به بالاترین قیمت در سفارش‌های خرید در دفتر سفارشات Bid Price و به کمترین قیمت سفارش‌های فروش، Ask Price می‌گویند و به اختلاف بین این دو قیمت، اسپرد گفته می‌شود. در بازارهای سنتی، این اختلاف اغلب توسط بازارسازها یا ارائه‌دهندگان نقدینگی واسطه ایجاد می‌شود. در بازار رمزارزها، Spread از اختلاف قیمت بین سفارشات لیمیت خریداران و فروشندگان ایجاد می‌شود. اما اسپرد چیست؟ در این مقاله به طور کامل با این مفهوم پرکاربرد آشنا خواهید شد. با ما همراه باشید.
اسپرد چیست ؟
معامله رمز ارزها می‌تواند کمی گیج کننده باشد؛ زیرا حتی کوچک‌ترین جزئیات می‌توانند تغییرات بزرگی در انجام یک معامله ایجاد کنند. یکی از این جزئیات کوچک، اسپرد (Spread) نام دارد.
در بازار ارزهای دیجیتال و سایر بازارهای مالی، عرضه و تقاضا قیمت یک دارایی را مشخص می‌کند. یک صرافی، محلی است که افراد دارایی مورد نظر خود را در آن خرید و فروش می‌کنند. این افراد برای خرید و فروش دارایی خود، سفارش خرید یا سفارش فروش آن دارایی را در صرافی ثبت می‌کنند و صرافی تمام این سفارش‌ها را در محلی به نام دفتر سفارشات یا اوردر بوک نمایش می‌دهد.
در این دفتر سفارش‌ها، سفارش‌های خرید و سفارش‌های فروش در دو بخش مجزا نمایش داده می‌شود؛ به بالاترین قیمت در بخش سفارش‌های خرید، قیمت Bid و به پایین‌ترین قیمت در بخش سفارش‌های فروش، قیمت Ask می‌گویند. به اختلاف قیمت موجود میان این دو قیمت، Spread گفته می‌شود. به عبارتی دیگر، Bid و Ask به معنی قیمت‌هایی است که مردم می‌خواهند دارایی خود را در آن بفروشند یا بخرند.
برای مثال فرض کنید که در حال مذاکره با یک شخص برای خرید بیت کوین هستید. شما به این فرد می‌گویید که می‌خواهید BTC را با قیمت ۵۰۰۰ دلار خریداری کنید؛ اما این شخص به شما می‌گوید که بیت کوین بیشتر از ۵ هزار دلار ارزش دارد و می‌خواهد آن را با قیمت ۷۰۰۰ دلار به شما بفروشد. اختلاف بین Bid (قیمت شما برای خرید) و Ask (قیمت شخص مقابل برای فروش) اسپرد نامیده می‌شود که در این مورد، ۲۰۰۰ دلار است.
همین موضوع در اوردر بوک‌ها یا دفاتر سفارش صرافی‌های رمز ارز وجود دارد. دفتر سفارش شامل صدها و هزاران سفارش است که مردم قیمت‌های خرید و فروش دارایی‌های خود را در آن اعلام می‌کنند.
هر چه این اختلاف در دارایی‌های که نقدشوندگی بالایی دارند (نظیر بیت کوین)، نسبت به دارایی‌هایی که نقدینگی و حجم معاملات کمتری دارند، این اختلاف کمتر است. اسلیپیج (Slippage) هنگامی رخ می‌دهد که معامله مورد نظر با میانگین قیمت پایین‌تری نسبت به مقدار قیمت درخواستی اولیه انجام شود.
اگر بخواهید خرید لحظه‌ای انجام دهید، باید کمترین قیمت درخواستی از جانب فروشنده را بپذیرید. اگر بخواهید فروش آنی داشته باشید، باید بالاترین قیمت پیشنهادی از جانب خریدار را بپذیرید. در دارایی‌های با نقدینگی بالاتر (مانند ارزهای سنتی در فارکس)، اختلاف قیمت درخواستی و پیشنهادی کمتر است؛ این موضوع بدان معنا است که خریداران و فروشندگان بدون آن که منجر به تغییر چشمگیری در قیمت دارایی شوند، می‌توانند سفارشات خود را انجام دهند. این موضوع به دلیل حجم زیاد سفارشات در دفتر سفارشات است؛ هرچه Spread بیشتر باشد، نوسان قیمت سفارشات بزرگ نیز بیشتر خواهد بود.
اسپرد برای پوشش دادن به هزینه صرافی برای اجرای سفارشات دریافت می‌شود. برای هر صرافی، اجرا کردن سفارش هزینه دارد؛ در مجموع، این هزینه‌ها شامل توسعه پلتفرم اکسچنج، حقوق کارمندان، بازاریابی و غیره هستند. صرافی هزینه زیادی برای عملکرد خود پرداخت می‌کند و این هزینه‌ها را از طریق دریافت Spread و کارمزدهای ترید از معامله‌گران تامین می‌کند.
