مقاله پیش رو بخش هفتم از گزارش The Blocks در مورد راهکارهای لایه دوم اتریوم است که به سفارش پالیگان گردآوری شده است. راهکارهای لایه ۲ به منظور رفع مشکل مقیاس‌پذیری اتریوم و مشکلات دیگر این بلاک چین ارائه شده‌اند. در این گزارش تلاش بر این بوده است تا اطلاعات آنچین راهکار های لایه ۲ مانند ارزش کل قفل شده، آدرس‌های فعال، تراکنش‌های روزانه و میانگین کارمزد تراکنش را مورد بررسی قرار دهیم. ما در میهن بلاکچین تصمیم گرفته‌ایم تا گزارش The Blocks را به صورت بخش‌بخش و در سری مقالاتی با عنوان گزارش The Blocks از راهکارهای لایه دوم پوشش دهیم. با ما همراه باشد تا در قسمت هفتم از گزارش The Blocks، آماری را در مورد اطلاعات آنچین راهکار های لایه ۲ به دست آوریم.
بررسی آمارهای اطلاعات آنچین راهکار های لایه ۲
گرچه اکوسیستم‌های لایه ۲ هنوز در مراحل ابتدایی خود هستند، اما با تجزیه و تحلیل داده‌های بلاکچین آن‌ها قطعا اطلاعات کامل‌تری درمورد سطح نسبی پذیرش و وضعیت رشد لایه ۲ها به‌دست‌می‌آوریم. در این بخش آمارهای چهار شاخص آنچین راهکارهای لایه ۲ ارائه می‌شود:
- ارزش کل قفل شده (TVL)
- آدرس‌های فعال روزانه
- تراکنش‌های روزانه
- میانگین کارمزد هر تراکنش
به طور کلی این شاخص‌ها پذیرش نسبی کاربر را می‌سنجند و اطلاعاتی را در مورد تجربه کاربر در شبکه‌های مختلف ارائه می‌دهند.
ارزش کل قفل شده (TVL)
میزان ارزش کل قفل شده راهکارهای لایه ۲ تقریبا معادل با مقدار کل وجوهی است که از شبکه‌های لایه ۱ به شبکه‌های لایه ۲ بریج شده‌اند. همانطور که در نمودار زیر مشخص است شبکه آربیتروم (Arbitrum) با ارزش کل قفل‌شده تقریبی ۴ میلیارد دلار و با یک اختلاف بزرگ دارای بیشترین ارزش قفل‌شده در میان همه راه‌حل‌های مقیاس‌پذیری (Scaling Solutions) است. این نکته قابل ذکر است که مقدار ناخالص وجوهی که از اتریوم (ETH) به راه‌حل‌های لایه ۲ انتقال یافته‌اند، در مقایسه با ۳۰ میلیارد دلاری که از اتریوم به بلاک چین‌های لایه ۱ بریج شده‌اند، هنوز نسبتا اندک است.
لایه ۱ اتریوم دائما در حال پردازش تقریبا ۱.۳ میلیون تراکنش در هر روز است. سرویس مقیاس‌پذیری StarkEx که توسط StarkWare ارائه می‌شود به طور تقریبی ۱۰۰,۰۰۰ تا ۱,۰۰۰,۰۰۰ تراکنش را در هر روز پردازش می‌کند. تعداد تراکنش‌های روزانه پردازش‌شده آربیتروم و آپتیمیستیک (Optimistic) هر دو در بازه ۱۰,۰۰۰ تا ۱۰۰,۰۰۰ است. شبکه بوبا (Boba) هم تقریباً ۱,۰۰۰ تا ۱۰,۰۰۰ تراکنش را در هر روز پردازش می‌کند.
تعداد آدرس‌های فعال
شاخص Active Addresses نشان‌دهنده تعداد آدرس‌هایی است که حداقل یک تراکنش (چه به عنوان مبدأ یا مقصد تراکنش) در یک روز معین داشته‌اند. در واقع شاخص آدرس‌های فعال تعامل کاربر را نشان می‌دهد. تعداد آدرس‌های فعال روزانه در دو شبکه آپتیمیستیک اتریوم و استارک‌ایکس از زمان راه‌اندازی تا الان به ترتیب در محدوده ۱,۰۰۰ تا ۱۰,۰۰۰ و ۱۰,۰۰۰ تا ۵۰۰,۰۰۰ بوده‌است. اتریوم با آدرس فعال روزانه تقریبی ۶۰۰,۰۰۰ در جایگاه نخست قرار دارد.
