توکن‌های غیر قابل تعویض یا NFT قبل از سال ۲۰۲۱ نیز وجود داشتند اما افراد زیادی آنها را نمی‌شناختند. سال ۲۰۲۱ سال پرباری برای این نوع از توکن‌های بود. در تابستان سال ۲۰۲۱، ویزا یک کریپتو پانک (Crypto Punk) به قیمت ۱۵۰,۰۰۰ دلار خرید. این در حالیست که کف قیمت کریپتو پانک اندکی بیش از یک اتر بود و این رقم اختلاف بسیار زیادی با قیمت سال قبل داشت. در این مقاله مروری بر بازار NFT در سال ۲۰۲۱ خواهیم کرد. همچنین به مواردی مانند شروع جنون NFT، توکن‌های برتر و آینده NFT اشاره می‌کنیم. با میهن بلاکچین همراه باشید.
ظهور و اوج بازار NFT در سال ۲۰۲۱
در حال حاضر وقتی به NFT فکر کنیم، اغلب آنها را به عنوان تصاویر پروفایل در شبکه‌های اجتماعی در نظر می‌گیریم؛ اما این توکن‌ها واقعا چه کاربردی دارند؟
به عبارت ساده، NFTها کدهایی بر بستر بلاک چین هستند که تضمین می‌کنند یک عملکرد یا اقدام فقط به تعداد دفعات محدودی انجام می‌شود. فرض کنید می‌خواهیم یک NFT به اسم کیوت کیتیز (Cute Kitties) ایجاد یا صادر کنیم. این عملکرد تعیین می‌کند که فقط ۸۸۸۸ عدد از این کیوت کیتی‌ها می‌توان ایجاد کرد. اگر فردی تلاش کند که یک کیوت کیتی دیگر صادر کند، بلاک چین هنگام تراکنش، پیغام خطا می‌دهد.
به علاوه، تمام این ۸۸۸۸ ورودی در بلاک چین، منحصربه‌فرد هستند. همین نکته است که این نوع از توکن‌ها را بی‌همتا می‌کند. این مورد همانند عملکرد آدرس کیف پول است که مشابه با یک صندوق منحصربه‌فرد که به شما امکان می‌دهد به توکن‌های خود دسترسی داشته باشید، عمل می‌کند. بدین ترتیب، می‌توان این نوع از توکن‌ها را به عنوان توکن‌های بی‌همتا و منحصربه‌فرد در نظر گرفت.
اگر می‌خواهید این موضوع را ساده‌تر بیان کنیم، توضیح زیر می‌تواند مناسب شما باشد:
یک اسکناس دلار، ارز معمولی است اما اسکناس دلاری که فرد مشهوری آن را امضا کرده باشد یک دلار بی‌همتا است.
آیا NFTها استفاده عملی برای کسی دارد؟ قطعا بله.
توکن‌های غیرمثلی، کالاهای دیجیتالی کمیاب، قابل حمل و قابل برنامه‌نویسی هستند.
در آینده کاربردهای بسیار بیشتری به غیر از استفاده به عنوان عکس پروفایل برای NFT وجود خواهد داشت. یکی از کاربردهای مشخص و مهم، استفاده از آنها در حوزه هنر دیجیتالی است که به این مورد به طور کامل می‌پردازیم. حوزه هنر، بازار بسیار بزرگی برای حفظ و انتقال سرمایه است و همان‌طور که زندگی ما به طور روزافزون در حال انتقال به دنیای آنلاین است، حوزه هنر نیز در حال انجام چنین انتقالی است.
یک زمین مجازی در متاورس را در نظر بگیرید. مردم بیش از هر زمان دیگری، وقت خود را به ملاقات با دوستان خود در فضای سایبری صرف می‌کنند؛ به ویژه پس از شیوع ویروس کرونا که باعث شد فضاهای جدیدی به وجود آیند. با توجه به اینکه همه افراد به توسعه متاورس وارد شده‌اند، توکن‌های یکتا می‌توانند ارزش و کاربرد بسیار چشمگیری برای خرید و در اختیار داشتن املاک و زمین‌های مجازی داشته باشند.
