نقد و بررسی فرندتک؛ آینده مبهم و تاریک پروژه Friend.tech

دهم آگوست سال ۲۰۲۳ یک شبکه اجتماعی جدید به دنیای کریپتو معرفی شد که به دلیل مدل جدید درآمدزایی، به سرعت جای خود را بین اعضای کامیونیتی باز کرد. شمار کاربران Friend.tech یک روز پس از راه‌اندازی به بیش از ۵۰۰۰ کاربر رسید و تا آن زمان حدود ۳۰۰۰ هزار اتر در این پلتفرم معامله شد. از آن‌جایی که شبکه‌های اجتماعی غیرمتمرکز همیشه چالش‌های بسیاری برای پذیرش در میان عامه دارند، عمر بلندمدت این شبکه‌ها یک مسئله مهم است. آمارها خبر از کاهش ۹۵ درصدی کاربران فعال در فرندتک می‌دهند و زنگ خطر را برای سرمایه‌گذاران به صدا درآورده‌اند. آینده این پروژه به دلیل سوابق بحث‌برانگیز توسعه‌دهندگان، کاهش رشد سرمایه‌گذاران و عدم ارائه چشم‌اندازی امیدوارکننده مبهم و حتی تاریک به نظر می‌رسد. در این مطلب به معرفی فرندتک، مدل درآمدزایی آن و بررسی آینده این شبکه اجتماعی می‌پردازیم. با میهن بلاکچین همراه باشید.

نکات کلیدی مطلب: 👈 فرندتک یک شبکه اجتماعی روی شبکه لایه دوم بیس است که امکان ساخت حساب کاربری را فراهم می‌کند. 👈 هر پروفایل در فرندتک توکنیزه می‌شود و کاربران با معامله توکن‌های آن پروفایل درآمدزایی می‌کنند.  👈 مدل اقتصادی Friend.tech بحث‌هایی مانند توکنیزه کردن شهرت و اقتصاد توجه را باب کرده است.  👈 وجود صفحه‌ای به اسم ایردراپ در برنامه فرندتک به حدس و گمان‌ها درباره ایردراپ توکن‌ آن قوت بخشیده است. 👈 فعالیت و حجم معاملات در فرندتک در چند روز گذشته کاهش چشمگیری داشته است.

فرندتک چیست؟

فرندتک (Friend.tech) یک شبکه اجتماعی است که از زنجیره لایه دوم بیس (Base) برای ساختار اقتصادی خود بهره‌ می‌برد. فرند تک یک نوع پلتفرم سوشال‌فای (SocialFi) محسوب می‌شود که ایده اولیه آن کسب درآمد از تعاملات آنلاین و کالایی کردن دسترسی اجتماعی است. کاربران (که عمدتا حساب‌های کاربری پرطرفدار و اینفلوئنسرها هستند) می‌توانند در فرندتک یک حساب کاربری ایجاد کنند و سهام (Shares) این حساب را (الان به آن کلید یا Key گفته می‌شود) به طرفداران خود بفروشند. در این صورت دنبال‌کنندگان، سهامدار حساب آن فرد خواهند بود و امتیاز چت مستقیم با آن شخص را به‌دست می‌آورند که البته طرف مقابل هیچ الزامی برای پاسخگویی و چت با آن‌ها ندارد. رشد ارزش سهام با تعداد خریداران رابطه مستقیم دارد؛ هر چه کاربران بیشتری آن سهام را بخرند، تعداد سهم‌ها بیشتر می‌شود و قیمت پایه هر سهم هم افزایش می‌یابد. 

در حال حاضر فرندتک تنها از طریق مرورگر موبایل قابل دسترسی است. همچنین محدودیت دسترسی دارد و فقط از طریق کد دعوت می‌توانید از آن استفاده کنید. بعد از گرفتن کد دعوت باید مراحل ورود و ثبت‌ نام را به صورت زیر طی کنید:

• ثبت نام با ایمیل یا شماره موبایل
• اتصال پروفایل توییتر به اپلیکیشن (این بخش غیرقابل اجتناب است؛ چون نمایه فرندتک شما همان نمایه توییتر است.)
• یک کیف پول برای شما ساخته می‌شود که باید مقداری اتر به آن منتقل کنید (حداقل باید ۰.۰۱ اتر در کیف پول خود داشته باشید). 
• سپس می‌توانید سهام سایرین را در اپلیکیشن خرید و فروش کنید. 

