شفافیتی که می‌تواند خیال کاربران را از امنیت دارایی‌شان راحت و از وقوع بحران‌ها جلوگیری کند؛ این دستاورد اثبات ذخیره برای کاربران و اکوسیستم ارز دیجیتال است. نهادها و پروتکل‌های متمرکز، نیمه متمرکز و حتی غیرمتمرکز زیادی هستند که حضانت دارایی کاربران را بر عهده دارند، مثل صرافیهای متمرکز که کنترل رمزارزهای کاربران عملا به عهده آن‌ها است. داراییهای زیادی هستند که به واسطه وثیقه یا پشتوانه صادر شده‌اند، مثل استیبل‌کوین‌های با پشتوانه ارز فیات. اگر صرافی بدون اطلاع کاربران از داراییهای آن‌ها برای مقاصد خودش استفاده کند یا وثیقه استیبلکوینها کمتر از میزان صادر شده باشد، می‌تواند بحران‌هایی ایجاد کند که کل اکوسیستم را تهدید می‌کند. اثبات ذخیره که معمولا توسط یک شخص ثالث انجام میشود، میزان ذخایر یا وثیقه‌ها را بررسی و از کافی بودن آن اطمینان حاصل می‌کند. در این مقاله در مورد این که Proof of Reserve چیست، اهمیت آن و خدمات چین لینک در این زمینه توضیح می‌دهیم. با میهن بلاکچین همراه باشید.
Proof of Reserve چیست؟
دنیای ارزهای دیجیتال و حوزه امور مالی غیرمتمرکز یا دیفای با سرعت زیادی در حال رشد و گسترش هستند. به صورت موازی موسسات، پروتکل‌ها و برنامه‌های مرتبط زیادی ایجاد شده‌اند که به صورت کامل یا جزئی حضانت دارایی کاربران را به عهده دارند. به عنوان مثال می‌توان صرافیهای متمرکز را در نظر گرفت که دارایی کاربران عملا در کنترل آن‌ها است.
برای این که این صنعت به رشد خود ادامه داده و بیشتر مورد پذیرش قرار بگیرد، باید اعتماد کامل بین کاربران و موسسات و پروتکل‌های اشاره‌شده برقرار باشد؛ به عبارت دیگر پروتکل‌ها باید مدرکی ارائه دهند تا کاربران مطمئن باشند که به اندازه دارایی آن‌ها، در خزانه پروتکل موجودی وجود دارد.
Proof of Reserve یا اثبات ذخیره نشان میدهد که نهادها و پروتکل‌های متمرکز یا نیمه‌متمرکز که حضانت داراییهای دیجیتال را دارند، واقعا وجوهی که برای مشتریان خود نگه می‌دارند را در اختیار دارند.
همچنین در مورد داراییهای دیجیتالی که دارای وثیقه یا پشتوانه هستند، اثبات ذخیره نشان میدهد که دارایی مورد نظر با مقدار درستی وثیقه حمایت میشود. این موضوع در مورد استیل‌کوین‌ها، توکنهای رپدشده، پلتفرمهای وام‌دهی و داراییهای واقعی توکنیزه‌شده اهمیت پیدا می‌کند.
اثبات ذخیره در مورد پروتکل‌های غیرمتمرکز نیز می‌تواند به کار رود. در این پروتکل‌ها حضانت دارایی در اختیار خود کاربر است، اما قفل کردن دارایی در قراردادهای هوشمند رخ میدهد. Proof of Reserve برای بررسی کدهای قرارداد هوشمند می‌تواند ضروری باشد تا اطمینان حاصل شود که این قراردادها مشکلی ندارند و دارایی به طور صحیح نگهداری میشود.
در حال حاضر نهادهای و پروتکل‌های کمی هستند که Proof of Reserve را انجام می‌دهند. به عنوان مثال صرافی کراکن اثبات ذخیره را اجرایی کرده است و کاربران این اکسچنج، می‌توانند چک کنند که آیا دارایی آن‌ها در موجودی صرافی اثبات شده است یا خیر.
