همانطور که میدانیم، بازار ارز دیجیتال حداقل در چند سال گذشته پرنوسانترین بازار مالی در جهان بوده است. اگرچه بازارهای سنتی نیز از اوایل سال ۲۰۲۰ به دلیل شیوع ویروس کرونا با این نوسان مواجه بودهاند، اما به نظر میرسد که بازار ارزهای دیجیتال برای مدت طولانی پرنوسان باقی خواهد ماند. نوسانات بازار رمز ارزها باعث به وجود آمدن یک فرصت استثنایی برای معاملهگران شده است تا به کسب سود بپردازند؛ اما به منظور کسب سود، باید به نکاتی مانند اینکه در بازار به دنبال چه چیزی هستید و چگونه مدیریت ریسک داراییهای خود را برعهده میگیرید، توجه داشته باشید. در این مقاله به تعریف مدیریت ریسک، ریسکهای موجود در بازار و روشهای مدیریت ریسک در بازار ارزهای دیجیتال میپردازیم. با میهن بلاکچین همراه باشید.
مدیریت ریسک (Risk Management) چیست؟
مدیریت ریسک یا مدیریت خطر کاربرد سیستماتیک سیاستهای مدیریتی، رویهها و فرایندهای مربوط به فعالیتهای تحلیل، ارزیابی و کنترل ریسک است. مدیریت ریسک عبارت است از فرایند مستندسازی تصمیمات نهایی اتخاذشده و شناسایی و بهکارگیری معیارهایی که میتوان از آنها جهت رساندن ریسک تا سطحی قابل قبول استفاده کرد. مدیریت ریسک در تمامی محیطهای مالی مانند بازار رمزارزها بسیار مفید است و اثرات خود را در درازمدت نشان میدهد. در ادامه ۵ روش مهم را به منظور مدیریت ریسک در بازارهای مالی مورد بررسی قرار میدهیم.
۱- اجتناب از انجام فعالیتهای مخاطرهآمیز
اجتناب یا مشارکت نکردن در فعالیتهای مخاطره آمیز، روش خوبی برای کم کردن ریسک است؛ به طور مثال افرادی که سیگار میکشند و در این فعالیت پر مخاطره شرکت میکنند، در معرض ریسک ابتلا به انواع بیماریها قرار میگیرند. اجتناب از رفتارهای مخاطرهآمیز در بازار ارزهای دیجیتال نیز یکی از روشهای کاهش ریسک در این بازار است. معاملهگران در بازار ارزهای دیجیتال میتوانند با اجتناب از رفتارهای خطرناک مانند ترید ارزهای دیجیتال با مارکت کپ پایین با توسعهدهندگان ناشناس، ریسک معاملات خود را کاهش دهند.
۲- پذیرش ریسک
پذیرش ریسک اقدام بسیار مهمی است و معمولا شامل هزینههای اضافی است. به همان مثال سلامتی برگردیم، فردی که برای بیمه تکمیلی هزینه میکند و به پیشبینی احتمالات در آینده می پردازد، در موقع رویارویی با ریسک راحتتر میتواند آن را مدیریت کند. در فضای کریپتو نیز چنین است و معاملهگران میتوانند با هزینه کردن برای امنیت داراییهای دیجیتال خود از طریق خریداری کیف پولهای سختافزاری و تجهیزات امنیتی، مدیریت ریسک خوبی در برابر انواع رخدادها مانند هک داشته باشند.
۳- توزیع ریسک
توزیع ریسک اقدام مهم دیگری است که باید مورد توجه قرار بگیرد. در بازار رمزارزها میتوان با چیدن سبد متنوعی از ارزهای دیجیتال امکان وقوع ریسکهای احتمالی را کاهش داد.
۴- انتقال ریسک
استفاده از بیمه سلامت مثالی از انتقال ریسک است. در این حالت فرد تقریبا همه ریسک را به بیمهگر واگذار مینماید و بیمهگر در قبال دریافت مبلغی، این مسئولیت را میپذیرد. بیمهکننده و بیمهشونده سندی را امضا میکنند و به موجب آن قراردادی را مابین خود تنظیم میکنند. بیمهکننده استراتژیهای لازم برای مقابله با ریسک را میسنجد و با توجه به آن، مبلغی را برای دریافت تعیین میکند. در فضای ترید و سرمایهگذاری نیز چنین استراتژیهایی بسیار مفید بوده و به مدیریت ریسک کمک شایان توجهی خواهند کرد.
