وام جمعی یا وام‌دهی جمعی (Crowdloan)، مکانیسمی پروژه‌ها برای جمع‌آوری نقدینگی به جهت برنده‌شدن در مزایده پاراچین است. پروژه‌هایی که ظرفیت شرکت در این مزایده را دارند، به کمک وام جمعی اقدام به جمع‌آوری نقدینگی در قالب کوین شبکه می‌کنند تا در مزایده برنده شوند. وام‌دهندگان نیز طبق برنامه‌ای از پیش تعیین‌شده، توکن‌های قفل‌شده خود را بازپس می‌گیرند و مطابق توافق صورت‌گرفته، پاداش دریافت می‌کنند. لازم به ذکر است که برای درک بهتر مفهوم وام جمعی ابتدا باید با شبکه پولکادات و پاراچین‌های آن آشنا باشید. در مقاله پیش‌رو فرایند طی‌شده برای حضور در یک وامدهیجمعی، نحوه شرکت در یک وامجمعی در پاراچین پولکادات، مزایای مکانیسم و کمپین وامجمعی، مدت زمان کمپین‌ها، انواع پاداش‌ها و تاریخ شروع Crowdloanها را بررسی می‌کنیم.
وام جمعی (Crowdloan) چیست؟
برای شبکه‌های پولکادات (Polkadot) و کوساما (Kusama)، وام جمعی راهی برای پروژه‌های جدید است تا پشتیبانی مالی لازم را برای اتصال به شبکه پولکادات یا کوساما به عنوان پاراچین به دست آورند. معنای لغوی وام‌دهی، ممکن است مفهوم کاربردی این عبارت را به خوبی نرساند؛ زیرا شما توکن‌های خود را به Parachainها قرض نمی‌دهید. درواقع شما توکن‌های DOT خود را برای پروژه‌های Polkadot و توکن‌های KSM را برای پروژه‌های Kusama، در حساب‌های تحت پشتیبانی این شبکه‌ها، به مدت مشخصی تحت عنوان دوره قفل (Lock Period) به حالت قفل‌شده درمی‌آورید.
به‌طور معمول شما در طول دوره قفل یا در مواردی بعد از این دوره، واجد شرایط دریافت پاداش هستید. در حالت کلی این پاداش در قالب توکن بومی (Native Token) پروژه‌ای است که شما در آن اقدام به سرمایه‌گذاری کرده‌اید.
به‌هنگام دوره قفل، توکن‌های شما در حساب پاراچین به منظور پوشش هزینه‌های حضور در مزایده، به بهره‌برداری می‌رسد (این نقدینگی هیچ‌گاه به‌طور مستقیم برای این پاراچین‌ها قابل دسترسی نیست). در صورت موفق نبودن پاراچین در مزایده و عدم پیروزی در آن، توکن‌ها از حالت قفل خارج می‌شوند و به مالکان آن‌ها بازگردانده می‌شوند.
لازم به ذکر است که Crowdloan تنها راه جمع‌آوری نقدینگی برای پروژه‌ها نیستٰ؛ راه‌های مستقل دیگری نیز برای افزایش ذخایر توکن در یک پروژه وجود دارد، که از مهم‌ترین آن‌ها می‌توان به فروش عمومی یا خصوصی، ICO ها و IDO ها اشاره کرد.
فرایندی که در وام جمعی طی می‌شود
طی کردن فرایند شرکت در یک وامدهیجمعی شامل ۴ مرحله می‌شود، در ادامه نیز نحوه مشارکت در Crowdloan را توضیح خواهیم داد، اما در این قسمت به توضیح مسیر مشارکت، برای یک توکن که در وامجمعی قفل می‌شود می‌پردازیم و در هر مرحله وضعیتی که توکن از ابتدا تا انتهای این فرایند می‌تواند داشته باشد را بررسی می‌کنیم.
