ارز دیجیتال، کریپتوکارنسی، رمزارز، فرقی نمی‌کند چه صدایش کنیم، بدون شک با یکی از پدیده‌های قرن ۲۱ سروکار داریم. بی راه نیست اگر بگوییم انقلابی در صنعت مالی ایجاد شده است. از همان روزهای اول که افراد کمتری توانایی درک رمزارزها را داشتند تا امروز که افراد زیادی با آن کار کرده و کارشناسان زیادی وجود دارند، همواره بحث مقایسه رمزارز و فیات مطرح بوده است. هر کدام طرفداران سفت و سخت خود را دارند که دیگری را در آینده نابود شده می‌داند. در این مقاله قصد داریم تا با مقایسه این دو مفهوم، تفاوت ها و شباهت های ارز دیجیتال و ارز فیات را بیان کنیم. با میهن بلاکچین همراه باشید.
ارز دیجیتال و ارز فیات چیست؟
داستان ما با ارزهای دیجیتال از بیت کوین شروع شد، نخستین ارز دیجیتال رمزنگاری شده که هنوز هم رتبه ۱ را به رمزارز دیگری نداده است. بیتکوین در طی این سال‌ها بسیار خبرساز بوده است، موافقان و مخالفان زیادی داشته و بارها خبر مرگ و نابودی آن نیز چاپ شده است. در حدود بیش از یک دهه‌ای که از تولد رمزارزها گذشته، افراد زیادی با سرمایه‌گذاری روی ارزهای دیجیتال ثروتمند شده و در طرف مقابل عده کثیری نیز متضرر شدهاند. قیمت ارزهای دیجیتال در این مدت نوسانات زیادی را تجربه کرده است که اتفاقا یکی از نقاط ضعف این دارایی مالی محسوب میشود و در مورد آن نیز صحبت خواهیم کرد. به عنوان نمونه می‌توانید مقاله زیر را مطالعه کنید که شما را با تاریخچه و فراز و نشیب‌های قیمت بیت کوین آشنا میکند.
بیایید مرور کوتاهی بر تعریف ارز دیجیتال و ارز فیات داشته باشیم و سپس تفاوت‌ها، مزایا و معایب هر یک را بررسی کنیم. عامه مردم تصور میکنند که تمام پولها و ارزهای جهان دارای پشتوانه طلا، نقره یا دیگر کالاهای فیزیکی هستند. در گذشته شاید این موضوع درست بود، اما سال‌ها است که دیگر چنین پشتوانه‌ای برای ارزها وجود ندارد. ارزهای فیات ارزش خود را از دولت صادر کننده می‌گیرند. در گذشته ارزش یک پول به دارایی‌های خزانه یک کشور بستگی داشت، اما در مورد پول فیات باید گفت که ارزش آن به عرضه، تقاضا و ثبات اقتصادی و قدرت دولت صادرکننده وابسته است. دلار، یورو، پوند، ریال و دیگر ارزهای مطرح جهان همگی در دسته ارزهای فیات قرار می‌گیرند. اطلاعات کامل‌تر در مورد ارز فیات را در مقاله زیر می‌توانید به دست آورید.
کریپتوکارنسی در فارسی بیشتر به نام ارز دیجیتال شناخته میشود، اما معادل بهتر آن کلمه رمزارز است. رمزارزها یک ارز مجازی هستند که می‌توانند وسیله‌ای برای پرداخت و مبادلات باشند و در آنها از رمزنگاری برای امنیت و تایید تراکنش‌ها استفاده میشود. تکنولوژی بلاکچین پایه و بستر ارزهای دیجیتال است و دانستن این که بلاکچین چیست، به درک شما از ساختار و عملکرد ارزهای دیجیتال کمک شایانی میکند. رمزارزها ویژگیهای خاصی مثل غیرمتمرکز بودن، شفافیت، برگشت‌ناپذیری و جهانی بودن دارند. به طور خاص کنترل و تصرف در رمزارزی مثل بیت کوین در اختیار هیچ دولت، نهاد، شرکت یا فردی نیست. برای آشنایی کامل با ارز دیجیتال نیز می‌توانید مقاله زیر را مطالعه کنید.
