بررسی ممنوعیت استیکینگ توسط SEC؛ پای کدام پلتفرمها و پروژهها گیر است؟
یک محدودیت قانونی برای استیکینگ، نفس بازار ارز دیجیتال را گرفت؛ وقتی می‌گوییم یکی از ترندهای سال ۲۰۲۳ قانون‌گذاری است یعنی همین. احتمالا شنیده‌اید که کمیسیون بورس و اوراق بهادار آمریکا (SEC)، صرافی کراکن را به خاطر ارائه خدمات Staking جریمه کرده است. این صرافی نیز جریمه را پرداخت کرده و خدمات استیکینگ را متوقف کرده است. اما ماجرای این ممنوعیت استیکینگ توسط SEC چیست؟ آیا مفهوم و مکانیزم Staking به‌طور کلی مخالف قانون است؟ چه بر سر پلتفرمهای غیرمتمرکز خواهد آمد؟ آیا استیک کردن در کیف پول‌ها هم ممنوع می شود؟ استیکینگ اتریوم که به تازگی به اثبات سهام مهاجرت کرده چه سرنوشتی پیدا میکند؟ با میهن بلاکچین همراه باشید تا زیرو‌بم این ماجرا را بررسی کنیم.
دلیل ممنوعیت استیکینگ کراکن توسط SEC چیست؟
همه‌چیز خیلی سریع و ناگهانی اتفاق افتاد. مدیرعامل صرافی کوین‌بیس در توییتی از شنیدن شایعات ممنوعیت استیکینگ توسط SEC گفت و روز بعد یعنی پنجشنبه ۱۹ بهمن، صرافی کراکن علاوه بر پرداخت ۳۰ میلیون دلار جریمه به SEC، برنامه استیکینگ خود در آمریکا را تعطیل کرد. در اطلاعیه SEC اشاره شده که کراکن در ثبت اطلاعات برنامه Staking خود در این کمیسیون کوتاهی کرده است. برای درک بهتر ماجرا اجازه بدهید ابتدا کمی به ریشه اختلاف رمزارزها و SEC بپردازیم.
- جامعه فعال در اکوسیستم ارزهای دیجیتال همیشه در تلاش هستند تا رمزارزها به عنوان توکن اوراق بهادار یا Security Token شناخته نشوند؛ چراکه در این صورت با SEC طرف هستند و باید الزامات قانونی را به‌طور کامل برآورده کنند. از جمله این الزامات می‌توان به احراز هویت کاربران (KYC) و پیروی از تحریم‌های OFAC اشاره کرد. اوفک دفتر کل سرمایه‌های خارجی آمریکا است که مدیریت و اجرای تحریم‌های اقتصادی را بر عهده دارد.
- از نظر SEC هر زمان یک سرمایه‌گذاری پولی در یک شرکت عمومی، با انتظار کسب سود ناشی از تلاش‌های سازمان انجام شود، در دسته‌بندی اوراق بهادار قرار می‌گیرد. بنابراین وقتی شرکت یا پلتفرمی وعده سود در ازای خدماتی را به کاربرانش دهد، باید تحت حمایت قوانین اوراق قرضه فدرال (Federal Securities Law) باشد. مهم هم نیست که اسم این خدمات چه باشد: وام‌دهی (Lending)، کسب درآمد (Earn) یا استیکینگ. احتمالا متوجه این نکته هم شده‌اید که هر چقدر پلتفرم یا پروژه‌ای غیرمتمرکزتر باشد، بیشتر از تیررس SEC فاصله می‌گیرد.
- همانطور که گفتیم ۲۰۲۳ سال قانون‌گذاری و سخت‌گیری به پروژه‌های کریپتویی است و در ماه فوریه شاهد جریمه کراکن، اخطار به پکسوس و ممنوعیت صدور BUSD هستیم. SEC اعتقاد دارد که شفافیت لازم در مورد برنامه استیکینگ کراکن وجود نداشته است و آن‌ها با این که می‌دانستند باید این برنامه را در SEC ثبت کنند، این کار را نکردند.
