بازار ارزهای دیجیتال خاطره خوبی از سال ۲۰۲۲ به یاد نخواهد آورد. گواه این صحبت هک‌ها، فروپاشی اکوسیستم‌ها و تعطیلی شرکت‌های بزرگ است؛ اما در این میان پروژه‌هایی بودند که هرچند از این اتفاق‌ها متاثر شدند، ولی مسیر خود را ادامه دادند. یکی از این پروژه‌ها کازمس (Cosmos) است. در این مقاله نگاهی مختصر اما مفید به اتفاق‌های مهمی که برای شبکه کازمس در سال ۲۰۲۲ رخ داد می‌اندازیم و به وضعیت آن در سال ۲۰۲۳ نیم‌نگاهی خواهیم کرد. با میهن بلاکچین همراه باشید.
کازمس شبکه‌ای برای شبکه‌ها
ابتدا درباره بلاکچین کازموس توضیح مختصری می‌دهیم، اما اگر اطلاع زیادی از این شبکه و نحوه کارکرد آن ندارید، پیشنهاد می‌کنم، مقاله معرفی آن را مطالعه کنید. کازماس یک شبکه غیرمتمرکز از بلاکچین‌های مستقل است که از طریق یک هاب مرکزی به نام Cosmos Hub با یکدیگر تعامل دارند. این شبکه با استفاده از الگوریتم اجماع اثبات سهام و معماری ماژولار، امکان پیاده‌سازی بلاکچین‌های مقیاس‌پذیرتر و سفارشی‌سازی‌شده‌تری را برای کاربردهای مختلف فراهم می‌کند. توکن بومی شبکه کازمس اتم (ATOM) است که در تراکنش‌ها، مکانیسم حاکمیتی و پاداش به اعتبارسنج‌ها استفاده می‌شود.
نگاهی به تاریخچه قیمتی کازمس در سال ۲۰۲۲
ارز دیجیتال اتم (ATOM) رمزارز بومی شبکه کازمس است. این رمزارز سال ۲۰۲۲ را با قیمت حدود ۳۶ دلار آغاز کرد و با ۹.۳ دلار به پایان رساند. بیشترین قیمت ATOM در سال ۲۰۲۲ حدود ۴۳ دلار و کمترین قیمت ۶ دلار بود. این رمزارز با ارزش بازار ۸ میلیارد و ۱۸۲ میلیون دلاری در ابتدای سال در جایگاه ۲۶ بازار قرار داشت و علیرغم این‌که به یک‌چهارم از ارزش بازار خود از ابتدای سال رسید، با ۲ میلیارد و ۶۷۷ میلوین دلار مارکت‌کپ، سال ۲۰۲۲ را در جایگاه ۲۳ تمام کرد.
رویدادها و اخبار مهم کازمس در سال ۲۰۲۲
همایش Cosmosverse که ایونت سالانه اکوسیستم کازماس است، در سپتامبر ۲۰۲۲ شاهد اطلاعیه‌های بسیار مهمی بود. از جمله این اطلاعیه‌ها می‌توان به رونمایی از نسخه دوم اتم (ATOM 2)، نقش مش نتورک (Mesh Network) در تامین امنیت، اضافه شدن دانش صفر به شبکه جونو (Juno) و به‌روزسانی نقشه راه حاکمیت در پلتفرم نیوترون (Neutron) پلتفرمی برای پیاده‌سازی قرارداد هوشمند در شبکه کازمس اشاره کرد.
مش نتورک که به آن مدل امنیتی مش نیز می‌گویند، قرار است جایگزین مدل Interchain Security شود. در این مدل هرکدام از زنجیره‌ها هم امنیت دیگر زنجیره‌ها را تامین می‌کند و هم خودش از امنیتی که دیگر زنجیره‌ها ایجاد کرده‌اند، استفاده می‌کند.