تفاوت های بین ارز دیجیتال و پول فیات
اگر بحث ماهیت فیزیکی و مجازی را کنار بگذاریم، تفاوت های زیادی بین ارز دیجیتال و ارز فیات وجود دارد. این تفاوت‌ها بعضا منجر به نقطه قوت و یا نقطه ضعف در مقابل دیگری میشود. در این قسمت تفاوت‌های موجود را مطرح می‌کنیم و در بخش‌های بعد، مزایا و معایب را بررسی می‌کنیم.
- پول فیات را حکومت و بانک مرکزی کنترل میکند، اما هیچ کس ارز های دیجیتال را کنترل نمی‌کند. این یعنی هر کس می‌تواند ارز دیجیتال را معامله کند و آن طور که می‌خواهند با آن تراکنش داشته باشند. آنها حتی می‌توانند در مورد ارزش پول خود در موقع خرید تصمیم‌گیری کنند.
- حکومت از طریق بانک مرکزی پول فیات را هر چقدر که بخواهد چاپ میکند. در مورد ارزهای دیجیتال ایجاد رمزارز جدید مطابق با شرایط از پیش تعریف‌شده اتفاق می‌افتد که همه از آن آگاه هستند و بعضا محدودیت تعداد نیز وجود دارد. به عنوان مثال ایجاد بیت کوین‌های جدید در فرآیند استخراج رخ می‌دهد و تعداد آنها نیز در نهایت به ۲۱ میلیون واحد خواهد رسید.
- ارزهای دیجیتال می‌توانند به پنهان کردن ثروت فرد کمک کنند؛ زیرا در حالی که موجودی همه کیف پولها در بلاکچین مشخص و شفاف است، هیچکس هویت صاحب کیف پول را نمی‌شناسد. از طرف دیگر پول فیات معمولا در حساب‌های بانکی نگه داشته میشود. این امر دسترسی حکومت و بانک را به اطلاعات در مورد ثروت شما فراهم میکند و تحت عنوان مالیات می‌توانند مقداری از ثروت شما را بردارند.
- وقتی که با ارز دیجیتال پرداختی انجام می‌دهید و تراکنش‌ها را ثبت می‌کنید، دیگر امکان برگشت آنها وجود ندارد. اما در مورد پول فیات حکومت و بانک‌ها می‌توانند هر زمان که صلاح بدانند تراکنشهای شما را برگردانند.
- یک تفاوت برجسته دیگر بین ارز دیجیتال و پول فیات این است که تراکنشهای ارز دیجیتال به صورت ناشناس انجام میشود. این یعنی نام فرد فرستنده و دریافت کننده پول ناشناس می‌ماند و کسی قادر به رویت آن نیست. البته میزان این ناشناسی در رمزارزهای مختلف، متفاوت است. از طرف دیگر، تراکنشهای پول فیات ناشناس نبوده و به آسانی قابل ردیابی هستند.
- بانک‌ها می‌توانند هر زمان که بخواهند تراکنشهای شما با پول فیات را متوقف کنند و شما نیز نمی‌توانید آنها را زیر سوال ببرید، مگر اینکه نفوذ عمیقی در سیستم بانکی و حاکمیتی داشته باشید! ایجاد توقف در تراکنشهای ارز دیجیتال در حالت عادی ممکن نیست، البته حکومتی مثل آمریکا دسترسی به یک سرویس مثل تورنادوکش را تحریم کرد و در پی آن، پروژههای دیگری نیز کاربران این پلتفرم را تحریم کردند.
