شبکه تزوس چیست؛ همه چیز درباره Tezos و کوین XTZ

شبکه‌های مختلفی در حوزه بلاکچین مشغول به فعالیت هستند و هرکدام سعی دارند با ارائه خدمات جدید و رفع نواقص خود، به بهترین شبکه تبدیل شوند. تزوس (Tezos) یک شبکه بلاک چینی است که با نوآوری جدید خود، روشی غیر از هارد فورک را برای اصلاح و توسعه بلاکچین ارائه می‌کند. در این مقاله می‌خواهیم بدانیم شبکه تزوس چیست و به بررسی اهداف و ایده‌ها، نحوه کارکرد، نقشه راه، کوین XTZ، نحوه خرید و کیف پول مناسب آن بپردازیم. 

شبکه تزوس چیست؟

تزوس (Tezos) یک شبکه بلاک‌چینی متن باز است که با استفاده از قراردادهای هوشمند، انجام تراکنش‌های همتابه‌همتا را پشتیبانی می‌کند. این شبکه بستری برای ساخت برنامه‌های غیرمتمرکز (DApp) فراهم آورده است؛ به همین جهت برخی آن را رقیب شبکه اتریوم می‌دانند. تزوس به‌دلیل مکانیسم‌های داخلی‌اش برای ارتقاء شبکه، مورد توجه قرار گرفته است. این مکانیسم تحت عنوان «خوداصلاحی» از فورک شدن یا تشکیل شبکه جدید برای رفع مشکلات، جلوگیری می‌کند.

روش خود اصلاحی از طریق به کارگیری مکانیسم‌های حاکمیتی درون‌شبکه‌ای، قابلیت‌های جدید را تصویب و پیاده‌سازی می‌کند. این ویژگی شرایطی فراهم می‌کند که هماهنگی لازم برای انتخاب، پیاده‌سازی، و پاداش‌دهی به توسعه‌دهندگان از طریق رای‌گیری انجام شود.

تزوس تحت نظارت بنیاد Tezos در سوئیس فعالیت می‌کند. این بنیاد مسئولیت ارتقاء، کمک‌های مالی، همکاری‌های استراتژیک و این قبل فعالیت‌ها برای افزایش آگاهی از اکوسیستم تزوس را برعهده دارد. شاید به نظر برسد با وجود چنین بنیادی، این شبکه یک شبکه متمرکز باشد اما همان‌طور که بالاتر به آن اشاره کردیم، تمام تغییرات در شبکه باید به تایید افراد جامعه (کسانی که کوین XTZ دارند) برسد.

این پروژه در سال ۲۰۱۴ توسط آرتور برایتمن (Arthur Breitman) راه‌اندازی شد و توانست در سال ۲۰۱۷ یکی از بزرگ‌ترین عرضه اولیه‌های (ICO) تاریخ رمزارزها را با جمع‌آوری سرمایه‌ای در حدود ۲۳۲ میلیون دلار، به نام خود ثبت کند. پس از اختلاف نظرهایی که بین بنیان‌گذار پروژه و مدیر بنیاد تزوس، یوهان گِوِرز (Johann Gevers) به‌وجود آمده بود، سرانجام شبکه اصلی در سال ۲۰۱۸ شروع به فعالیت کرد.

ایده و هدف پروژه تزوس

هدف اصلی راه‌اندازی پروژه Tezos، حل مساله توسعه پروتکل‌ها در بلاکچین‌ها مطرح شده است. این پروژه چهار مشکل را برای شبکه‌های معروفی مانند بیت کوین معرفی می‌کند:

• بلاکچین‌های قدیمی بعضا برای رفع موضوعات اساسی خود، نیازمند اعمال فورک و تقسیم شبکه هستند. فورک شدن باعث تجزیه شبکه و بروز مشکلاتی به‌علت وجود ناهماهنگی میان بخش‌های مختلف می‌شود.
• استفاده از مکانیزم اجماع گواه اثبات کار (Proof of Work) ممکن است در برخی موارد منجر به متمرکز شدن شبکه شود (افزایش قدرت سخت افزاری و توان استخراج برخی ماینرها و فارم‌های ماینینگ). این کار ممکن است، باعث ایجاد هزینه و مشکلاتی برای کل سیستم شود.
• مدل‌های برنامه‌نویسی بیت کوین محدودیت‌های دارند که باعث به‌وجود آمدن مشکل در اجرای قراردادهای هوشمند می‌شوند.
• به‌دلیل موارد بالا و احتمال بروز ریسک و خطر در شبکه‌، نگرانی‌هایی درباره امنیت دارایی‌های دیجیتال وجود دارد که پذیرش آن‌ها را سخت خواهد کرد.

