازارهای مالی سنتی، بازار ارزهای دیجیتال به طور کلی فاقد نظارتی مشابه نظارت در بازارهای سنتی هستند، این موضوع می‌تواند به تشکیل حباب‌ها شدت بخشد و باعث شود تا کلاهبرداران به راحتی قیمت‌ها را دستکاری کرده و سرمایه‌گذاران را فریب دهند.
- نوسانات بالا: ارزهای دیجیتال به نوسانات بالا مشهور هستند و همین موضوع می‌تواند حباب‌های موجود در بازار ارزهای دیجیتال را بیش از حباب‌های مالی سنتی تشدید کند.
- کمبود ارزش ذاتی: ارزهای دیجیتال اغلب به دلیل نداشتن ارزش ذاتی مورد انتقاد قرار می‌گیرند، به این معنا که هیچ‌گونه دارایی یا منبع اساسی آن‌ها را پشتیبانی نمی‌کند. این موضوع می‌تواند ارزش‌گذاری واقعی آن‌ها را دشوار کرده و احتمال تشکیل حباب‌ها را افزایش دهد.
- دسترسی بیشتر: بازار ارزهای دیجیتال برای سرمایه‌گذاران خُرد نسبت به بازارهای مالی سنتی بیشتر قابل دسترس است و به همبن دلیل هم مشارکت سرمایه‌گذاران خُرد در این حباب‌ها بیشتر است.
- طبیعت غیرمتمرکز: ارزهای دیجیتال غیرمتمرکز هستند و تحت کنترل هیچ مرجع مرکزی نیستند. این موضوع می‌تواند کنترل قیمت‌ها یا جلوگیری از تشکیل حباب‌ها را دشوارتر کند.
به طور کلی، حباب‌های کریپتو شباهت‌هایی با حباب‌های مالی سنتی، از جمله افزایش سریع قیمت‌ها که توسط هیجان و گمانه‌زنی ایجاد می‌شود، دارند.
آیا سرمایه‌گذاران می‌توانند از حباب‌های کریپتو سود ببرند؟
با اینکه سرمایه‌گذاران می‌توانند از حباب‌های کریپتو سودآوری داشته باشند، اما این کسب سود اغلب با خطرات بسیاری همراه است،چرا که اگر حباب بترکد، ضررهای زیادی را به همراه خواهد داشت. افزایش سریع قیمت‌ها در طول حباب‌های ارز دیجیتال، اغلب واقعی نیست و سرمایه‌گذاران ممکن است در قیمت‌هایی بسیار بالاتر از آنچه رمزارز واقعا ارزش دارد، آن را خریداری کنند.
زمانی که حباب می‌ترکد، قیمت‌ها به سرعت کاهش می‌یابند و بسیاری از سودهای سرمایه‌گذاران را از بین ببرند و آن‌ها را با زیان‌های قابل توجهی مواجه کنند. در طول یک حباب، معمولاً میزان زیادی از FOMO (ترس از دست دادن فرصت و جا ماندن از بازار) وجود دارد که باعث می‌شود سرمایه‌گذاران تصمیمات عجولانه بگیرند و بیش از حد توان خود سرمایه‌گذاری کنند. بنابراین، احتیاط در سرمایه‌گذاری در ارزهای دیجیتال در طول حباب بسیار مهم است. در همین راستا، علاوه بر انجام تحقیقات کامل برای درک ریسک‌ها و اتخاذ تصمیمات آگاهانه بر اساس اهداف سرمایه‌گذاری و تحمل ریسک، توصیه می‌شود تا پورتفولیوی خود را متنوع‌تر کرده و بیش از حد توان خود سرمایه‌گذاری نکنید.
نتیجه‌گیری
به یاد داشته باشید سرمایه‌گذاری در ارزهای دیجیتال شامل ریسک‌هایی مانند احتمال زیان‌های قابل‌توجه در دوره‌های رکود بازار یا حباب‌ها است و قبل از سرمایه‌گذاری در هر رمزارزی، لازم است خودتان تحقیقات کافی انجام دهید، ریسک‌های موجود را بشناسید و تصمیمات آگاهانه‌ای بر اساس اهداف سرمایه‌گذاری و تحمل ریسک خود بگیرید.
