آیا اقتصاد آمریکا سرانجام وارد رکود خواهد شد؟ ۸ زنگ خطر از اقتصاد کلان برای بازار بیت کوین

زمزمه‌های ورود اقتصاد آمریکا به رکود از سال گذشته آغاز شد و اوایل سال جاری به اوج خود رسید. در حالی که دموکرات‌های آمریکا معتقدند با بهبود وضعیت تورم و آمار خوب بازار کار، نگرانی برای رکود وجود ندارد، برخی دیگر معتقدند همین اظهار نظر، نوعی زنگ خطر برای رکود اقتصادی و سقوط بازارهای مالی است.

شواهد مختلفی از رکود اقتصادی قریب الوقوع در اقتصاد آمریکا حمایت می‌کنند. اقتصاد هلند رسما به رکود وارد شده است. بسیاری از تحلیلگران پیش از این پیش‌بینی کرده بودند رکود ممکن است از سمت چین و یا اروپا آغاز شود و پس از آن گریبان‌ آمریکا را بگیرد. علاوه بر این، شاخص اختلاف بازدهی اوراق قرضه ۱۰ ساله و ۳ ماهه (T10Y3M) و ۱۰ ساله و ۲ ساله (T10Y2Y) خزانه‌داری آمریکا مدت‌هاست وارد محدوده منفی شده است. اگر نگاهی به تاریخ بیندازیم می‌بینیم هرزمان این شاخص منفی شده است، رکود اقتصادی رخ داده است.

آیا واقعا رکود رخ می‌دهد؟ نمی‌دانیم! شاید بهتر است بگوییم هیچ‌کس نمی‌داند. با این حال، با کنار هم قرار دادن تکه‌های پازل و بررسی اتفاقات اخیر، احتمال وقوع رکود در پایان سال ۲۰۲۳ یا اوایل سال ۲۰۲۴ چندان دور از ذهن نیست.

در این مطلب تلاش کرده‌ایم سرنخ‌هایی که از رکود اقتصادی احتمالی در آمریکا و جهان خبر می‌دهد را گرد هم آوریم و احتمال رکود را باتوجه به این عوامل بررسی کنیم. در نهایت هم تاثیر رکود احتمالی بر بازار ارزهای دیجیتال و به خصوص بیت کوین را تحلیل خواهیم کرد.

رکود اقتصادی چیست؟

اینوستوپدیا در تعریف رکود اقتصادی می‌نویسد:

رکود اقتصادی به زبان ساده یعنی متوقف شدن فعالیت‌های اقتصادی، افزایش نرخ بیکاری و عدم رشد اقتصاد در یک بازه زمانی طولانی. مفهوم رکود در کنار دیگر مفاهیم اقتصادی از جمله رشد، کساد و بحران معنا پیدا می‌کند.

برای درک بهتر سری به یکی از مقالات وب‌سایت خودمان می‌زنیم و چرخه اقتصادی را بررسی می‌کنیم. به نمودار زیر توجه کنید. این نمودار، چرخه اقتصادی را به زیبایی نشان داده است. خیلی از این اتفاقات را تا به حال از اخبار شنیده‌ایم و تا حدی با آنها آشنایی داریم. با این حال، برای درک رکود و اتفاقات پس از آن بد نیست تا آنها را با هم مرور کنیم.

در وسط نمودار خط روندی به چشم می‌خورد که بیانگر رشد اقتصادی یا همان تولید ناخالص داخلی (GDP) است. رشد GDP یعنی ارزش مالی میزان تولیدات یک کشور اعم از کالاها و خدمات در طول یک سال نسبت به سال گذشته بیشتر باشد. زمانی که این خط روند به سمت بالا حرکت می‌کند، یعنی تولید ناخالص داخلی در حال رشد است و همه‌چیز «گل و بلبل» است.

در ادامه این وضعیت گل و بلبل، به قسمت رشد و شکوفایی در نمودار می‌رسیم. این وضعیت، معادل رفاه عمومی است. با این حال، هیچ‌وقت وضعیت به این شکل نمی‌ماند و پس از مدتی، اقتصاد بالاخره روند نزولی به خود می‌گیرد، سطح اشتغال تغییر می‌کند، بهره‌وری ثابت مانده و یا در مواردی کاهش می‌یابد و بازارها کاهشی می‌شوند که به این دوره، کسادی گفته می‌شود.