توکن‌های غیرقابل تعویض می‌توانند برای مالکیت کالاهای واقعی در عرصه بلاک چین استفاده شوند. به فرایندی که برای خرید خانه و ثبت آن به اسم خودتان باید سپری شود فکر کنید. دیجیتالی شدن سابقه اطلاعات به یک کسب‌وکار بسیار بزرگ تبدیل خواهد شد و انتظار می‌رود که NFT در نقطه کانونی و بخش اصلی این کسب‌وکار قرار داشته باشد؛ زیرا این توکن‌ها، نقص‌ها و ناکارآمدی‌ها را کاهش و امکان دسترسی برای تمام افراد را افزایش می‌دهد. نه تنها فرآیندهای کاغذبازی ساده‌تر و آسان‌تر می‌شوند، بلکه نقدینگی بیشتری به بازارها تزریق می‌شود و به طور عادلانه‌تری به تخصص‌ها پاداش داده می‌شود.
تمام این موارد شگفت‌انگیز به نظر می‌رسند؛ اما به سال ۲۰۲۱ و استفاده از NFT به عنوان عکس پروفایل (PFP) و فایل‌های JPEG برمی‌گردیم، زیرا مطالب زیادی برای گفتن وجود دارد.
عکس ۶۹ میلیون دلاری
در سال ۲۰۲۱ خرید عکس و فایل‌های JPEG، ترند جدیدی در عرصه کریپتو در توییتر بود. در این سال، تب‌وتاب زیادی برای PFP و JPEG وجود داشت، اما در صدر همه آنها، خرید در یک مزایده فیزیکی بود.
بیپل (Beeple) هنرمند دیجیتالی با اسم واقعی مایک وینکلمان (Mike Winkelmann) توانست اثر هنری خود به اسم ۵۰۰۰ روز نخست (The First 5000 Days) را به قیمت ۶۹ میلیون دلار در پلتفرم Southby’s بفروشد. بدین ترتیب، اثر هنری بیپل به سومین اثر هنری ارزشمند تبدیل شد که در مزایده فروخته شده است. داستان عنوان اثر هنری بیپل این است که وینکلمان به مدت ۵۰۰۰ روز پی‌درپی یک عکس دیجیتالی نقاشی کرد و سپس کل اثر هنری خود را به مزایده گذاشت. مشخص نیست که آیا خود بیپل انتظار فروش ۶۹ میلیون دلاری اثر خود را داشت یا نه، اما این اثر به قیمت بسیار بالاتری نسبت به ابتدای مزایده با قیمت ۱۰۰ دلار فروخته شد.
رشد قابل توجه قیمت پایه آثار NFT
تمام مجموعه NFTها به اندازه اثر بیپل گران نبودند، اما قیمت‌های پایه (قیمت ارزان‌ترین مجموعه آثار هنری) در سال ۲۰۲۱ با رشد چشمگیری مواجه بود. اگرچه قیمت توکن‌های کریپتو پانک در سال ۲۰۱۹ بین ۶۰ الی ۶۰۰ دلار بود، اما قیمت همین توکن‌ها در سال ۲۰۲۰ به ۶۰۰ تا ۳۵۰۰ دلار رسید. هرچند، در سال ۲۰۲۱ قیمت دقیقا همان توکن‌های کریپتو پانک به ۴۸۰٬۰۰۰ الی ۱.۲۵ میلیون دلار افزایش یافت که گویای سود هنگفتی بود.
طبق گزارش nftpricefloor.com، قیمت پایه دو مجموعه NFT معروف و مهم یعنی کریپتو پانک (Crypto Punks) و باشگاه قایق‌سواری میمون کسل (Board Ape Yacht Club) در حال حاضر به ترتیب ۶۵ و ۵۴ اتر است. این دو مجموعه در سال ۲۰۲۱ حجم فروش بیش از ۱۰۰ میلیون دلار داشتند. اگرچه پس از تابستان داغ ۲۰۲۱، حجم معاملات توکن‌های یکتا ریزش شدیدی داشت، اما این مجموعه توکن‌های معروف توانستند ارزش خود را حفظ کنند.
مهم‌ترین و معروف‌ترین مجموعه NFT
در خصوص معروف‌ترین مجموعه توکن‌های غیر قابل تعویض، به بررسی توکن‌هایی می‌پردازیم که در سال گذشته سروصدای زیادی به پا کردند.