یکی از اتفاق‌های حائز اهمیت برای اکوسیستم کازمس در سال ۲۰۲۲، راه‌اندازی پلتفرم‌های لیکویید استیکینگ بومی (Native Liquid Staking) در آن بود. استراید (Stride) از اولین پروتکل‌های لیکویید استیکینگ روی Cosmos است که به کاربران اجازه لیکویید استیکینگ اتم، جونو، استارز و OSMO را میدهد.
تحولات اتم۲
یکی از مهم‌ترین تحولاتی که همه فعالان اکوسیستم کازمس منتظر آن بودند، توسعه اتم بود. یکی از دلایلی که قرار است اتم ۲ معرفی شود، افزایش و گسترش قابل هماهنگی بین ناحیه‌ها (Zones) در اکوسیستم کازمس است. طرح توسعه اتم که با پروپوزال شماره ۸۲ مطرح شد، به‌خاطر کافی نبودن اطلاعات اقتصادی و روشن نبودن ساختار حاکمیتی رد شد. این پروپوزال از ۳۱ اکتبر تا ۱۴ نوامبر ۲۰۲۲ (۹ تا ۲۳ آبان ۱۴۰۱) به رای گذاشته شد و همان‌طور که در تصویر زیر می‌بینید تنها ۴۷ درصد واجدین شرایط موافق آن بودند.
توسعه‌دهندگان در آن زمان اعلام کردند که پروپوزال جدید در ماه‌های آتی برای رفع نواقص اعلام خواهد شد. موارد مربوط به امنیت بین بلاکچین قرار است در ماه‌های ابتدایی ۲۰۲۳ اعلام شود. زنجیره‌هایی که در آن زمان برای پیاده‌سازی امنیت Interchain فعال می‌شوند، زنجیره USDC بومی، کوئیک سیلور (لیکویید استیکینگ)، نوتریئون و چند زنجیره دیگر است.
اتصال کازمس به بلاکچین‌های دیگر
یکی از اتفاق‌های مهمی که در سال گذشته برای کازمس رخ داد، فعالیت‌های توسعه‌دهندگان برای برقرای ارتباط میان بلاکچین‌های مبتنی‌بر IBC با بلاکچین‌های غیر IBC بود. پیشنهادهای مختلفی در سال ۲۰۲۲ مطرح شد؛ به‌طور مثال ایده امور مالی ترکیب‌پذیر (Composable Finance) یکی از آن‌ها بود که با طراحی و ایجاد زیرساخت‌های لازم به‌دنبال ارتباط میان کازمس و پولکادات بود.
علاوه‌بر این می‌توان به فعالیت موسسه الکترون لبز (Electron Labs) برای ایجاد زیرساخت لازم با استفاده از zkSnarks در راستای برقراری ارتباط با ماشین مجازی اتریوم (با محوریت اتریوم و نیر)، تحقیقات پلیمر لبز (Polymer Labs) برای ساخت یک زنجیره مصرف‌کننده (Consumer Chain) که با استفاده از zk-IBC میان زنجیره‌های مبتنی‌بر IBC و زنجیره‌های غیر IBC ارتباط برقرار کند و پروتکل بابیلون (Babylo) با هدف پیاده‌سازی امنیت بیت کوین در زنجیره‌های کازمس از طریق فرایند چک پوینت اشاره کرد.
مهم‌ترین پلتفرم‌ها و شبکه‌ها‌یی که به کازماس منتقل شدند
بعد از اتفاقی که برای شبکه ترا رخ داد، سرویس‌ها و پلتفرم‌های متعددی تصمیم به انتقال روی بلاکچین‌های دیگر گرفتند. یکی از مقاصد این پروژه‌ها، شبکه کازموس بود. از جمله مهم‌ترین نقل‌وانتقالات، مستقر شدن پلتفرم dydx روی بلاکچین کازموس بود. پلتفرم dydx به خاطر سرویسهایی که به کاربران ارائه میدهد، از محبوبیت بالایی برخوردار است.