در دوره کسادی، نرخ اشتغال کم است و میزان تولید کالا و خدمات کاهش یافته و یا حداقل ثابت می‌ماند. در این دوره دولت‌ها تلاش می‌کنند تا با سیاست‌های اقتصادی مختلف، مثل افزایش نرخ بهره، اقتصاد را بار دیگر به مسیر رشد و شکوفایی برگردانند. با این حال، زمانی که این سیاست‌ها پاسخگو نباشند، اقتصاد به روند نزولی خود ادامه داده و به رکود وارد می‌شود.

اما چرا رکود رخ می‌دهد؟ در ادامه برخی از دلایل وقوع رکود را بررسی می‌کنیم:

۱- کاهش اعتماد مردم به سیاست‌های اقتصادی: در این شرایط خانواده‌ها رفتارهای خود را تغییر می‌دهند و در وهله اول، مصرف خود را کاهش می‌دهند و گاهی آن را متوقف می‌کنند. در نتیجه این کاهش تقاضا، توسعه و گسترش بنگاه‌های اقتصادی متوقف شده و یا کاهش می‌یابد. در ادامه، حقوق و دستمزد کاهش می‌یابد و در نهایت شاهد تعدیل نیروی کار و افزایش نرخ بیکاری خواهیم بود.

۲- نرخ بهره بالا: هرچقدر نرخ بهره بالاتر باشد، حجم نقدینگی در جامعه و به تبع، هزینه فرصت دریافت سود کاهش می‌یابد. با کاهش پول در دست مردم، سرمایه‌گذاری و تقاضا پایین‌تر آمده که به کاهش تولید منجر می‌شود.

۳- ریزش بازار سهام: با نزولی شدن وضعیت اقتصادی و بی‌اعتمادی مردم به سیاست‌های اقتصادی، سرمایه‌گذاری کاهش می‌یابد و با خروج سرمایه از کسب‌و‌کارها، روند بازار سهام نزولی می‌شود. در این وضعیت، سرمایه به جای تولید و بهره‌وری، در بازارهای غیرمولدی مثل سکه، ارزهای فیات و دلالی حرکت کرده و اقتصاد را به رکود وارد می‌کند.

آیا اقتصاد آمریکا وارد رکود می‌شود؟

حالا که تعریف رکود اقتصادی را بررسی کردیم، بهتر است به بحث اصلی این مطلب، یعنی دلایل رکود اقتصادی احتمالی اقتصاد آمریکا نگاهی بیندازیم. در حالی که فدرال رزرو معتقد است وضعیت اقتصاد بهبود یافته، دلایل مختلفی برای نزدیک بودن رکود وجود دارد:

۱ – معکوس شدن منحنی بازدهی اوراق خزانه‌داری آمریکا

معکوس شدن منحنی بازدهی اوراق خزانه‌داری آمریکا زمانی است که بازدهی اوراق با تاریخ سررسید کوتاه‌تر، از اوراق با تاریخ سررسید بلندمدت‌تر فراتر برود. بگذارید مثالی بزنیم. به نمودار زیر که مربوط به منحنی اختلاف بازدهی اوراق قرضه ۱۰ ساله و ۳ ماهه (T10Y3M) است نگاهی بیندازید:

زمانی که این منحنی به محدوده منفی وارد شود، یعنی بازدهی اوراق قرضه با سررسید ۳ ماهه از اوراق قرضه ۱۰ ساله بالاتر است. چنین اتفاقی معمولا در تاریخ، نشان‌دهنده وقوع رکود اقتصادی بوده و چند ماه بعد اقتصاد به دوران رکود وارد شده است.

در سال ۲۰۲۳، این منحنی مدت‌هاست به محدوده منفی وارد شده است. بنابراین، اگر تاریخ دوباره تکرار شود، احتمالا در ماه‌های آتی شاهد رکود اقتصادی خواهیم بود.

