از اهرم در معاملات خود استفاده کنید، بدون آن که نگران مدیریت پوزیشن و ریسک لیکوئید شدن باشید؛ این مزیتی است که توکن لوریج شده به همراه دارد. این توکنها نوعی دارایی نسبتا جدید هستند که بدون ایجاد پوزیشن، امکان استفاده از اهرم یا لوریج را فراهم می‌کنند. اهرم این توکنها در زمان یا شرایط خاصی به صورت دوره‌ای متعادل‌سازی می‌شود. در این مقاله پس از پرداختن به این که توکن لوریج دار چیست، عملکرد این توکنها را با ذکر مثال توضیح می‌دهیم و Leveraged Token صرافی بایننس و کوکوین را بررسی می‌کنیم. با میهن بلاکچین همراه باشید.
توکن لوریج دار چیست؟
توکن لوریج دار نوعی دارایی است که همانند معاملات مارجین، دائمی یا آتی، اجازه استفاده از اهرم را به ما می‌دهد، اما ریسک لیکوئید شدن ندارد. البته اهرم این توکنها توسط پلتفرم ارائهدهنده مشخص می‌شود و کاربر نمی‌تواند لوریج مورد نظر خود را اعمال کند. تغییر قیمت این توکنها، به اندازه حاصل‌ضرب اهرم واقعی در نوسان قیمت دارایی پایه خواهد بود (مفهوم اهرم واقعی را اواسط مقاله درک خواهید کرد).
این توکنها برای اولین بار توسط صرافی FTX معرفی شدند و از آن به بعد در صرافیهای دیگر مانند بایننس و کوکوین نیز امکان معامله آنها فراهم شد. ایده پشت توکن های دارای اهرم این است که افراد بدون نگرانی در مورد نقد شدن دارایی و غیره از اهرم استفاده کنند. البته توجه داشته باشید که این توکنها گزینه مناسبی برای نگهداری بلندمدت نیستند و قبل از سرمایه‌گذاری باید درک درستی از آنها پیدا کنید.
این توکنها در بازار Spot صرافیهای مختلف معامله میشوند. معامله کردن این توکنها ریسکی بیشتر از معامله همان دارایی در بازار اسپات و ریسکی کمتر نسبت به معامله مارجین یا فیوچرز دارد. توجه داشته باشید که اگرچه این توکنها ریسک لیکویید شدن ندارند، اما در مواقع نوسانات شدید قیمت یا دوره رنج طولانی مدت، ممکن است ارزش آنها نزدیک به صفر شود.
هر پلتفرم ممکن است این توکنها را به شکل خاصی نمایش دهد. به عنوان مثال در صرافی کوکوین توکن BTC3L نشان‌دهنده پوزیشن لانگ BTC با اهرم سه است. با خرید این توکن اگر قیمت بیت کوین ۱ درصد بالا رود، شما سه درصد سود می‌کنید. همچنین توکن BTC3S نشان‌دهنده پوزیشن شورت BTC با اهرم ۳ است. این توکن در اثر ریزش ۱ درصدی قیمت بیت کوین، ۳ درصد سود به شما می‌رساند. در قسمت‌های بعدی در مورد نامگذاری و ویژگی‌های توکنهای لوریج‌دار سه صرافی بیشتر توضیح می‌دهیم.
بسیاری از منابع این توکنها را دارای استاندارد ERC20 معرفی می‌کنند. حقیقت این است که در حال حاضر صرافیها Leveraged Token را در قالب یک محصول مالی و نه توکنی بر بستر بلاکچین ارائه می‌کنند. به همین دلیل امکان خارج کردن این دارایی از صرافی و انتقال آن به کیف پول یا پلتفرم‌های دیگر وجود ندارد. ضمنا فعلا هر صرافی مکانیزم مخصوص به خود را دارد، به همین دلیل نمیتوان توکن لوریج دار یک صرافی را در پلتفرم دیگری معامله کرد.