نه تنها سرویس‌های مالی تصمیم گرفته‌اند پس از ترا به کازمس مهاجرت کنند، بلکه موسسات و شرکت‌های تحقیقاتی نیز Cosmos را به‌عنوان مقصد خود بیان می‌کنند. یکی از این شرکت‌ها دلفی دیجیتال است. دلفی دیجیتال اعلام کرد پس از اتفاقی که برای ترا رخ داد، با بررسی‌های متعدد شبکه کازموس را نسبت به سایر بلاکچین‌ها برای فعالیت خود مناسب‌تر دیده است و فعالیتش را روی این شبکه متمرکز خواهد کرد. متن این خبر را میتوانید از این لینک مشاهده کنید.
گمانه‌زنی‌هایی مبنی‌بر این وجود دارد که پروتکل سینتروپی (Syntropy) تصمیم گرفته است، برای تشکیل یک اینترنت غیرمتمرکز از شبکه پولکادات به Cosmos منتقل شود. سینتروپی دلیل این تصمیم خود را چارچوب‌های ارائه‌شده توسط کازموس عنوان کرده است و آن‌ها رابرای توسعه وب ۳ خود بهتر می‌داند. پروژه سینتروپی به‌دنبال راه‌حلی برای برقراری امنیت، حریم خصوصی و حاکمیت در فضای اینترنت است.
بررسی شاخص‌های مهم در اکوسیستم Cosmos
در این بخش ما برای ارزیابی کازمس هاب پارامترهای مختلفی را مانند ارزش بازار و کاربران فعال ماهانه، وضعیت باندینگ (فرایند قفل‌شدن توکن‌های استیک شده برای به‌دست آوردن حق رای)، تعداد بلاک‌ها و تاخیر بلاک‌ها بررسی می‌کنیم.
با توجه به دو رویداد مهم فروپاشی ترا و ورشکستگی FTX، ارزش تجمیعی (Aggregated Valuation) شبکه کازمس عملکرد خوبی داشته و مثبت بوده است. تعداد کاربران فعال ماهانه این شبکه نیز در سه‌ماهه گذشته افزایش یافته است. این افزایش می‌توانند به‌خاطر جذب کاربر توسط اکوسیستم‌های دیگر و نگاهی که به‌عنوان بلاکچین مختص اپلیکیشن به‌آن‌ها می‌شود، باشد.
مولفه بعدی ضریب بانیدگ یا Bonding Ratio در شبکه کازمس است. این ضریب یا نسبت در طول سال گذشته تقریبا ثابت و یکسان و حوالی ۶۰ درصد بوده است، اما در دو بازه زمانی این نسبت افزایش نسبی داشت؛ یکی پس از سقوط LUNA و دیگری در سه‌ماهه آخر ۲۰۲۲. گروهی دلیل افزایش باندینگ کازماس را در زمستان ۲۰۲۲ ورشکستگی FTX می‌دانند، اما گروهی با عینک خوش‌بینانه به این موضوع نگاه می‌کنند و علت را در به‌وجود آمدن پلتفرم‌های لیکویید استیکینگ مانند Stride و pSTAKE می‌بینند.
از نظر ساخت بلاک نیز کازمس عملکرد خوبی از خود نشان داده است. با توجه به آمارها مشاهده می‌کنیم هرچند تعداد بلاک‌ها افزایش داشته، اما تاخیر بلاک در کازمس هاب ماه به ماه کاهش یافته است.
نگاهی عمیق‌تر به عملکرد کازموس
در سال گذشته تعداد زون (Zone) یا مناطق فعال کازمس از ۴۴ نقطه فعال در سه‌ماهه اول سال ۲۰۲۲ به ۵۳ منطقه در پایان سال افزایش یافت. افزایش زنجیره‌های جدید در بازه زمانی تابستان تا زمستان ۲۰۲۲ در مقایسه با پاییز و زمستان سال ۲۰۲۱ و بهار ۲۰۲۲، رشد آرامی داشته‌اند.