۵- پیشگیری از ضرر و کم کردن آن
این روش به حذف کامل ریسک نمیپردازد؛ بلکه آن را کاهش میدهد. این روش متمرکز بر کنترل ضرر و جلوگیری از گسترش بیشتر آن است. انجام اقدامات پیشگیرانه در حوزه سلامت را میتوان به عنوان مثالی از این روش دانست. بیمهگر سلامت به انجام اینگونه امور بسیار اهمیت میدهد و سرویسهایی جانبی را برای بیمهشدگان فراهم میآورد. از اینگونه سرویسها میتوان کمک به پرداخت شهریه باشگاه و یا انجام معاینات عمومی سالیانه را نام برد. اینگونه اقدامات به بیمهکننده کمک میکند که در درازمدت هزینه کمتری بکند. این روش در زمینه سرمایهگذاری در فضای کریپتو هم بسیار مفید است و انجام اقدامات پیشگیرانه مانند نگهداری نکردن وجوه خود در صرافیها، میتواند تا حدود زیادی از ریسکها بکاهد.
انواع ریسک در بازار کریپتو
چهار نوع ریسک اصلی در بازار ارزهای دیجیتال وجود دارد که باید از آنها آگاه باشید تا بتوانید معاملات موفقیتآمیزی در این بازار انجام دهید. در ادامه ریسکهای بازار ارز دیجیتال را بررسی میکنیم.
ریسک بازار
یک اصطلاح قدیمی در بازار ارز دیجیتال به اسم هودل وجود دارد که میگوید توکنهای خود را حفظ کنید و امیدوار باشید که قیمت آنها افزایش پیدا کند. نکته دیگر این است که در کف قیمت بخرید، یعنی هنگامی که قیمت ارز دیجیتال کاهش مییابد به خرید آن بپردازید.
نحوه عملکرد این استراتژی کاملا به زمانبندی بستگی دارد. اگر در سال ۲۰۱۷ شروع به خرید رمزارزها کرده و در زمان مناسب آنها فروخته باشید، احتمالا سود خوبی کسب کردهاید. مشکل این است که اکثر مردم نمیدانند که چه زمانی دارایی خود را بفروشند. هر بار که وارد معاملهای میشوید، باید بدانید که چه زمانی از آن خارج شوید تا به سود خوبی دست یابید. در غیر این صورت تمام معاملات شما بینتیجه میشود.
نکته دیگری که بسیاری از معاملهگران هنوز متوجه آن نشدهاند، نحوه خروج از ضرر است. خروج به موقع برای کسب سود یک موضوع است و خروج از ضرر نیز یک موضوع کاملا متفاوت دیگر است. همانطور که در زمان اوج ICOها در سال ۲۰۱۷ و سقوط پس از آن شاهد بودیم، قیمت بسیاری از توکنها نسبت به اوج قیمت خود تا ۹۸ درصد کاهش یافتند. بنابراین باید ابتدا و قبل از روند صعودی، به مدیریت روند نزولی بپردازیم.
در اینجاست که سفارشهای استاپ لاس (Stop-loss) یا حد ضرر به میان میآید. انجام معامله بینقص ملزم به داشتن نقاط ورودی و نقاط حد ضرر دقیق است تا به مدیریت ریسک و توقف ضرر خود در معاملات بپردازیم.
اکثر معاملهگران بین ۱ الی ۳ درصد سرمایه خود را در هر معامله ریسک میکنند. این محدوده ممکن است مناسب تمام افراد نباشد، اما سفارشهای حد ضرر همواره باید در این محدوده باشند. همچنین صرفا بر اساس حرف مردم در توییتر یا ادعای کسانی که خود را متخصص ارز دیجیتال میدانند، به خرید نپردازید. اصول اولیه معاملات ارز دیجیتال را بیاموزید و سپس تصمیمگیری کنید. همچنین حد ضرر را فراموش نکنید تا در صورتی که خواسته شما از معامله محقق نشد بتوانید از آن خارج شوید.