توکن های اهرم دار چگونه کار می‌کنند؟
توکنهای دارای اهرم را میتوان در صرافی ارائهدهنده آن صادر و یا در بازار معاملاتی توکن ترید کرد. وقتی با پرداخت تتر یک توکن لوریج‌دار صادر می‌کنید، در حقیقت یک پوزیشن با اهرم مشخص در بازار دائمی جفت‌ارز مورد نظر باز می‌شود و تعدادی از دارایی پایه به سبد پوزیشن Pepetual اضافه می‌شود. با این تفاوت که مدیریت این پوزیشن را الگوریتم توکن لوریج‌دار به جای شما انجام می‌دهد و البته کارمزد این کار را هم از شما می‌گیرد.
مثلا اگر ۱۰۰ تتر برای صادر کردن توکن BTC3L پرداخت کنید، معادل ۳۰۰ دلار پوزیشن لانگ به سبد مربوط به توکن اضافه می‌شود. اگر هم بخواهید توکن را نقد یا بازخرید کنید، به همین ترتیب پوزیشن در بازار Perpetual بسته می‌شود و می توانید USDT خود را دریافت کنید. اگر هم این توکنها را ترید کنید، هیچ تاثیری روی میزان پوزیشن‌ها ندارد؛ زیرا یک کاربر توکنش را می‌فروشد و کاربر دیگر با پرداخت تتر توکن را می‌خرد.
توکنهای لوریج‌دار همانند یک توکن معمولی در بازار اسپات، عرضه در گردش (Circulating Supply) و قیمت یا ارزش خالص (Net Asset Value) مشخصی دارند. قیمت این توکنها با توجه به تعداد دارایی پایه در سبد Perpetual، قیمت دارایی پایه و اهرم واقعی (Real Leverage) مشخص می‌شود. مثلا فرض کنید که تعداد توکنهای در گردش BTC3L در صرافی کوکوین ۱۰۰٬۰۰۰ واحد، تعداد بیت‌کوین‌های موجود در سبد بازار دائمی این توکن ۳۰۰ واحد، قیمت بیت کوین ۲۰٬۰۰۰ دلار و اهرم واقعی ۳ باشد. بنابراین قیمت یا NAV یک توکن BTC3L برابر است:
طبیعتا متناسب با نوسان قیمت، NAV توکن لوریج‌دار هم تغییر خواهد کرد. اگر کسی بخواهد توکن جدیدی صادر کند یا توکن خود را نقد کند، تعداد در گردش و میزان دارایی در پوزیشن دائمی به نحوی تغییر میکند که NAV توکن ثابت بماند.
متعادل‌سازی یا موازنه مجدد توکنهای لوریج‌دار (Tokens Rebalancing)
متعادل‌سازی یا Rebalance توکنهای لوریج‌دار، همان کاری است که الگوریتم پشت توکن انجام می‌دهد تا از لیکویید شدن جلوگیری کند. این فرآیند با اضافه کردن یا کم کردن دارایی پایه به سبد معاملات دائمی و با هدف رساندن اهرم واقعی به اهرم هدف توکن انجام می‌شود. در زمان‌های که این فرآیند در حال اجرا است، صدور یا بازخرید توکن به حالت تعلیق در می‌آید.
هر صرافی مکانیزم خاص خود را برای متعادل‌سازی به کار می‌گیرد که معمولا شامل دو حالت کلی است:
- متعادل‌سازی هر ۲۴ ساعت یکبار انجام می‌شود تا اهرم واقعی به همان اهرم هدف توکن (معمولا ۳) برسد. اگر نوسانات قیمت زیاد باشد، بازه‌های زمانی Rebalancing بهم نزدیک می‌شود.
- یک بازه برای اهرم واقعی در نظر گرفته می‌شود و در صورت خروج از این بازه به دلیل نوسان قیمت، فرآیند Rebalancing انجام می‌شود.