شبکه تزوس با استفاده از مکانیسم خود اصلاحی خود قصد دارد مشکلات و مسائل بالا را کاهش دهد و از بین ببرد و شبکه بلاکچین را به محیطی مناسب برای ورود افراد و پذیرش ارزهای دیجیتال، تبدیل کند.

محصولات و سرویس‌های شبکه Tezos

پروژه تزوس دو سرویس کیف پول و بیلد (Build) را ارائه می‌دهد، که توسعه‌دهندگان می‌توانند از این امکانات استفاده کنند. کیف پول تزوس یک ولت منحصر به فرد است که با استفاده از کدهای دستوری می‌توان آن را ساخت. سرویس بیلد نیز برای ایجاد اسمارت کانترکت‌ها بر روی این شبکه تعبیه شده است. در ادامه به معرفی این دو سرویس می‌پردازیم.

• کیف پول (Wallet)

یکی از شروط استفاده از بلاک چین تزوس، نگهداری کوین این شبکه یعنی XTZ است. کیف پول‌های متعددی برای این ارز دیجیتال وجود دارد؛ اما خود تزوس برای کسانی که می‌خواهند یک کیف پول مخصوص این ارز دیجیتال داشته باشند، کدهای دستوری ساخت کیف پول خود را در صفحه گیت هاب پروژه، قرار داده است.

• سرویس بیلد (Build)

سرویس بیلد شبکه تزوس از سه بخش راه‌اندازی شبکه با نصب تزوس کلاینت (Tezos Client)، ساخت قراردادهای هوشمند با زبان برنامه نویسی لیگو (Ligo) و ایجاد قراردادهای هوشمند با استفاده از پلتفرم اسمارت پای (SmartPy) است.

برای راه‌اندازی شبکه تزوس، کاربران می‌توانند در سه نسخه مک، لینوکس و ویندوز کدهای دستوری تزوس کلاینت را دانلود و استفاده کنند. پس از نصب تزوس کلاینت، کاربران می‌توانند کیف پول‌های آزمایشی نیز ایجاد کنند. 

بلاکچین Tezos برای آن دسته از افرادی که می‌خواهند از قراردادهای هوشمند این شبکه استفاده کنند، دو راه حل ارائه کرده است. اولین راه حل استفاده از زبان برنامه‌نویسی لیگو است. تزوس برای اینکه کاربرانش مشکلی در این زمینه نداشته باشند، در سایت آکادمی تزوس آموزش این زبان برنامه نویسی را قرار داد است. روش دوم نیز همان‌طور که گفته شد، استفاده از پلتفرم اسمارت پای است. راهنما و دستوالعمل‌های لازم برای پیاده‌سازی کدهای دستوری این پلتفرم، همگی در سایت آن موجود است.

نحوه کارکرد شبکه تزوس

شبکه تزوس مانند بلاکچین‌های رقیب، پلتفرمی برای ساخت و اجرای برنامه‌های غیرمتمرکز (DApp) است. همان‌طور که اشاره کردیم، این بلاکچین از قراردادهای هوشمند در شبکه خود استفاده می‌کند. قراردادهای هوشمند شبکه Tezos به زبان میکلسون (Michelson) و به‌طور اختصاصی نوشته می‌شوند.

تزوس یک بلاکچین مبتنی بر گواه اثبات سهام (PoS) است. چیزی که باعث تمایز این شبکه می‌شود، به‌کار بردن نوع خاصی از الگوریتم PoS است که نودها در آن می‌تواننند به‌جای خود نماینده یا وکیل انتخاب کنند. به این روش، اثبات سهام وکالتی، DPoS یا Delegated Proof of Stake می‌گویند. این الگوریتم که توسط دنیل لریمر (Daniel Larimer) در سال ۲۰۱۴ ابداع شد، به این شکل کار می‌کند که دارنده سهام، کوین یا توکن حاکمیتی یک شبکه، این اختیار را به فرد دیگر می‌دهد که به‌جای او در تصمیم‌گیری‌ها مشارکت کند. افراد زیادی معتقدند این روش بسیار کارامد و دموکراتیک است.

