صندوقهای سرمایهگذاری در بازارهای مالی بسیار پرطرفدار هستند و انواع مختلفی دارند. یکی از محبوب‌ترین انواع آنها، ETF یا صندوق قابل معامله در بورس است. این صندوق‌ها با توجه به قیمت دارایی‌های خاصی، ارزش‌گذاری می‌شوند. یکی از انواع صندوقهای قابل معامله در بورس، ETF بیت کوین است که به سرمایهگذاران اجازه کسب درآمد با ریسک کمتر را می‌دهد. در این مطلب از میهن بلاکچین، ابتدا توضیح می‌دهیم که صندوق قابل معامله بیت کوین چیست و سپس شیوه سرمایهگذاری و مزایا و معایب این صندوق را با هم بررسی می‌کنیم.
صندوق قابل معامله بیت کوین چیست؟
برای این که بدانیم ETF بیت کوین چیست، ابتدا باید با مفهوم کلی ETF آشنا شویم. ETF مخفف Exchange Traded Fund به معنای صندوق قابل معامله است. به بیانی دیگر، ETF اساسا نوعی از صندوق سرمایه گذاری است؛ اما با سایر موارد نظیر صندوقهای سرمایه گذاری مشترک و غیره کاملا تفاوت دارد. ETF قیمت دارایی‌هایی مانند طلا، نفت و غیره را دنبال می‌کند. این صندوق همچنین می‌تواند شامل سهام متنوعی نیز باشد. به طور کلی ETF سبد کالاهایی را شامل می‌شود که در یک‌جا جمع شده و همراه با هم دنبال می‌شوند.
این صندوق‌ها را در بازارهای بورس میتوان معامله کرد. این مسئله به سهولت خرید و فروش واحدهای صندوق کمک می‌کند. در ضمن ذکر این نکته نیز جالب است که وضعیت نقدینگی ETFها در قیاس با صندوق سرمایه گذاری مشترک، بهتر است.
حالا برویم سراغ Bitcoin ETF. با توجه به توضیحات بالا، می‌شود حدس زد که این صندوق، قیمت بیت کوین را ردیابی می‌کند. سازوکار این ETF به شکلی است که امکان معامله اوراق بهادار بیت کوین را در بازار بورس فراهم می‌کند. سود فعالیت در این صندوق، می‌تواند پاداشی در قالب ارز فیات یا رمزارز BTC پرداخت شود. این قیمت بیت کوین است که ارزش واحدهای ETF را مشخص می‌کند.
تاریخچه صندوق سرمایه گذاری بیت کوین
صندوق های سرمایه گذاری قابل معامله ارز دیجیتال، اکنون اهمیت قابل توجهی دارند. به ویژه این اهمیت از سال ۲۰۱۳ پررنگ‌تر هم شد؛ جایی که دادخواست حقوقی دوقلوهای وینکلواس درباره ETF بیتکوین توسط کمیسیون بورس و اوراق بهادار ایالات متحده رد شد. اعتقاد عمومی بر این بود که صندوق قابل معامله Bitcoin موج جدیدی از سرمایهگذاری سازمانی را در صنعت ارزهای دیجیتال آغاز می‌کند و باعث بلوغ و ثبات بازار می‌شود.
استدلال‌های اصلی سازمان بورس و اوراق بهادار آمریکا برای رد این درخواست‌ها، این بود که بازار بیتکوین به شدت بی‌ثبات بوده و فاقد نظارت کافی است و قیمت‌ها به راحتی دستکاری می‌شوند. سرانجام و پس از کش‌وقوس‌های فراوان، در ماه‌های پایانی سال ۲۰۲۱ نخستین صندوق سرمایه گذاری قابل معامله بیت کوین در آمریکا فعالیت خود را به صورت رسمی آغاز کرد.
اهداف ETF بیت کوین
صندوق قابل معامله بیت کوین به این منظور طراحی شده که افراد بدون پرداخت هزینه بالا و دردسرهای خرید بیت کوین، از مزایای این ارز دیجیتال بهره‌مند شوند و در آن سرمایهگذاری کنند. همچنین این صندوق‌ها باعث می‌شوند که نیازی به نگهداری رمزارز در کیف پول خود نداشته باشید و ریسک‌ها و مخاطرات نگهداری این ارز دیجیتال کمرنگ شود. هدف دیگر از راه‌اندازی ETF بیت کوین، افزایش مشارکت افراد در ارزهای دیجیتال است؛ آن هم بدون اینکه کاربران نیازمند اطلاعات چندانی در مورد کریپتو باشند. در نهایت این مسئله را هم باید در نظر گرفت که درک سازوکار ETFها ساده‌تر است؛ به ویژه اگر در بازارهای سنتی فعالیت کرده باشید، این مسئله ساده‌تر هم خواهد بود و همین مسئله باعث می‌شود استقبال از این صندوق‌ها افزایش پیدا کند.