مزیت‌های ارز دیجیتال نسبت به پول فیات
برای افراد زیادی فقط جنبه سرمایه‌گذاری و کسب سود از ارز دیجیتال مهم است و اصلا اطلاعاتی در مورد عملکرد و مزایای آن ندارند. این دست از افراد زمانی که از سرمایه‌گذاری در این کلاس دارایی متضرر می‌شوند، آن را بلااستفاده و یک جوک می‌دانند. به هر حال در مورد رمزارزها نظرات گوناگونی وجود دارد و در این بخش می‌‌خواهیم به مزایای ارز دیجیتال در مقابل ارز فیات اشاره کنیم.
- جابجایی آسان: انتقال ارزهای دیجیتال آسان و ساده است و مهم نیست که مقدار آن چقدر باشد. شما می‌توانید مقدار زیادی ارز دیجیتال را در یک چشم بهم زدن و کارمزد نسبتا کمتر ارسال نمایید.
- شفافیت: بزرگترین ویژگی امنیتی که ارزهای دیجیتال به این نسل تقدیم میکنند، تضمین این است که همه تراکنش ها شفاف و در دفتر کل توزیع‌شده ثبت شده هستند. همه ما در هر لحظه می‌توانیم تراکنشهای انجام شده را بررسی کنیم.
- دسترسی جهانی: ارزهای دیجیتال یک واحد پول دیجیتال هستند و در حال تبدیل به چشم‌اندازی برای ترید بین‌المللی هستند. ماهیت غیرمتمرکز ارزهای دیجیتال آنها را در تمام جهان قابل دسترس می‌سازد. ارزهای دیجیتال قابلیت این را دارند که به هر کس از جمله افراد عادی، خودمختاری و استقلال مالی بدهند، در حالی که پول فیات کاملا از این کار عاجز است.
- ورود آزاد برای همه: برای باز کردن حساب در یک بانک و استفاده از خدمات مالی با پول‌های فیات، شرایط و ندارک خاصی مورد نیاز است و همین باعث شده تا افراد زیادی در سطح دنیا به خدمات مالی دسترسی نداشته و اصطلاحا Unbanked باشند. در حالی که هر کسی در هر نقطه از دنیا می‌تواند با ساخت یه کیف پول، با ارزهای دیجیتال تراکنش انجام دهد.
- خدمات ۲۴ ساعته: تراکنش در ارزهای دیجیتال در هر مقیاس و جغرافیایی که باشد، در هر لحظه امکان‌پذیر است. این در حالی است که تعطیلات بانک‌ها، تراکنش‌ها و خدمات مالی را به تاخیر می‌اندازد.
معایب ارز دیجیتال در برابر پول فیات
در این مقاله ما قصد نداریم با نگاهی جانبدارانه به حمایت از ارزهای دیجیتال بپردازیم. رمزارزها هنوز در مقابل ارزهای فیات نقاط ضعفی دارند. میتوان همین نقاط ضعف از پذیرش عمومی توسط مردم سراسر جهان جلوگیری میکنند. برخی معایب ارز دیجیتال در برابر ارز فیات عبارتند از:
- دانش عمومی پایین و شک به رمزارزها: بسیاری از مردم در مورد ارزهای دیجیتال نمی‌دانند و در نتیجه حتی در مورد وجود و کاربرد آنها شک کرده و آن را کلاهبرداری می‌دانند (البته در این حوزه با سوءاستفاده از دانش پایین مردم، کلاهبرداری‌‌های زیادی رخ می‌دهد و این موضوع فقط مختص به ارزهای دیجیتال نیست). همچنین تنها تعداد معدودی از کسب و کارها ارز دیجیتال را به عنوان شیوه‌ای از پرداخت می‌پذیرند. این یکی از موانع در برابر افرادی است که می‌خواهند از ارز دیجیتال برای تراکنشهای ثابت روزانه خود استفاده نمایند. به عنوان مثال با وجود ابزارهایی مثل ماشین حساب ارز دیجیتال میهن بلاکچین، برای بسیاری از کاربران محاسبه قیمت رمزارزها به تومان در ایران کار سختی است و همین آنها را از معامله با ارزهای دیجیتال منصرف میکند.
