تابستان سال ۲۰۲۱ را می‌توان دوره شکوفایی بازار توکنهای بی‌همتا (NFT) نامید. در این سال ارزش بازار توکنهای بی‌همتا به بیش از ۲.۵ میلیارد دلار افزایش یافت؛ اما پیش از ترند شدن NFTها و در سال ۲۰۲۰ بازار کریپتو شاهد دوره‌ای مشابه بود که از آن به عنوان تابستان DeFi یاد می‌شود. در این سال ارزش کل دارایی‌های قفل شده (TVL) در پروتکل‌های دیفای به ۱۰ میلیارد دلار رسید. از این رو می‌توان آینده بازار کریپتو را در دستان دو تکنولوژی دیفای و NFT تصور کرد. این دو تکنولوژی قطعا در سال‌های آینده جایگاه بسیار ویژهای در مارکت کریپتو کسب می‌کنند. در این مقاله به تعریف مفهوم NFTFi، انواع و نقاط ضعف و قوت آن می‌پردازیم. با میهن بلاکچین همراه باشید.
آشنایی با مفهوم NFTFi و نقاط ضعف و قوت آن
NFTFi با استفاده از توکنهای بی‌همتا، نقدینگی بیشتری را برای بازارهای مالی فراهم می‌کند. تکنولوژی‌های NFT و DeFi امکانات متنوعی را برای دارندگان توکنهای NFT به وجود آورده‌اند که این موضوع باعث افزایش قابلیت نقدینگی برای آنها می‌شود. NFTFi از بخش‌های متنوعی تشکیل شده که در ادامه آنها را معرفی خواهیم کرد:
- توکنهای بی‌همتای Fractional
- اجاره کردن توکنهای NFT
- مشتقات ان‌اف‌تی
- وام‌دهی و دریافت وام از طریق توکنهای بی‌همتا
نقطه تلاقی ان‌اف‌تی و دیفای؛ بررسي نقاط ضعف و قوت NFTFi
پروتکل‌های فعلی دیفای بر مبنای حل مشکلات موجود در اقتصاد سنتی شکل گرفته‌اند. با این حال، بعد از معرفی تکنولوژی NFT، احتمال شکل‌گیری طیف وسیعی از محصولات اقتصادی و مالی به وجود آمده است. به عنوان مثال در حال حاضر برخی از پروتکل‌های دیفای امکان وثیقه‌گذاری از طریق توکنهای بی‌همتا را فراهم کرده‌اند که به این ترتیب هم دریافت‌کنندگان و هم پرداخت‌کنندگان وام می‌توانند از این ویژگی، به عنوان یک جایگزین مناسب برای استیبل‌کوین‌های سنتی بهره|مند شوند. در هر صورت مشخص است که مزایای استفاده از این دو تکنولوژی به صورت همزمان بسیار بیشتر از زمانیست که بخواهیم هر یک از آنها را به صورت مجزا مورد استفاده قرار دهیم.
در عمل، نقطه تلاقی توکنهای بی‌همتا و صنعت دیفای جایی است که استفاده همزمان از این دو فناوری باعث کسب سود و پیشرفت بیشتر می‌شود. برخی از پروژه‌های دیفای، سرویس‌های خود را بیشتر از سایر پروژه‌ها با توکنهای NFT منطبق کرده‌اند. به عنوان مثال در حال حاضر دارندگان توکنهای بی‌همتا می‌توانند ارزش نقدینگی NFT خود را به کمک استخرهای نقدینگی و پروتکل‌های توزیع دارایی، تشخیص دهند. در نقطه مقابل سایر پروژه‌ها تمرکز خود را بر استفاده بیشتر از فناوری دیفای از طریق دارایی‌های NFT معطوف کرده‌اند.
به عنوان مثال می‌توان به پروژه‌های لندینگ (وام‌دهی) دیفای اشاره کرد که در این پروتکل‌ها از توکنهای بی‌همتا می‌توان برای وثیقه‌گذاری استفاده کرد. حال می‌خواهیم بدانیم که نقاط ضعف و قوت NFTFi چیست. در ادامه انواع مختلف NFTFi و نقاط ضعف و قوت آنها را توضیح خواهیم داد.