میانگین کارمزد هر تراکنش
راه‌حل‌های مقیاس‌پذیری لایه ۲ در مقایسه با تراکنش‌های لایه ۱ اتریوم، کارمزدهای تراکنش را حدود ۷۵ تا ۹۵ درصد کاهش می‌دهند. زمان‌هایی که تقاضای شبکه لایه ۱ اتریوم بالا است، این صرفه‌جویی در هزینه نیز به مراتب بیشتر می‌شود. گرچه پلتفرم‌های لایه ۲ در مقایسه با لایه ۱ اتریوم هزینه‌ها را بیشتر کاهش می‌دهند، اما در مقایسه با پلتفرم‌های لایه ۱ جایگزین و سایدچین‌ها (Sidechain) نسبتاً گران‌تر هستند. به هر حال، کارمزدهای تراکنش لایه ۲ همچنان در حال کاهش هستند. پروپزال‌های بهبود شبکه اتریوم (EIP) در حال بهینه‌سازی شبکه برای رول‌آپ‌ها هستند و بنابراین انتظار می‌رود هزینه ارسال داده‌های تراکنش به لایه ۱ کاهش پیدا کند. به‌علاوه سازمان‌های توسعه‌دهنده لایه ۲ می‌توانند با تنظیم دقیق فناوری‌های شبکه خود و افزایش کارایی، کارمزد تراکنش‌ها را کمتر کنند.
داده‌های اکوسیستم
در حالی که داده‌های آنچین «عملکرد درون زنجیره‌ای» شبکه‌های لایه ۲ را نشان می‌دهد، داده‌های اکوسیستم اندازه نسبی اکوسیستم را برآورد می‌کند. شاخص زمان توسعه‌دهنده (Developer Time) یک منبع ارزشمند است. درصورتی‌که تعامل توسعه‌دهنده شبکه در سطح بالایی باشد، این یک نشانه مثبت از اطمینان جامعه به چشم‌انداز پروژه است. به علاوه این شاخص نشان‌می‌دهد که پروژه ویژگی‌ها یا پیشرفت‌های بیشتری را ارائه می‌دهد. دیسکورد یک فضای گفتگوی آنلاین است. مهندسان پلتفرم و اعضای جامعه برای بحث در مورد فناوری پروتکل، هماهنگ کردن اپراتور شبکه، پشتیبانی از کاربران و ارائه اخبار و اعلامیه‌ها در این فضا شرکت می‌کنند. همانطور که در نمودار زیر مشخص است، اکثر جوامع توسعه‌دهنده لایه ۲ در پایان مارس ۲۰۲۲ (فروردین ۱۴۰۱)، دارای ۲۰,۰۰۰ تا ۴۰,۰۰۰ عضو بودند.
دنبال‌کننده‌های رسانه‌های اجتماعی
استفاده از ترندها در داده‌های جامعه، ابزار مفیدی برای تخمین اندازه نسبی و رشد اکوسیستم‌های پلتفرم است. تعداد دنبال‌کننده‌های شبکه‌های اجتماعی هر پلتفرم به مرور زمان به مقیاس اندازه و رشد آن پلتفرم نزدیک‌تر می‌شوند. به عبارت دیگر تعداد فالوورها منعکس‌کننده بزرگی پروژه است. به‌علاوه سوشال مدیا محلی برای تبلیغ نوآوری‌های رشد اکوسیستم، انتشار مطالب آموزشی و اعلام اطلاعیه‌ها است.
همانطور که در نمودار بالا مشخص است تعداد دنبال‌کننده‌های توییتر اکثر شبکه‌های لایه ۲ بین ۱۰۰,۰۰۰ تا ۳۰۰,۰۰۰ نفر است. پالیگان (Polygon) با ۱.۳ میلیون فالوور پیشتاز است.
توکن‌های بومی (Native Tokens)
توکن، محور اصلی اکوسیستم‌های مبتنی بر بلاکچین است. در خصوص پلتفرم‌های لایه ۱ معمولا از توکن‌ها برای ایجاد امنیت شبکه از طریق استیکنگ (سپرده‌گذاری) پرداخت کارمزد تراکنش‌ها، ارائه درآمد حاصل از کارمزد تراکنش‌ها به مشارکت‌کنندگان شبکه و اعطای حق حاکمیت به هولدرها استفاده می‌شود. در میان ۶ شبکه لایه ۲ که در بخش‌های قبلی مورد بررسی قرارگرفتند فقط شبکه بوبا (Boba) و پالیگان (Polygon) در حال حاضر دارای توکن‌های بومی هستند.