بررسی مدل درآمدزایی فرندتک

پس از ساخت حساب کاربری توسط کاربر، کلیدها (سهام) در حساب او نمایش داده می‌شوند و سایر کاربران می‌توانند برای دسترسی به ایجادکننده حساب، آنها را خریداری کنند. هر حساب کاربری در Friend.tech دارای کلیدهایی است. با این حال، ارزش کلیدهای حساب به نفوذ مالک و میزان جذب مخاطب از طرف او بستگی دارد. هر کاربر فرندتک را یک توکن اجتماعی تصور کنید؛ می‌توانید آن توکن اجتماعی را بخرید، آن را به قیمت بالاتری بفروشید یا آن را هولد کنید. قیمت با توجه به محبوبیت آن شخص بالا و پایین می‌شود. 

قیمت کلیدها در فرندتک از منحنی پیوند یا اتصال (Bonding Curve) پیروی می‌کند که اغلب منجر به افزایش نمایی قیمت می‌شود؛ هر چه سهام بیشتری خریداری شود، احتمال افزایش قیمت‌ها بیشتر می‌شود. رابطه قیمت خرید و فروش به این صورت است که با خرید سهام بیشتر، تعداد سهام موجود برای یک گروه (یک پروفایل) نیز افزایش می‌یابد. 

قیمت خرید از رابطه زیر پیروی می کند:

n² / 16000 = قیمت خرید به اتر

(n کل عرضه است و ۱۶,۰۰۰ ثابتی است که در مدل اقتصادی فرندتک انتخاب شده است. )

قیمت فروش از رابطه زیر پیروی می‌کند:

16000 / ²(n-1) = قیمت فروش به اتر

بر اساس معادلات، تفاوت بین قیمت خرید و فروش سهام باید در طول زمان افزایش یابد. با این حال، نرخ اسپرد (تفاضل میان بالاترین قیمت در بخش سفارش‌های خرید و پایین‌ترین قیمت در بخش سفارش‌های فروش) که برابر با (قیمت خرید – فروش / قیمت فروش) ضربدر ۱۰۰ است، باید کاهش یابد. بنابراین وقتی قیمت در Friend.tech رشد کند، نرخ اسپرد کاهش می‌یابد و تنها افرادی که سهام‌های ارزشمندتری دارند، موقعیت بهتری برای کسب سود خواهند داشت. پولی که شما برای خرید سهام می‌پردازید به منظور هزینه‌های پلتفرم و درآمد سازنده حساب (کاربر یا اینفلوئنسر) صرف می‌شود. از هر معامله ۱۰ درصد کارمزد کسر می‌شود که نیمی از آن به جیب طرف مقابل و نیمی دیگر به صندوق Friend.tech می‌رود.

ایردراپ فرندتک 

وجود صفحه‌ای به اسم ایردراپ در برنامه فرندتک به حدس و گمان‌ها درباره ایردراپ توکن‌ آن قوت بخشیده است. در این صفحه نوشته شده که امتیازات هر جمعه ایردراپ می‌شوند و در آینده در فرندتک کاربرد خواهند داشت. همین جملات قطعا نظر شکارچیان ایردراپ را جلب کرده است. 

یکی از دلایلی که به احتمال ایردراپ توکن آن قوت بخشیده است، سرمایه‌گذاری ۵۰ میلیون دلاری شرکت پارادایم است. مورد بعدی که در ۱۵ آگوست ۲۰۲۳ اعلام شد، این است که فرندتک جمعه هر هفته «امتیازهای پاداش» را به کاربران نسخه بتا عرضه می‌کند که قرار است در مجموع ۱۰۰ میلیون امتیاز را در طول شش ماه توزیع کند.