کریپتو پانک: این نوع از توکن‌های غیرمثلی در بازار NFT بی‌رقیب است. باورنکردنی است اما در سال ۲۰۱۷ که لاروا لبز (Larva Labs) این مجموعه را عرضه کرد، می‌توانستید توکن‌های کریپتو پانک را به صورت رایگان برای خود صادر کنید. این داستان منشاء پیدایش همان نکته‌ای است که باعث می‌شود جایگاهی به عنوان نماد فرهنگی به دست آورید و یک دلیل مهم برای این موضوع است که چرا بسیاری از افراد انتظار دارند که توکن‌های کریپتو پانک ارزش خود را حفظ کنند حتی اگر بازار NFT با اصلاح شدید مواجه شود.
باشگاه قایق‌سواری میمون کسل: این مجموعه متشکل از ۱۰,۰۰۰ میمون منحصربه‌فرد و بی‌همتا است که در ماه می ۲۰۲۱ به قیمت ۰.۰۸ اتر عرضه شده است. تیم توسعه‌دهنده توانسته است جامعه‌ای مثال‌زدنی با کانال دیسکورد فعالی ایجاد کند که چندین فرد مشهور و معروف را به سمت خود جلب کند. این مجموعه، دو نسخه فرعی (spin-off) به اسامی باشگاه پرورش و نمایش سگ‌های میمون کسل (Bored Ape Kennel Club) و باشگاه قایق‌سواری میمون جهش‌یافته (Mutant Ape Yacht Club) دارد. در نسخه فرعی اول، میمون‌ها به صورت رایگان یک سگ خانگی دریافت می‌کنند و نسخه فرعی دوم نیز مجموعه‌ای از میمون‌های جهش‌یافته است. این دو نسخه نیز موفقیت‌آمیز بودند، هرچند موفقیت آنها به اندازه نسخه اصلی نبود.
میت‌بیتز (Meetbits): این دسته از NFTها همزمان با کریپتو پانک عرضه شد و در ابتدا با یک مانع مواجه شد زیرا نیمی از توکن‌های این مجموعه به دارندگان توکن‌های کریپتو پانک اختصاص یافت. با این حال، این کاراکترهای پیکسلی سه بعدی بی‌همتا به خوبی توانستند ارزش خود را حفظ کنند.
نَونز (Nouns): نونز اقدامی در خصوص بهبود و ارتقای تشکیل کامیونیتی‌های آواتارهای درون زنجیره‌ای است، به طوری که تمام آواتارها بسیار کمیاب هستند. هر روز یک آواتار به مزایده گذاشته می‌شود. بدین ترتیب، کمیاب بودن مشخصه اصلی این پروژه است. شاید بتوان گفت نونز غیرمعمول‌ترین پروژه NFT است و تقریبا هیچ حجم معاملاتی ایجاد نمی‌کند و قیمت پایه آن رقم هنگفت ۵۵ اتر است.
لوت (Loot): پروژه‌ای است که در زمان عرضه خود در ماه سپتامبر، سروصدای بسیار زیادی به پا کرد. برخلاف اکثر مجموعه دیگر، لوت مجموعه PFP نیست، بلکه توکن متن محوری است که در خصوص هر چیزی که دوست دارید می‌توانید این توکن را ایجاد کنید. این ساده‌سازی و ابهام عمدی مورد استقبال جامعه کریپتو واقع شد. بلافاصله، جامعه‌ای پیرامون این پروژه شکل گرفت و شروع به ایجاد کاربردهای مختلف حول این توکن‌های متن محور کرد.
مکاورس (Mekaverse): دقیقا برعکس لوت است و شاید بتوان گفت که لقب مورد انتظارترین عرضه یک NFT را به خود اختصاص داده باشد و تب‌وتاب بسیار زیادی را قبل از عرضه خود ایجاد کرد. ۱۲۰,۰۰۰ نفر به صدور یکی از ربات‌های مکاورس پرداختند. این موضوع منجر به ایجاد قیمت پایه بسیار سالم ۵ اتر پس از عرضه این پروژه شد. هرچند، همانند اکثر موارد دیگر، تب‌وتاب این پروژه طبق انتظارات پیش نرفت و مکاورس با سقوط شدید قیمت مواجه شد و در حال حاضر قیمت پایه آن به ۰.۶۹ اتر رسیده است.
ورود افراد مشهور به بازار NFT در سال ۲۰۲۱
نکته قابل ذکر در خصوص توکن‌های یکتا این است که فقط افراد عادی نبودند که در صدد ورود به این عرصه برآمدند. شاید مهم‌ترین دلیل صعود NFTها، پذیرش آنها از جانب افراد مشهور بود. هنگامی که افراد مشهور نیز به دنبال چیزی باشند، می‌توان گفت که فوموی (Fomo) واقعی رخ داده است. در این بین، افراد مشهور بسیار زیادی هستند که یا توکن‌های NFT خریداری کرده یا مجموعه خود را عرضه کرده‌اند.