چرا اثبات ذخیره مهم است؟
برای سیستم‌های دیجیتال، Proof of Reserve هم برای شرکت‌کنندگان و هم برای اجزای تشکیل‌دهنده حیاتی است. وجود استانداردهای مشخص برای تایید ذخایر دارایی دیجیتال مزایای زیادی به همراه دارد مثل شفافیت، تقویت توان ارزیابی ریسک، حذف بازیگران بد از صحنه و رسیدگی به ریسک‌های سیستماتیکی که ممکن است پذیرش و نوآوری بیشتر در داراییهای دیجیتال را تهدید کند.
از طرف دیگر حجم دارایی دیجیتالی که بانکها یا موسسات برای مردم نگهداری می‌کنند، به شدت رو به افزایش است. بنابراین برای کاهش ریسک‌های سیستماتیک ضروری است که ذخایر صرافیهای متمرکز، پشتوانه استیبلکوینها، توکنهای رپد شده و غیره به طور شفاف بررسی شده و از کافی بودن آن‌ها اطمینان حاصل کرد.
Proof of Reserve هم به نفع پلتفرم‌ها است و هم به نفع کاربران. کاربران ابزار قدرتمندی برای حسابرسی ذخایر دارایی دیجیتال به دست می‌آورند، در حالی که پلتفرم‌ها اعتماد کاربران را جلب می‌کنند و این به حفظ کاربر و توسعه پلتفرم کمک می‌کند. همچنین PoR برای قانون‌گذاران نیز ایده‌آل است و شفافیت ایجاد شده، می‌تواند روی دیدگاه آن‌ها در مورد کل این صنعت تاثیر بگذارد.
بهتر است اینطور بگوییم که اثبات ذخیره یک موقعیت برد برد را برای همه طرف‌های درگیر به وجود می‌آورد؛ برای کاربران، برای دولت‌ها و برای اکوسیستم ارزهای دیجیتال. در ادامه به عنوان نمونه اهمیت این موضوع در استیبل کوین‌ها را بررسی می‌کنیم.
اهمیت Proof of Reserve در استیبلکوینها
همانطور که می‌دانید رمزارز با ثبات یک دارایی دیجیتال است که هدف آن حفظ ارزشی مشخص و ثابت است. معمولا استیبلکوینها به یک ارز واقعی مانند دلار آمریکا وابسته (Peg) شده‌اند. رمزارزهای باثبات زیادی در بازار وجود دارند که تصویر فوق برترین آن‌ها را بر اساس ارزش بازارشان (در نوامبر سال ۲۰۲۱) نشان میدهد.
تتر یا USDT بزرگترین استیبل‌کوین است که ذخایر آن همواره مورد بحث بوده است. شرکت صادرکننده تتر در ابتدا ادعا کرد که USDT صادر شده به صورت ۱۰۰ درصد با ذخایر دلار واقعی پشتیبانی میشود و تتر را کاملا قابل مبادله با دلار واقعی معرفی می‌کند. با این حال داستان ذخایر این شرکت بارها تغییر کرده است و آن‌ها مدتی بعد ادعا می‌کنند که مقدار قابل توجهی از ذخایر خود را در قالب اوراق تجاری (وام‌های کوتاه مدت به شرکت‌های دیگر) نگه می‌دارند.
هر چند تتر با ارائه گزارش‌هایی نسبت به شفاف‌سازی پشتوانه خود اقدام کرده است، اما در حال حاضر هنوز هم نسبت به پشتوانه تتر و نقدشوندگی اوراق تجاری آن انتقادهایی وارد است. نگرانی فعالان و قانون‌گذاران این است که وقوع هرگونه مشکلی در تتر با توجه به ارزش بالای آن، نه تنها می‌تواند به سقوط بازار کریپتو منجر شود، بلکه می‌تواند بی‌ثباتی در سایر بازارهای مالی را نیز در پی داشته باشد.