ظاهرا برای اینکه مشمول ایردراپ شوید باید در فرندتک فعالیت داشته باشید:

• حساب کاربری بسازید.
• سهام خود و دیگران را خرید و فروش کنید. 
• از قابلیت‌ها و امکانات موجود در پلتفرم (مثل چت کردن با دیگران) استفاده کنید.
• کدهای دعوت خود را به دیگران ارسال کنید.

آشنایی با تیم پشت پرده فرندتک 

تیم سازنده فرندتک دو کاربر توییتری هستند که با نام‌های مستعار 0xRacer و Shrimp شناخته می‌شوند. این دو نفر با بازار کریپتو و شبکه‌های اجتماعی بیگانه نیستند. Racer قبل از Friend.tech شبکه‌های اجتماعی کریپتویی دیگری به نام TweetDAO و Stealcam را راه‌اندازی کرد و Shrimp در توسعه دومی با او همکاری داشت. فرندتک و این دو برنامه شباهت‌های بسیاری در طراحی دارند که در ادامه بررسی می‌کنیم. 

توییت دائو در آوریل ۲۰۲۲۲ راه‌اندازی شد و مکانیسم ساده‌ای داشت؛ شما از این دائو یک NFT به نام Egg می‌خریدید و امکان اینکه بتوانید روزی یک توییت بدون محدودیت کاراکتر از اکانت دائو بزنید، برای شما فراهم می‌شد. هر چقدر NFTهای بیشتری فروخته می‌شد، کف قیمت (Floor price) ان اف تی‌ها افزایش می‌یافت. در حال حاضر حساب کاربری توییت دائو غیرفعال شده است و اطلاعات چندانی هم روی وبسایت آن در دسترس نیست.  

استیل‌کم (Stealcam) یک اپلیکیشن اجتماعی در بستر آربیتروم است که تصاویر شما را به NFT تبدیل می‌کند. این تصاویر در وهله اول و به صورت رایگان قابل مشاهده نیستند و هر شخصی پیش از مشاهده آن‌ها باید پول پرداخت کند. با این حال، تنها جدیدترین کاربری که هزینه را پرداخت کرده است، مجاز به مشاهده تصویر است؛ یعنی دسترسی مشاهده رابطه تنگاتنگی با زمان پرداخت حق مشاهده دارد. در حال حاضر حساب توییتر استیل‌کم غیرفعال شده است و وبسایت هنوز توسط برخی استفاده می‌شود. ریسر پس از راه‌اندازی این شبکه توسط جسی پولاک (Jesse Pollak) یکی از دولوپرهای اصلی شبکه بیس مورد ستایش قرار گرفت. به نظر می‌رسد که مشخصه اصلی محصولاتی که توسط Racer طراحی و ساخته می‌شوند، ساختار پانزی است. 

نگرانی‌ها درباره حریم خصوصی و امنیت فرندتک

سایت The Block در روز ۲۱ آگوست در مقاله‌ای به پایگاه داده لو رفته از پروفایل کاربران فرندتک و آدرس‌های اتریومی مرتبط با آن‌ها اشاره کرد. طرح چنین موضوعی از اساس ساده‌انگارانه محسوب می‌شود، اما در این مقاله به موضوعی مهم در زمینه حریم خصوصی در فرندتک اشاره شده است. مشخصا کاربران می‌دانند که حساب کاربری و آدرس کیف پول آن‌ها در فرندتک قابل ردیابی است، اما نکته قابل توجه عدم ارائه خط مشی حفظ حریم خصوصی در این سایت و دسترسی فرندتک به حساب‌های کاربری است. در این گزارش اشاره شده است که کاربران احتمالا بدون اینکه متوجه شده باشند، امکان توییت زدن از طرف خود را به فرندتک واگذار کرده‌اند. به همین دلیل به کاربران توصیه می‌شود که هنگام استفاده از این پلتفرم از حساب کاربری، ایمیل و آدرس‌های جدید و ناشناس استفاده کنند. 