علاوه بر این، منحنی اختلاف بازدهی اوراق ۱۰ ساله و ۲ ساله نیز از سال گذشته به محدوده منفی وارد شده است. گیم آف تریدز (Game of Trades)، تحلیلگر بازار سهام در توییتی در این رابطه نوشته است:

۲- ۱۴ بانک آمریکایی معتقدند رکود نزدیک است

علیرغم ادعاهای فدرال رزرو مبنی بر نزدیک نبودن به رکود اقتصادی، ۱۴ بانک آمریکایی از جمله دویچه بنک (Deutsche Bank)، سیتی بنک (Citi Bank)، یو‌بی‌اس (UBS) و ولز فارگو (Wells Fargo) معتقدند احتمال وقوع رکود بالاست.

البته برخی از بانک‌های بزرگ از جمله بنک آف آمریکا (Bank of America)، گلدمن ساکس (Goldman Sachs) و جی پی مورگان (JPMorgan) معتقدند رکود رخ نمی‌دهد.

یکی از کاربران توییتر در واکنش به ادعای برخی از بانک‌ها مبنی بر نزدیک نبودن رکود اقتصادی نوشته است:

اگر بانک‌ها به صورت واضح بگویند وضعیت اقتصاد در معرض نابودی است، تضادی با منافع آنها بوجود می‌آید چراکه همه مشتریان شروع می‌کنند سپرده خود را از بانک بیرون می‌کشند و سود بانک از بین خواهد رفت. من همه پول‌هایم را ۳ هفته پیش از بانک بیرون کشیدم.

در همین حال، از زمان گزارش بانک جی پی مورگان مبنی بر پایین بودن احتمال رکود اقتصادی، مارکت کپ شاخص S&P 500 نزدیک به ۸۵۰ میلیارد دلار را در عرض ۱۰ روز دست داده است. اتفاقی که با رکود اقتصادی سال ۲۰۰۹ شباهت زیادی دارد.

۳ – آمار ورشکستگی بالای شرکت‌های آمریکایی

همانطور که در چرخه اقتصادی بررسی کردیم، بی‌اعتمادی مردم نسبت به سیاست‌های اقتصادی و بالا بودن نرخ بهره، دقیقا وضعیتی که آمریکا امروز با آن مواجه است در نهایت به خروج سرمایه از بازارهای اقتصادی شده و به ورشکستگی شرکت‌ها منجر خواهد شد.

از ابتدای سال ۲۰۲۳ تاکنون، ۴۰۲ شرکت آمریکایی درخواست ورشکستگی داده‌اند. این در حالی است که در کل سال ۲۰۲۲، ۳۷۳ شرکت اعلام ورشکستگی کرده و در ۷ ماه ابتدایی سال تنها ۲۰۵ شرکت درخواست ورشکستگی خود را ارائه داده بودند. این یعنی آمار ورشکستگی شرکت‌ها نسبت به ۷ ماه ابتدایی سال گذشته ۹۶٪ افزایش یافته است.

۴ – وضعیت مبهم اقتصاد چین

سرعت احیای اقتصاد چین بعد از شیوع کرونا کمتر از حد انتظار بوده است. در حالی که شاخص قیمت مصرف‌کننده اکثر کشورهای بزرگ و توسعه‌یافته پس از پایان محدودیت‌های کرونا، افزایش شدیدی را تجربه کرد و با حمله روسیه به اوکراین، قیمت‌ها و تورم در این کشورها افزایش یافت، این اتفاق برای چین نیافتاد.

در حقیقت پس از به پایان رسیدن محدودیت‌های کرونا و به کار افتادن دوباره چرخه اقتصاد، قیمت‌ها در چین افزایش نیافت و تورم نیز تغییر چندانی نکرد.

آمار اقتصاد چین نشان می‌دهد علیرغم حمایت‌های مختلف دولت از اقتصاد، همچنان تقاضا از جانب مردم پایین است؛ اتفاقی که باعث شده تورم این کشور منفی شود. شاید در نگاه اول تورم منفی اتفاق خوبی به نظر برسد اما همین تورم منفی می‌تواند اقتصاد چین را با رکود مواجه کرده و در نهایت کل جهان را درگیر کند.

هفته گذشته تراز تجاری چین بالاتر از حد انتظارات منتشر شد. اقتصاددانان معتقدند دلیل این اتفاق، کاهش بیشتر واردات کالاها نسبت به صادرات بوده است. با توجه به نمودار زیر، در چند ماه اخیر میزان واردات در اقتصاد چین روندی نزولی داشته است. با توجه به اینکه بیشترین میزان واردات به اقتصاد چین را کالاهای مصرفی تشکیل می‌دهند، می‌توان گفت تمایل به مصرف مردم چین کاهش یافته است.

