آیا صنعت توکنهای بی‌همتا (NFT) که پدیده و ترند سال ۲۰۲۱ محسوب می‌شد، به توکنیزه کردن آثار هنری و رد و بدل کردن آن‌ها بین علاقمندان و کلکسیونرها ختم می‌شود یا همچنان با رو کردن قابلیت‌های جدید ما را شگفت‌زده خواهد کرد؟ مفهومی به‌نام NFT 2.0 وجود دارد که ظرفیت‌های جدیدی از توکنهای بی‌همتا را برای ما آشکار می‌کند. اما NFT 2.0 چیست، چه ویژگی‌ها و کاربردهایی داشته و چه نمونه‌هایی از آن وجود دارد؟ برای آشنایی با نسل دوم توکنهای بی‌همتا با میهن بلاکچین همراه باشید.
NFT 2.0 چیست؟
عبارت NFT 2.0 یا نسل دوم توکنهای NFT اغلب برای توصیف شکل جدیدی از NFTهایی استفاده می‌شود که در نیمه دوم سال ۲۰۲۱ به محبوبیت رسیدند. NFT 2 به هر توکن بی‌همتایی که می‌تواند کاری فراتر از NFT 1.0 انجام دهد، اشاره دارد. مهم‌ترین کاری که توکنهای بی‌همتای نسخه یک (توکنهای منحصربه‌فردی که با نماد NFT می‌شناسیم) می‌توانند انجام دهند، قرار گرفتن روی بلاکچین، خرید و فروش در مارکت پلیس‌ها و تمجید توسط کلکسیونرها است. چنین کاربردی در آغاز برای پذیرش و همه‌گیری ان اف تی‌ها کافی بود. اما NFT ۲ می‌خواهد کارهایی فراتر از قرارگیری در زنجیره انجام دهد؛ مثلا مالک ان اف تی‌های نسل دوم می‌توانند با توکنهای خود تعامل داشته باشند یا آن‌ها را با سایر توکن‌ها ترکیب کنند. اما برای اینکه بهتر متوجه شوید NFT 2.0 چیست، می‌توانیم تفاوت این توکن‌ها با NFTهای نسل اول که به آن‌ها NFT 1 هم گفته می‌شود را بررسی کنیم.
توکنهای بی‌همتای نسل اول، به بیان خیلی ساده یک فایل با فرمت jpg یا gif بود که ارزش آن‌ها را مردم تعیین می‌کردند. همین امر این nftها را در معرض ریسک‌ها و خطرات بسیاری قرار می‌داد. NFT 2.0 این ریسک را با دشوارتر کردن اسکم یا هک توکن‌ها کاهش می‌دهد. این کار، منجر به افزایش قیمت ان اف تی‌های نسل دوم می‌شود. البته مالک می‌تواند همه یا بخش‌هایی از NFT را به دیگران بفروشد. خریدار هم با هولد کردن یا اجاره توکن می‌تواند کسب درآمد منفعلانه داشته باشد. همچنین قابلیت‌های سفارشی‌سازی و ارتقا، پیوند و اتصال با سایر توکنهای بی‌همتا ارزش بیشتری به توکن می‌دهد. در ادامه با بررسی ویژگی‌ها و کاربردهای این دسته از توکن‌ها، بیشتر به چیستی NFT 2.0 پی خواهیم برد.
ویژگی‌های NFT 2 چیست؟
- توسعه‌پذیری (Extensibility)
برای اینکه یک NFT در دسته NFT 2.0 قرار بگیرد، باید توسعه‌پذیر باشد. یعنی بتوان آن را به سایر توکنهای بی‌همتا یا پروژه‌ها، به روشی کاربردی مرتبط کرد. بنابراین:
- یک NFT قابلیت اتصال به NFT دیگر را دارد.
- یک NFT می‌تواند توکنهای غیرقابل تعویض را درون خود نگهداری کند.
- یک NFT می‌تواند به هر مجموعه داده دلخواه دیگر متصل شود.
هیچ محدودیتی برای لایه‌های مالکیت وجود ندارد؛ بدین معنی که سازنده به هر تعداد که بخواهد می‌تواند لایه‌های مالکیت ایجاد کند. در واقع آن را می‌توان به بی‌نهایت بخش‌های قابل تقسیم تبدیل کرد.