توکن بی‌همتای Fractional چیست؟
توکن بی‌همتای Fractional یا تقسیم‌شده به NFTهایی گفته می‌شود که توسط مالک آنها به چندین بخش تقسیم شده و به افراد مختلف فروخته می‌شود. هر قسمت از توکنهای بی‌همتای تقسیم‌شده نشان‌دهنده سهمی از NFT اصلی است. برای تقسیم کردن یک توکن ان‌اف‌تی، در خزانه قرار می‌گیرد. سپس توکنهای ERC-20 بر مبنای آن مینت می‌شوند که هر یک از آنها سهمی از مالکیت ان‌اف‌تی را نشان می‌دهد.
مزایای توکنهای بی‌همتای Fractional
سرمایه‌گذارانی که از سرمایه کمی برخوردار هستند می‌توانند با استفاده از توکنهای بی‌همتای تقسیم‌شده، سهمی از مالکیت یک ان‌اف‌تی را از آن خود کرده و از این طریق مالکیت خود را بر بخشی از آن توکن بی‌همتا اثبات کنند. این قابلیت باعث افزایش نقدینگی در بازار می‌شود. زیرا می‌توان از طریق توکنهای Fractional یک NFT گران‌قیمت را به یک سهام مشترک باارزش تبدیل کرد.
معایب توکنهای بی‌همتای تقسیم شده
در یک ان‌اف‌تی تقسیم‌شده، مشکل اصلی انجام روند معکوس برای رسیدن به توکن NFT اصلی است. برای رسیدن به یک ان‌اف‌تی واحد، این دارایی باید از خزانه حذف شود و برای انجام این کار، تمام دارندگان این توکن باید سهم خود را به فروش برسانند. تا اینجا با نقاط ضعف و قوت NFTFi در بخش اول آشنا شدیم. در ادامه با پلتفرم‌هایی که از توکنهای بی‌همتای Fractional پشیبانی می‌کنند، آشنا می‌شویم.
معرفی پلتفرم‌هایی برای خرید توکنهای بی‌همتای Fractional
پلتفرم Unic.ly به کاربران امکان می‌دهد که توکن بی‌همتای خود را به خزانه این پلتفرم منتقل کرده و و توکنهای جدید ERC-20 را مینت کنند. این دارایی‌های جدید uToken نامیده می‌شوند. پلتفرم Unic.ly همچنین، دارای صرافی غیرمتمرکز مخصوص به خود با نام UnicsSwap است که این صرافی در واقع یک فورک از یونی‌سواپ است.
دارایی‌های uToken برای ایجاد نقدینگی لازم، مورد استفاده قرار می‌گیرند. علاوه بر این uTokenها، مزیت‌های ویژهای برای ان‌اف‌تی‌های ارزشمند ایجاد می‌کنند. هولدرهای یک ان‌اف‌تی باارزش، می‌توانند از طریق استخر نقدینگی دارایی خود را استیک کرده و در قبال آن توکن UNIC دریافت کنند.
پلتفرم Fractional.art سرویس مشابهی را ارائه می‌دهد. تفاوت اصلی بین این دو پلتفرم در این است که از طریق Fractional.art نمی‌توان به استیک دارایی و کسب درآمد از این طریق دست یافت.
پلتفرم NFTX.io یک بازار ان‌اف‌تی است. کاربران می‌توانند با انتقال ان‌اف‌تی خود به خزانه این پلتفرم، به توکنهای تقسیم شده ERC20 دستیابی داشته باشند. توکنهای جدید، بیانگر ارزش یک دارایی ان‌اف‌تی با نسبت ۱به۱ هستند. این توکن‌ها را می‌توان از طریق بازارسازهای خودکار (AMM) معامله کرد.