ارزش نقل‌وانتقالات میان‌زنجیره‌ای که با استفاده از IBC انجام شده است، حدود ۳۰ میلیارد دلار بود. این مقدار در سه‌ماهه سوم و چهارم افت چشم‌گیری داشت که برخی از تحلیل‌گران علت آن را رکود اقتصادی و بی‌اعتمادی به‌فضای غیرمتمرکز (به‌دلیل سقوط ترا) می‌دانند. البته به‌صورت ماهانه، در ماه نوامبر شاهد افزایش چشم‌گیر ارزش انتقالات هستیم که به احتمال زیاد کاربران به‌خاطر ورشکستگی FTX به روش‌های غیرمتمرکز روی آوردند.
اگر بخواهیم وضعیت اکوسیستم کازمس را در مقابل وضعیت کل بازار مقایسه کنیم، می‌توانیم سهم آن را ۰.۷ تا ۱ درصد از کل بازار درنظر بگیریم. در یک نگاه عمیق‌تر، در بازه زمانی تابستان و پاییز ۲۰۲۲ ارزش بازار کازمس هاب سهم زیادی از ارزش کل این اکوسیستم را به خود اختصاص داده است. این آمار می‌تواند یک حقیقتی را به ما بیان کند. هرچند کازمس رشد قابل‌توجهی از نظر سهولت ساخت بلاکچن‌های ویژه‌ی برنامه داشت، اما شاهد پذیرش آن‌ها نبودیم و بیشتر بار مسئولیت بر گردن کازمس هاب است.
در اکانت رددیت کازمس آمده است، طبق گزارش Cryptometheus این اکوسیستم سال ۲۰۲۲ را از نظر توسعه و فعالیت توسعه‌دهندگان در رتبه ۳۰ به پایان رسانده است. توسعه‌دهندگان کازمس حدود شش هزار کامیت (ادیت یا تغییر در کدها) در ۸۹ بخش در سال ۲۰۲۲ انجام دادند.
البته منبع اطلاعاتی و معیار سنجش دیگری خبر از وضعیت مناسب کازمس در زمینه دولوپ و و فعالیت‌های توسعه‌ای میدهد. طبق آمار سایت سنتیمنت پس از کاردانو و پولکادات جایگاه سوم از نظر فعالیت دولوپرها به کازمس تعلق دارد (اگر علاقه‌مند به بررسی وضعیت کاردانو در سال گذشته هستید، میتوانید مقاله رضا پورمظفری را درباره عملکرد کاردانو در سال گذشته مطالعه کنید).
چشم‌انداز کازمس در سال ۲۰۲۳
فعالان و کامیونیتی کازمس، سال ۲۰۲۳ را نقطه عطفی برای این اکوسیستم می‌دانند. آن‌ها معتقدند با رسیدن به ۱۰۰ Zone فعال در سال جاری، کازمس پیشرفت قابل ملاحظه‌ای در زمینه ارتباط بین بلاکچینی خواهد داشت.
ارتباط میان‌زنجیره‌ای بسیار مهم است و پروتکل‌ها باید بتوانند به‌راحتی هرچه‌تمام‌تر ورای انتقال دارایی که عمدتا از طریق بریج‌ها انجام می‌شود، با یکدیگر در ارتباط باشند. کیت توسعه نرم‌افزاری کازموس (Cosmos SDK) و به‌کارگیری معماری IBC (ارتباط بین بلاکچینی) این امکان را فراهم می‌کند که پروژه‌ها و شبکه‌های متعددی به آسانی به این اکوسیستم اضافه شوند و با شبکه‌های دیگر ارتباط برقرار کنند.
همان‌طور که ساناز وفی در مقاله خود (پیش‌بینی وضعیت بازار در سال ۲۰۲۳) به آن اشاره کرد، سه مولفه کامیونیتی قوی، آپدیت‌های خوب در زیرساخت و نسخه ۲ و قدمت‌دار و با‌تجربه شدن پروژه در سیکل بعدی بازار از جمله مواردی است که درمورد کازمس باید به آن‌ها توجه کرد.
