کریپتو موزیک چیست؟ اثر موسیقی خود را به NFT تبدیل کنید!

اگر موزیسین هستید و همزمان ترید می‌کنید یا دست کم اخبار فناوری بلاکچین را دنبال می‌کنید، شاید عبارت کریپتوموزیک (Crypto Music) را شنیده باشید؛ یک تکنولوژی نوظهور که قرار است در هنر و موسیقی انقلابی برپا کند. بیایید ببینیم کریپتوموزیک چیست و چطور عرضه می‌شود؟ کدام موزیسین‌های ایرانی و خارجی تا امروز آثار خود را به صورت توکن غیرقابل معاوضه درآورده‌اند؟ مزایا و معایب NFT صوتی چیست؟ و آیا آن مدینه فاضله‌ای که توسعه‌دهندگان و کارشناسان از آن دم می‌زنند هست یا نه؟

کریپتوموزیک چیست و از کجا شروع شد؟

قبل از هر چیز، کمی درباره معادل فارسی مناسب Crypto Music، حرف بزنیم. به‌دلیل جدید بودن این اصطلاح، هنوز نمی‌توانیم روی یک عبارت فارسی توافق کنیم. پس هر جا در ادامه‌ی متن کریپتوموزیک، موسیقی رمزنگاری شده، موسیقی کریپتویی، موزیک رمزنگاری شده یا توکن غیر قابل معاوضه صوتی (audio NFT) دیدید، منظور همان Crypto Music است. برویم سراغ اینکه چه زمانی و کجا کریپتوموزیک مثل بمب ترکید:

در ژانویه سال ۲۰۲۱ (زمستان سال ۹۹) گروه مستقل راک آمریکایی کینگز آو لئون (Kings of Leon)، جدیدترین آلبومشان «When You See Yourself» را منتشر کردند که چندان از نظر هنری مورد توجه منتقدان قرار نگرفت. اما از آن‌جایی که اولین آلبوم یک گروه موفق بود که به صورت توکن غیرقابل معاوضه (NFT) عرضه می‌شد، حسابی سروصدا به‌پا کرد. ویژگی اصلی موسیقی رمزنگاری شده استفاده از Non-Fungible Tokens است. اما توکن غیر مثلی کریپتوموزیک شامل چه چیزهایی است؟

Token موسیقی رمزنگاری شده می‌تواند آلبوم، تِرَک آهنگ و محصولاتی مثل استیکرها، تیشرت‌ها یا آلبوم آثار هنری (album artwork) باشد. مثلاً گروه کینگز آو لئون همراه آخرین آلبوم خود، ۳ نوع توکن تحت عنوان «NFT Yourself» ارائه کردند. یکی از توکن‌ها پکیج ویژه آلبوم است. توکن دوم بلیط صندلی‌های ردیف اول برای تماشای اجرای زنده، آن هم برای یک عمر را عرضه می‌کند. با خرید توکن سوم هم فقط می‌توانید محصولات دیداری و شنیداری (Audiovisual Art) این گروه را داشته باشید. اگر نمی‌دانید NFT چیست و توکن موسیقی رمزنگاری شده چه ویژگی‌هایی دارد، اصلاً نگران نباشید؛ در ادامه توضیح می‌دهیم.

به زبان ساده NFT یعنی چه؟

توکن غیر قابل تعویض (NFT) نوعی توکن منحصربه‌فرد و رمزنگاری‌شده است که مشخص می‌کند چه کسی مالک محتوای دیجیتال است. چطوری؟ به طور مختصر؛ با کدنویسی روی شبکه بلاکچین. NFTها اول روی شبکه بلاکچین اتریوم ایجاد شدند. بعدها پلتفرم‌های فلو (Flow) و تزوس (Tezos) هم سراغ تولید توکن‌های غیرقابل معاوضه رفتند. همانطور که از نامش پیداست، توکن‌های غیرقابل تعویض دارایی‌های دیجیتال منحصربه‌فردی هستند که مابه‌ازایی با ارزش مشابه ندارند. این ویژگی‌ غیرقابل معاوضه بودن، آن‌ها را برای تامین امنیت محصولات خاصی مثل قراردادها، هنر دیجیتال و صد البته موسیقی مناسب می‌کند.