معرفی NFT های اجاره‌ای
اغلب کاربران توانایی سرمایه‌گذاری بر روی پروژه‌های ان‌اف‌تی باارزشی مثل BAYC یا Cryptopunks را ندارند. ارزش فعلی این پروژه‌ها به ترتیب ۸۴ اتر (معادل ۱۴۲,۲۰۰ دلار) و ۷۴ اتر (معادل ۱۲۵,۳۰۰ دلار) است. اجاره کردن ان‌اف‌تی نیز مثل ان‌اف‌تی‌های تقسیم‌شده، یک راهکار برای حل این مشکل است. اجاره NFT مثل اجاره کردن یک خودرو است که به افراد حقیقی امکان می‌دهد برای یک مدت محدود، به ان‌اف‌تی دسترسی داشته باشند.
ان‌اف‌تی‌های اجاره‌ای به ۲ نوع تقسیم می‌شوند.
- نوع اول: collateralized renting
- نوع دوم: collateral-less renting
در ادامه به بررسی این توکن‌ها می‌پردازیم.
ان‌اف‌تی اجاره‌ای از نوع اول: collateralized renting
در نوع اول (collateralized renting)، دارنده یک NFT می‌تواند دارایی خود را در یک مارکت اجاره‌ای لیست کند. سپس فرد اجاره‌کننده، می‌تواند برای اجاره این دارایی اقدام کند. شرایط اجاره دهنده و اجاره کننده در یک قرارداد هوشمند، درج می‌شود. این شرایط شامل هزینه اجاره و وثیقه می‌شود که به دلیل حفاظت از دارایی فرد اجاره دهنده، بیشتر از قیمت اصلی ان‌اف‌تی است. با رسیدن تاریخ سررسید، ان‌اف‌تی و وثیقه به مالک اصلی آن بازگردانده می‌شود.
پروسه وثیقه‌گذاری برای اجاره کردن یک NFT، بی‌شباهت به وام‌دهی در پروتکل‌های دیفای نیست. فرد اجاره‌کننده توکن بی‌همتا با وثیقه‌گذاری سپرده با ارزشی بیشتر از ارزش واقعی ان‌اف‌تی، آن را برای مدت محدودی اجاره می‌کند. این موارد به شکل کدگذاری شده در قراردادهای هوشمند قرار می‌گیرد.
ان‌اف‌تی اجاره‌ای از نوع دوم: collateral-less renting
مهمترین تفاوت ان‌اف‌تی‌های اجاره‌ای در نوع اول و دوم در این است که در نوع دوم، فرد اجاره‌کننده هیچ‌وقت به نسخه اصلی NFT دسترسی نخواهد داشت. پلتفرم‌های اجاره‌دهنده ان‌اف‌تی از نوع دوم (collateral-less renting)، به اجاره‌دهندگان امکان می‌دهند که با انتقال دارایی خود در پلتفرم، یک نسخه رپد شده (wrapped NFT) از دارایی خود را در اختیار داشته باشند.
البته فرد اجاره کننده می‌تواند با پرداخت هزینه اجاره از نسخه رپد شده‌ی ان‌اف‌تی، همان کاربرد را داشته باشد. بعد از پایان دوره اجاره، نسخه رپد شده ان‌اف‌تی سوزانده می‌شود و هزینه اجاره ان‌اف‌تی به حساب فرد اجاره کننده واریز می‌شود. این نوع از توکنهای بی‌همتای اجاره‌ای، ریسک هر دو طرف را کاهش می‌هد؛ زیرا در این روش، فرد اجاره‌کننده نیازی به انتقال وثیقه و فرد اجاره دهنده نیازی به انتقال دارایی اصلی خود نخواهد داشت. اکنون وقت آن است که به مفهوم NFTFi و نقاط ضعف و قوت آن در بخش وثیقه‌گذاری بپردازیم.