مرحله ۱: برای مشارکت در Crowdloan آماده شوید
نخستین نکته‌ای که باید برای شرکت در یک Crowdloan به آن توجه کنید، این است که توکن‌های DOT یا KSM شما نباید در حالت قفل‌شده باشند. به عبارت دیگر، شما نمی‌توانید توکن‌هایی را در وامجمعی قفل کنید که خودشان در پروژه‌های دیگر، تحت عناوین مختلف مانند استیکینگ یا قفل‌کردن توکن حاکمیتی، از پیش قفل‌شده باشند.
مدت‌زمان لازم برای از قفل در آوردن توکن‌ها در هر شبکه‌ای متفاوت است؛ به‌طور مثال در شبکه کوساما این دوره ۷ روز و در پولکادات ۲۸ روز است. با توجه به این توضیحات، افرادی که قصد شرکت در فرایند وامدهیجمعی را دارند، بهتر است که از چندین هفته قبل به فکر آزادسازی توکن‌های خود از پروژه‌های دیگر باشند.
مرحله ۲: مشارکت در Crowdloan
هر کمپین جمع‌آوری توکن دارای یک شماره شناسه مشخص و رسمی بوده، که بیانگر حسابی است که این پروژه برای جمع‌آوری نقدینگی به طور رسمی از آن پشتیبانی می‌کند. به عبارت دیگر، این یک حساب ماژول کنترل‌شده (Module-Controlled Account) برای پروژه‌های داوطلب در مزایده است، که به‌طور انحصاری به آن پروژه اختصاص داده شده و در طول انجام این فرایند، هیچ‌یک از اعضای این پروژه به توکن‌های جمع‌آوری شده دسترسی ندارند.
توجه داشته باشید که این شماره شناسه، همان آدرس واریزی نیست؛ برای حاصل کردن اطمینان از مشارکت در یک کمپین On-Chain، کاربر باید تراکنش ویژه‌ای را که مخصوص وام جمعی طراحی شده است، ارسال کند که در نهایت، این آدرس به شماره شناسه پاراچین مربوطه ارجاع داده می‌شود. در تمامی طول این فرایند، شما به‌هیچ‌عنوان توکن‌های DOT یا KSM خود را به‌طور مستقیم به یک آدرس منتقل نمی‌کنید. بعد از طی این فرایند توسط کاربر، DOT یا KSM کاربر به حساب ماژول کنترل‌شده منتقل می‌شود.
برای پروژه‌هایی که اپلیکیشن‌های مبتنی بر Web3 را برای فرایند وامجمعی خود توسعه می‌دهند، این بخش از این فرآیند احتمالاً به‌طور خودکار انجام می‌شود.
برای مشارکت در کمپین‌ها از طریق صرافی‌های Off-Chain، باید دستورالعمل‌های موجود در وبسایت واسط را به دقت دنبال کنید. سپس پلتفرم واسطه، توکن‌ها را از طرف شما به حساب ماژول Crowdloan ارسال می‌کند.
ممکن است پروژه‌ها، حداکثر یا حداقل سطح مشارکت را در هر آدرس برای وام جمعی خود تعیین کنند؛ اما به طور پیش‌فرض، تنها یک حداقل مشارکت ناچیز در هر آدرس تعیین می‌شود (حداقل کوساما = ۰.۱ KSM و حداقل پولکادات = ۵ DOT). علاوه‌بر این، افراد می‌توانند میزان توکن‌های خود را در طول فرآیند مزایده را افزایش دهند.
مرحله ۳: Crowdloan برنده شده و حساب ماژول قفل می‌شود
اگر کمپین وامجمعی موفقیت‌آمیز باشد و در مزایده برنده شود، پروژه برنده به لیست پاراچین‌های Polkadot یا Kusama منتقل می‌شود و تمامی توکن‌های DOT و KSM که در حساب ماژول Crowdloan جمع‌آوری‌شده، در کل مدت اجاره پاراچین قفل می‌شود. کاربران نیز در این مدت‌زمان، اجازه حذف و برداشت هیچ یک از توکن‌های خود در حساب ماژول را ندارند.