ریسک طرف مقابل معامله
یکی دیگر از ریسکهای موجود در بازار، ریسک طرف مقابل معامله (Counterparty Risk) است. سال ۲۰۲۲ با سقوط صرافی FTX همراه بود. این صرافی یکی از بزرگترین صرافیهای ارز دیجیتال در جهان بود و با سقوط آن سرمایه بسیاری از افراد از دست رفت.
همچنین نفوذهای متعدد امنیتی به پروتکلهای دیفای و بریجها یکی دیگر از مواردی است که در سال ۲۰۲۲ در بازار رمزارزها اتفاق افتاد. در طی این سال میلیاردها دلار از دارایی افراد به سرقت رفت. همچنین سقوط شبکه ترا و از دست رفتن برابری استیبل کوین آن یکی دیگر از فجایع بازار رمزارزها در سال گذشته بود.
به همین دلیل بسیار مهم است که تمام توکنهای خود را در یک مکان نگهداری نکنید. فرقی ندارد که معاملهگر هستید یا سرمایهگذار، باید سرمایه خود را بین چندین حساب مختلف پخش کنید یا بخش عمدهای از سبد سهام خود را در کیف پولهای آفلاین ذخیره کنید. همچنین به خاطر داشته باشید باید کلیدهای خصوصی را نزد خود نگه دارید و آنها را در جای ایمنی ذخیره کنید.
معاملات مارجین ارز دیجیتال
به استفاده از سرمایههای قرضگرفتهشده از کارگزاری به منظور انجام معاملات داراییهای مالی، معاملات مارجین میگویند که وثیقه وام از کارگزاری را شکل میدهند. یکی دیگر از روشهای کاهش ریسک طرف مقابل معامله، انجام معاملات مارجین است.
اکثر مردم میگویند که معاملات مارجین بهترین روش برای از دست دادن سرمایه است. این حرف زمانی درست است که ندانید چه کاری میخواهید انجام دهید. انجام معاملات مارجین بدون داشتن اطلاعات درباره آن همانند هدایت هواپیما است، بدون آن که دانشی در این زمینه داشته باشید؛ به همین دلیل باید آموزش ببینید و بدانید که چه زمانی وارد این معاملات ارز دیجیتال بشوید و چه زمانی آن را متوقف کنید.
دلیل آنکه معاملات مارجین به کاهش این نوع ریسک میانجامد، این است که دیگر نیازی نیست مقدار زیادی ارز دیجیتال در صرافی نگه دارید. اگر سطح لوریجها زیاد باشد، میتوانید خود را در وضعیتی با معاملات بزرگتر قرار دهید، بدون آن که دارایی زیادی در پلتفرم مورد نظر داشته باشید.
ریسک روانشناختی
ریسک روانشناختی (Psychological Risk) ارتباط کمتری با پول شما دارد، اما هنوز یک ریسک بسیار بزرگ است. شما فقط هنگامی میتوانید تصمیمات مهم و بزرگ بگیرید که ذهن شما آماده و آزاد باشد و منطقی فکر کنید. آیا آخرین بار که بسیار عصبانی یا احساساتی بودید و تصمیم مهمی گرفتید را به یاد میآورید؟ احتمالا نمیتوانید.
ریسک روانشناختی به شکل تصمیم گیریهای عجولانه یا واکنشهای غیرارادی است. بنابراین، باید وضعیت ذهنی خود را هنگام انجام معاملات ارز دیجیتال مدیریت کنید. بهتر است فهرستی از استراتژیهای معاملاتی داشته باشید تا در تصمیمگیریهای معاملاتی شما را راهنمایی کند و بتوانید با استفاده از آن، احساسات خود را کنار بگذارید.