باشگاه قایق‌سواری میمون کسل جایگاه خاص و مثال‌زدنی در بین سلبریتی‌ها به دست آورده است. اسامی بسیار زیادی به خرید این میمون‌ها پرداخته‌اند که فقط به ذکر چند نمونه از آنها می‌پردازیم: جیمی فَلن (Jimmy Fallon) مجری معروف، استفن کوری (Stephen Curry) بسکتبالیست مشهور، لوگان پاول (Logan Paul) از اینفلوئنسرهای معروف و شکیل اونیل اسطوره بسکتبال NBA.
افراد مشهور نیز سریعا متوجه شده‌اند می‌توانند با عرضه مجموعه توکن‌های خود، از حوزه NFT بهره ببرند. موسیقیدان کانادایی به اسم گرایمز (Grimes) با آثار هنری و انیمیشن‌های خود توانست تقریبا ۶ میلیون دلار NFT بفروشد. اسنوپ داگ که از مشتاقان و کلکسیونرهای NFT است، مجموعه NFT خود به اسم «سفری با اسنوپ داگ» عرضه کرده است. لیندزی لوهان (Lindsay Lohan) بازیگر هالیوودی و دیمین هرست (Damien Hirst) نیز به عرصه توکن‌های NFT وارد شده‌اند.
مجموعه تلویزیونی ساوث پارک (South Park) نیز به تب‌وتاب توکن‌های NFT پیوسته و در قسمت اخیر خود به این حوزه پرداخته است.
افزایش کارمزد گس اتریوم به دلیل NFT
متاسفانه همواره هنگامی که فناوری جدیدی ظهور می‌یابد، بعضی از افراد با مشکلات مرتبط به آن مواجه می‌شوند. درباره کلاه‌برداری‌های مختلفی نظیر راگ‌پول و غیره که بدون شک برای بسیاری از پروژه‌های NFT رخ داده است صحبت نمی‌کنیم، بلکه منظور ما افزایش کارمزد گس است. شبکه اتریوم در سال جاری با دوره‌های طولانی افزایش کارمزد تراکنش‌ها و رکوردشکنی آن مواجه بود. دلیل اصلی این موضوع، عرضه پروژه‌های NFT محبوب بوده است که مردم در صدد صدور هرچه سریع‌تر توکن‌های خود بودند.
اگرچه پروپوزال EIP-1559 اتریوم (هاردفورک لندن) قرار بود سرعت افزایش کارمزد گس را کاهش دهد، اما بازار کارمزد گس هم‌چنان پر رونق است. با توجه به افزایش قیمت اتر، کارمزد گس بر حسب دلار می‌تواند نکته ناخوشایندی برای صدور توکن‌های NFT و اجرای قراردادهای هوشمند باشد. جامعه اتریوم از جانب افراد مختلف مورد انتقاد شدید قرار گرفته است. ژو سو (Zhu Su) همبنیانگذار و مدیرعامل شرکت Three Arrows Capital حتی اتریوم را به رها کردن کاربران خود متهم کرده است.
بنابراین، کلکسیونرهای توکن‌های NFT در چنین شرایط سختی چه اقدامی باید انجام دهند؟
بعضی از افراد منتظر راهکارهای دیگری نظیر Immutable X هستند. Immutable X راهکار لایه دوم بدون کارمزد گس بوده که بر روی پروژه‌های NFT معطوف است. سایر افراد نیز به سمت بلاک چین‌های جایگزین برای PFP خود جلب شده‌اند. در اینجا است که سولانا وارد بازی می‌شود.
رشد بازار NFT در سال ۲۰۲۱ بر بستر سولانا
اکوسیستم سولانا، موفقیت چشمگیری در بین بلاک چین‌های لایه اول جایگزین اتریوم به‌دست آورده و در فصل تابستان شاهد رشد حوزه NFT بوده است.
راج گوکال (Raj Gokal) همبنیانگذار سولانا در این خصوص گفته است: هم‌چنان مشکلات متفاوتی در بخش‌های مختلف وجود دارد، اما می‌توان گفت با توجه به بیش از ارزش یک میلیارد دلاری دارایی‌های مختلف، صدها هزار کلکسیونر و هزاران خالق توکن‌های NFT می‌توانند شرایط خوبی را سپری کنند. فاز ۱ توکن‌های NFT بر بستر شبکه سولانا با قدرت تمام به فعالیت خود ادامه می‌دهد.