قبل از پرداختن به نحوه عملکرد این فرآیند اجازه دهید یک مثال در مورد بازار معاملات دائمی بزنیم. فرض کنید شما با ۱۰۰ تتر و روی بیت کوین ۳۰٬۰۰۰ دلاری، یک پوزیشن لانگ با لوریج ۳ باز کرده و ۰.۰۱ BTC می‌خرید. روز اول قیمت ۲۰ درصد رشد میکند و به ۳۶٬۰۰۰ دلار می‌رسد. پس شما ۶۰ دلار سود کرده و ارزش پوزیشن شما به ۳۶۰ دلار می‌رسد. روز دوم قیمت ۲۰ درصد کاهش پیدا میکند و به ۲۸٬۸۰۰ دلار می‌رسد. پس ارزش پوزیشن شما به ۲۸۸ دلار می‌رسد و الان ۱۲ دلار در ضرر هستید. روز سوم قیمت ۲۰ درصد دیگر هم کاهش پیدا کند به ۲۳٬۰۴۰ دلار می‌رسد. ارزش پوزیشن شما به ۲۳۰.۴ دلار و ضرر شما به ۶۹.۶ دلار می‌رسد. اگر روز چهارم قیمت فقط ۱۳.۲ درصد دیگر بریزد و به ۲۰٬۰۰۰ دلار برسد، ارزش پوزیشن شما به ۲۰۰ دلار و زیان شما به ۱۰۰ دلار می‌رسد. اینجا شما لیکویید می‌شوید و ۱۰۰ دلار خود که با آن پوزیشن باز کرده بودید را از دست می‌دهید. اگر شما از ابتدا و بدون اهرم در بازار اسپات بیت کوین می‌خرید، فقط ۳۳.۳ درصد ضرر کرده بودید و ۶۶.۶۶ دلار بیت کوین داشتید.
ارزش پوزیشن (دلار) سود و زیان خالص (دلار) قیمت بیت کوین (دلار) تغییرات قیمت (درصد) ۳۰۰ – ۳۰٬۰۰۰ – روز صفر ۳۶۰ ۶۰+ ۳۶٬۰۰۰ ۲۰+ روز اول ۲۸۸ ۱۲- ۲۸٬۸۰۰ ۲۰- روز دوم ۲۳۰.۴ ۶۹.۶- ۲۳٬۰۴۰ ۲۰- روز سوم ۲۰۰ (لیکویید شدن اصل سرمایه) ۱۰۰- ۲۰٬۰۰۰ ۱۳.۲- روز چهارم
اکنون برویم و مثال بالا را برای یک توکن اهرم‌دار با لوریج هدف ۳ که هر ۲۴ ساعت متعادل‌سازی می‌شود، مطرح کنیم. فرض کنید شما ۱۰۰ دلار توکن لوریج‌دار BTC3L را با شرایط زیر خریداری می‌کنید:
- ارزش (NAV) توکن: ۱۰ دلار
- تعداد توکن در گردش: ۱۰۰٬۰۰۰ واحد
- قیمت بیت‌کوین: ۳۰٬۰۰۰ دلار
- تعداد بیت کوین در سبد معاملات دائمی: ۱۰۰ واحد
- اهرم هدف: ۳
با توجه به ارزش ۱۰ دلاری توکنها، شما با ۱۰۰ دلار می‌توانید ۱۰ توکن BTC3L بخرید. روز اول قیمت بیت کوین ۲۰ درصد رشد میکند و به ۳۶٬۰۰۰ دلار می‌رسد. پس NAV توکن ۳ برابر و ۶۰ درصد رشد میکند و به ۱۶ دلار می‌رسد. اکنون شما با داشت ۱۰ توکن ۱۶۰ دلار دارید و ۶۰ دلار سود کرده‌اید. اهرم واقعی توکن به صورت زیر محاسبه می شود:
با توجه به این که اهرم واقعی به ۲.۲۵ رسیده است، در ساعت مشخص باید به ۳ ریبالانس شود. برای این طبق فرآیند زیر انجام می‌شود:
بنابراین باید ۳۳.۳۳ بیت کوین دیگر به سبد دارایی پایه در بازار معاملات دائمی اضافه شود. این یعنی تعداد بیت کوین در سبد به ۱۳۳.۳۳ واحد می‌رسد.