مزایای وثیقه‌گذاری از طریق ان‌اف‌تی
ان‌اف‌تی‌های اجاره‌ای به هولدرهای یک ان‌اف‌تی امکان می‌دهد، از کلکسیون ان‌اف‌تی‌های خود درآمد غیر فعال داشته باشند. این کاربرد از NFTها در حال گسترش بوده و بنابر شواهد موجود محبوبیت سرویس‌هایی از این دست، در حال افزایش است. یک نمونه از این سرویس‌ها Musee Dezentral نام دارد که امکان اجاره دادن توکنهای NFT را به صورت مقطعی، برای هولدرهای ان‌اف‌تی فراهم می‌کند.
معایب وثیقه‌گذاری از طریق ان‌اف‌تی
توکنهای بی‌همتای اجاره‌ای یک الگوی بیزینسی جدید است که امکان سو استفاده در آن زیاد است. به عنوان مثال می‌توان به ایردراپ Ape Coin برای هولدرهای BAYC اشاره کرد که در آن یک کاربر ناشناس با دریافت یک وام فلش‌لون (Flash Loan) توانست ۵ ان‌اف‌تی BAYC را قبل از تاریخ ایردراپ اجاره کند و به این ترتیب کیف پول این کاربر مجاز به دریافت ایردراپ شد. در نهایت این کاربر ناشناس توانست ۸۰۰,۰۰۰ دلار از این طریق درآمد کسب کند.
چند نمونه از پلتفرم‌های وثیقه‌گذاری ان‌اف‌تی
اغلب پلتفرم‌های اجاره ان‌اف‌تی، سرویس‌های مشابهی را ارائه می‌دهند. این پلتفرم‌ها دارای منوی جستجوی NFT و کلسیون‌های مختلف هستند که با اتصال به کیف پول کاربر، امکان وثیقه‌گذاری آنها وجود خواهد داشت. بزرگ‌ترین پلتفرم‌های وثیقه‌گذاری برای ان‌اف‌تی‌های اجاره‌ای IQ Protocol و Vera هستند.
همچنین بزرگ‌ترین پلتفرم رایگان برای وثیقه‌گذاری در ان‌اف‌تی‌های اجاره‌ای reNFT نام دارد. شایان ذکر است پلتفرم‌های IQ Protocol و reNFT هنوز به طور کامل قابل بهره‌برداری نیستند. پلتفرم Vera قابل استفاده است؛ اما در حال حاضر تنها ۲۵ توکن بی‌همتا در آن لیست شده است.
مشتقات ان‌اف‌تی چیست؟
مبادلات مشتقات در بازار NFTها یکی از جدیدترین قابلیت‌ها در دنیای NFTFi است. مشتقات ان‌اف‌تی مانند مشتقات در سایر دارایی‌ها است. این نوع از دارایی امکان گمانه‌زنی در مورد قیمت آتی کلکسیون‌های ان‌اف‌تی را فراهم می‌کند. در ادامه با نقاط ضعف و قوت NFTFi در بخش مشتقات ان‌اف‌تی به صورت دقیق آشنا می‌شویم.
نقاط قوت مشتقات ان اف‌تی در NFTFi
مشتقات ان‌اف‌تی نقش مهمی را در فراهم کردن نقدینگی ایفا می‌کنند. این دارایی‌ها همچنین، امکان دسترسی به ان‌اف‌تی‌های ارزشمند و معامللات لوریج را در بازار توکنهای بی‌همتا فراهم می‌کند. کاربران می‌توانند برای معامله دارایی‌های NFT مانند سایر دارایی‌ها پوزیشن لانگ یا شورت باز کنند.
بازار مشتقات TradFi با ارزش در حدود ۱۰۰ تریلیون دلار، بسیار بزرگتر از بازارهای اسپات است. با توجه به ارزش ۱۱ بیلیون دلاری بازار اسپات ان‌اف‌تی، امکان رشد بازار مشتقات ان‌اف‌تی نیز بسیار زیاد است.