- گری کنسلر رییس SEC در صحبت‌های خود به جمله معروف «اگر کلیدهایت را نداشته باشی رمزارزت را نداری (Not your Keys, Not your coins)» اشاره کرده است و می‌گوید وقتی شما رمزارز را به یک پلتفرم حضانتی ارسال می‌کنید، دیگر مالکیت آن با شما نیست و آن پلتفرم هر کاری که بخواهد می‌تواند با رمزارز شما انجام دهد. اگر پلتفرم ورشکست شود، همانند اتفاقی که برای FTX، سلسیوس یا BlockFi افتاد، آنگاه همه کاربران در صف شاکیان قرار می‌گیرند و باید منتظر نتیجه دادگاه باشند. بنابراین جهت جلوگیری از این اتفاقات باید همه‌چیز شفاف باشد و صراحتا مشخص باشد که چه اتفاقی برای دارایی شما می‌افتد و سود از کجا حاصل می‌شود.
- بیراه نیست اگر بگوییم SEC هم به دنبال گزینه‌‌های مناسب برای جریمه کردن می‌گردد و هم در راستای اهدافش قصد جلوگیری از کلاهبرداری و پولشویی، حمایت از سرمایه‌گذاران و ملزم کردن شرکت‌ها به شفافیت را دارد.
ذکر این نکته نیز ضروری است که در این محدودیت SEC عدم‌شفافیت وجود دارد و همه فعالان از لزوم وجود قوانین درست و شفاف برای استیکینگ حرف می‌زنند. کراکن اگر چه جریمه را پرداخته و سرویسش در آمریکا را قطع کرده، اما هنوز ادعاهای SEC را رد یا تایید نکرده است. در آخر این قسمت توییت مدیرعامل کراکن بعد از صحبت‌های گری کنسلر را نقل می‌کنم که احتمالا برایتان جالب باشد:
تنها کاری که باید انجام می‌دادم این بود که فرمی را در یک وب‌سایت پر کنم و به مردم بگویم که پاداش استیکینگ از Staking ناشی می‌شود؟ ای کاش قبل از پرداخت ۳۰ میلیون دلار جریمه و موافقت با قطع دائم سرویس در ایالات متحده، این ویدیو را می دیدم. چقدر خنگ به نظر میرسم خدایا!
تصمیم SEC کدام پلتفرمها را تحت تاثیر قرار می‌دهد؟
بهتر است ابتدا بدانید Staking as a Service چیست. استیک کردن به صورت مستقیم در یک شبکه بلاکچینی معمولا دارای شرایط و بعضا پیچیدگی‌هایی است که باعث می‌شود عموم کاربران سمت آن نروند. مثلا توکن‌های شما برای مدتی طولانی قفل می شوند یا برای مشارکت در اجماع اتریوم حداقل باید ۳۲ اتر استیک کنید که از توان افراد زیادی خارج است.
برای حل این مشکل پلتفرمهای متمرکز و غیرمتمرکز زیادی هستند که به کاربران اجازه می‌دهند تا با هر میزان سرمایه‌ای، صرفا رمزارزشان را به آن‌ها بسپارند و پلتفرم با تجمیع سرمایه کاربران، فرآیند استیکینگ را پیش می‌برد. کاربران معمولا با استیک کردن در این پلتفرمها سود مشخصی به دست می‌آورند که طبیعتا باید از استیک مستقیم در شبکه کمتر باشد؛ چرا که پلتفرم درصدی کارمزد از کل سود حاصل‌شده کسر میکند.
می‌دانیم که محدودیت‌ها و تصمیم‌های کمیسیون بورس و اوراق بهادار آمریکا بعضا کل مارکت ارزهای دیجیتال را تحت تاثیر قرار می‌دهد و خبر جریمه کراکن، منجر به ریزش بازار شد. در این مورد اخیر به نظر می‌رسد SEC دست روی پلتفرمهای متمرکزی گذاشته که خدمات Staking as a Service در آمریکا ارائه می‌دهند. گزینه اول کراکن بود و احتمالا به زودی سراغ دیگر پلتفرمها مثل کوین‌بیس نیز خواهند رفت.
ممنوعیت استیکینگ شامل کدام رمزارزها می‌شود؟
اینجا دقیقا یکی از محل‌های بحث فعالان و کارشناسان حوزه ارزهای دیجیتال است؛ جایی که SEC قوانین و دستورالعمل شفاف و مشخصی ندارد. استیکینگ به خودی خود فرایندی برای رسیدن به اجماع در شبکههای بلاکچینی مبتنی بر این مکانیزم اثبات سهام است. از نظر SEC ارائه خدمات Staking توسط پلتفرمها کاملا شبیه به دیگر انواع اوراق بهادار است و برای آن باید مجوز گرفت.