روز دوم قیمت بیت کوین ۲۰ درصد کاهش پیدا کرده و به ۲۸۸۰۰ دلار می‌رسد. پس NAV توکن از ۱۶ دلار با ۶۰ درصد کاهش به ۶.۴ می‌رسد. اکنون شما با۱۰ توکن ۶۴ دلار دارید. این یعنی تا اینجا ۳۶ دلار در ضرر هستید و اگر با حالت باز کردن پوزیشن در بازار دائمی مقایسه کنید، متوجه خواهید شد که میزان ضرر شما ۲۴ دلار بیشتر است. فکر می‌کنم این مثال تا اینجا به خوبی ریسک توکنهای لوریج‌دار در مواقع نوسان و رنج بازار را به ما نشان می‌دهد.
در پایان این روز باز هم باید فرآیند Rebalancing انجام شود. اگر طبق همان فرمول‌های بالا محاسبات را پیش ببریم، اهرم واقعی تقریبا ۶، ارزش پوزیشن فعلی ۳٬۸۳۹٬۹۰۴ و ارزش پوزیشن هدف ۱٬۹۲۰٬۰۰۰ به دست می‌آید. در نتیجه برای متعادل‌سازی باید ۶۶.۶۶ بیت کوین از سبد معاملات دائمی کم شود و موجودی سبد به ۶۶.۶۷ بیت کوین می‌رسد.
روز سوم قیمت بیت‌کوین ۲۰ درصد دیگر هم کاهش پیدا کرده و به ۲۳٬۰۴۰ دلار می‌رسد. NAV توکن از ۶.۴ دلار با ۶۰ درصد کاهش به ۲.۵۶ دلار می‌رسد. اکنون شما با ۱۰ توکن ۲۵.۶ دلار دارید و ضرر شما به ۷۴.۴ دلار می‌رسد. محاسبات فرآیند Rebalancing برای این روز اهرم واقعی را ۶، ارزش پوزیشن فعلی را ۱٬۵۳۶٬۰۷۶ و ارزش پوزیشن هدف را ۷۶۸٬۰۰۰ نشان می‌دهد. در نتیجه برای موازنه مجدد باید ۳۳.۳۳ بیت کوین دیگر از سبد خارج شود و در نتیجه موجودی به ۳۳.۳۴ بیت کوین می‌رسد.
در حالت اول و معامله در بازار دائمی، اگر در روز چهارم قیمت ۱۳.۲ درصد کاهش پیدا می‌کرد، شما لیکویید شده و تمام دارایی خود را از دست می‌دادید. این در حالی است که اگر این میزان کاهش رخ دهد و قیمت به ۲۰٬۰۰۰ دلار برسد، NAV توکن لوریج‌دار با ۳۹.۶ درصد کاهش از ۲.۵۶ به ۱.۵۴ می‌رسد و هنوز ۱۵.۴ دلار از سرمایه شما حفظ شده است.
ارزش توکن (دلار) سود و زیان خالص (دلار) قیمت بیت کوین (دلار) تغییرات قیمت (درصد) ۱۰ – ۳۰٬۰۰۰ – روز صفر ۱۶ ۶۰+ ۳۶٬۰۰۰ ۲۰+ روز اول ۶.۴ ۳۶- ۲۸٬۸۰۰ ۲۰- روز دوم ۲.۵۶ ۷۴.۴- ۲۳٬۰۴۰ ۲۰- روز سوم ۱.۵۴ ۸۴.۶- ۲۰٬۰۰۰ ۱۳.۲- روز چهارم
توجه داشته باشید که در این مثال فرض بر موازنه مجدد پس از نوسان و در پایان روز بود. صرافیها در عمل و تحت این نوسان‌های نسبتا شدید، فرآیند Rebalancing را با تعداد دفعات بیشتر و فواصل زمانی کوتاه‌تر انجام می‌دهند که به حفظ ارزش دارایی شما بیشتر کمک میکند. همچنین ممکن است صرافیها در زمان‌هایی که قیمت توکن عدد کوچکی می‌شود، با نسبت خاصی توکنها را مرج و قیمت را افزایش دهند، مثلا هر ۱۰ توکن را یکی کرده و NAV را ۱۰ برابر می‌کنند.