کاهش تمایل به مصرف مردم چین باعث شده تا تقاضا برای کالاهای مختلف کاهش یابد و پایین بودن تقاضا به کاهش قیمت‌ها و تورم منفی در این کشور منجر شده است. در همین حال، تقاضای پایین مردم باعث شده تا بسیاری از شرکت‌های چینی با مشکل مواجه شوند و اقتصاد این کشور وارد فاز «کسادی» شود.

کاهش میزان نقدینگی لازم برای اقتصاد باعث شد تا بانک مرکزی چین روز سه‌شنبه برای دومین بار در سه‌ماهه اخیر نرخ بهره را کاهش دهد. این اقدام بانک مرکزی به منظور افزایش نقدینگی در دست مردم و افزایش میزان سرمایه‌گذاری و گردش پول در اقتصاد چین صورت می‌گیرد.

علاوه بر نرخ تورم منفی، بدهی دولت چین به شدت افزایش پیدا کرده و بحران مسکن همچنان در این کشور جولان می‌دهد. قیمت مسکن در چین به دنبال سقوط گروه اورگرند، بزرگترین شرکت ساخت و ساز مسکن در این کشور به شدت کاهش یافته و بحران مسکن تشدید شده است.

علاوه بر این، امسال بیش از ۱۱ میلیون فارغ‌التحصیل دانشگاه‌های چین وارد بازار کار می‌شوند و آمار بیکاری بالای این کشور نگرانی‌های گسترده‌ای ایجاد کرده است.

اما همانطور که بالاتر گفتیم تورم منفی چین می‌تواند کل جهان را درگیر کند. درصد بالایی از کالاهایی که در سراسر جهان فروخته می‌شود، کالاهای چینی است. حالا تصور کنید این کالاها با قیمتی کمتر به کشورهای مختلف صادر شود. اختلاف زیاد قیمت تولیدکنندگان چینی و تولیدکنندگان داخلی به اختلال در کسب‌و‌کار در سایر کشورها و افزایش بیکاری منجر می‌شود که در صورت وجود عوامل دیگر، می‌تواند این کشورها را با رکود مواجه کند.

۵ – شکارچی رکود ۲۰۰۸ دوباره پوزیشن شورت گرفت

همانطور که گزارش دادیم، مایکل بری (Michael Burry)، تریدری که به خاطر معاملات شورت موفق خود در طول رکود سال ۲۰۰۸ به شهرت رسید و کتاب و فیلم «The Big Short» بر اساس وی ساخته شده است برای دومین بار (از لحاظ حجم) روی بازار سهام آمریکا پوزیشن شورت گرفته است.

پوزیشن شورت زمانی باز می‌شود که تریدر معتقد است بازارها سقوط خواهند کرد. به عبارت دیگر، تریدرها می‌توانند با استفاده از این پوزیشن، از ریزش بازار سود دریافت کنند.

بر اساس اطلاعات پرونده مالی ارسال شده به کمیسیون بورس و اوراق بهادار آمریکا، بری ۱.۶ میلیارد دلار معادل ۹۳٪ از پورتفوی خود را روی ریزش سهام S&P 500 و نزدک (Nasdaq) سرمایه‌گذاری کرده است و اصطلاحا روی آن‌ها شورت گرفته است. البته باید توجه داشت که این ۱.۶ میلیارد دلار، عدد نامی این پوزیشن معاملاتی است و رقم واقعی سرمایه‌گذاری ممکن است خیلی پایین‌تر باشد.

۶ – اقتصاد هلند رسما وارد رکود شد

هلند یکی از مهم‌ترین اقتصادهای اروپاست و ممکن است اختلال در اقتصاد این کشور، به سایر نقاط اتحادیه اروپا هم سرایت و به صورت دومینو سایر کشورها را درگیر کند.

۷ – واگرایی شاخص S&P 500 و نقدینگی خالص جهانی

همانطور که به طور مفصل گزارش دادیم، با کنار هم قرار دادن نمودار نقدینگی خالص جهانی و منحنی مربوط به شاخص S&P 500 می‌توان گفت این دو شاخص همبستگی چشمگیری با هم دارند. منظور از نقدینگی جهانی، نقدینگی قابل تزریق به بازار است.