ایجاد پلتفرم‌های استیکینگ و افزایش آن‌ها می‌تواند به ارزش قفل‌شده درون این شبکه کمک می‌کند. علاوه‌بر این راه‌اندازی استیبل کوین‌های بومی در کازموس نیز می‌تواند روی ارزش شبکه اثرگذار باشد. یکی از اخباری که می‌تواند برای Cosmos بسیار مهم باشد، صدور استیبل کوین شرکت سیرکل یعنی USDC بدون بریج و رپد شدن روی این بلاکچین است. سیرکل اعلام کرد، قرار است با استفاده از «زنجیره صدور دارایی عمومی» تضمین‌شده توسط ولیدیتورهای کازمس، سال ۲۰۲۳ استیبل کوین خود را به روی این شبکه پیاده‌سازی کند.
صحبت از ولیدتور و اعتبارسنج شد، بد نیست قسمتی از رودمپ کازمس را یادآوری کنیم. در نقشه راه Cosmos یک به‌روزرسانی به نام گاما وجود دارد که قرار است در سه‌ماهه اول ۲۰۲۳ اجرا شود. با توجه به این به‌روزرسانی شبکه‌های فعال در اکوسیستم کازمس می‌توانند ولیدیتورهای خود را با مجموعه ولیدتورهای شبکه بزرگ‌تر (کازموس هاب) ترکیب کنند و از ظرفیت به‌وجود آمده بهره‌مند شوند.
در آخر نیز باید منتظر رونمایی و بهینه‌سازی اتم ۲ بمانیم، زیرا به احتمال زیاد فعالیت پروتکل‌های فعلی اکوسیستم کازمس با عرضه ATOM2 روند دیگری به خود خواهند گرفت.
سوالات متداول (FAQ)
- آیا ارز دیجیتال اتم برای سرمایهگذاری در سال ۲۰۲۳ مناسب است؟
بررسی عملکرد کازمس در سال ۲۰۲۲ نشاندهنده وضعیت مناسب این اکوسیستم دارد و برنامههای آن برای سال ۲۰۲۳ خبر از پیشروی کازمس در بازار میدهد، اما با این حال در بازار پرتلاطم کریپتوکارنسی نمیتوان به قطعیت گفت که آیا ارزی برای سرمایهگذاری مناسب است یا خیر. - عملکرد کازمس در سال ۲۰۲۲ چگونه بود؟
کازمس توانست با توجه به اتفاقاتی که برای ترا رخ داد، توجههای زیادی را به خود جلب کند و میزبان سرویسهایی آن شبکه شد. همچنین تعدادی از مولفههای این اکوسیستم یا سال گذشته را با ثبات سپری کردند یا شاهد بهبود بودند. بررسی کازمس در سال ۲۰۲۲ را میتوانید در این مقاله بخوانید.
جمع‌بندی
با هم اکوسیستم کازمس را در سال ۲۰۲۲ بررسی کردیم و برخی از مواردی را که در آینده این شبکه اثرگذار خواهد بود، مرور کردیم. بسیاری از فعالان امیدوارند که سال ۲۰۲۳ سالی متفاوت نسبت به ۲۰۲۲ باشد و چشم امیدشان به پروژه‌هایی مانند کازمس است. اکوسیستم Cosmos به‌خاطر معماری و رویکردی که دارد، می‌تواند به‌عنوان یکی از شبکه‌های مهم و تعیین‌کننده در کل اکوسیستم کریپتو در نظر گرفته شود. به‌طور قطع نمیتوان گفت چه اتفاقی برای این شبکه خواهد افتاد، ولی نسب به آینده آن امیدواریم. اگر می‌خواهید از آینده و اخبار اکوسیستم کازمس در سال ۲۰۲۳ اطلاع داشته باشید، فقط به این مقاله بسنده نکنید و اخبار لحظه‌ای ارز دیجیتال و اکوسیستم کریپتو را از میهن بلاکچین دنبال کنید.