نگاهی به سازوکار ETF بیت کوین
صندوق قابل معامله بیت کوین هم مثل سایر ETFها عمل می‌کند. این صندوق‌ها ابتدا مقدار مشخصی از رمزارز بیت کوین را خریداری می‌کنند. مبلغی که برای این کار هزینه می‌شود، به صورت سهام میان دارندگان واحدهای صندوق توزیع خواهد شد. سود صندوق نیز با توجه به قیمت بیت کوین مشخص می‌شود. یعنی افزایش قیمت بیت کوین، موجب افزایش قیمت واحدهای صندوق می‌شود و کاهش آن هم کاهش ارزش ETF را رقم می‌زند. البته برخی از صندوق‌ها به جای آنکه قیمت BTC را از طریق صرافی ارز دیجیتال دنبال کنند، از طریق قراردادهای آتی بیت کوین بررسی می‌کنند.
کمیسیون بورس و اوراق بهادار آمریکا (SEC) پیش از این با فعالیت ETF بیت کوین در آمریکا مخالفت می‌کرد؛ اما اکنون چندین صندوق قابل معامله بیت کوین در آمریکا فعال هستند. هرچند هنوز هم این صندوق‌ها فقط در برخی مناطق اجازه فعالیت دارند و هر کشور و محدوده جغرافیایی قوانین خاص خودش را در این خصوص دارد.
متاسفانه ایرانی‌ها به دلیل تحریم‌های گسترده، نمی‌توانند ETF بیت کوین خریداری کنند؛ مگر آن که شهروند یک کشور دیگر باشند که تحریم‌های بین المللی شامل آنها نباشد. حتی برخی از کشورهای اروپایی هم هنوز از این امکان بهره‌مند نیستند.
تفاوت ETF بیت کوین با ETF بلاکچین
اگر بخواهیم به ویژگی‌های ETF بیت کوین اشاره کنیم، باید بگوییم این صندوق قابل معامله چیزی شبیه به ETF بلاکچین نیست. صندوقهای بلاکچین، ارزش سهام شرکت‌هایی است که در حوزه فناوری بلاک چین سرمایه گذاری کرده یا از این فناوری استفاده می‌کنند؛ بر اساس عملکرد سهام این شرکت‌ها، سهامداران ETFهای بلاک چین سود یا ضرر می‌کنند. کشور ایرلند دو ETF بلاک چین را ارائه می‌دهد.
ETF بیت کوین کاملا متفاوت است؛ زیرا دارایی موجود در آن Bitcoin است. در ETF بلاک چین، دارایی بلاک چین نیست؛ بلکه سهام شرکت‌هایی است که در فناوری و دارایی‌های بلاک چین سرمایه گذاری می‌کنند. صندوقهای قابل معامله بلاکچین نسبت به ETFهای ارز دیجیتال نوسان کمتری دارند.
مزایا و معایب صندوق های قابل معامله بیت کوین
شاید برخی این‌طور گمان کنند که سرمایه گذاری در ETF بیت کوین در مقایسه با سرمایهگذاری مستقیم روی رمزارز بیت کوین، امری غیرمعمول است. با اینهمه نمی‌توان از مزایای خرید و فروش صندوق قابل معامله بیت کوین چشم‌پوشی کرد. بیایید با هم چند مورد از این مزایا را بررسی کنیم.
- سهولت در سرمایهگذاری: در معاملات ETF بیت کوین، نیازی نیست که نحوه کارکرد بیت کوین را بدانید. حتی نیاز نیست که در صرافی ارز دیجیتال ثبتنام کنید. همچنین بدون آنکه ریسک خرید بیت کوین را بپذیرید، می‌توانید در این رمزارز سرمایهگذاری کنید.
- تنوع بخشی به سبد دارایی: صندوق های قابل معامله می‌توانند به جز بیت کوین، سهام شرکت‌هایی مثل اپل یا فیسبوک را هم شامل شوند. این مسئله باعث کاهش ریسک سرمایهگذاری و تنوع‌بخشی به سبد سهام می‌شود.
- حذف ریسک نگهداری: به دلیل آنکه دردسرها و نگرانی‌های مرتبط با ذخیره‌سازی بیت کوین در ETFها وجود ندارد، این صندوق‌ها ریسک پایین‌تری دارند.
- سرعت و ایمنی بیشتر: باز هم چون خود بیت کوین را نمی‌خرید، هم سرعت و ایمنی بیشتری دارید و هم ریسک کمتر.
- شفافیت مالیاتی: به طور کلی محصولات مالی سنتی نسبت به ارزهای دیجیتال در زمینه مالیات و قانون‌گذاری، شفافیت بیشتری دارند.