- قابلیت ارتقا (Upgradability)
این ویژگی تضمین می‌کند که این NFT در آینده به‌روزرسانی خواهد شد و با فرصت‌ها، نیازها و تکنولوژی جدید سازگار خواهد بود. به‌روزرسانی می‌تواند آپدیت آثار هنری، انتخاب متادیتا، افزودن منابع جدید و غیره باشد.
- پویایی (Dynamism)
این ویژگی به توکنهای بی‌همتا ویژگی‌ای به‌جز وجود داشتن می‌دهد. در NFT 2.0 می‌توان دستور صادر کرد، توکنهای بی‌همتای دیگر را تجهیز کرد، ظاهر آن‌ها را تغییر داد و خیلی کارهای دیگر که توسط سازنده یا مالک تعیین می‌شود.
زمانی که این سه ویژگی را کنار یکدیگر بگذارید، NFTهایی خواهید داشت که مشخصه‌هایی فراتر از آنچه مورد انتظار شماست دارند. برای اینکه بهتر درک کنید NFT 2.0 چیست، بیایید پیشرفته‌ترین اجرای NFT 2.0 را در دنیای تکنولوژی بررسی کنیم.
NFT 2.0های طراحی شده توسط RMRK
آر ام آر کی (RMRK) پیشرفته‌ترین پروتکل NFT در جهان را ساخته است. توکنهای بی‌همتای RMRKverse دارای ۴ ویژگی خاص هستند که در ادامه آن‌ها را مرور می‌کنیم.
توکنهای بی‌همتای در هم تنیده
قابلیت در هم تنیدگی، منجر به ساخت NFTهایی می‌شود که می‌توانند متعلق به سایر NFTها باشند. اگرچه این مفهوم در ظاهر به‌طرز مضحکی ساده است، اما امکانات جدیدی را در اختیار سازندگان قرار می‌دهد. قابلیت درهم تنیدگی RMRK باعث می‌شود که زنجیره مالکیت تا بی‌نهایت ادامه پیدا کند. مثلا NFTهایی به‌وجود می‌آیند که خود مالک NFTهای دیگر هستند و آن‌ها هم مالک توکنهای بی‌همتای دیگری هستند و این ماجرا تا بی‌نهایت ادامه پیدا می‌کند. این قابلیت در بازی، هنر، جهان دیجیتال یا متاورس، نمایشگاه و موارد دیگر کاربرد دارد.
NFTهای چندمنبعی
ایده NFT 2.0 مانع از این می‌شود که توکنهای بی‌همتا برای همیشه تک کاربردی باقی بمانند. این NFTها می‌توانند منابع مختلفی داشته باشند و بین آن‌ها جابه‌جا شوند. منبع می‌تواند یک تصویر، ویدیو یا سایر مدیوم‌هایی در قالب NFT باشد. بنابراین به‌جای داشتن فقط یک تصویر، توکن بی‌همتا دو تصویر خواهد داشت و هولدر انتخاب می‌کند که کدام را نمایش دهد. اما کاربرد ان اف تی‌های چند منبعی به همین جا ختم نمی‌شود؛ مثلا یک NFT کتاب می‌تواند سه منبع با فرمت‌های مختلف داشته باشد؛ PDF، کتاب صوتی و جلد jpeg. هر یک از این منابع را می‌تواند طوری تنظیم کرد که فقط زمانی که کاربر در حال تعامل با پلتفرم مربوطه است، لود شوند. بنابراین اگر از کتابخوان استفاده می‌کنید، فرمت PDF را می‌بینید، از طریق پخش‌کننده صوتی به کتاب صوتی گوش می‌دهید و اگر در مارکت پلیس باشید، جلد jpeg را مشاهده می‌کنید.
NFTهای واکنش‌پذیر
ان اف تی‌های واکنش‌پذیر یا فعال، اجرای شرطی دارند. به این معنی که NFT منبع خود را براساس معیارهای خاصی تغییر می‌دهد. مثلا یک توکن بی‌همتای منظره بین دو منبع روز و شب (براساس زمان روز) جابه‌جا می‌شود. وقتی شب است، NFT نسخه شب را نشان می‌دهد و وقتی روز می‌شود توکن بی‌همتا به نسخه روز تبدیل می‌شود. برای این کار، ان اف تی باید ۲ منبع داشته باشد (تصاویر در مثالی که ذکر شد) و همچنین شرط اولویت دادن یکی از منابع بر دیگری موجود باشد.