اما شبکه تزوس پا را از این نیز فراتر گذاشته و الگوریتم DPoS  را تغییر داده و به شکل LPoS استفاده می‌کند. مکانیسم سهام واگذار شده در Tezos مانند بلاکچین‌های ترون و ایاس عمل نمی‌کند. ساختاری که تزوس استفاده می‌کند، Liquid Proof of Stake نام دارد. تفاوت این مکانیسم با DPoS در این است که تفویض اختیار در LPoS به‌صورت اختیاری انجام می‌شود.

در شبکه Tezos افرادی که بیش از هشت هزار XTZ هولد کرده باشند، می‌توانند به‌عنوان نماینده انتخاب شوند و در بیک (Bake) شبکه مشارکت کنند. بیک یا بیکینگ اصطلاحی است که Tezos برای افراد و عملیات ساخت یک بلاک جدید استفاده می‌کند؛ به عبارت دیگر کسی که یک بلاک جدید می‌سازد، بیکر (Baker) و عملی که انجام می‌دهد، بیکینگ (Baking) نام دارد. همچنین تایید یک بلاک ایجاد شده، از وظایف بیکر است. این اصطلاحات را می‌توان معادل ماینر و ماینینگ در شبکه‌هایی که از الگوریتم PoW استفاده می‌کنند، در نظر گرفت.

تغییرات بلاکچین تزوس از مدل حاکمیتی درون شبکه‌ای پیروی می‌کند. درخواست اعمال تغییرات، در قالب آپدیت کدها توسط نماینده‌ها (Delegators) ثبت می‌شود. سپس هولدرها باید برای قبول یا رد هرکدام، رای دهند.

ارز دیجیتال XTZ چیست؟

کوین XTZ، ارز دیجیتال بومی بلاکچین تزوس است. این ارز دیجیتال به‌عنوان وسیله‌ای برای خرید و فروش و مشارکت در فراید‌های حاکمیتی On-Chain استفاده می‌شود. دارندگان و استیک کنندگان این رمز ارز می‌توانند با رای‌گیری در ارتقاء پلتفرم شرکت کنند. همچنین توسعه‌دهندگان و بیکرهای این شبکه در ازای خدمات خود، کوین XTZ دریا‍فت می‌کنند.

شبکه تزوس اعلام کرده است که تعداد کل  XTZ عرضه شده، ۸۸۷,۸۵۲,۱۳۲ عدد خواهد بود. در زمان نگارش این مقاله، بیش از ۸۴۵ میلیون کوین این شبکه در چرخه بازار قرار دارد و رمز ارز XTZ با ارزش بازار حدود ۴.۵ میلیارد دلار در جایگاه ۳۳ بازار رمزارزها ایستاده است. همچنین قیمت کوین تزوس برابر با ۵.۳۱ دلار است.

بررسی نقشه راه شبکه تزوس

نقشه راه رسمی از طرف شبکه تزوس منتشر نشده است اما برنامه‌های توسعه‌ای و به‌روزرسانی‌های مداومی روی این شبکه ایجاد شده که سایت Tezos، آن‌ها را منتشر کرده است.