به گفته بنجامین کاون (Benjamin Cowen)، تحلیلگر مطرح بازار رمزارزها، از آپریل سال ۲۰۲۳ نقدینگی خالص جهانی روندی نزولی را تجربه کرده در حالی که S&P 500 روند صعودی شدیدی را تجربه کرده است. اگر نگاهی به گذشته بیندازیم، هر زمان که این واگرایی ایجاد شده، شاخص S&P 500 با ریزش سنگینی مواجه شده است.

با ریزش بازار سهام، یکی از فاکتورهای وقوع رکود، مثل اتفاقی که در سال ۲۰۰۸ رخ داد فراهم خواهد شد.

۸ – کاهش رتبه اعتباری دولت آمریکا

علاوه بر تمام موارد فوق، آژانس رتبه‌بندی فیچ (Fitch) چند روز پیش بالاترین رتبه اعتباری (Credit Rate) دولت ایالات متحده را از AAA به +AA کاهش داد. منظور از رتبه اعتباری، توانایی دولت آمریکا در بازپرداخت بدهی‌های خود است. آخرین بار که یک شرکت رتبه‌بندی رتبه اعتباری دولت آمریکا را کاهش داده بود، بازار سهام و شاخص S&P 500 ریزش سنگینی را تجربه کرد.

چرا رکود می‌تواند رخ ندهد؟

در قسمت قبل سعی کردیم تمام تکه‌های پازل‌های مرتبط به عوامل زمینه‌ساز رکود در اقتصاد آمریکا را کنار هم بگذاریم. در کنار این فاکتورها، شواهد مختلفی وجود دارد که احتمال وقوع رکود را پایین می‌آورد.

فدرال رزرو و وزارت خزانه‌داری بارها تاکید کرده‌اند اقتصاد آمریکا وضعیت خوبی دارد و بعید است رکود در سال ۲۰۲۳ آن را درگیر کند. همین دیروز که صورتجلسه جلسه ماه جولای کمیته بازار آزاد فدرال (FOMC) منتشر شد نیز فدرال رزرو بر عدم وقوع رکود تاکید کرده بود.

همانطور که گفتیم، یکی از ابزارهایی که اقتصاددانان با استفاده از آن وقوع رکود را بررسی می‌کنند، منفی شدن شاخص تولید ناخالص داخلی یا GDP در دو سه‌ماهه متوالی است. به نمودار زیر توجه کنید. همانطور که مشخص است، در سال ۲۰۲۲ در دو سه‌ماهه متوالی GDP به ترتیب منفی ۱.۶ و منفی ۰.۶ اعلام شد، اتفاقی که به عقیده برخی نشان‌دهنده آغاز رکود در اقتصاد آمریکا بود. با این حال، دولت آمریکا با توجه به شرایط فوق‌العاده بازار کار مدعی شد به رکود وارد نشده است.

از آن زمان، GDP هیچ‌وقت منفی نشده است. بنابراین، یکی از شواهدی که می‌تواند از رکود اقتصادی خبر دهد می‌گوید فعلا خبری از رکود نیست.

علاوه بر این، بازار کار آمریکا در وضعیت بسیار خوبی به سر می‌برد. نرخ بیکاری بسیار پایین است و روند ایجاد مشاغل صعودی است. بنابراین، اگر بخواهیم وضعیت فعلی را در نمودار چرخه اقتصادی منعکس کنیم نمی‌توانیم بگوییم در شرف رکود قرار داریم.

اما نکته‌ای وجود دارد که نباید غافل شد. به نمودار زیر توجه کنید:

بنابراین، ممکن است با توجه به عوامل زمینه‌سازی که یک به یک بررسی کردیم، چرخ اقتصاد به یک باره از کار بیفتد و اقتصاد آمریکا با رکودی که بسیاری از کارشناسان آن را قریب‌الوقوع و اجتناب‌ناپذیر می‌دانند مواجه شود.