به لطف این موضوع که شبکه سولانا تقریبا هیچگونه کارمزدی ندارد و از تراکنش‌های بسیار سریع پشتیبانی می‌کند، این شبکه بستری بسیار مناسب برای توکن‌های NFT است. بدین ترتیب، پروژه‌های بسیار زیادی بر بستر شبکه سولانا به‌وجود آمده‌اند که شباهت بسیار زیادی با پروژه‌های NFT در شبکه اتریوم دارند. در این خصوص، شبکه سولانا نیز میمون‌های کسل و کریپتو پانک مختص به خود را دارد.
اما در این بین، مجموعه توکن‌های NFT موفقی وجود دارند که مختص به شبکه سولانا هستند. دو مورد از این مجموعه‌ها عبارتند از مارمولک‌های کهکشانی (Galactic Geckos) و آئوروری (Aurory).
آئوروری مثال بسیار خوبی از دو ترندی است که در سال ۲۰۲۱ به وجود آمده است و احتمالا در سال‌های آتی قوی‌تر خواهد شد. ترند اول، تبدیل شدن سولانا به محل اصلی «خرده فروشی توکن‌های NFT» است که افرادی را هدف قرار داده است که نمی‌توانند صدها دلار کارمزد گس اتریوم را پرداخت کنند. ترند دوم نیز GameFi است.
رشد بازی‌های Play-to-Earn و صنعت گیمینگ بلاک چین
بدون شک بزرگترین و مهم‌ترین تاثیر NFT در سال ۲۰۲۱، ظهور بازی‌های Play-to-earn بود. آئوروری مجموعه‌ای از NFT است که مسئول توسعه یک بازی جهان باز (open world) است. در این بازی، توکن‌های یکتای گیمرها به عنوان شخصیت‌های قابل بازی عمل می‌کند. هرچند، بزرگترین ستاره این حوزه، بازی اکسی اینفینتی (Axie Infinity) است. این بازی منجر به ظهور بازی‌های مشابهی شد که در صدد پیروی از رشد چشمگیر اکسی اینفینتی هستند.
اکسی اینفینتی چیست و چرا اهمیت ویژه‌ای دارد؟
بازی پوکمون گو را تصور کنید، اما با این تفاوت که می‌توانید پوکمون خود را در اختیار داشته باشید و با پول واقعی به معامله آنها بپردازید و حتی از آن کسب درآمد کنید. به طور خلاصه می‌توان گفت که اکسی اینفینتی چنین بازی‌ای است.
اکسی اینفینتی بازی مهم و سرنوشت‌سازی است زیرا NFTها مهم و تعیین‌کننده هستند. این توکن‌ها به گیمرها امکان می‌دهند تا دارایی‌های داخل بازی خود را در اختیار داشته باشند و آنها را بفروشند و بدین ترتیب، هدف جدید و متفاوتی برای عرصه گیمینگ به ارمغان آورند. توسعه‌دهندگان بازی‌های سنتی نظیر یوبی سافت نیز با این موج همراه شده‌اند و در حال برداشتن اولین گام‌های خود به منظور ورود به عرصه NFT هستند. انتظار می‌رود که در آینده، اخبار بیشتری درباره NFT در بازی‌ها بشنویم، اما در حال حاضر این موضوع امکان‌پذیر نیست زیرا همه افراد و شرکت‌ها از این ترند پشتیبانی و حمایت نمی‌کنند. برای مثال، استیم بازی‌های بلاک چین را از پلتفرم خود حذف و آنها را ممنوع کرده است.
نتیجه‌گیری
در این مقاله نگاهی به روند بازار NFT در سال ۲۰۲۱ انداختیم. این سال همراه با رشد غیرقابل تصوری برای توکن‌های غیرقابل معاوضه بود. افراد مختلف، حدس‌های متفاوتی از آینده NFT بیان می‌کنند اما نکته مشخص و واضح این است که این توکن‌ها در صدد بقای خود در جهان رمزارزها هستند و افراد تأثیرگذار بسیار زیادی به این فناوری علاقمند شده‌اند. آیا سال ۲۰۲۲ می‌تواند سال بهتری برای این عرصه باشد یا NFT با اصلاح بازار شگفت‌زده خواهد شد؟