- سهولت در خرید و فروش: نقدینگی بیشتر در بورس نسبت به صرافی ارز دیجیتال، باعث سهولت در خرید و فروش ETF می‌شود.
مثل همیشه، نمی‌خواهیم یک‌طرفه به قاضی برویم و لازم است معایب ETF بیت کوین را نیز بررسی کنیم. به این چند مورد توجه کنید:
- کارمزدهای مدیریتی: اگر بخواهید بیت کوین را هودل کنید، هزینه ندارد (به جز هزینه کارمزدی که برای فروش آن باید بپردازید)؛ اما در ETF ملزم به پرداخت کارمزد مدیریتی هستید. این کارمزد در طول زمان می‌تواند افزایش هم پیدا کند.
- دقیق نبودن محاسبه: صندوق های قابل معامله ممکن است علاوه بر بیت کوین، دارایی‌های دیگری نیز در خود داشته باشند. به همین خاطر است که اگر مثلا قیمت بیت کوین ۵۰ درصد افزایش پیدا کند، وجود دارایی‌های دیگر مانع از آن شود که این مسئله به شکلی دقیق در ارزش صندوق منعکس شود. به بیان دیگر، وجود دارایی‌های چندگانه، باعث می‌شود که افزایش و کاهش قیمت بیت کوین، متفاوت از انتظار ما در ارزش صندوق اثر بگذارد.
- محدودیت در خرید و فروش: برخلاف خود بیت کوین که با ارزهای دیگری مثل اتریوم، لایت کوین و ریپل قابل معامله است، ETF بیت کوین را نمی‌توان با ارزهای دیجیتال معامله کرد.
- عدم مالکیت بیت کوین: با خرید واحدهای صندوق قابل معامله بیت کوین، مالک ارز دیجیتال BTC نخواهید شد.
- از بین رفتن تمرکززدایی و سایر اهداف بیت کوین: BTC به منظور تمرکززدایی و پوشش ریسک به وجود آمده است؛ اما وقتی در قالب ETF معامله می‌شود، کنترل دولت مانع از پیاده‌سازی اهداف آن خواهد شد.
- محدودیت زمانی: به دلیل اینکه بازارهای بورس فعالیت ۲۴ ساعته ندارند، ممکن است برخی از جهش‌های قیمت بیت کوین را از دست بدهید. یعنی اگر بیت کوین در زمان عدم فعالیت بورس حرکتی جهشی داشته باشد، باید صبر کنید تا بورس فعالیتش را آغاز کند و بعد از آن دست به خرید و فروش ETF بیت کوین بزنید.
- نیاز به احراز هویت: برای خرید واحدهای صندوق قابل معامله بیت کوین، نیازمند احراز هویت (KYC) هستید.
پرسش و پاسخ (FAQ)
- صندوق قابل معامله بیت کوین چیست؟
صندوق قابل معامله (ETF) بیت کوین، صندوقی است که ارزش بیت کوین را ردیابی می‌کند و به جای معامله در بازار ارزهای دیجیتال، در بورس معامله می‌شود. - چطور میتوان واحدهای ETF بیت کوین را خرید؟
برای این کار باید در یک کارگزاری آنلاین ثبتنام و اقدام به خرید کرد که البته ایرانیان به خاطر تحریم، امکان این کار را ندارند. برای سایر سرمایهگذاران هم خرید صندوقهای قابل معامله محلی سادهترین روش است و سرمایهگذاری در ETFهای بین المللی بیت کوین، به دلیل نیاز به حسابهای ویژه، دشوارتر است.
جمع‌بندی
از آنجا که بیت کوین و به طور کلی ارزهای دیجیتال نوسان شدیدی دارند، خیلی از افراد نمی‌توانند ریسک‌های سرمایهگذاری در آن را بپذیرند. صندوق های قابل معامله، این امکان را فراهم می‌کنند که حتی افرادی که با ارزهای دیجیتال آشنا نیستند و از سازوکار رمزارزها سر در نمی‌آورند، بتوانند با ریسک کمتری از مزایای کریپتو بهره‌مند شوند. در این مقاله توضیح دادیم که منظور از صندوق قابل معامله بیت کوین چیست و چه مزایا و معایبی دارد. با توجه به اینکه ایرانی‌ها نمی‌توانند از این امکان جالب استفاده کنند، به نظرتان وجود چنین ابزاری در بازار ارزهای دیجیتال چقدر اهمیت دارد؟ اگر می‌توانستید یکی از واحدهای ETF بیت کوین را خریداری کنید، آیا این کار را انجام می‌دادید؟ اگر در کشورهایی هستید که امکان خرید و فروش معاملات صندوق قابل معامله را دارید، لطفا از تجربه خود در کار کردن با ETFهای ارز دیجیتال برای ما و سایر کاربران بگویید.