اگر پروژه قبل از تاریخ پایان کمپین، انصراف دهد یا در پایان کمپین در مزایده برنده نشود، توکن‌ها به مالکان خود برگشت می‌خورد. پس از به اتمام رسیدن مزایده نیز پروژه‌های شرکت‌کرده در مزایده، از لیست حذف نمی‌شوند تا تمامی وجوه را به صاحبان آن‌ها بازگردانند.
مرحله ۴: کاربران پاداش دریافت می‌کنند (در اکثر کمپین‌ها)
اکثر پروژه‌ها به مشارکت‌کنندگان وام جمعی پاداش می‌دهند. این که پاداش‌ها چگونه و با چه سرعتی توزیع شوند، به صلاحدید پروژه است. برخی از پروژه‌ها ممکن است تصمیم بگیرند که بخشی از پاداش را بلافاصله پس از راه‌اندازی موفقیت‌آمیز پاراچین خود در شبکه توزیع کنند و بخش باقی‌مانده از پاداش را در یک دوره زمانی مشخص واگذار کنند.
مکانیسم نحوه پرداخت مطالبات یا پرداخت پاداش نیز می‌تواند متفاوت باشد؛ اگر پاداش‌ها به صورت On-Chain پرداخت شوند، می‌توانند در هر زمان، در فواصل زمانی دلخواه پرداخت شوند یا به صلاحدید مشارکت‌کننده، بازپرداخت توکن‌ها می‌تواند به صورت دستی، در فواصل زمانی توافق‌شده پرداخت شوند. بازهم، این‌ها تصمیماتی هستند که به طور مستقل توسط تیم‌های پروژه گرفته می‌شوند و بایستی قبل از آغاز فرایند وامجمعی به اطلاع کاربران برسند.
مزایای مشارکت در Crowdloan
مشارکت در Crowdloan یک فرصت خوب برای علاقه‌مندان به یک پروژه است تا با حمایت خود از این پروژه، به پیروزی در مزایده کمک کنند و پاداش دریافت کنند.
شرکت تمامی پروژه‌ها در فرایند وامجمعی الزامی نیست و ممکن است یک پروژه در این فرایند شرکت نکند. هر پروژه نیز شرایط و ضوابط مختص به خود را در مقدار و چگونگی پرداخت پاداش دارد.
بدون توجه به شرایط و مقدار نقدینگی جمع‌آوری‌شده توسط یک پروژه، بایستی دو عامل زیر تمامی فرایندهای وامجمعی رعایت شود:
- مدت‌زمان کمپین وامجمعی؛ به طور مثال: تعداد مزایده‌هایی که Crowdloan باید در آن بازه زمانی شرکت کند.
- سقف میزان پاداش
وظیفه تمامی مشارکت‌کنندگان در فرایند وامجمعی است که شخصا شرایط و ضوابط منتشرشده توسط تیم هر پروژه را مطالعه کنند. برای پروژه‌ها، وامجمعی می‌تواند مکانیسم مهمی برای راه‌اندازی پاراچین آن‌ها در کوساما یا پولکادات باشد.
مزایای مکانیسم Crowdloan برای پروژه‌های پاراچین
- راهی کارآمد برای توزیع توکن‌ها به اعضای جامعه و مخاطبین آنان که از حامیان اصلی پروژه هستند.
- امکان پوشش هزینه‌های اسلات (Slot) پاراچین (که به آن اسلات یا پاراچین به صورت جداگانه هم گفته می‌شود)، بدون نیاز به فرآیندهای دیگر جمع‌آوری سرمایه که اغلب پیچیده‌تر هستند.
- راهی برای سنجش میزان حمایت از یک پاراچین جدید و سنجش تقاضای بازار.