نقاط ضعف مشتقات ان اف‌تی در NFTFi
معاملات مشتقات NFT بسیار پر ریسک است و می‌تواند باعث ضرر هنگفت دارایی‌های کاربران شود. علاوه‌بر این، معاملات مشتقات ان‌اف‌تی نوپا و نابالغ است. بنابراین کلکسیون‌های اندکی برای معامله در این بازار وجود دارد.
پلتفرم‌های فعال در بخش مشتقات ان‌اف‌تی
شناخته‌شده‌ترین پلتفرم معامله در بازار مشتقات ان‌اف‌تی NFTures است. این پلتفرم در حال حاضر تنها میزبان CryptoPunk برای معامله است که ارزش فعلی آن برابر با ۷۷ اتریوم است.
یک کمپانی معروف دیگر که در این زمینه فعالیت می‌کند، Fuku نام دارد. Fuku اولین پلتفرم ارائه‌دهنده سرویس معاملات آپشن در بازار ان‌اف‌تی به حساب می‌آید. هر فردی می‌تواند شرایط خود را برای معاملات آپشن یک دارایی NFT از طریق این پلتفرم ثبت کند. ثبت سفارشات آفچین در این پلتفرم کاملا بدون هزینه است و هزینه معامله (گس‌فی) تنها زمانی وجود دارد، که طرفین معامله به توافق برسند. این ویژگی پلتفرم Fuku را از سایر پلتفرم‌های رقیب جدا کرده و آن را تبدیل به یکی از بازیگران بزرگ وب ۳ کرده است.
وام‌دهی و دریافت وام از طریق توکنهای بی‌همتا
در دنیای NFTFi می‌توان به ۳ طریق مختلف اقدام به دریافت وام نمود:
[/tie_list]
- لندینگ ان‌اف‌تی P2P
- لندینگ ان‌اف‌تی CDP
- استخرهای لندینگ
[tie_list type=”lightbulb”]
در ادامه به بررسی هر کدام از روش‌های دریافت وام در بازار توکنهای بی‌همتا می‌پردازیم.
لندینگ ان‌اف‌تی P2P
وام‌دهی در بازار توکنهای بی‌همتا با استقبال زیادی مواجه شده و همچنان در حال گسترش است. روند انجام امور در ان‌اف‌تی لندینگ مانند دیفای لندینگ، با استفاده از قراردادهای هوشمند تسهیل شده است. قراردادهای هوشمند شامل دارایی‌ها، نقدینگی و شرایط دریافت وام می‌شوند. سرویس‌های لندینگ ان‌اف‌تی P2P، بین وام‌دهنده و وام‌گیرنده به صورت مستقیم ارتباط برقرار می‌کنند. در این روش نیازی به کسب اعتماد وجود ندارد و از توکنهای بی‌همتا به عنوان وثیقه استفاده می‌شود.
لندینگ ان‌اف‌تی CDP
دریافت وام از طریق وثیقه‌گذاری در ان‌اف‌تی‌ها، با قفل کردن دارایی در یک قرارداد هوشمند و ایجاد یک استیبل‌کوین ممکن می‌شود. در این نمونه، وثیقه مورد استفاده یک توکن NFT خواهد بود و CDP از طریق یافتن کف قیمت یک کلکسیون ان‌اف‌تی، به وجود می‌آید. این شناسه برای مشخص کردن اندازه وام مورد استفاده قرار می‌گیرد.
استخرهای لندینگ
عملکرد استخرهای لندینگ (وام‌دهی) NFT شبیه به استخرهای لندینگ در دیفای است. استخرهای لندینگ از رویکرد وثیقه‌گذاری بیشتر از ارزش توکنهای بی‌همتا برخوردار هستند. وام‌گیرندگان از دارایی‌های ان‌اف‌تی خود به عنوان وثیقه استفاده کرده و برای انجام این کار کارمزد پرداخت می‌کنند. این هزینه بین وام‌دهنده‌ها توزیع می‌شود تا به این ترتیب برای ایجاد نقدینگی به قدر کافی انگیزه داشته باشند. نقاط ضعف و قوت NFTFi در بخش لندینگ عبارتند از:
مزایای لندینگ ان‌اف‌تی
لندینگ ان‌اف‌تی، نقدینگی بیشتری را پشتیبانی می‌کند. رویکردهای جدید، به وام‌دهندگان اجازه می‌دهد با لورج کلکسیون‌های ان‌اف‌تی خود، از محل هزینه پرداخت وام توسط وام‌گیرنده کسب درآمد کنند. وام‌گیرندگان نیز می‌توانند بدون فروش ان‌اف‌تی خود، از شرایط به وجود آمده برای دریافت وام و کسب نقدینگی بهره‌مند شوند.