یکی دیگر از کاربران توییتر به نام Cygaar (یک مهندس نرم‌افزار با خیل عظیم دنبال‌کننده) از سه نگرانی امنیتی دیگر در مورد فرندتک پرده برداشت:

۱. تنظیمات API فرندتک اطلاعات سایت prod-api.kosettoo.com را می‌‌خواند که یکی از پروژه‌های قبلی (و البته شکست‌خورده) این تیم است. 

۲. هیچ‌گونه تدبیر حفاظتی در برابر ربات‌ها در بک‌اند سایت قرار داده نشده است که می‌تواند تاثیر شگرفی روی نوسانات قیمت سهام داشته باشد؛ چون استفاده گسترده از بات‌ها برای خریدهای فرانت رانینگ می‌تواند در آینده به راگ پول بیانجامد. 

۳. کلیدهای کیف پول‌ها در سرور فرندتک نگهداری می‌شوند و مستعد هک هستند. 

تهدید کاربران توسط تیم پروژه

حساب کاربری فرندتک در ۲۸ آگوست در توییتر از طرح عدم تخصیص امتیاز به کاربرانی که از نسخه‌های فورک و کپی استفاده می‌کنند، پرده برداشت. در این توییت که اکنون پاک شده است، توضیح داده شد که این رویکرد به منظور توزیع عادلانه پاداش‌ها و تشویق کاربران وفادار اتخاذ شد. این مدل برخورد و رفتار ضد رقیب به مذاق اکثر کاربران کامیونیتی خوش نیامد و انتقادات بسیاری را به همراه داشت.

در حالی که Friend.tech به هیچ رقیب خاصی اشاره نکرد، تعدادی از کاربران در منشن‌ها به یک برنامه جدید سوشال فای به نام Shares اشاره کردند که روز ۳۱ آگوست نسخه عمومی آزمایشی خود را عرضه کرد. پس از تمسخرها و واکنش‌های شدید، Racer در بیانیه‌ای از تصمیم قبلی خود عقب‌نشینی کرد و آن را یک گزاره احمقانه خطاب کرد که به دلیل ترس از حضور رقبای بالقوه بیان شده است.

گمانه‌زنی درباره آینده فرندتک

فرندتک به دلیل توانایی در تبدیل اقتصاد توجه به یک بازی جذاب، توجهات بسیاری را در دو هفته گذشته از آن خود کرده است. با توجه به تجربه من اکثر افرادی که وارد بازار کریپتو می‌شوند، به نوعی Profit Maximalist هستند و کوچک‌ترین فرصت‌های سودآوری را غنیمت می‌شمارند. در چندماه گذشته، شبکه‌های اجتماعی غیرمتمرکز بسیاری از جمله ماستادون، داموس و غیره معرفی شده‌اند، اما Friend.tech به دلیل امکانی که برای توکنیزه کردن حضور کاربران فراهم می‌کند، بسیار متفاوت است. از سوی دیگر با گسترش سهامداران یک پروفایل و بالا رفتن تعداد سهم‌ها، قیمت هر سهم کاهش نمی‌یابد. در عوض، افزایش تعداد سهام، کف قیمت پیوستن به گروه را افزایش می‌دهد. 

برخی از تحلیلگران مانند لیساندرو معتقدند که فرندتک به دلیل اجرای ضعیف و اشاعه طمع مرده است. لیساندرو می‌گوید اینکه به مردم امکان دسترسی به اینفلوئنسر مورد علاقه آن‌ها را بدهیم خیلی جذاب است، اما در نهایت ساختار پلتفرم منجر به نابودی آن می‌شود. همیشه اولین افرادی که به این پروژه‌ها می‌پیوندند، امتیازات بیشتری می‌‌گیرند و جیب خود را حسابی پر می‌کنند (مهم‌ترین المان پروژه‌های پانزی). با وجود اینکه همچنان مانعی برای ورود آخرین افراد وجود ندارد، اما به نظر می‌سد که با توجه به روندی که در ادامه توضیح می‌دهیم، سود چشم‌گیری نصیب نفرات آخر نخواهد شد:

فعالیت‌ کاربران در پلتفرم بیش از ۹۵ درصد کاهش یافته است. در تصویر زیر می‌توانید ببینید که طی ۲۱ روز تعداد تراکنش‌های فرندتک به چه میزان کاهش داشته است. اوج فعالیت در فرندتک پس از ۱۸ آگوست و اعلام خبر سرمایه‌گذاری پارادایم و مانور روی آن بوده است.