بسیاری از افراد خود را در وضعیتهایی قرار میدهند که همه دارایی خود را میفروشند و از بازار خارج میشوند و سپس از این کار پشیمان میشوند. اگر بر اساس احساسات تصمیمگیری کنید، اشتباه خواهید کرد. فرقی نمیکند که تصمیم یا پیامدهای آن چیست. انجام معاملات بر اساس احساسات همواره اشتباه خواهد بود؛ زیرا از عادتهای بدی که برای موفقیت شما زیانآور است، پشتیبانی میکند.
چگونه ریسک معاملات ارز دیجیتال را به حداقل برسانیم؟
وقتی صحبت از معامله میشود، میتوانید چندین قدم بردارید تا کمتر در معرض نوسانات شدید بازار قرار بگیرید. میتوان از ترکیب تحلیل تکنیکال و فاندامنتال برای تعیین ارزش واقعی یک شرکت یا دارایی استفاده کرد. همچنین با یک سرمایهگذاری خاص ضمن کاهش ریسک، شانس موفقیت در طول مسیر نیز بیشتر میشود.
تدوین یک برنامه مدیریت ریسک موفق در به حداقل رساندن نتایج غیرمنتظره مهم است و ضررهای شما را کاهش میدهد. همچنین یک برنامه مدیریت ریسک موفق باید همراه با برنامه روزانه معاملات ارز دیجیتال شما اجرا شود که با همکاری در کنار هم رفتارهای ضعیف معاملات را کنترل و در عین حال انتظارات فاندامنتال شما را نیز توجیه میکند.
بعضی اوقات وسوسه به انتخابهای ضعیف منتهی میشود که این چیزی بیش از بازاری ناشی از ترس و طمع نیست. با کاهش عادتهای تجاری مضر یا منفی، میتوان بدون افزایش سرمایه سود خود را افزایش داد. مشخص کردن اینکه شما چگونه معاملهگری هستید و مهارتهای شما چیست یکی از مولفههای اصلی برنامه مدیریت ریسک موفق است.
هدف مشخص کردن عادتهایی است که باعث ضرر دادن و سود کردن شما میشود. سعی کنید منطقی باشید و احساسات را از جنبه روانشناختی معاملات حذف کنید و تنها با تکیه بر اطلاعاتی که در جلوی شما قرار دارد مانند قیمت، حجم معاملات، اخبار و روند پیش بروید.
مهم نیست که فرصت تجارت چقدر خاص و وسوسهانگیز یا امیدوارکننده به نظر برسد، هرگز فکر خوبی نیست که تمام سرمایه خود را یکجا بگذارید. معمولا گسترش یک نوع خاص دارایی و همچنین ترکیبی از انواع مختلف دارایی در سبد شما، مواجه شما را با تحرکات بیشتر قیمت در یک بازار یا صنعت خاص کاهش میدهد.
نوسانات بازار ارز دیجیتال به این معنی است که هر معامله، حتی یک معامله به ظاهر کامل میتواند فروپاشیده و ضرر زیادی را به دنبال داشته باشد. بنابراین توصیه میشود که در ۵ کوین مختلف یا بیشتر سرمایهگذاری کنید. همچنین بهخاطر داشته باشید که هنگام دوری از معامله مانند زمان استراحت یا وقتی در محل کار هستید، از گزینه Stop loss صرافیها به نفع خود استفاده کنید.
معاملهگران جدید نمیتوانند استراتژی مناسبی برای خروج داشته باشند و اغلب پس از اینکه سبد داراییهای خود را پس از مدتی مشاهده میکنند، با کاهش ۲۰ درصدی آن مواجه میشوند و میبینند روند جدید سیر نزولی پیش گرفته است. استراتژی برای خروج نه تنها ریسک شما را کاهش میدهد؛ بلکه امکان کنترل بیشتر بر ضررهای شما را نیز فراهم میکند.
در نهایت استفاده از استراتژی خرید و هولد کردن دارایی میتواند وسوسهانگیز باشد، جایی که شما روی یک کوین سرمایهگذاری میکنید و برای مدت طولانی آن را نمیفروشید. این رویکرد منفعلانه به دلیل سادگی آن اغلب برای معاملهگران جدید وسوسهانگیز است و غالبا با کاهش ریسک شخص همراه است.