نحوه کار با NFT خیلی ساده است؛ اگر موزیسین هستید می‌توانید روی پلتفرمی مانند راکی (Rocki)، آدیوز(Audius) یا رَریبل (Rarible) توکن خود را بسازید و برای طرفداران و کلکسیونرها به مزایده بگذارید. کافی است که آن‌ها معادل قیمت توکن، رمزارز بپردازند تا صاحب اثر هنری شما شوند. گاهی چند خریدار می‌توانند یک آیتم را بخرند. در واقع خود هنرمند می‌تواند تصمیم بگیرد که چند نفر و چگونه می‌توانند اثر او را بخرند. مثلاً شما به عنوان موزیسین ممکن است تصمیم بگیرید توکن صوتی خود را سهم‌بندی کرده و از طریق شرکت در مزایده به چند نفر بفروشید (مثل بلیط کنسرت) یا به طور مستقیم و در ازای پرداخت رمزارز آن را به یک نفر بفروشید. همه چیز به تصمیم شما بستگی دارد.

ضمناً می‌توانید در قرارداد هوشمند توکن خود ذکر کنید که با هر بار فروش محصول، درصدی از سود فروش به شما داده شود. کلکسیونرها و طرفداران موسیقی می‌توانند کل یا بخشی از NFT شما را با رمزارز بخرند. اما نمی‌توانند توکن غیرقابل معاوضه شما را با توکن دیگری تعویض کنند. چون همانطور که قبلاً هم گفتیم ارزش آن‌ها با سایر توکن‌ها یکسان نیست. مزیت شبکه بلاکچین این است که تراکنش همه افراد روی آن ثبت می‌شود و کمک می‌کند که اثر هنری، درست مثل امضای نقاشانی مثل پیکاسو و فرانسیس بیکن منحصربه‌فرد و غیرقابل کپی شود.

هنرمندان خارجی و ایرانی فعال در عرصه Crypto Music

گریمز (Grimes) که به خودش لقب ملکه کریپتو داده، شاید یکی از معروف‌ترین افرادی باشد که به خاطر فروش ۱۰ عدد از آثار هنری دیجیتال خود به صورت NFT، در یک مزایده ثروتی حدود ۶ میلیون دلار به دست آورد. از دیگر هنرمندانی که آثار خود را به صورت NFT صوتی روی پلتفرم‌های کریپتوموزیک قرار داده‌اند می‌توان به شان‌مندز (Shawn Mendes) و استیو اِئوکی (Steve Aoki) اشاره کرد. سروش هیچکس، موزیسین و خواننده رپ هم کاور آلبوم «جنگل آسفالت» خود را در پلتفرم فاندیشن (Foundation) به صورت یک توکن غیرقابل معاوضه به ارزش ۱۹۰ اتر فروخت.

معرفی یک پادکست ایرانی در حوزه کریپتوموزیک

علی پاسبان، موزیسین ایرانی به تازگی ساخت پادکستی به نام crypt o music (کریپتو موزیک) را شروع کرده که هدف آن جمع کردن هنرمندان فعال در حوزه کریپتو و پرداختن به دغدغه‌های مالی و تامین سرمایه در بازار موزیک ایران است.

از اوایل سال ۲۰۲۱ لغت NFT نقل محافل هنر و موسیقی شده است. اما چند درصد از هنرمندان به توکنیزه‌کردن کارهایشان روی آورده‌اند؟ آیا موسیقی رمزنگاری شده و NFT آثار هنری یک موج زودگذر است؟ آیا فقط هنرمندان نامی سهمی از بازار موسیقی کریپتویی دارند و موزیسین‌های گمنام شانسی برای فروش آثارشان در پلتفرم‌های NFT  ندارند؟ برای پیدا کردن جواب این سوال‌ها، پیشنهاد می‌کنم لایو موج NFTها و بررسی درستی یا نادرستی سرمایه‌گذاری روی توکن‌های غیرقابل معاوضه را ببینید.