توکن‌های متیک (MATIC) و بوبا (BOBA)
توکن BOBA که توکن بومی شبکه بوبا است توسط یک ایردراپ به دارندگان توکن OMG (Omisego) تعلق گرفت. Omisego یک راه‌حل مقیاس‌پذیری مبتنی بر پلاسما (Plasma) برای اتریوم است. قرار است از توکن BOBA به عنوان یک توکن حاکمیتی استفاده شود و دارندگان این توکن حق رأی در بوبا دائو (BOBA DAO) را خواهند داشت. به علاوه، بخشی از کارمزد تراکنش‌های شبکه و توکن‌های صادرشده جدید BOBA به عنوان پاداش به استیکرهای BOBA تعلق می‌گیرد.
پالیگان (Polygon) توکن بومی شبکه‌اش را با نام متیک (MATIC) در اواخر سال ۲۰۱۹ (۱۳۹۸) و همزمان با راه‌اندازی سایدچین اثبات سهام (PoS) پالیگان ارائه داد. از توکن MATIC برای استیکینگ (Staking)، حاکمیت و پرداخت کارمزد تراکنش‌ها در زنجیره اثبات سهام پالیگان استفاده می‌شود. اخیرا نیز MATIC به عنوان توکن بومی پالیگان هِرمز (Polygon Hermez) پذیرفته شد. پس از آنکه پالیگان، شبکه هِرمز را خرید، توکن HEZ را با MATIC ادغام کرد. زمانی که راه‌حل‌های مقیاس‌پذیری لایه ۲ پالیگان به مرحله اجرا برسند، توکن MATIC هم به عنوان توکن بومی در همه این شبکه‌ها استفاده خواهد شد.
توکن‌های آتی لایه ۲ها
در حالی که بسیاری از سازمان‌های توسعه‌دهنده لایه ۲ هنوز هیچ توکن بومی را منتشر نکرده‌اند، احتمال راه‌اندازی توکن این شبکه‌ها به دلایل متعددی وجود دارد. بسیاری از سازمان‌های توسعه‌دهنده هنگام بحث در مورد حاکمیت و ترتیب‌دهی غیرمتمرکز به طور ضمنی به راه‌اندازی توکن اشاره‌هایی داشته‌اند. انجام فعالیت‌های رقابتی، احتمال راه‌اندازی توکن بومی این شبکه‌ها را بیشتر می‌کند و در نهایت لانچ توکن موجب ایجاد نقدینگی برای سرمایه‌گذاران مؤسسات سرمایه‌گذاری خطرپذیر (VC) می‌شود.
ترتیب‌دهی غیرمتمرکز (Decentralized Sequencing)
به لطف تامین امنیت شبکه‌ها توسط اتریوم، سازمان‌های توسعه‌دهنده لایه ۲ نیز به صورت ضمنی برای تمرکززدایی و متعاقبا برای امنیت ارائه شده توسط اتریوم ارزش قائل‌شده‌اند. با توجه به اینکه سازمان‌های توسعه‌دهنده تنها ترتیب‌دهنده (Sequencer) شبکه‌های خود هستند، بنابراین سازمان‌های توسعه‌دهنده شرکت‌کننده‌های مهمی هستند که ریسک انعطاف‌پذیری را برای پلتفرم‌هایشان ایجاد می‌کنند. به همین دلیل احتمال راه‌اندازی توکن با هدف تسهیل مشارکت گسترده در شبکه و کاهش ریسک شبکه‌های آن‌ها دور از انتظار نیست.
مدارک و مستندات Offchain Labs ،Optimism PBC و StarkWare شامل موضوعاتی در خصوص «استیکینگ»، «حاکمیت غیرمتمرکز» و «شبکه‌های کاملاغیرمتمرکز و بدون مجوز» است که همگی نشانه‌های انتشار توکن توسط این سازمان‌های توسعه‌دهنده است. مترلبز (Matter Labs) سازمان توسعه‌دهنده zkSync رسما اعلام کرده که قصد دارد توکن بومی‌اش را راه‌اندازی کند، اما هنوز جزییات دقیقی در مورد تاریخ لانچ توکن ارائه نشده است. قرار است از این توکن برای مکانیزم استیکینگ در راه‌حل دسترسی داده zkPorter استفاده‌شود.
در شبکه‌های لایه ۱ ولیدیتورهای پیشنهاد‌دهنده بلاک «توکن‌های بومی» را برای شرکت در اجماع قفل می‌کنند. در لایه ۲ نیز اتفاق مشابهی می‌افتد. شبکه‌های لایه ۲ هم احتمالا از توکن‌های بومی برای تسهیل انتخاب پیشنهاد‌دهنده بلاک و ایجاد انگیزه برای زمان کار استفاده می‌شود. پیش‌بینی می‌شود برای رول‌آپ‌های آپتیمیستیک (Optimistic Rollups) هم توکن‌های بومی توسط ترتیب‌دهنده‌ها به عنوان یک پیوند (Bond) ارسال شوند تا از طرفی برای اعتبارسنج‌‌ها انگیزه نظارت بر وضعیت شبکه به‌وجود بیاید و از طرف دیگر انگیزه ترتیب‌دهنده‌ها برای ارسال دسته‌های تراکنش نادرست از بین برود.