دائوهای NFT
با این قابلیت، یک ان اف تی را می‌توان بین یک DAO یا سازمان مستقل غیرمتمرکز تقسیم کرد. برخی از ان اف تی‌ها برای اینکه توسط یک کلکسیونر خریداری شوند، بسیار گرانند و بنابراین با استفاده از عملکرد دائو، کلکسیونرهای بسیاری می‌توانند در قالب دائو پول خود را روی یکدیگر بگذارند و nft را به‌دست بیاورند. پس از خرید، آن NFT توکن‌هایی دارد که به آن متصل هستند و با توجه به وزن سرمایه‌گذاری بین کلکسیونرها به اشتراک گذاشته می‌شوند. بنابراین، وقتی زمان تصمیم‌گیری فرا رسید، کلکسیونرها می‌توانند با توکنهای خود در رای‌دهی برای آینده ان اف تی سهیم باشند. دوباره تاکید می‌کنیم که این ایده‌ای است که کاربردهایی فراتر از توضیحات ساده اولیه خواهد داشت.
جادوی واقعی NFT 2.0
با نگاهی بر یک از قابلیت‌ها، می‌توانید پتانسیل عظیم NFT 2.0 را ببینید. اما جادوی واقعی زمانی است که شما هر قابلیت را به‌عنوان یک تکه از لگو در نظر بگیرید که می‌تواند با سایرین ترکیب شده تا پروژه‌های کاملا جدیدی در طیف گسترده‌ای از صنایع ایجاد کند. برای اینکه این جادو را در عمل مشاهده کنید، چند مورد از کاربردهای NFT 2.0 را با یکدیگر بررسی می‌کنیم.
کاناریا
کارناریا (Kanaria) یک پروژه ان اف تی است که توسط تیم RMRK برای اثبات عملکرد پلتفرم ساخته شد. آن‌ها پروژه را با مجموعه‌ای از ۹۹۹۹ تخم کمیاب متفاوت آغاز کردند که به‌مدت دو ماه در دسترس بود. پس از انقضای این دوره، تخم‌های مطالبه نشده در آتش‌سوزی نمادین سوخته و تخم‌های صاحب‌دار به پرنده کاناریا تبدیل شدند. نکته جالب در مورد فرآینده تولید جوجه این بود که ظاهر پرندگانی که از تخم بیرون می‌آمدند تحت تاثیر احساساتی بود که به‌صورت آنچین به تخم ارسال می‌شد. مثلا اگر یک تخم مقدار زیادی آیکون 🧟♂️ دریافت می‌کرد، به یک پرنده زامبی‌شکل تبدیل می‌شد. این اولین نمونه از اجرای شرطی بود که به‌صورت آنچین اجرا شد.
هر پرنده الماس‌ها و آیتم‌های مختلفی دارد. آیتم‌ها به‌صورت ان اف تی‌های درهم‌تنیده بوده که متعلق به پرنده هستند. هولدرهای توکن پرنده انتخاب می‌کنند از کدام آیتم استفاده کنند و از کدام نکنند. همچنین می‌توانند این آیتم‌ها را بفروشند. در حال حاضر، برخی اقلام افسانه‌ای توسط صاحبان آن‌ها فروخته شده است. بنابراین، هولدرها می‌توانند پرندگان خود را به هر شکلی که میی‌خواهند دربیاورند.
از سوی دیگر الماس‌ها به پرنده‌ها ویژگی‌های خاصی می‌دهد، اما قابل انتقال نیستند. بنابراین، هیچکدام از هولدرهای پرنده نمی‌توانند الماس‌ها را بدون فروش پرنده، بفروشند. برخی از الماس‌ها شامل تخفیف هستند، برخی دیگر بخشی از درآمد را شامل شده و سایرین از پرداخت کارمزدهای خاصی معاف می‌شوند.