زمانی که شما پوزیشن‌های معاملاتی خود را باز و بسته می‌کنید، اسپرد به صورت اتوماتیک از شما کسر می‌شود و نیازی نیست که شما به صورت دستی کاری انجام دهید.
نحوه محاسبه Spread
در سمت چپ تصویر بالا، شما Bidها و Askهای بیت کوین/دلار در صرافی کوین بیس را می‌بینید. همانطور که می‌بینید، پایین‌ترین قیمت فروش (Ask) در اینجا، قیمت ۱۱,۳۹۹.۸۶ دلار و بالاترین قیمت خرید (Bid) ۱۱,۳۷۰ دلار است. برای محاسبه اسپرد، باید این دو را از یکدیگر کم کنیم:
AL – BH = Spread
در این فرمول، AL پایین‌ترین قیمت Ask و BH بالاترین قیمت Bid است. بنابراین:
اسپرد = ۱۱۳۹۹.۸۶ – ۱۱۳۷۰ = ۲۹.۸۶ دلار
دقت کنید که برای این جفت ارز BTC/USD ، ارز مقابل دلار آمریکاست و ارز اصلی، بیت کوین است. از آنجایی که در این جفت معاملاتی، دلار ارز مقابل است، بنابراین مقدار اسپرد با دلار نمایش داده می‌شود؛ اگر جفت ارز ما BTC/ETH بود، از آنجایی که ارز دیجیتال اتر ارز مقابل است، مقدار Spread با اتر نشان داده می‌شد.
در کنار ارزش خام اسپرد، شما می‌توانید درصد Spread را نیز به دست بیاورید. این درصد در تشخیص میزان نقدینگی یک بازار می‌تواند مفید باشد.
درصد اسپرد = (S / AL) ۱۰۰ x
در این فرمول، S اسپرد (۲۹.۸۶) و AL پایین‌ترین قیمت فروش (۱۱۳۹۹.۸۶) هستند. بنابراین:
درصد اسپرد = ۰.۲۶ درصد
به عنوان مثال، توکن BIFI را مورد بررسی قرار می‌دهیم. در این مثال، قیمت درخواستی BIFI برابر با ۹۰۷ و قیمت پیشنهادی نیز ۹۰۱ دلار است. این اختلاف قیمت، اسپرد ۶ دلاری ایجاد می‌کند. ۶ تقسیم بر ۹۰۷ ضربدر ۱۰۰ برابر با درصد اسپرد می‌شود، که برابر با ۰.۶۶ درصد است.
اکنون فرض کنید که بیت کوین اسپرد ۳ دلاری دارد. اگرچه مقدار Spread بیت کوین نصف اسپرد BIFI است، اما از لحاظ درصدی، اختلاف قیمت درخواستی و پیشنهادی بیت کوین فقط ۰.۰۰۸۳ درصد است. BIFI حجم معاملات بسیار کمتری نسبت به اولین ارز دیجیتال دارد. این موضوع، نظریه ما درباره این که هرچه دارایی نقدینگی کمتری داشته باشد دارای اسپرد بیشتری است را ثابت می‌کند.
اسپرد کمتر BTC به ما امکان می‌دهد تا به نکات مختلفی دست یابیم؛ دارایی‌ای که درصد اسپرد کمتری دارد، احتمالا نقدینگی بیشتری دارد. اگر می‌خواهید سفارشات بزرگی ایجاد کنید، معمولا کمتر با قیمت‌های غیرمنتظره مواجه می‌شوید.
بازارسازها و Spread
نقدینگی مفهومی بسیار مهم و اساسی در بازارهای مالی است. اگر بخواهید در بازارهایی با نقدینگی کمتر معامله کنید، ممکن است ساعت‌ها یا حتی روزها منتظر بمانید تا سفارش دیگری با سفارش شما مطابق شود و معامله شما انجام شود.
ایجاد نقدینگی نکته مهمی است؛ اما نقدینگی تمام بازارها فقط از معامله‌گران تامین نمی‌شود. برای مثال، در بازارهای سنتی، کارگزاران و بازارسازها (Market Maker) در قبال سود آربیتراژ، نقدینگی ارائه می‌دهند.