نام آپدیت	تاریخ تایید	توضیحات
گرانادا (Granada)	آگوست ۲۰۲۱	به نصف رساندن زمان بین دو بلاک از ۶۰ ثانیه به ۳۰ ثانیه استفاده از Liquidity Baking برای کاهش اسلیپیج در معاوضه XTZ با دیگر رمزارزها کاهش چشم‌گیر مصرف گس
فلورنس (Florence)	می ۲۰۲۱	افزایش سقف گنجایش بلاک‌ها به ۳۲ کیلوبایت تغییر اولویت اجرای عملیات از حالت وسعت به عمق  حذف زنجیره آزمون از مراحل رای‌گیری
ادو (Edo)	فوریه ۲۰۲۱	اضافه کردن دو امکان جدید و اساسی به شبکه: Sapling و BLS12-381 که امکان حفظ حریم خصوصی برای معاملات توکن‌های بی‌همتا (NFT) در یک محیط غیرمتمرکز را فراهم می‌کنند. آپدیت فرایند اصلاحیه شبکه با کاهش مدت زمان دوره اصلاحات جزئی در میکلسون؛ زبان قراردادهای هوشمند
دلفی (Delphi)	سپتامبر ۲۰۲۰	بهبود هزینه گس، کاهش هزینه‌های ذخیره‌سازی تا ۴ برابر
کارتج۲ (Carthage 2.0)	مارس ۲۰۲۰	افزایش میزان محدودیت گس برای هر بلاک و عملیات، بهبود دقت و انعطاف‌پذیری فرمول‌های مورد استفاده برای محاسبه بیکینگ و تایید پاداش
بابیلون۲ – ۲/۱ (Babylon 2.0 / 2.1)	اکتبر ۲۰۱۹	معرفی نسخه قوی‌تر از الگوریتم اجماع به‌نام  “+Emmy” که باعث توسعه بهتر قراردادهای هوشمند و فرایند واگذاری اختیاری می‌شود.
آتنس (Athens)	می ۲۰۱۹	کاهش محدودیت گس برای هر بلاک و کاهش کوین مورد نیاز برای مشارکت در شبکه از ۱۰ هزار XTZ به هشت هزار

شبکه تزوس در چه پروژه‌هایی همکاری کرده است؟

همکاری‌های شبکه تزوس بسیار گسترده بوده و از بازار NFTها گرفته تا سیستم‌های آموزشی را شامل می‌شود. در ادامه به چند همکاری شبکه تزوس اشاره خواهیم کرد.

• موسسات مختلفی با استفاده از بلاکچین تزوس، اقدام به انتشار NFT کرده‌اند. شرکت‌ Interpop برای انتشار توکن‌های بی‌همتا، کارت‌های مسابقه و کتاب‌های کمیک از شبکه Tezos استفاده کرده است.
• کمپانی McLaren Racing برای ساخت توکن‌های غیرمثلی هواداری خود، قراردادی چندساله با بلاکچین تزوس بسته است.
• از دیگر شرکت‌هایی که از شبکه تزوس در زمینه NFT استفاده می‌کنند، می‌توان به OneOf (بازار NFT در زمینه موسیقی) و تیم فرمول ۱ ردبول ریسینگ (Red Bull Racing) اشاره کرد.

همان‌طور که گفتیم، شبکه Tezos تنها در زمینه NFTها فعال نیست و در زمینه‌های آموزشی نیز مورد استفاده قرار گرفته است. 

• همکاری با Tribe (اولین اکوسیستم بلاکچینی تحت حمایت دولت در سنگاپور)، یکی دیگر از پروژه‌های مشترک تزوس است. در این همکاری قرار است توسعه‌دهندگان سنگاپوری با استفاده از بلاکچین Tezos برای ساخت اپلیکیشن‌ها، آموزش ببینند. 
• تزوس با همکاری دانشگاه Konkuk در کره، دوره‌های بلاک‌چین برگزار کرده است. قراردادهای هوشمند و الگوریتم‌های اجماع از جمله حوزه‌هایی هستند که در این برنامه تدریس شده‌اند.
• همکاری با پنجمین بانک بزرگ برزیل “BTG Pactual” یکی دیگر از پروژه‌های تزوس است. در این همکاری قرار است این بانک برزیلی، توکن‌های اوراق بهادار (STO) را بر بلاکچین Tezos راه‌اندازی کند.

بلاکچین تزوس در زمینه توکنیزه کردن دارایی‌ها نیز، پروژه‌هایی داشته است. همکاری با tZERO و آلیانس اینوستمنتس (Alliance Incestments) برای توکنیزه کردن پروژه لاکچری املاک ریور پلازا (River Plaza) در انگلستان، نمونه‌ای از فعالیت این شبکه در این حوزه است.

تیم توسعه‌دهنده پروژه Tezos

همان‌طور که در بخش «پروژه تزوس چیست» بیان شد، آرتور برایتمن (Arthur Breitman) با نام مستعار L.M. Goodman موسس شبکه Tezos است.