اکنون می‌خواهم بار دیگر توجه شما را به عکس فوق و رتبه چهارم آن، یعنی استیبل کوین TerraUSD جلب کنم، رمزارز با ثباتی که احتمالا داستان از دست رفتن برابری آن با دلار آمریکا در ماه‌های گذشته به گوشتان خورده است؛ داستانی که منجر به سقوط کل اکوسیستم ترا شد. اگر می‌خواهید اطلاعات کاملی در این زمینه کسب کنید، توصیه می‌کنم مقاله زیر را بخوانید.
ترا سقوط کرد، اما این همه ماجرا نبود. تبعات منفی دومینووار این اتفاق کل اکوسیستم کریپتو را تحت تاثیر قرار داد. به جز افراد زیادی که سرمایه خود را از دست دادند، پروژه‌ای مثل سلسیوس و شرکتی همچون تری اروز کپیتال نیز به مرحله ورشکستگی رسیدند. بد نیست سری به مقاله زیر در مورد سایر تاثیرهای این اتفاق بر اکوسیستم کریپتو بزنید.
این مسائل مطرح شد تا اهمیت شفافیت و کافی بودن ذخایر را بهتر درک کنیم. شاید الان راحت‌تر بتوانید تصور کنید که اگر استیل کوینی مثل تتر با ارزش بازار بیش از ۱۰ برابر نسبت به TerraUSD پشتوانه کافی نداشته باشد و برابری با دلار را از دست بدهد، چه بلایی سر مارکت کریپتو خواه آمد.
Proof of Reserve چطور انجام می شود؟
برای درک بهتر نحوه انجام شدن اثبات ذخیره، ابتدا توضیح مختصری در مورد درخت مرکل می‌دهیم. این ساختار داده اهمیت بسیار زیادی در رمزنگاری دارد و ابزاری بسیار کارآمد برای تایید دادهها است. برای شکل‌گیری ساختار درخت مرکل، از کلیه دادهها هش گرفته میشود.
سپس به صورت دو به دو هش دادهها با هم ترکیب شده و مجددا از آن‌ها هش گرفته میشود. این کار مطابق با تصویر زیر تا زمان رسیدن به آخرین مقدار که ریشه درخت مرکل نام دارد، ادامه پیدا می‌کند. با توجه به ویژگی‌هایی که توابع هش دارند، در صورت رخ دادن هر گونه تغییر در دادهها ریشه درخت مرکل نیز دچار تغییر میشود. بنابراین وقوع کوچکترین تغییرها نیز به راحتی مشخص خواهد شد.
طی فرآیند اثبات ذخیره یک حسابرس (Auditor) شخص ثالث، از موجودی‌ها یک انسپ‌شات تهیه می‌کند. با قرار دادن دادهها در درخت مرکل، ریشه درخت محاسبه میشود. به این ترتیب با توجه به ساختار درخت مرکل که توضیح داده شد، حسابرسان متوجه تغییرات ایجاد شده خواهند شد. از تطبیق دادن تغییرات با شرایط موجود، میزان کافی بودن ذخایر بررسی خواهد شد.
مزایای Proof Of Reserve چیست؟
تا به اینجا در مورد اثبات ذخیره، اهمیت و نحوه انجام آن صحبت کرده‌ایم. احتمالا مزایایی که این اقدام می‌تواند به همراه داشته باشد را شناخته‌اید. در این بخش می‌خواهیم به ۴ مزیت اصلی که Proof of Reserve می‌تواند داشته باشد بپردازیم. این مزایا عبارتند از:
- اعتماد و شفافیت برای مصرف کنندگان، بازارها و تنظیم کننده: پس از ظهور بیت کوین تعداد داراییهای دیجیتال به طور قابل توجهی افزایش یافته است. رمزارزها به دلیل شفافیت و ثبت اطلاعات در بلاکچین مورد ستایش هستند، اما وقتی پای نهادی متمرکز در دنیای کریپتوکارنسی وسط میآید، شفافیت به یکی از نگرانی‌ها تبدیل میشود. رگولاتورهای زیادی در نقاط مختلف دنیا به دنبال ایجاد استانداردهایی برای شفافیت ذخایر و ایجاد ثبات مالی هستند. اثبات ذخیره اعتماد و شفافیت را برای همه طرف‌های درگیر به دنبال خواهد داشت.