- ابزار پرداختی برای مجرمین: رمزارزها موقعیتی را برای مجرمین فراهم میکنند که اعمال مجرمانه انجام داده و ردی از خود به جا نگذارند. این امر حقیقت دارد، زیرا تراکنش های انجام شده با ارز دیجیتال به آسانی قابل ردیابی نیستند. تراکنش با بیت کوین به شرطی که هویت خود را به آن متصل نکرده باشید، غیر قابل ردیابی است. همچین رمزارزهای حریم خصوصی نیز ناشناسی بیشتری نسبت به بیت کوین ارائه میکنند. بنابراین مجرمین و کلاهبرداران می‌توانند از کریپتوکارنسی برای لو نرفتن استفاده کنند. این یکی از دلایل اصلی است که تعدادی از حکومت‌ها تراکنشهای ارزدیجیتال را در کشور خود غیرقانونی اعلام کرده‌اند (در نظر داشته باشید که فعالیت‌های مجرمانه با ارز فیات نیز کم نیست).
- نوسان زیاد: قیمت و بهای ارزهای دیجیتال می‌تواند در هر لحظه‌ای از زمان تغییر یابد و آن را تبدیل به یک سرمایه‌گذاری مخاطره‌آمیز کند. اگرچه مردم نظر مثبتی در مورد آینده ارزهای دیجیتال دارند، اما بازار ارزهای دیجیتال هنوز در مرحله کودکی است و قیمت کوین‌ها می‌تواند به دلایل متعدد بسیار تغییر داشته باشد.
- تحریم: ما یکی از مزایای رمزارزها را دسترسی جهانی و ورود آزاد برای همه عنوان کردیم. درست است که در پروژههای غیرمتمرکز تحریم معنایی دارد،اما بسیاری از پلتفرم‌های متمرکز مثل صرافی‌ها از تحریم‌ها حمایت میکنند. بنابراین کاربران دسترسی یکسانی به خدمات و سرویس‌ها ندارند.
ارز دیجیتال با پشتوانه فیات چیست؟
تا اینجا به مقایسه ارز دیجیتال و ارز فیات پرداختیم و شاید این طور احساس شود که این دو در مقابل هم هستند، اما پیوندهایی نیز بینشان وجود دارد. ما ارزهای دیجیتالی داریم که پشتوانه آنها ارز فیات است و اصطلاحا به آنها استیبل کوین یا رمزارز باثبات می‌گوییم. ماهیت پرنوسان رمزارزها می‌طلبید ارزهای دیجیتالی داشته باشیم که ارزش آنها همیشه ثابت باشد.
عوامل مختلفی روی قیمت بیت کوین و به طور کلی قیمت ارزهای دیجیتال تاثیر می‌گذارد. درست است که عرضه و تقاضا در نهایت قیمت را مشخص میکند، اما این موضوع به پارامترهای مختلفی مثل عوامل اقتصادی، سیاست‌های پولی، اتفاقات درون حوزه مثل آپدیت‌‌ها و هک‌‌ها و غیره بستگی دارد. بنابراین خبرهایی که در ارتباط با این حوزه منتشر می‌شوند، در مواقعی تاثیر زیادی بر قیمت می‌گذارند (اگر دوست دارید از اتفاقات روز باخبر باشید، اخبار ارز دیجیتال میهن بلاکچین را دنبال کنید). همچنین مقاله زیر که به بررسی دلایل ریزش شدید قیمت بیت کوین در ۲۴ خرداد امسال پرداخته است، نمونه‌ای از تاثیر اتفاقات مختلف بر قیمت رمزارزها است.