با این وجود بعید است با استراتژی که در آن هیچ ریسکی نکنید، بردهای قابل توجهی بدست آورید. بنابراین وارد معامله شوید، به اندازه کافی ریسک کنید و از نقشه از پیش برنامهریزی شده خود اطمینان حاصل کنید؛ زیرا معاملات کریپتو با اجرای صحیح میتواند یک تلاش سرگرمکننده و سودآور باشد. بنابراین مدیریت سرمایه در ارز دیجیتال یکی از مهمترین ارکان برای سرمایهگذاری است.
استفاده از استراتژی متنوعسازی برای مدیریت ریسک
متنوعسازی یک استراتژی برای مدیریت ریسک است. یک پورتفولیوی متنوعسازیشده دارای ترکیبی از داراییهای مختلف است و این امر برای محدود کردن ریسک یک دارایی خاص انجام میگیرد. منطق پشت این تکنیک این است که این داراییهای متنوع در درازمدت سودآوری بهتری خواهند داشت و از ریسک هر کدام از این داراییهای منفرد کاسته خواهد شد. از این تکنیک میتوان در حوزه ارز دیجیتال هم استفاده کرد.
اصول و اساس متنوع سازی
در متنوعسازی تلاش میشود که ریسکهای غیر سیستماتیک در یک پورتفولیو محدود شود. در این روش، داراییهای خوب اثر داراییهایی که به خوبی انتخاب نشدهاند را کم میکنند. البته زمانی این متنوعسازی مفید است که داراییهای انتخاب شده کاملا به هم مرتبط نباشند و در یک جهت حرکت نکنند. مطالعات نشان دادهاند که پورتفولیوهای متنوع که دارای ترکیبی از ۲۰ تا ۳۰ سهم هستند، ریسک را به مقدار قابل توجهای کاهش میدهند.
متنوعسازی توسط طبقه دارایی
سرمایهگذاران و مدیران صندوقهای سرمایهگذاری اقدام به متنوعسازی سرمایهگذاریهای خود کرده و برای این متنوعسازی از طبقههای مختلفی از داراییها استفاده میکنند. از جمله طبقههای مختلف داراییها میتوان سهام، اوراق قرضه، املاک و مستغلات، مواد معدنی، مواد کشاورزی، کالاها، اوراق خزانه، ارزهای دیجیتال کمریسک مثل بیت کوین و غیره را نام برد. سرمایهگذاران درصد خاصی از سرمایه خود را به هر یک از این داراییها اختصاص میدهند.
این سرمایهگذاران بعد از انتخاب طبقه سرمایهگذاری باز اقدام به متنوعسازی در داخل آن طبقه میکنند؛ مثلا بعد از انتخاب طبقه سهام، اقدام به سرمایهگذاری در سهام مختلفی میکنند که زیاد با هم مرتبط نباشند و مربوط به صنایع مختلفی باشند؛ یا اینکه سهامی را انتخاب می کنند که حجم بازار آنها متفاوت باشد.
متنوع سازی خارجی
سرمایهگذاران حتی میتوانند از متنوعسازی استفاده بهتری کنند و اقدام به سرمایهگذاری در اوراق بهادار خارجی هم کنند. فرض کنید یک سرمایهگذار آمریکایی برای تقلیل ریسک اقدام به سرمایهگذاری در بورس اوراق بهادار ژاپن کند در این حالت اگر مشکلی برای اقتصاد آمریکا پیش آید، ممکن است آن مشکل دامن اقتصاد ژاپن را نگیرد و در نتیجه این سرمایهگذار متضرر نشود.
فرض کنید یک سرمایه گذار جسور که سطح بالایی از ریسک را میپذیرد، اوراق بهادار ژاپن، اوراق قرضه استرالیا و بازار آتی پنبه را انتخاب میکند و آنها را در پورتفولیوی خود میگنجاند. به این ترتیب با توجه به ویژگیهای این داراییها، سرمایهگذار میتواند از متنوعسازی واقعی در سرمایهگذاری خود اطمینان حاصل کند. البته این سرمایهگذار میتواند اقدامات دیگری نیز برای کاهش ریسک انجام دهد.