بازارساز می‌تواند صرفا با خرید و فروش همزمان یک دارایی، از اسپرد بهره ببرند. مارکت میکرها می‌توانند با فروش در بالاترین قیمت درخواستی و خرید در پایین‌ترین قیمت پیشنهادی، از اسپرد موجود سود کسب کنند. حتی Spread اندک نیز می‌تواند سود چشمگیری را ارائه دهد؛ به شرط آن که مقدار معاملات روزانه زیاد باشد. دارایی‌هایی که تقاضای زیادی برای آنها وجود دارد، اختلاف قیمت درخواستی و پیشنهادی کمی دارند، زیرا بازارسازها با هم در رقابت هستند و این موضوع باعث می‌شود که اسپرد مورد نظر کاهش یابد. برای مثال، Market Maker ممکن است همزمان درخواست خرید BNB با قیمت ۳۵۰ دلار و فروش با قیمت ۳۵۱ دلار را ارائه دهد و اسپرد یک دلاری ایجاد کند. این Spread برای بازارسازها، سود خالص آربیتراژ محسوب می‌شود.
نمودارهای عمق(Depth) و اسپرد
اکنون به بررسی مثال‌های واقعی از رمزارزها و رابطه بین حجم معاملات، نقدینگی و اختلاف قیمت درخواستی و پیشنهادی می‌پردازیم. در رابط کاربری صرافی بایننس، می‌توانید با تغییر رابط کاربری به حالت نمودار عمق (Depth)، اسپرد را مشاهده کنید. این گزینه در قسمت بالا سمت راست بخش نمودارها وجود دارد.
گزینه نمودارهای عمق، شرایط گرافیکی از دفتر سفارشات دارایی را نشان می‌دهد. در این بخش می‌توانید مقدار و قیمت پیشنهادها را به رنگ سبز و مقدار و قیمت درخواست‌ها را به رنگ قرمز مشاهده کنید. فاصله بین این دو بخش، اختلاف قیمت درخواستی و پیشنهادی یا اسپرد را نشان می‌دهد.
همانطور که اشاره شد، بین نقدینگی و اسپردهای کوچک‌تر یک رابطه ضمنی برقرار است. از حجم معاملات معمولا به عنوان اندیکاتوری از نقدینگی استفاده می‌شود. بنابراین انتظار می‌رود شاهد حجم معاملات بیشتر با اسپرد کمتر باشیم. در رمزارزها، سهام و سایر دارایی‌هایی که حجم معاملات بسیار زیادی دارند، رقابت بیشتری در بین معامله‌گرانی وجود دارد که در صدد استفاده از اسپرد و کسب سود هستند.
اسپرد چه تاثیری بر استراتژی معاملاتی ما دارد؟
Spread بازار می‌تواند نقش زیادی در کارایی استراتژی معاملاتی ما داشته باشد. در ابتدا، بسیاری از تریدرها تاثیر کارمزد ترید بر روی کارایی استراتژی خود در نظر می‌گرفتند؛ اما پس از عمیق‌تر شدن در ترید، برخی تریدرها متوجه شدند که اسپرد می‌تواند تاثیر بیشتری نسبت به کارمزد معاملات داشته باشد.
زمانی که یک استراتژی معاملاتی برای خود انتخاب می‌کنیم، باید تاثیر Spread را نیز محاسبه کنیم و میزان سودآوری استراتژی را بر این اساس محاسبه کنیم. متاسفانه بسیاری از ابزارهای بک تست کردن (Backtesting)، در زمان شبیه سازی کردن معاملات، اسپرد بازار را در نظر نمی‌گیرند و همین موضوع باعث ایجاد تفاوت عمده در داده‌های شبیه سازی شده و داده‌های معاملات واقعی می‌شود.
بیایید به یک نمونه از تاثیر اسپرد بر روی معاملات نگاه کنیم. فرض کنید بالاترین قیمت Bidبرای بیت کوین، ۷۵۰۰ دلار و پایین‌ترین Ask برای آن ۸۰۰۰ دلار است. در این مورد، اسپرد مساوی با ۵۰۰ دلار خواهد بود. این مقدار، مساوی با ۶.۲۵ درصد است، که درصد نسبتا بزرگی محسوب می‌شود.
این تصویر نشان می‌دهد که اسپردهای بزرگ، می‌توانند باعث ضرر ما شوند؛ حتی اگر قیمت دارایی افزایش چشمگیری داشته باشد. به این دلیل که شما باید با پایین‌ترین قیمت Ask (رنگ قرمز) دارایی را خریداری کنید و در بالاترین قیمت Bid (رنگ سبز) آن را بفروشید.