مسئله بعدی اتکای اقتصاد پلتفرم به کارمزدهای معاملات است و پرسش‌های بسیاری را مطرح می‌کند؛ با توجه به اینکه در کمتر از یک‌ماه تعداد خریداران و فروشندگان فعال این پلتفرم به شدت کاهش داشته است و به صفر میل می‌کند، چه برنامه‌ای برای رشد مجدد درآمدزایی وجود دارد؟ چه تدبیری یرای افرادی که سهام را با قیمت گزاف خریدند و خریداری برای آن‌ها وجود ندارد، اندیشیده شده است؟ آیا مکانیسم‌های پیشرفته‌تری به جز جذب نفرات جدید برای درآمدزایی از پلتفرم وجود دارد؟ فرندتک به جز سیستم امتیازدهی و ایردراپ چه برنامه‌هایی دیگری برای جذب مخاطبان بیشتر و حفظ آن‌ها در پلتفرم دارد؟

مورد بعدی هجوم فراوان ربات‌های MEV به فرندتک و درگرفتن جنگ میان ربات‌ها است. بات‌های MEV کلیدها را به قیمت بسیار پایین‌تری خریداری می‌کنند و با فروش آن‌ها به کاربران ارگانیک سود می‌کنند. بنابر داده‌های این داشبورد تحلیلی در دون آنالیتیکس تعداد ربات‌ها به ۱۴۳ عدد رسیده است و این ربات‌ها سود ۲,۲۲۵,۴۳۴ دلاری به جیب زده‌اند. در تصویر زیر می‌توانید آدرس پرسودترین ربات‌ها، میزان سود دلاری و اتری، تعداد و مدت معامله را مشاهده کنید:

با توجه به توضیحاتی که داده شد، نباید فراموش کنیم که ظهور و نابودی یکباره در کریپتو اجتناب‌ناپذیر است؛ دست کم تا زمانی که اکوسیستم الک نشود و ما فعالین یاد نگیریم که چه پروژه‌هایی از منظر بنیادین ارزش سرمایه‌گذاری دارند. شاید بگویید بازار مالی برای سودآوری و درآمدزایی است و سرمایه‌گذار این حوزه باید دنبال کسب سود باشد، اما واقعیت این است که برای ما که در این حوزه کار و فعالیت می‌کنیم تا زمانی که بازار به ثبات نسبی نرسد و کاربرهای وفادار خود را پیدا نکند، این بازار همچنان زادگاه پروژه‌های بی‌اعتبار و کم‌ارزش باقی خواهد ماند و مانع از پذیرش گسترده و رشد اکوسیستم در زمان کوتاه‌تری می‌شود.

سوالات متداول (FAQ)

جمع‌بندی

برنامه فرندتک (Friend.tech) قدرت نفوذ و تاثیر کاربران را به توکن تبدیل کرده است. کاربران با خرید بخشی از این توکن‌ها که به عنوان کلید شناخته می‌شود، سهمی از توجه دیگران را به دست می‌آورند. قیمت کلیدها براساس عرضه و تقاضا بالا و پایین می‌شود. این پلتفرم به سازندگان اجازه می‌دهد تا جامعه‌ای بسازند و از نفوذ خود کسب درآمد کنند. به عنوان یک سازنده، شما سهام (کلید) حساب خود یا بهتر است بگوییم، حضور اجتماعی خود را می فروشید. البته داده‌های آنچین مانند کاهش فعالیت کاربران و حجم معاملات خبر از افت میزان هیجانات پیرامون این پروژه می‌دهد؛ پروژه‌ای که برنامه مشخص و مدونی برای حفظ کاربران خود در آینده ندارد و به احتمال زیاد با چنین روندی محکوم به شکست است. آیا شما در فرندتک حساب کاربری ساخته‌اید؟ چه زمانی وارد شدید و چقدر سود کردید؟