معایب لندینگ ان‌اف‌تی
مشکل اصلی در لندینگ ان‌اف‌تی، یافتن راهکار مناسب برای قیمت‌گذاری بر روی دارایی‌های NFT است. پلتفرم‌های مختلف از رویکردهای متفاوتی برای تعیین ارزش دارایی استفاده می‌کنند. برخی از آنها با یافتن کف قیمت دارایی و برخی دیگر از اوراکل برای قیمت‌گذاری دارایی‌های ان‌اف‌تی استفاده می‌کنند. یافتن کف قیمت، می‌تواند به ارزش‌گذاری بسیار پایین‌تر از قیمت واقعی یک دارایی بی‌انجامد؛ به همین دلیل این روش از ارزش زیادی برخوردار نیست. برای رفع این مشکل اغلب پلتفرم‌ها از وثیقه وام‌گیرنده برای ایجاد ثبات و تضمین قیمت استفاده می‌کنند.
معرفی چند پلتفرم بزرگ و شناخته شده در لندینگ ان‌اف‌تی
یکی از شناخته‌شده‌ترین پلتفرم‌های لندینگ ان‌اف‌تی سایت NFTfi.com است. این سرویس دسترسی به نقدینگی را برای دارندگان ان‌اف‌تی ممکن می‌سازد. آنها می‌توانند از این نقدینگی برای دریافت وام از طریق wETH و DAI استفاده کنند. این سرویس یک پلتفرم بی‌واسطه است که بین هولدرها و فراهم‌کنندگان نقدینگی ارتباط برقرار می‌کند. پلتفرم NFTfi.com با ارایه ۱۵۰ کلکسیون ان‌اف‌تی، طیف وسیعی از مشتریان را در اختیار گرفته است.
یکی دیگر از پلتفرم‌های لندینگ ان‌اف‌تی، Arcade است که پیش از این Pawn.fi نام داشت. کاربران Arcade می‌توانند با وثیقه‌گذاری چندین ان‌اف‌تی رپد شده به صورت همزمان، وام دریافت کنند. این یعنی هر کاربر می‌تواند مبلغ زیادی را به عنوان وام دریافت کند. وام‌های این پلتفرم را می‌توان در هر زمان و به صورت کامل در یک مرحله پرداخت کرد که این موضوع انعطاف بیشتری را برای کاربران به وجود می‌آورد.
پلتفرم UnUniFi یک CDP است. این سرویس مدعی است که برای انعطاف بیشتر، بهترین نرخ وام (LTV) را به کاربران NFTFi ارایه می‌کند. این پلتفرم دارای یک بازار داخلی‌ست که کف قیمت یک دارایی ان‌اف‌تی را شناسایی و تعیین می‌کند. این دیتا، برای مشخص کردن میزان وام مورد استفاده قرار می‌گیرد.
جمع‌بندی
NFTFi یکی از هیجان‌انگیزترین ابداعات در حوزه کریپتو به شمار می‌رود که قابلیت‌های آن در وب ۳ به صورت گسترده مورد استفاده قرار می‌گیرد. این فناوری مشکل نقدینگی را در دارایی‌های ان‌اف‌تی حل کرده است. راهکارهای متنوعی در NFTFi مطرح شد که در این مقاله به صورت مفصل مورد بررسی قرار گرفت. همچنین مفهوم NFTFi