در ماجرای کراکن، کل برنامه استیکینگ این صرافی هدف قرار گرفت و متوقف شد. هرگز به شبکه، رمزارز یا مکانیسم استیکینگ خاصی اشاره نشده است. سوال اینجاست که یک پلتفرم چطور می‌تواند خدمات استیکینگ ارائه کند؟ آیا باید این برنامه را به طور کلی در SEC ثبت کرده و مجوز بگیرد یا برنامه Stake هر رمزارز باید جداگانه ثبت شود؟ این‌ها سوالاتی هستند که کمیسیون بورس و اوراق بهادار هنوز جوابی برای آن‌ها ندارد.
موضوع بعدی این است که آیا هر رمزارزی که از اثبات سهام استفاده میکند، اوراق بهادار است؟ موضع SEC در این مورد هنوز مشخص نشده است؛ هرچند که گری کنسلر شخصا جز بیت کوین، همه آلتکوین‌ها از جمله اتریوم بعد از مهاجرت به POS را سکیوریتی می‌بیند.
بنابراین همانطور که گفتیم فعلا فقط برنامه Staking as a Service در پلتفرمهای متمرکز مسئله SEC است و استیکینگ رمزارز خاصی مورد نظر نیست. اما این که در آینده چه اتفاقی می‌افتد را تصمیم‌های آتی SEC نشان خواهد داد. این که ایراد به استیکینگ یک پروژه خاص گرفته شود، بعید است اما غیرممکن نیست. هر چقدر مکانیسم استیکینگ پروژه‌ای متمرکزتر باشد و اعتبارسنج‌های محدودتری داشته باشد، احتمال درگیری SEC با آن بیشتر است.
آیا استیک در پلتفرمهای غیرمتمرکز مثل لیدو یا کیف پول‌ها هم ممنوع خواهد شد؟
یکبار دیگر اشاره می‌کنم که هدف SEC پلتفرمهای متمرکز فعال در آمریکا هستند. بنابراین پلتفرمهای غیرمتمرکز مثل لیدو یا راکت‌پول بدون مشکل خاصی به کار خود ادامه خواهند داد. اتفاقا بعد از انتشار خبر جریمه کراکن، توکن‌های این پلتفرمها علی‌رغم جو منفی بازار رشد کردند.
در مورد کیفپولها نیز به همین صورت است. کیف‌پول‌های غیرحضانتی که خدمات استیکینگ ارائه می‌دهند، مشکلی نخواهند داشت. می‌دانیم که کیف پولهای غیرحضانتی به کلیدهای خصوصی کاربران دسترسی ندارند و مالکیت دارایی به عهده خود کاربر است. سرویس‌های حضانتی اما ممکن است با SEC درگیر شوند.
- حالا که به اینجا رسیدیم می‌خواهم توجه شما را به نکته‌ای معطوف کنم. پلتفرمهای زیادی هستند که اسم غیرمتمرکز را یدک می‌کشند و در ظاهر نیز عملکرد آن‌ها غیرمتمرکز است، اما وقتی بیشتر بررسی می‌کنیم نشانه‌ها و درجاتی از متمرکز بودن را می‌بینیم. برای نمونه می‌خواهیم کمی دقیق‌تر لیدو را بررسی کنیم.
فعالیت به عنوان یک اپراتور نود در لیدو برای همه آزاد نیست و نیاز به مجوز وجود دارد. این مجوز را چه کسی صادر میکند؟ بررسی و تایید یک ولیدیتور برای اضافه شدن به لیدو بر عهده دائوی این پروتکل است. یعنی هر کسی که توکن حاکمیتی LIDO را دارد، در مورد سرنوشت نودها حق رای دارد. سوال بعدی، چه کسانی بیشترین مقدار توکن‌های لیدو و در نتیجه بیشترین حق رای را دارند؟ احتمالا شرکت‌های سرمایه‌گذاری خطرپذیر (VC) که همگی به‌صورت قانونی ثبت شده‌اند.
اگر توکن LIDO DAO را در اتر اسکن جستجو کنید، می‌بینید که کل توکن‌ها در اختیار حدود ۲۸ هزار آدرس است. مطابق عکس فوق مشاهده می‌کنید که بیش از ۵۰ درصد توکن‌های لیدو در اختیار ۱۰ آدرس برتر و بیش از ۹۰ درصد آن در اختیار ۱۰۰ آدرس برتر است. به عبارت دیگر تصمیم‌گیری‌ها در اختیار همین آدرس‌های بزرگ است، پس لیدو آنقدرها هم غیرمتمرکز نیست.