سایر کاربردهای NFT 2.0 چیست؟
- فضای ذخیره‌سازی گسترده
با استفاده از عملکرد چندمنبعی، می‌توان فضای ذخیره‌سازی NFT را گسترده‌تر کرد. در حال حاضر، اکثر ان افی تی‌ها در IPFS یا سیستم توزیع فایل همتابه‌همتا و غیرمتمرکز ذخیره می‌شوند. یعنی NFT یک لینک به منبع خود دارد که روی IPFS میزبانی می‌شود. اما مشکل IPFS این است که در صورتی که محتوای شما دائما در حال تعامل با فضای ذخیره‌سازی نباشد، باید به نودها پول پرداخت کنید. اما با استفاده از پروتکل RMRK، می‌توانید منابع دیگری را به ان اف تی اضافه کنید. این منابع جدید، به جای اتصال به IPFS، از سرویس دیگری (مثلا Arweave یا Crust) استفاده خواهند کرد. بنابراین این کار، ذخیره‌سازی ان اف تی را غیرمتمرکزتر می‌کند و با فراوانی منابع، احتمال دسترسی آن در آینده بیشتر خواهد بود.
- لیبل موسیقی
لیبل موسیقی دائو محور می‌تواند به‌روشی جدید برای ساخت و پخش موزیک تبدیل شود که همانند شرکت‌ها و لیبل‌های سنتی منجر به مشاجره و استثمار شدید از هنرمندان نشود. یک شرکت ضبط DAO محور را تصور کنید که از علاقمندان و استعدادها برای ساخت موسیقی استفاده می‌کند. پس از ساخت موسیقی یک ان اف تی غیرمتمرکز می‌تواند ایجاد شود و اعضای دائو با کمک آن رای می‌دهند که کدام بخش از موزیک ساخته شده خوب یا بد است. براساس کل آرا، بخش‌هایی که رای بیشتری دارند، کلیت آهنگ را تشکیل می‌دهند.
- NFTهای نجات سگ
ان اف تی‌های نجات سگ، توکنهای نشان‌دهنده سگ‌های پناهگاهی هستند که نمی‌توانید آن‌ها را به‌سرپرستی قبول کنید، اما می‌توانید از راه دور -از نظر مالی- از آن‌ها مراقبت کنید. حتی در پناهگاه‌هایی که وضعیت بدی دارند، سگی که به‌عنوان ان اف تی خریداری شده، اجاره محل نگهداری و هزینه‌های درمان و غذای آن توسط مالک پرداحت می‌شود و در عوض تصاویر پیشرفت زندگی سگ به این ان اف تی افزوده می‌شود.
سوالات متداول (FAQ)
نسل دوم توکنهای بی‌همتا یا NFT 2.0 به توکن‌هایی اشاره دارد که برای انجام کارهای فراتر از نسخه اول (NFT 1.0) توانمندی‌های توسعه‌پذیری، ارتقا و پویایی را دارند. این توکن‌ها امکان اتصال به دیگر NFTها، نگهداری توکنهای غیرقابل تعویض و ترکیب با سایر توکن‌ها را دارند.
توکنهای NFT 2.0 امکان اتصال به توکنهای دیگر و نگهداری توکنهای غیرقابل تعویض، قابلیت آپدیت با توجه به تکنولوژی و نیازها و ویژگی تعاملات متنوع دارند.
جمع‌بندی
توکنهای ان اف تی کاربردی هستند. زیرا هر چیزی از فلزات گرانبها گرفته تا آیتم‌های درون بازی را نشان می‌دهند. اما نسل دوم NFT را می‌توان فراتر از ابزاری برای نمایش دانست. در واقع ان اف تی ۲.۰ وسیله‌ای برای قصه‌گویی است. هر قابلیتی که در این مقاله برای ان اف تی ۲.۰ تعریف کردیم، مانند یک لگو است که می‌توان آن را با سایر توکن‌ها ترکیب کرده و پروژه‌های کاملا جدیدی را در صنایع مختلف به‌وجود آورد. وقتی صحبت از نوآوری و پیاده‌سازی ان اف تی ۲.۰ می‌شود، تنها محدودیت، تخیل انسان است. حال که متوجه شدید NFT 2.0 چیست و چه کاربردی دارد، چه آینده‌ای را برای آن متصور هستید؟ با این ابزار قدرتمند چه چیزهای جدیدی خواهید ساخت؟ نظرات خود را با ما در میان بگذارید.