متنوعسازی و سرمایه گذار خرد
زمان و بودجه دو مانعی هستند که بسیاری از سرمایهگذاران خرد را از ایجاد تنوع در پورتفولیوی خود باز میدارند. به همین خاطر است که صندوقهای سرمایهگذاری بسیار مورد علاقه سرمایهگذاران خرد هستند و بسیاری از آنها، اقدام به سرمایهگذاری در این صندوقها میکنند.
در حالی که صندوقهای سرمایهگذاری باعث ایجاد تنوع در سرمایهگذاری میشوند و امکان چیدن پرتفولیو در طبقههای مختلفی از داراییها را فراهم میکنند، اما ایتیافها (ETFs) به سرمایهگذاران امکان میدهند تا به بازارهایی مانند بازار کالا دسترسی داشته باشند که در حالت عادی، دسترسی به چنین بازارهایی دشوار است.
معایب متنوع سازی
متنوعسازی طبیعتا مزایای زیادی دارد و ریسک را کاهش میدهد؛ اما این استراتژی دارای معایبی است. این روش بسیار وقتگیر است و نیازمند زمان زیادی برای انتخاب داراییهای مختلف است. از طرف دیگر، این روش گران است و خرید و فروش مجموعهای از داراییها باعث تقبل کردن کارمزدهای زیادی میشود. در واقع متنوعسازی مانند یک شمشیر دولبه است که میتواند به نفع سرمایهگذار باشد و یا گاهی به ضرر او تمام شود.
فرض کنید شما پولی را در شش سهم مختلف سرمایهگذاری کردهاید و بعد از مدتی یکی از این سهام دو برابر میشود. در این حالت شما سود کسب کردهاید؛ اما اگر همه پول خود را در آن سهم سرمایهگذاری میکردید، سود بسیار بیشتری بدست میآوردید. پس همانطور که متنوعسازی ریسک را تقلیل میدهد، امکان سودآوری را نیز حداقل در کوتاه مدت کمتر میکند.
پرسش و پاسخ
- در معاملات کریپتو چه میزان ریسک کنیم؟
قاعده کلی در معاملات کریپتو به این شکل است که بیش از توان خود برای از دست دادن، ریسک نکنید. با توجه به شدت ریسک در بازار رمزارزها، به طور معمول به تریدرها توصیه میشود که بیش از ۱۰ درصد از بودجه یا درآمد ماهانه خود استفاده نکنند.
- از چه روشهایی میتوان بهمنظور مدیریت ریسک در بازار ارزهای دیجیتال استفاده کرد؟
متنوعسازی داراییها یکی از روشهای مدیریت ریسک در بازار رمزارزها است. در این روش سرمایهگذاران باید یک پورتفولیو متنوع از داراییهای مختلف کریپتویی را در سبد سرمایهگذاری خود داشته باشند.
- آیا سرمایهگذاری در کریپتو یک سرمایهگذاری خوب است؟
مانند اکثر سرمایه گذاریها، سرمایهگذاری در ارزهای دیجیتال نیز با ریسکهای زیادی همراه است؛ اما میزان بازدهی این بازار نسبت به سایر بازارهای مالی قابل توجه است. بنابراین سرمایهگذاری در این بازار به میزان ریسکپذیری و دانش شما بستگی دارد.
جمع بندی
در این مقاله روشهای مدیریت ریسک را در بازار ارزهای دیجیتال مورد بررسی قرار دادیم. در این بازار میتوانید داراییهای خود را هودل کنید؛ اما باید بدانید که با بازاری پرفرازونشیب مواجه خواهید شد. همچنین اگر به این مدل از سرمایهگذاری در بازار ارزهای دیجیتال فکر میکنید، باید از خودتان بپرسید که هدفتان از ورود به بازار چیست؟ بهترین روش برای مدیریت ریسک در بازار رمزارزها برنامهریزی برای انجام معاملات و پیش رفتن طبق آن است. همچنین با مطالعه بیشتر میتوانید سرمایهگذاری بهتری داشته باشید. به نظر شما بهترین روش برای مدیریت ریسک در بازار ارزهای دیجیتال چیست؟ نظرات و تجربیات خود را با ما در میان بگذارید.