این قسمت را مطرح کردم تا بگویم بهراحتی عناوین و ویژگی‌هایی که به پروژهها و پلتفرمهای مختلف اطلاق می‌شود را نپذیرید و بررسی‌های عمیق‌تری انجام دهید. استیکینگ در لیدو ادامه خواهد داشت اما اگر قرار بر شدیدتر شدن محدودیت‌های قانونی باشد، پلتفرمهای بهظاهر غیرمتمرکز هم در امان نخواهند بود.
محدودیت‌های اخیر SEC جنبه مثبت دارد یا منفی؟
محدودیت‌ها و جرایم کمیسیون بورس و اوراق بهادار آمریکا را از دو دیدگاه می‌توان بررسی کرد.
- دیدگاه اول به حفظ حریم خصوصی و تمرکززدایی برمی‌گردد که از اهداف اولیه بیت کوین هم بوده است. عده‌ای اعتقاد راسخ دارند که هیچ نهاد متمرکزی نباید در معاملات کریپتویی دخالت کند و افراد باید آزادانه به مراودات مالی بپردازند. پس اگر از این زاویه نگاه کنیم، این دخالت‌ها به هیچ عنوان خوشایند نیست و یکی از بنیان‌های اصلی رمزارزها یعنی غیرمتمرکز بودن را زیر سوال می‌برد.
- طرفداران دیدگاه دوم موافق قانون‌گذاری هستند. اگرچه مقوله وضع قوانین چالش‌های زیادی دارد و محدودیت‌های بسیاری هم ایجاد میکند، اما حامیان وضع قوانین معتقدند در نهایت باعث پذیرش گسترده رمزارزها و ورود عامه مردم به این حوزه می‌شود.
سوای این دو دیدگاه، فعالان زیادی که اکثرا هم آمریکایی هستند بر این باورند که این تصمیم‌های و قوانین سخت‌گیرانه SEC، منجر به فرار پروژهها و سرمایه از ایالات متحده خواهد شد. نهایتا هم شاید باعث شود آمریکا از رقبا در این حوزه عقب بماند.
پرسش و پاسخ (FAQ)
- آیا استیکینگ ممنوع شده است؟
خیر، استیکینگ فرآیندی در راستای رسیدن به اجماع در شبکههای بلاکچینی است و منع قانونی ندارد. فعلا تنها ارائه خدمات استیکینگ توسط صرافی کراکن برای کاربران آمریکایی متوقف شده است. احتمالا دیگر پلتفرمهای متمرکز آمریکایی که برنامه Staking دارند، هدف بعدی SEC باشند. - آيا استیک کردن در کیفپولها و پلتفرمهای غیرمتمرکز غیرقانونی است؟
گزینه دم دست کمیسیون بورس و اوراق بهادار برای جریمه و محدودیت استیکینگ، پلتفرمهای متمرکز آمریکایی هستند. بنابراین فرایند Staking در کیف پولهای غیرحضانتی و پلتفرمهای غیرمتمرکز بدون مشکل ادامه خواهد یافت.
جمع‌بندی
قانون‌گذاران در سال ۲۰۲۳ خواهند تاخت و تیرهای اولشان فعلا به کراکن، پکسوس و BUSD خورده است. جریمه ۳۰ میلیون دلاری کراکن و متوقف شدن برنامه Staking این صرافی، نگرانی‌ها و سوالات زیادی را در رابطه با استیک کردن رمزارزهای در پلتفرمها و کیف پولهای مختلف ایجاد کرده است. در این مقاله ضمن بررسی ریشه مشکلات رمزارزها با کمیسیون بورس و اوراق بهادار، دلیل ممنوعیت استیکینگ توسط SEC در کراکن را توضیح دادیم. گفتیم که فعلا برنامه استیکینگ پلتفرمهای متمرکز فعال در آمریکا زیر تیغ SEC هستند و در پلتفرمهای غیرمتمرکز و کیف پولهای غیرحضانتی، بدون مشکل می‌توان استیک کرد. نظر شما در مورد محدودیت‌های قانونی چیست؟ آیا به نفع کریپتو تمام می‌شود یا به ضرر آن؟