با همه حرف‌هایی که زده شد، توسعه‌دهندگان پلتفرم‌های موزیک رمزنگاری شده ادعا می‌کنند که صنعت موسیقی در حال تحول اساسی است. در ادامه به مزایا و معایب کریپتوموزیک می‌پردازیم و بررسی می‌کنیم که آیا واقعاً قرار است کریپتوموزیک انقلابی در موزیک برپا کند یا فقط در حد حرف است؟

مزایای موسیقی‌ رمزنگاری‌ شده

۱-کاهش احتمال کپی و دزدی آثار هنری

همانطور که قبل‌تر هم اشاره کردیم، فناوری NFT به حفظ مالکیت معنوی آثار هنری کمک می‌کند. مثلاً جعل کردن اثر شما توسط سایر افراد سخت‌تر می‌شود. در کشورهایی که قانون کپی‌رایت وجود دارد، هنرمندان در صورت مشاهده نسخه جعلی یا کپی بخشی از آثارشان، می‌توانند از طریق مراجع قانونی اقدام کنند که فرآیند بسیار پرهزینه‌ای است. اما با تبدیل اثر به توکن غیرقابل معاوضه و ثبت مالکیت آن روی شبکه بلاکچین، دیگر این دردسرها را نخواهند داشت. از طرف دیگر چون آلبوم، ترک‌های موسیقی یا سایر محصولات فقط روی پلتفرم‌های خاصی منتشر می‌شود و مردم با پرداخت رمزارز می‌توانند آن‌ها را بشنوند یا داشته باشند، احتمال دزدی از طریق روش‌های مرسوم پایرسی (Piracy) دشوارتر خواهد شد.

۲-افزایش اختیارات هنرمندان

توزیع قدرت یکی از دغدغه هنرمندان است. آن‌ها همیشه با تهیه‌کننده، صاحب استودیو، توزیع‌کننده و تبلیغ‌کننده سر مسائل مالی درگیری دارند. متاسفانه دست برتر در این مجادله از آن قدرتمندان و ثروتمندان است. یکی از دلایلی که گفته می‌شود کریپتوموزیک می‌تواند صنعت موسیقی را متحول کند، این است که سهم بیشتری از اختیارات به هنرمندان داده می‌شود. بازار ۱۱ میلیارد دلاری موزیک در جهان، تحت سلطه ۳ برند بزرگ سونی (Sony)، گروه یونیورسال میوزیک (Universal Music Group)  و گروه وارنر میوزیک (Warner Music Group) قرار دارد. این کمپانی‌های عظیم به نوبه خود بخش اعظم درآمد هنرمندان و موزیسین‌ها را کنترل می‌کنند. پس هنرمندان برای دریافت حداقل امتیازات و پول کم، باید بسیار زحمت بکشند و زمان زیادی را منتظر بمانند. از طرف دیگر با شیوع کرونا، برگزاری تورها و کنسرت‌ها که ۷۵درصد درآمد برخی هنرمندان را تامین می‌کرد، متوقف شده است. بنابراین به نظر می‌رسد که موسیقی رمزنگاری‌شده، راه جایگزین مناسبی برای تامین بخشی از درآمد آن‌ها باشد.

۳- کسب امتیاز افزوده از طریق فروش مجدد

موزیسین‌ها، پس از فروش اولیه آثارشان به صورت موسیقی کریپتویی همچنان می‌توانند از امتیازات و سود حاصل از آن بهره‌مند شوند. مثلاً وقتی NFT مجدداً در بازار فروخته می‌شود، بخشی از سود هم در جیب هنرمند می‌رود. خودتان می‌توانید در قرارداد هوشمند تعیین کنید که به ازای هر بار فروش ۱۰ تا ۴۰درصد از تراکنش را دریافت کنید.