رکود اقتصادی آمریکا چه تاثیری بر بیت کوین می‌گذارد؟

بدون شک رکود اقتصادی به بازارهای مالی پرریسک مثل سهام و ارزهای دیجیتال ضربه وارد خواهد کرد. سال ۲۰۲۰، زمانی که کرونا اعلام شد را به خاطر بیاورید. به عقیده بسیاری، آخرین رکودی که جهان تجربه کرد پس از اعلام همه‌گیری کرونا بود. اتفاقی که با ریزش سنگین بازار سهام و ارزهای دیجیتال همراه شد.

بنابراین، می‌توان ریزش بیت کوین و سایر رمزارزها را محتمل دانست. با این حال، باید نگران هاوینگ آتی بیت کوین بود. همانطور که تاریخ بیت کوین به ما ثابت کرده، این ارز بین هاوینگ‌هایش چرخه‌ای رفتار می‌کند و معمولا قیمت آن پس از هاوینگ افزایش می‌یابد. بسیاری از تحلیلگران حتی معتقدند بول‌ران بعدی بیت کوین اواخر ۲۰۲۴ یا حتی ۲۰۲۵ رخ خواهد داد.

حالا زمان‌بندی وقوع رکود اهمیت دارد و بر این اساس ۳ سناریو محتمل است:

• رکود قبل از هاوینگ و در سال ۲۰۲۳ رخ دهد: این سناریو شاید بهترین حالت است. قیمت بیت کوین احتمالا پس از اعلام رکود سقوط خواهد کرد و فرصت خرید در کف فراهم خواهد شد. پس از آن و به مرور اقتصاد از رکود خارج شده و هاوینگ بیت کوین در ماه آپریل سال ۲۰۲۴ انجام خواهد شد. به تبع با توجه به فاصله زیاد هاوینگ از رکود، بیت کوین فرصت ریکاوری خواهد داشت و احتمالا چرخه بدون هیچ مشکلی ادامه خواهد یافت.
• رکود نزدیک به هاوینگ یا پس از آن رخ دهد: در این صورت احتمالا تاثیر صعودی هاوینگ مختل خواهد شد و شروع بول‌ران به اقدامات فدرال رزرو برای نجات بازارها مانند کاهش نرخ بهره وابسته خواهد بود.
• رکود اصلا رخ ندهد: در این صورت بازار به روند کنونی خود ادامه خواهد داد و رفتار چرخه‌ای احتمالا بدون هیچ مشکلی ادامه پیدا خواهد کرد.

سخن پایانی

ترجیح دادم قسمت پایانی این مطلب را از زبان اول شخص بنویسم. همانطور که در ابتدا گفتم، این مطلب تلاش من بود تا تمام سرنخ‌هایی که در مورد «احتمال ورود اقتصاد آمریکا به رکود» پیدا می‌کنم را کنار هم بگذارم و دیدی کلی از شرایط اقتصادی آمریکا، چین و سایر کشورها فراهم کنم. چرا که به عقیده اینجانب آخرین عاملی که می‌تواند باعث ریزش سنگین قیمت بیت کوین شود همین عامل است. و همین‌جا از تمام افراد آشناتر با اقتصاد کلان تقاضا می‌کنم دیدگاه‌های عمیق‌تر خود را در توییتر یا در کامنت‌های این پست با من به اشتراک بگذارند.

رکود اقتصادی تعریف واحدی ندارد. برخی می‌گویند حتما باید دو سه‌ماهه متوالی GDP منفی شود اما این اصلا لازمه رکود نیست. نبودن همین تعریف واحد و مشخص باعث می‌شود دولت‌ها و فدرال رزرو از این شرایط سوء استفاده کنند و معمولا پس از ورود به دوره رکود و وقوع بحران اقتصادی نامساعد بودن شرایط را به جا آورند.

در حال حاضر، آمریکا به ادعای فدرال رزرو، وضعیت اقتصادی مستحکمی دارد ولی همچنان با تورم بالا دست و پنجه نرم می‌کند. در سمت دیگر، تورم چین منفی است اما چرخ اقتصاد این کشور ظاهرا حال و اوضاع خوبی ندارد و این می‌تواند به سایر نقاط جهان سرایت کند.

نظر شما چیست؟ آیا پیش‌بینی ورود اقتصاد آمریکا به دوره رکود محقق می‌شود؟ در این صورت به نظر شما چه تاثیری بر قیمت بیت کوین خواهد داشت؟ نظرات خود را در کامنت‌ها با ما به اشتراک بگذارید.