- قابلیت حسابرسی: ماهیت ذاتی فناوری بلاکچین، مقاومت در برابر تغییر و قابلیت حسابرسی غیرمتمرکز است. با این حال بسیاری از پلتفرم‌ها مثل صرافیهای متمرکز بخشی از تراکنش‌ها را خارج از زنجیره انجام می‌دهند. Proof of Reserve قابلیت حسابرسی همه تراکنش‌ها و ذخایر را در دسترس قرار میدهد.
- جلوگیری از تقلب: وجود استانداردهای Proof of Reserve که برای عموم قابل مشاهده باشد، هر گونه کاهش در ذخایر را آشکار می‌کند. بنابراین از تقلب‌ها و عدم افشای کاهش ذخیره در نتیجه اقدامتی مثل حمله هکرها جلوگیری میشود.
- حمایت از مصرف‌کننده: قانون‌گذاران اقدامات حفاظتی خاصی را برای حمایت از مصرف‌کنندگان خدمات مالی انجام می‌دهند. به عنوان مثال ارائه‌دهندگان خدمات مالی باید صورت‌حساب‌های مالی خود را ارائه کنند و میزان معینی از ذخیره را همواره حفظ کنند. استانداردهای Proof of Reserve می‌تواند این الزامات را برای داراییهای دیجیتال نیز ایجاد کند تا مصرف‌کنندگان با خیال راحت از خدمات مالی استفاده کنند.
اثبات ذخیره چه نواقصی دارد؟
اگرچه اثبات ذخیره مزایای زیادی دارد، اما با برخی از اشکالات ذاتی نیز همراه است. PoR قادر به اثبات در اختیار داشتن کلید خصوصی یا کپی نشدن آن نیست، برای اثبات وجود دارایی به صورت آن چین تنها داشتن کلید عمومی کافی است. همانطور که می‌دانید اگر کلید خصوصی به هر دلیلی از دست برود یا به دست هکرها بیفتد، در اصل تمام دارایی از دست رفته است.
مشکل دوم Proof of Reserve به بحث وام‌گرفتن مربوط است. اثبات ذخیره نمی‌تواند ثابت کند که آیا وجوه مورد نظر برای گذراندن حسابرسی وام گرفته شده است یا خیر. این امکان کاملا وجود دارد که برای کامل نشان دادن موجودی، مبلغی وام گرفته شده باشد و آن وام پس از اتمام حسابرسی تسویه شود.
خدمات Proof of Reserve چین لینک
حسابرسی اثبات ذخیره معمولا توسط یک ضلع سوم متمرکز انجام میشود که همین موضوع سبب زمان‌بر شدن این فرآیند میشود. چین لینک اعتقاد دارد که با رشد دیفای و پیچیده‌تر شدن محصولات مالی، نیاز به استانداردی شفاف، قابل اعتماد و غیرمتمرکز وجود دارد که با فرآیندی خودکار ذخایر را اثبات کند. به همین دلیل خدمات Proof of Reserve چین لینک ارائه شده است.
چین لینک قراردادهایی هوشمند با داده‌های مورد نیاز برای محاسبه واقعی میزان وثیقه را ارائه می‌کند که ذخایر هر دارایی آن‌چینی که به صورت آف‌چین یا میان زنجیره‌ای (Cross Chain) پشتیبانی میشود را بررسی می‌کند. PoR چین لینک که توسط شبکه‌ای غیرمتمرکز از اوراکل‌ها اجرا میشود، امکان حسابرسی وثیقه‌ها در زمان واقعی را فراهم می‌کند. این پلتفرم با حسابرسی‌های خودکاری که انجام میدهد، شفافیت بالاتر و تضمین محکم‌تری برای کافی بودن وثیقه‌ها به کاربران میدهد.