کارمزدهای توکن اهرم دار
به طور کلی در فرآیند کار با توکنهای لوریج‌دار با ۴ نوع کارمزد سروکار داریم که عبارتند از:
- کارمزد صدور (Subscription fees): این کارمزد در زمان صدور توکن گرفته می‌شود (در حدود ۰.۱ درصد).
- کارمزد بازخرید یا نقد کردن (Redemption fees): این مورد در زمان نقد کردن یا بازخرید توکنها باید پرداخت شود (در حدود ۰.۱ درصد).
- کارمزد ترید (Trading fees): این کارمزد در زمان خرید و فروش گرفته می‌شود و معمولا معادل همان کارمزد بازار اسپات است.
- کارمزد مدیریت (Management fees): این کارمزد معمولا به صورت روزانه گرفته می‌شود و برای مدیریت پوزیشن گرفته می‌شود.
توجه داشته باشید که کارمزدهای هر صرافی برای موارد ذکر شده ممکن است متفاوت باشد.
بررسی توکن های لوریج دار صرافی بایننس و کوکوین
تا اینجا در رابطه با مفهوم و نحوه عملکرد Leveraged Token اطلاعاتی را به دست آورده‌ایم. همانطور که گفتیم این توکنها را اولین بار صرافی FTX ارائه کرد و سپس سایر صرافیها نیز از این مدل دارایی استقبال کردند. صرافیها ممکن است تفاوت‌هایی در قوانین و مدیریت توکنهای اهرم دار داشته باشند. در این قسمت به طور نمونه نگاهی به دو صرافی بایننس و کوکوین می‌کنیم. باید تاکید کنم که اگر قصد خرید توکن لوریج دار یک صرافی را دارید، حتما در مورد قوانین و مکانیزم آن تحقیق کنید.
توکنهای لوریج دار صرافی بایننس
بایننس را میتوان بزرگ‌ترین صرافی در دنیای ارزهای دیجیتال دانست. توکنهای دارای اهرم این صرافی با نام BLVT شناخته میشوند و به صورت XUP و XDOWN نمایش داده میشوند که X نماد دارایی پایه است. مثلا ETHUP اتر لوریج دار با پوزیشن لانگ و ADADOWN کاردانو لوریج‌دار با پوزیشن شورت است.
توکنهای اهرم دار بایننس به جای یک اهرم هدف مشخص، دارای یک بازه اهرم هدف بین ۱.۲۵ تا ۴ هستند. هر زمان که اهرم واقعی از این بازه خارج شد، فرآیند ریبالانس انجام می‌شود. اهرم هدف برای متعادل‌سازی نیز توسط الگوریتم مشخص می‌شود و میزان آن پس از پایان فرآیند در صفحه Basket History قابل مشاهده است. دلیل نمایش ندادن اهرم هدف پیش از آغاز فرآیند، جلوگیری از فرانت رانینگ کاربران است.
کارمزد مدیریت BLVT روزانه ۰.۰۱ درصد است. کارمزد ایجاد و بازخرید این توکنها نیز ۰.۱ درصد است. همچنین بایننس محدودیت‌ها، قوانین و شرایط خاص خود را برای سفارش گذاشتن و معامله توکنهای دارای لوریج دارد که از این لینک می‌توانید مطالعه کنید.
توکنهای اهرم دار صرافی کوکوین
صرافی کوکوین هم توکنهای لوریج‌دار ارائه میکند. این صرافی هم توکن‌هایی با اهرم هدف ۳ به فرمت X3L یا X3S ارائه می‌دهد (X نماد دارایی پایه است) و هم توکن‌هایی با لوریج هدف در بازه ۲ تا ۴ دارد که با فرمت XUP و XDOWN نمایش داده میشوند.