مشارکت در Crowdloan از چه راه‌هایی امکان‌پذیر است؟
بر اساس پروژه‌هایی که تاکنون Crowdloanها را سازماندهی کرده‌اند، سه راه برای مشارکت افراد متقاضی وجود دارد:
۱. مشارکت مستقیم از طریق On-Chain) – Polkadot.js)
۲. مشارکت مستقیم از طریق داشبورد طراحی‌شده توسط پروژه پاراچین (On-Chain)
۳. از طریق یک صرافی واسطه، مانند Binance یا Kraken، که فرد متقاضی از طریق پلتفرم‌های واسطه و دنبال کردن دستورالعمل‌های آن، در وام جمعی شرکت می‌کند (Off-Chain)
بسیاری از پروژه‌ها، ترکیبی از این روش‌ها را دنبال کرده و به افراد این امکان را می‌دهند که با هر روشی که برایشان راحت‌تر است، مشارکت کنند؛ توجه داشته باشید که برای مشارکت از طریق مکانیسم‌هایی که مستقیماً به حساب ماژول در Crowdloan متصل نیستند، حساسیت و دقت بیشتری به‌خرج دهید.
مدت‌زمان یک کمپین Crowdloan چقدر است؟
هنگامی که یک کمپین وام جمعی شروع به‌کار می‌کند، پروژه شخصا تعیین می‌کند که تاریخ اتمام این کمپین در چه زمانی است. این کار با تعیین تاریخ پایان کمپین (Campaign End Date) انجام می‌شود و به یک بلوک خاص گره می‌خورد. یک کمپین فقط تعیین می‌کند که وام‌های‌جمعی چه مدت می‌توانند نقدینگی جمع‌آوری‌شده را برای ارائه پیشنهاد در مزایده قفل نگه دارند.
تاریخ پایان کمپین، تاریخی است که دیگر نمی‌توان از وام جمعی در پیشنهادات ارائه‌شده در مزایده استفاده کرد. اگر پروژه تا تاریخ پایان کمپین نتوانست اسلات مورد نظر را کسب کند، کمپین وام جمعی به پایان می‌رسد و توکن‌های KSM و DOT قفل‌شده در وامجمعی از قفل خارج‌شده و به صاحبانش بازمی‌گردد.
تعداد محدودی اسلات پاراچین (۱۰۰ عدد) در شبکه‌های کوساما و پولکادات موجود است و مزایده‌های این اسلات‌ها ممکن است رقابتی باشند. تاریخ پایان کمپین به این منظور است که پروژه در صورت از دست دادن یک یا چند مزایده اولیه، بتواند در چندین مزایده متوالی رقابت کند. ممکن است یک پروژه بخواهد در طول چند هفته در چندین مزایده شرکت کند، از طرفی شرکت‌کنندگان تمایل ندارند که توکن‌هایشان طولانی‌مدت قفل شوند؛ بنابراین تاریخ پایان کمپین باید آگاهی لازم را به شرکت‌کنندگان وام‌های جمعی در خصوص مدت‌زمان این فرایند می‌دهد.
انواع پاداش برای شرکت‌کنندگان در وام جمعی پولکادات
پروژه‌هایی که در مزایده اسلات‌های پاراچین شرکت می‌کنند و توکن‌های قفل شده DOT و KSM مورد نیاز را از جامعه خود از طریق یک وامجمعی تامین می‌کنند، به نوعی در قالب اعطای پاداش، نقشی که این مشارکت کنندگان در برنده شدن پاراچین در مزایده داشته‌اند را جبران می‌کنند.
کوساما و پولکادات به پروژه‌ها دستور می‌دهند که برای پاداش‌های ارائه شده محدودیتی قائل شوند؛ این محدودیت می‌تواند به صورت KSM و DOT، توکن‌های بومی پروژه، یا چیزی کاملاً خارج از زنجیره باشد. ممکن است یک پروژه در وبسایت خود جزئیات بیشتری را از میزان و نحوه دریافت پاداش منتشر کند. به طور مثال، نسبت میان توکن‌های سپرده‌گذاری‌شده و پاداش دریافت شده می‌تواند ثابت یا متغیر باشد؛ متغیر بدین مفهوم که پروژه در قسمت توضیحات خود اعلام می‌کند که بر اساس نرخ مشارکت و تعداد کل توکن‌های جمع‌آوری شده، نسبت پاداش را تغییر می‌دهد.