تصور کنید که ما می‌خواهیم بیت کوین را با قیمت ۸۰۰۰ دلار بخریم (پایین‌ترین قیمت Ask موجود). در این صورت، نمی‌توانیم بیتکوین را تا زمانی که قیمت Bid آن به ۸۰۰۰ دلار رسید، بفروشیم (البته کارمزد تراکنش را محاسبه نکرده‌ایم). این بدین معناست که قیمت Bid باید افزایش زیادی داشته باشد تا بتوانیم سود دریافت کنیم. در سمت راست تصویر بالا، می‌بینیم که قیمت بیت کوین ۳۰۰ دلار افزایش یافته و به ۷۸۰۰ دلار رسیده، اما ما همچنان در ضرر هستیم؛ زیرا ما BTC را در قیمت ۸۰۰۰ دلار خریده‌ایم.
یک مثال دیگر می‌زنیم: فرض کنید بالاترین قیمت Bid برای بیتکوین ۷۵۰۰ دلار و قیمت Ask آن نیز ۷۵۰۱ دلار است. درصد اسپرد مساوی با ۰.۰۱۳ درصد خواهد بود؛ بنابراین برای این که سود کنیم، قیمت تنها باید ۱ دلار حرکت کند (البته به غیر از کارمزد ترید).
بنابراین معامله‌ای با اسپرد بالا، می‌تواند برای ما مشکل‌ساز باشد. پس همیشه قبل از انجام یک معامله، باید Spread را در نظر بگیریم، تا متضرر نشویم.
چگونه تاثیر اسپرد بر معاملات خود را کاهش دهیم؟
همانطور که اشاره شد، Spread می‌تواند تاثیر زیادی بر روی سودآوری یا ضرر ما داشته باشد. از آنجایی که صرافی‌های رمز ارز برای جبران هزینه‌های خود، اسپرد را حتما دریافت می‌کنند، بنابراین نمی‌توان آن را کاملا حذف کرد؛ اما روش‌هایی وجود دارد که می‌توان اسپرد را به حداقل رساند. در ادامه، به این موارد اشاره می‌کنیم.
در بازارهای ساکن معامله کنید
ترید در بازارهای ساکن (بی روند) برای کاهش اسپرد بسیار مفید است؛ زیرا تفاوت قیمت خریداران و فروشندگان کم است و Spread نیز کاهش می‌یابد.
زمانی که در این نوع بازارها ترید می‌کنید، با تغییر کمی در قیمت، شما وارد سود می‌شوید. پس قبل از انجام معامله، حتما روند آن بازار را بررسی کنید و اگر نوسانات زیادی دارد، از انجام ترید خودداری کنید.
به دنبال کمترین Spread باشید
برخی بازارها با یکدیگر مرتبط هستند؛ یعنی حرکات قیمتی آنها مشابه همدیگر است و مستقیما بر روی هم تاثیر می‌گذارند. برای مثال، بیت کوین و آلت کوین‌ها را در نظر بگیرید؛ معمولا زمانی که بزرگ‌ترین ارز دیجیتال به یک سمت حرکت می‌کند، مابقی رمز ارزها نیز به همان سمت متمایل می‌شوند.
اگر اسپردی که برای معامله لایت کوین درخواست می‌شود کمتر از بیتکوین باشد، می‌توانید Litecoin را به جای Bitcoin معامله کنید و از همان روندی که هر دو کوین دنبال می‌کنند، سود ببرید.
پوزیشن خود را زود نبندید
یک مشکل اساسی که در بین تریدرهای تازه وارد مشترک است، بستن زودهنگام پوزیشن‌هاست. وجود اسپرد باعث می‌شود که به محض باز کردن معامله، شما وارد ضرر شوید؛ اما نباید بترسید و سریعا آن را ببندید.
البته اگر قیمت ارز دیجیتال به سرعت در روند معکوس شما حرکت کند و شما نگران ضرر بیشتر هستید، از معامله خارج شوید. اما اگر پوزیشن شما چند روز باز مانده و قیمت کریپتو تقریبا ثابت مانده، پس باید مدت بیشتری منتظر باشید تا به سودآوری برسید. پس نیازی به عجله نیست.
جمع بندی
اسپرد چیست ؟ در یک اوردر بوک، سفارش‌های خرید و فروش در دو بخش جداگانه نمایش داده می‌شوند؛ به بالاترین قیمت در سفارش‌های خرید، قیمت Bid و به پایین‌ترین قیمت در بخش سفارش‌های فروش، قیمت Ask می‌گویند. به اختلاف قیمت موجود میان این دو قیمت، Spread گفته می‌شود. در دارایی‌های با نقدشوندگی بالاتر، اسپرد کمتر است؛ یعنی افراد بدون این که تاثیر زیادی روی قیمت داشته باشند، معاملات خود را انجام می‌دهند. در این مقاله به Spread، تاثیر بازارسازها بر روی قیمت، نمودار عمق و نحوه محاسبه اسپرد، تاثیر آن بر روی استراتژی‌های معاملاتی ما و روش‌های کاهش تاثیر اسپرد پرداختیم.