برایتمن سابقه برجسته‌ای در ریاضیات کاربردی و علوم کامپیوتر دارد. او تنها ۱۸ سال داشت که برنده مدال المپیاد بین‌المللی علوم اطلاعات شد و بعد از آن نیز به تحصیل در آن حوزه ادامه داد. Arthur Breitman بعد از فارغ التحصیلی، در Google X به عنوان مهندس تحقیق و در Goldman Sachs به عنوان تحلیلگر کار کرد.

آرتور برایتمن در راه‌اندازی تزوس تنها نبود و همسرش کاتلین برایتمن (Kathleen Breitman)، او را در این کار همراهی کرد. کاتلین نیز مانند آرتور، رزومه برجسته‌ای دارد و سمت‌های استراتژیکی در شرکت هایی مانند Accenture، Bridgewater Associates، وال استریت ژورنال و کنسرسیوم R3 بلاک چین عهده‌دار بوده است.

Ryan Jespersen نام دیگری است که در تیم اجرایی شبکه تزوس به چشم می‌خورد. او در ابتدا از منتقدین این شبکه فعالیت می‌کرد اما بعدها، به ریاست بنیاد تزوس (Tezos) رسید. 

Dynamic Ledger Solutions شرکتی است که کدهای اصلی پروتکل تزوس را کنترل می‌کند و تعهد کرده کد را به صورت متن باز تحت پروانه MIT در Github انتشار دهد؛ اما این امر هنوز اتفاق نیفتاده است.

سرمایه‌گذاران برجسته‌ای از این پروژه حمایت می‌کنند. یکی از این سرمایه گذاران Tim Draper است که همیشه معتقد به صعود بیت کوین است. او پیوسته به انتقاد ها در مورد این پروژه پاسخ داده است.

موسسه سرمایه گذار برجسته دیگر، Winklevoss است. دوقلوهای وینکلواس (Winklevoss) با صرافی Gemini در صنعت کریپتو محبوبیت پیدا کردند؛ اما آنها سرمایه‌گذاری زیادی روی ارزهای دیجیتال نمی‌کنند. تزوس (Tezos) یکی از معدود پروژه های ارز دیجیتال است که آن‌ها علاوه بر بیت کوین، اتریوم و زی کش (Zcash) در آن سرمایه گذاری کرده‌اند.

روش‌های خرید کوین XTZ

در میان صرافی‌هایی که کوین شبکه تزوس را لیست کرده و موجود دارند، می‌توان به صرافی‌های معروف بایننس، کوین بیس و هیوبی اشاره کرد. اکسچنج‌های دیگری نظیر Gate.io و HitBTC نیز برای خرید و فروش  XTZ وجود دارند.

کیف پول مناسب رمز ارز تزوس

بهترین کیف پول‌های که می‌توان برای نگهداری کوین شبکه تزوس استفاده کرد Trust Wallet، اکسوداس و لجر هستند. تراست ولت امکان ارسال، دریافت، خرید و سواپ کوین تزوس را برای کاربران فراهم کرده است. کیف پول Ledger نیز در کنار امنیت بالای خود، امکان استیک کردن کوین تزوس را دارد.

سخن پایانی

در این مقاله سعی کردیم با معرفی اهداف و ایده‌ها، نحوه کارکرد و وجه تمایز، تیم اجرایی و بنیان‌گذاران و کوین XTZ به این موضوع پی ببریم که شبکه تزوس چیست و آیا این پلتفرم می‌تواند جایگاه ویژه‌ای در بازار کریپتو برای خود به‌دست آورد یا خیر. با توجه به مزیت‌ها و نحوه کارکرد بلاکچین Tezos می‌توانیم آن را رقیب بالقوه‌ای برای شبکه‌های دیگر مانند اتریوم بدانیم. قدمت شبکه Ethereum یکی از دلایل استقبال و استفاده پروژه‌های دیگر از آن است؛ بنابراین بهتر است برای قضاوت درباره عملکرد شبکه Tezos، منتظر بمانیم. به‌نظر شما آیا می‌توان شبکه تزوس را رقیب بیت کوین و اتریوم دانست؟