افراد در مواقعی که بازار نزولی میشود، می‌توانند ارز دیجیتال خود مثل بیت کوین را به استیبل کوین تبدیل کنند تا ارزش آن کاهش نیابد. این امر از خروج سرمایه از بازار کریپتوکارنسی جلوگیری میکند. این استیبل کوین‌ها پشتوانه‌های مختلفی از طلا تا ارزهای فیات مثل دلار ممکن است داشته باشند.
معروف‌ترین و بزرگترین رمزارز باثبات تتر یا USDT نام دارد که ارزش آن برابر با یک دلار آمریکا است. در اکثر موارد یک پای معاملات، تتر است و در ایران هم معاملات زیادی با تتر صورت می‌گیرد. تحلیل‌گران از تحلیل دامیننس تتر در بازار نیز برای تشخیص روند استفاده میکنند. جالب است بدانید که قیمت تتر در ایران با دلار تفاوت دارد که در مقاله زیر دلیل این موضوع بررسی شده است.
پرسش و پاسخ (FAQ)
- شباهت های ارز دیجیتال و ارز فیات چیست؟
ارز دیجیتال تقریبا تمام ویژگیهای ارز فیات را به عنوان یک پول و ابزار پرداخت دارد. یکی از شباهتهای مهم این است که هر دو پشتوانه فیزیکی و کالایی مثل طلا را ندارند (البته رمزارزهایی با پشتوانه طلا هم ایجاد شدهاند،اما در مورد بیت کوین،اتریوم و دیگر ارزهای دیجیتال مطرح پشتوانه فیزیکی وجود ندارد). - تفاوت های ارز دیجیتال و ارز فیات چیست؟
ارز فیات توسط دولتها کنترل و چاپ میشود، در حالی که کنترل ارز دیجیتال عموما به شبکه و جامعه آن سپرده میشود. برای استفاده از ارزهای دیجیتال محدودیتهایی که نظام بانکی وضع میکند، وجود ندارد. در رمزارزها همهچیز شفاف است،اما هویت صاحب کیف پولها پنهان است؛ بنابراین تراکنشهای افراد قابل ردیابی نیست. بر خلاف ارزهای فیات، تراکنشهای ارز دیجیتال غیر قابل بازگشت هستند. - ارز دیجیتالی چه مزایایی نسبت به ارز فیات دارد؟
از مزایای ارزهای دیجیتال نسبت به ارز فیات میتوان به جابجایی آسان، شفافیت، دسترسی جهانی، ورود آزاد و بدون محدودیت، عدم کنترل و اعمال قدرت دولتها و همچنین خدمات ۲۴ ساعته اشاره کرد. - ارز فیات چه مزایایی نسبت به ارز دیجیتال دارد؟
از مزایای ارز فیات نسبت به ارز دیجیتال میتوان به پایداری آن در مقابل نوسان زیاد رمزارزها، اعتماد عمومی و عدم نیاز به دانش خاص و همچنین جلوگیری از پرداخت مجرمین اشاره کرد.
جمع‌بندی
مدت‌ها است که برخی می‌گویند ارزهای دیجیتال آمده تا دلار و به طور کلی ارز فیات را نابود کند و برخی دیگر نیز رمزارزها را وسیله‌ای برای سفته‌بازی و در نهایت حبابی می‌دانند که از بین خواهد رفت. اگر بخواهیم واقع‌بینانه به این قضیه نگاه کنیم، بدون شک ارزهای دیجیتال دستاوردها، مزایا و تحولاتی را به خود به همراه آورده‌اند. اما هنوز نواقص زیادی دارند و معایب آنها در برابر ارزهای قابل چشم‌پوشی نیستند. شاید در آینده شاهد شکل‌گیری ارزی در مرز بین کریپتوکارنسی و ارز فیات باشیم. در این مقاله سعی کردیم تا مقایسه ای بین رمزارز و ارز فیات داشته باشیم و به تفاوت ها و شباهت های ارز دیجیتال و ارز فیات اشاره کنیم. نظر شما درباره مقایسه این دو کلاس دارایی چیست؟ آینده رمزارزها را چطور می‌بینید؟