همچنین خدمات اثبات ذخیره چین لینک کمک زیادی به امنیت فرآیند مینت، بازخرید و سوزاندن داراییهای رپدشده می‌کند. هنگامی PoR چین لینک تشخیص دهد که وثیقه یک توکن رپدشده کمتر از چیزی است که باید باشد، ناظران چین لینک می‌توانند جلوی مینت، بازخرید یا سوزاندن توکن را بگیرند.
سرویس اثبات ذخیره چین لینک برای داراییهای آنچین مطابق تصویر فوق کار می‌کند. شبکه اوراکل‌های چین لینک میزان دارایی و پشتوانه آن را کنترل می‌کند و اطلاعات را به قرارداد هوشمند Proof of Reserve ارسال می‌کند. برنامه‌های غیرمتمرکز از نتیجه این قرارداد استفاده می‌کنند و در صورتی که میزان وثیقه کافی باشد، اجازه انجام تراکنش به کاربران برنامه داده خواهد شد.
پروتکل‌های مختلف می‌توانند با ادغام PoR چین لینک، سطح بالایی از شفافیت و اعتماد را برای کاربرانشان ایجاد کنند. خدمات Proof of Reserve چین لینک شامل موارد زیر میشود:
- داراییهای میان زنجیره‌ای
- بیت کوین‌های رپدشده
- استیبل‌کوین‌های پشتیبانی‌شده با ارز فیات
- داراییهای واقعی توکنیزه شده
پرسش و پاسخ (FAQ)
- Proof of Reserve چیست؟
اثبات ذخیره به طور شفاف نشان میدهد که نهادها یا پروتکلهایی که حضانت دارایی کاربران را دارند، واقعا وجوهی که دریافت کردهاند را دارند یا خیر. همچنین برای اثبات کافی بودن پشتوانه داراییهایی نظیر استیبلکوینها نیز از PoR استفاده میشود. - کاربرد اثبات ذخیره در کجاست؟
اثبات ذخیره در بررسی و کنترل موجودی صرافیهای متمرکز، کافی بودن پشتوانه استیبلکوینها، نسبت برابر توکنهای رپدشده، صحت کدهای قرارداد هوشمند که دارایی در آن قفل میشود، میزان وثیقه در مقابل وام پلتفرمهای لندینگ و به طور کلی هر جایی که نیاز به شفافیت در مورد حفظ داراییها وجود دارد، به کار میآید. - در Proof of Reserve چه موارد مشخص نمیشود؟
اثبات ذخیره دارای نواقصی ذاتی هم هست. مثلا در اختیار داشتن کلید خصوصی یا تامین سرمایه از وام را اثبات نمیکند.
جمع‌بندی
سیستم‌های مالی سنتی که تحت نظر بانک‌های مرکزی و بیمه هستند، معمولا با کسری وثیقه کار می‌کنند. به عنوان مثال بانکها با این فرض که همه کاربران یکجا برای دریافت سرمایه‌شان اقدام نمی‌کنند، بیش از میزان وثیقه‌ای که دارند وام می‌دهند. ماهیت پرنوسان و آنلاین ارزهای دیجیتال و همچنین به بلوغ نرسیدن بیمه در این صنعت، کسری وثیقه را نمی‌پذیرد و در صورت کافی نبودن پشتوانه، بحران‌هایی شکل می‌گیرد که در بدترین حالت می‌تواند کل این اکوسیستم را نابود کند. اثبات ذخیره که توسط یک شخص ثالث انجام میشود، خیال ما را از کافی بودن وثیقه و پشتوانه در صرافیهای متمرکز، استیبلکوینها، پلتفرمهای لندینگ و غیره راحت می‌کند. در این مقاله به این که Proof of Reserve چیست، اهمیت و نحوه انجام شدن آن پرداختیم. نظر شما در مورد اهمیت اثبات ذخیره چیست؟ آیا شاهد افزایش چشم‌گیر تعداد پلتفرم‌هایی که این کار را انجام می‌دهند خواهیم بود؟