علاوه بر این، پروژه‌ها ممکن است برای پیش‌ثبت‌نام در وام‌های جمعی، مشارکت زودهنگام، مراجعه به آدرس‌های دیگر و اقدامات دیگری از این دست، پاداش‌های مضاعفی را تخصیص دهند. حتی در صورت عدم موفقیت پاراچین در پیروزی مزایده نیز، امکان اعطای پاداش از سمت پروژه به مشارکت‌کنندگان وجود دارد. از طرف دیگر نیز ممکن است پروژه‌ها در صورت پیروزی در مزایده، پاداش از پیش‌تعیین‌نشده و جایزه‌مانندی را به کاربران اختصاص دهند. اگرچه اکثر پاداش‌های اعطا شده به مشارکت‌کنندگان در قالب توکن‌های گوناگون است، اما پروژه‌هایی مانند پروژه Swag وجود داشتند که پاداش‌هایی به صورت Off-Chain پرداخت کرده‌اند.
تاریخ شروع Crowdloanها
جدول زمانی مزایده‌های Polkadot و Kusama توسط بنیاد Parity تعیین و اعلام می‌شود. اولین حراج کوساما در ژوئن ۲۰۲۱ (خرداد ۱۴۰۰) انجام شد و حراج های پولکادات در ۱۱ نوامبر ۲۰۲۱ (۲۰ آبان ۱۴۰۰) آغاز شده است.
گاوین وود (Gavin Wood) بنیانگذار شبکه پولکادات و از اعضای سابق تیم اتریوم، اظهار کرده است که انتظار هرج و مرج زیاد (و کمی سرگرمی) را داشته باشید؛ Crowdloanها ممکن است تنها بخشی از این هرج و مرج باشند. با این وجود ارزش بالقوه‌ای که برای این اکوسیستم به ارمغان می‌آورند، غیرقابل انکار است.
وامجمعی در بستر پولکادات یک فرصت مناسب برای علاقه‌مندان به یک پروژه است تا بتوانند حمایت خود از یک طرح را، حتی قبل از شروع فعالیت آن آغاز کنند. با مشارکت گسترده در وام جمعی علاوه بر افزایش امنیت و اعتماد جامعه مخاطبین به یک طرح، از همان ابتدا یک جامعه کاربری پرشور، منصف و متعهد ایجاد می‌شود.
جمع‌بندی
امروزه راه‌های کسب درآمد در حوزه DeFi و فناوری بلاکچین رو به افزایش است. پیش‌تر با تفاوت این فرایند‌ها، مانند تفاوت ییلد فارمینگ و استیکینگ آشنا شدیم. Crowdloanها نسبتا مفهوم جدیدتری دارند و کاربرد منحصربه‌فردتری را ارائه می‌دهند. اینکه هر فرد چه روش‌هایی را برای کسب درآمد برگزیند، تا حد زیادی وابسته به نحوه مدیریت سرمایه و ریسک‌پذیری آن شخص دارد. پروژه‌های فعال در حوزه DeFi نیز به سمتی در حال حرکت هستند که برای سرمایه‌گذاران، نسبت معقولی میان ریسک‌پذیری و کسب سود ایجاد کنند. از شاخصه‌های اصلی مدیریت سرمایه اصولی، کسب آگاهی لازم از روش‌های گوناگون سرمایه‌گذاری است. در این مقاله تلاش کردیم شما را با یکی از روش‌های نوپا و خوش‌آتیه این حوزه با نام Crowloan یا وام جمعی در پاراچین پولکادات آشنا کنیم.
روش‌های سرمایه‌گذاری مورد نظر شما برای مدیریت سرمایه چیست؟ نظرات خود را با ما در میان بگذارید.