۴- فراهم‌سازی امکان ارتباط مستقیم هنرمند و دوستداران موسیقی

کریپتوموزیک در عین حال که خیال هنرمند را از بابت حق مالکیت معنوی رعایت می‌کند، به طرفداران فرصت این را می‌دهد تا بخشی از آلبوم یا موزیک مورد علاقه‌شان را داشته باشند.

۵- جمع‌شدن بساط فروش از طریق بازار سیاه

رواج فناوری NFT و قراردادهای هوشمند، می‌تواند به بازار سیاه فروش بلیط کنسرت پایان دهد. مثلاً یلوهارت (Yellowheart) که یک پلتفرم مبتنی بر شبکه بلاکچین برای فروش بلیط کنسرت است از سال ۲۰۱۸ تا الان، به اعتبارسنجی بلیط‌های دیجیتال مشغول است. یلوهارت هویت حاضران در کنسرت را بررسی می‌کند. همچنین هر هنرمند می‌تواند کنترل کاملی بر نحوه خرید و فروش تک‌تک بلیط‌ها داشته باشد. این کارها عرضه بلیط‌ها به بازار سیاه را تا حد زیادی سخت می‌کند.

معایب موسیقی رمزنگاری شده

ادعای توسعه‌دهندگان بلاکچین توکن‌های غیرمثلی این است که راهی برای برقراری عدالت در صنعت موسیقی پیدا کرده‌اند. روی کاغذ هر هنرمندی می‌تواند توکن صوتی خود را تولید کرده و بفروشد. همانطور که قبلاً در میهن بلاکچین آموزش داده‌ایم، ساخت NFT عین آب خوردن است. اما مشکل اینجاست که اکثریت هنرمندانی که توانسته‌اند موسیقی رمزنگاری شده و محصولات جانبی کریپتوموزیک خود را بفروشند، نام‌های بزرگی دارند. چون در حال حاضر عمده خریداران NFT صوتی و سایر محصولات آن‌ها، ثروتمندان و کلکسیونرها هستند. به طور خلاصه، موسیقی کریپتویی تا رسیدن به هدف اصلی خود راه زیادی در پیش دارد.

یکی دیگر از معایب NFTها، مصرف انرژی زیاد و تخریب محیط زیست است. تخمین زده شده که در سال ۲۰۱۸، میزان انرژی مصرفی برای استخراج اتر بیشتر از کل انرژی مصرفی کشور ایسلند بوده است. البته وقتی الگوریتم گواه اثبات سهام (PoS) به طور کامل جایگزین الگوریتم گواه اثبات کار (PoW) در شبکه بلاکچین اتریوم شود، استخراج اتر متوقف شده و این مشکل هم حل می‌شود.

NFT؛ راه حلی جادویی برای حل مشکلات هنرمندان؟

اگر آن انقلابی که پلتفرم‌های توسعه‌دهنده کریپتوموزیک از آن حرف می‌زنند، به واقعیت بیانجامد، شیوه‌ای که ما موسیقی را می‌شنویم تغییر می‌کند. اما همانطور که بالاتر هم بحث کردیم چالش‌های محیط زیستی و اجتماعی همچنان به قوت خود باقی است. اگر موسیقی رمزنگاری‌شده بتواند از سد این مسائل بگذرد، با این سرعتی که تکنولوژی بلاکچین طی می‌کند، احتمالاً صنعت موسیقی را زودتر از عرضه صفحات گرامافون در دهه ۴۰ میلادی و اختراع سی‌دی متحول خواهد کرد. از طرفی ادعای پلتفرم‌های ارائه‌دهنده توکن‌های غیرقابل معاوضه این است که NFT هم مشکل مالکیت معنوی که هنرمندان سال‌هاست با آن سروکله می‌زنند را حل می‌کند و هم هنرمندان با درآمد و سود حاصل از فروش می‌توانند با خیال راحت‌تری به خلق آثار هنری جدید بپردازند. به نظر شما این ادعا چقدر به واقعیت امروز NFT نزدیک است؟