اکثر شبکه‌های لایه ۱ جایگزین، کاربران را ملزم به پرداخت کارمزد تراکنش با توکن‌های مربوطه خودشان می‌کنند. (مثلا توکن SOL برای شبکه سولانا (SOLANA) یا توکن آواکس (AVAX) برای شبکه آوالانچ (Avalanche)). اما بعید به‌نظر می‌رسد که از توکن‌های بومی لایه ۲ برای پرداخت کارمزد تراکنش‌ها استفاده‌شود، زیرا کاربر علاوه بر هزینه لازم برای پل زدن دارایی‌های متحمل هزینه خرید توکن بومی لایه ۲ هم می‌شود.
رقابت در بین شبکه‌های لایه ۲
بلاکچین‌های لایه ۱ جایگزین با ارائه پاداش‌های صریح و تشویق توسعه‌دهندگان و کاربران به پذیرش فناوری‌های خود، بخش قابل توجهی از مسیر رشد را پایه‌گذاری کرده‌اند. در بسیاری از موارد از توکن‌های بومی موجود در خزانه برای تامین مشوق‌های مالی استفاده می‌شود.
بر همین اساس شبکه‌هایی که توکن‌های خودشان را راه‌اندازی می‌کنند و دارای سرمایه نقدشونده برای سرمایه‌گذاری در اکوسیستم هستند نسبت به شبکه‌های فاقد توکن بومی برتری دارند. در حملات خون‌آشام (Vampire attack) یک پروتکل که توکن جدیدی را منتشر کرده است، سعی می‌کند با ارائه پاداش‌های مالی صریح، سهمی را از پروتکل رقیب فاقد توکن بدزدد. این نوع حمله مثال بارزی است که نشان‌می‌دهد مشوق‌های توکن چطور می‌توانند چشم‌انداز رقابت را تغییر دهند.
ایجاد نقدینگی برای سرمایه‌گذاران سرمایه‌گذاری خطرپذیر (VC)
سازمان‌های توسعه‌دهنده لایه ۲ سرمایه قابل توجهی را از مؤسسات سرمایه‌گذاری خطرپذیر جمع‌آوری کرده‌اند. برگزاری رویدادهای نقدینگی (مانند اکتساب سرمایه، عرضه اولیه عمومی یا موارد مشابه) در بازه کوتاه‌مدت تا میان‌مدت بعید به‌نظر می‌رسد. از این رو تخصیص توکن‌های نقدینگی بلاکچین به سرمایه‌گذاران ونچر کپیتال (VC) و کارمندان سازمان‌های توسعه‌دهنده، دسترسی مهم‌ترین حامیان اولیه شبکه‌های لایه ۲ به نقدینگی را کوتاه‌تر و سریع‌تر می‌کند.
ریسک‌های راه‌اندازی یک توکن چیست؟
گرچه راه‌اندازی توکن به تحقق اهداف سازمان توسعه‌دهنده کمک فراوانی می‌کند اما ریسک‌ها و مخاطراتی را نیز به همراه دارد. بارزترین مورد ریسک نظارتی است. در ایالات متحده، کمیسیون بورس اوراق بهادار (SEC) هنوز هیچ دستورالعملی را برای توکن‌های لایه ۲ صادر نکرده است، زیرا بیشتر به توکن‌های مبتنی بر بلاکچین مرتبط می‌شود. به طور کلی بازار سعی می‌کند با کنار هم‌گذاشتن مواضع قبلی SEC مسیر آینده را پیش‌بینی کند. به هر حال اجماع گسترده‌ای در کمیسیون بورس اوراق بهادار وجود دارد که معتقد است بسیاری از دارایی‌های دیجیتال واجد شرایط پذیرش به عنوان اوراق بهادار سرمایه‌گذاری هستند. بر این اساس نحوه توزیع توکن، چگونگی ساختار توکنومیک و نحوه غیرمتمرکزسازی شبکه آن‌ها نکات مهمی برای سازمان‌های توسعه‌دهنده در زمان راه‌اندازی توکن‌های بومی است.
سخن پایانی
در قسمت هفتم سری مقالات “گزارش The Blocks از راهکارهای لایه دوم» اطلاعات آنچین راهکار های لایه ۲ را بررسی کردیم. راهکارهای لایه ۲ هنوز در ابتدای راه هستند و باید منتظر رشد و شکوفایی آن‌ها باشیم. اما بررسی داده‌های آنچین