کوکوین به صورت منظم هر شب بین ساعت ۲۳:۳۰ تا ۲۳:۴۵ به وقت UTC فرآیند متعادل‌سازی را انجام می‌دهد. اگر در طول روز نوسان دارایی پایه از ۱۵ درصد بیشتر شود، باز هم Rebalancing انجام می‌شود. کارمزد مدیریت توکنهای لوریج دار صرافی کوکوین ۰.۰۴۵ درصد روزانه است. کارمزد ایجاد و بازخرید این توکنها نیز مثل صرافی بایننس، ۰.۱ درصد است.
مزایا و معایب توکنهای لوریج دار
شاید در نگاه اول Leveraged Token یک محصول عالی به نظر رسد، اما باید بدانید که مخاطرات زیادی نیز به همراه دارد. لازم است افرادی که قصد معامله این توکنها را دارند، به تحقیقاتی جامع و مفصل در مورد آنها بپردازند. همچنین شفافیت صرافی ارائهدهنده نیز در عملکرد این توکنها تاثیرگذار است. در ادامه به مزایا و معایب این توکنها اشاره می‌کنیم.
مزایا:
- بدون اینکه نیازی به مدیریت مارجین، وثیقه و فاندینگ ریت باشد، امکان استفاده از اهرم را فراهم و ریسک را مدیریت می‌کنند.
- خرید و فروش آنها ساده و بدون پیچیدگی خاصی انجام می‌شود.
- اگر بازار در روند باشد و کاربر جهت آن را درست پیش‌بینی کرده باشد، سود خوبی می‌تواند کسب کند.
معایب:
- همچنان ریسک بالایی دارند و معامله آنها بدون دانش کافی، می‌تواند منجر به از دست رفتن سرمایه شود.
- برای نگهداری بلندمدت اصلا مناسب نیستند.
- در مواقعی که بازار رنج است و روند مشخصی ندارد، ارزش این توکنها به شدت کاهش پیدا میکند. مثلا اگر برای صد روز متوالی قیمت BTC یک روز در میان ۱۰ درصد افزایش و کاهش پیدا کند، ارزش هر دو توکن BTC3L و BTC3S به میزان ۹۹.۱ درصد کاهش پیدا میکند.
سوالات متداول (FAQ)
- توکن اهرم دار چیست؟
توکن لوریج دار نوع نسبتا جدیدی از داراییها است که امکان استفاده از اهرم را در معاملات اسپات و بدون ریسک لیکوئید شدن برای کاربران فراهم میکند. - اولین صرافی ارائهدهنده Leveraged Token چه بود؟
توکنهای اهرم دار در ابتدا توسط صرافی FTX ارائه شدند و در ادامه سایر صرافیها مثل بایننس نیز آن را به لیست خود اضافه کردند. - آیا توکن لوریج دار کوکوین رویکرد مشابهی با بایننس دارد؟
هر صرافی ممکن است به شیوه متفاوتی توکنهای اهرم دار را نامگذاری و مدیریت کند. بین توکن اهرم دار این دو صرافی تفاوت وجود دارد. - آیا میتوان توکن لوریج دار را به کیف پول منتقل کرد؟
در حال حاضر این داراییها در صرافیهای ارائهدهنده یک محصول مالی هستند، نه توکنی بر بستر بلاکچین؛ بنابراین نمیتوان این توکنها را از صرافی خارج کرد.
جمع‌بندی
توکن اهرم دار یکی از راحت‌ترین روش‌های استفاده از اهرم است و نگرانی درباره مدیریت دارایی و ریسک‌های دیگر از جمله لیکویید شدن را از بین می‌برد. به صورت دوره‌ای و بر اساس زمان یا میزان تغییرات، اهرم این توکنها متعادل می‌شود. این توکنها برای استفاده کوتاه مدت کاربرد دارند و برای اهداف بلند مدت مناسب نیستند. در این مقاله به این که توکن لوریج دار چیست، نحوه کار و مزایا و معایب آن پرداختیم. همچنین اشاره‌ای نیز به Leveraged Token صرافیهای بایننس و کوکوین داشتیم. آیا تا به حال تجربه معامله توکنهای اهرم‌دار را داشته‌اید؟
