زمان زیادی تا بزرگترین رویداد تاریخ کریپتوکارنسی‌ها، یعنی ادغام (Merge) شبکه اتریوم باقی نمانده است. پلتفرم‌ها، پروتکل‌ها و کاربران شبکه بی‌صبرانه منتظر بهروزرسانی مرج هستند. پروتکل لیدو (Lido) یکی از این پلتفرم‌ها است که با هدف سپرده‌گذاری یا استیک اتریوم ۲ شروع به‌کار کرد. از آنجایی که تامین هزینه حداقل ۳۲ اتر (ETH) برای همه کاربران مقدور نیست، لیدو با استفاده از توکن Staked Ether یا stETH به کاربر اجازه می‌دهد با هر مبلغی در استیکینگ شرکت کند. به دلیل اهمیت رابطه شبکه اتریوم با پروتکل لیدو قصد داریم ابتدا به چیستی و چگونگی رویداد مرج بپردازیم و سپس اثر مرج بر لیدو و توکن stETH را بررسی کنیم. با میهن بلاکچین همراه باشید.
مرج (Merge) چیست؟
اتریوم از دو لایه اجماع و اجرا تشکیل شده است. درک این موضوع برای اکثر کاربران عادی چندان راحت و قابل فهم نیست. حتی از نظر فنی ارتباط این دو لایه آنقدر پیوسته است که به عنوان یک لایه در نظر گرفته می‌شوند. نسخه فعلی اتریوم از مکانیسم اجماع گواه اثبات کار (PoW) استفاده می‌کند.
در واقع لایه اجماع مکانیسمی است که نودها از طریق آن برای انتخاب زنجیره رسمی به توافق می‌رسند. از طریق مکانیسم لایه اجرا هم نودها اجرای عملیات ماشین مجازی اتریوم ( (EVM)، انتشار تراکنش‌ها و مدیریت داده‌های وضعیت و داده‌های تاریخی را انجام می‌دهند.
به تصور عامه بعد از راه‌اندازی بیکن چین اتریوم (Ethereum Beacon Chain) اتریوم در دسامبر ۲۰۲۰ (آذر ۹۹)، شبکه اتریوم با دو بلاکچین مستقل یعنی زنجیره اثبات کار اتریوم (PoW) و شبکه اثبات سهام (PoS) شروع به کار کرد. با اجرای ادغام (Merge) مکانیسم اثبات کار اتریوم به اثبات سهام متصل می‌شود و مکانیسم PoW جای خود را به PoS می‌دهد.
به این نکته مهم توجه داشته باشید که «اتریوم دومی» وجود ندارد. در حقیقت اصطلاح «اتریوم ۲.۰» یا ۲ ETH برای اشاره به مجموعه‌ای از پیشرفت‌های پروتکل اتریوم از قبیل معرفی PoS استفاده می‌شود. گرچه از نظر فنی بیکن چین یک بلاکچین مستقل است؛ اما اتریوم جدیدی نیست. بیکن چین یک مکانیسم اجماع جدید است که لایه اجرا یعنی تمام محتوای اتریوم را در خود جای می‌دهد.
مرج بخش جدایی ناپذیر رودمپ اتریوم است
مرحله ادغام بعد از هارفورک‌های بلاتریکس (Bellatrix) و پاریس (Paris) (که به ترتیب برای لایه‌های اجماع و اجرا هستند) انجام می‌شود. پیش از مرج بیکن چین باید برای هاست بارهای تراکنشی لایه اجرا ارتقا پیدا کند. این ارتقا، بلاتریکس (Bellatrix) نام دارد.
پس از فعال‌شدن بلاتریکس شبکه اثبات کار فعلی آماده انتقال مکانیسم اجماع خود به مکانیزم PoS می‌شود. زمانی که شبکه به یک سختی کل (Total difficulty) تعیین شده برسد، پروسه انتقال انجام می‌شود. پس از انتقال، زنجیره اثبات کار فعلی دیگر از مکانیسم اجماع PoW پیروی نمی‌کند و در عوض مکانیسم بیکن چین را دنبال می‌کند. توجه داشته باشید که بهروزرسانی مرج نقطه پایانی تکامل اتریوم نیست و یک بخش جدایی‌ناپذیر رودمپ تکامل اتریوم محسوب می‌شود.
بعد از به روز رسانی مرج چه اتفاقاتی می‌افتد؟
همانطور که اشاره شد هدف از بهروزرسانی مرج تغییر مکانیسم اجماع اتریوم از اثبات کار به اثبات سهام است. به عبارت دیگر مرج تضمینی برای پیوند لایه اجرای اصلی با لایه اجماع جدید و ادامه فعالیت اتریوم است. مهم‌ترین مزیت مرج این است که ماینینگ دیگر در شبکه اتریوم نقشی ندارد، چراکه بلاک‌های اثبات سهام توسط ولیدیتورها (اعتبارسنج‌ها) تولید می‌شوند. ولیدیتورها در ازای عملکرد موفق پاداش استیکینگ را دریافت می‌کنند. از طرف دیگر ولیدیتورها به خاطر عملکرد ناموفق یا آسیب‌رساندن به شبکه همانند عدم فعالیت یا فعالیت‌های مخرب، مجازات می‌شوند و در معرض جریمه اسلشینگ (Slashing) قرار می‌گیرند.
از آنجایی که از دسامبر ۲۰۲۰ مکانیسم گواه اثبات سهام در بیکن چین در حال اجرا بوده است، تعدادی از ولیدیتورها پاداش‌های استیکینگ را دریافت کرده‌اند و بعد از مرج نیز به فعالیت خود ادامه می‌دهند. توجه داشته باشید پاداش افرادی که رمزارزهای ETH خود را استیک کرده‌اند، در بیکن چین (لایه اجماع) به آنها تعلق می‌گیرد.
همچنین مرج بر شرایط اجرای یک ولیدیتور مناسب در اتریوم هم اثرگذار است. کاربرانی که نودهای اعتبارسنجی را اجرا می‌کنند باید مطمئن شوند که یک نود لایه اجرا (Execution Layer Node) را اجرا می‌کنند. همچنین بعد از بهروزرسانی مرج، ولیدیتورها نمی‌توانند از یک ارائه‌دهنده نود ثالث مانند اینفیورا (Infura)، آلکمی (Alchemy) یا پاکت نتورک (Pocket Network) استفاده کنند.
دلایل افزایش ولیدیتورها بعد از مرج چیست؟
در صورتی که همه چیز به خوبی پیش برود و مرج موفقیت آمیز باشد، انتظار می‌رود تعداد ولیدیتورها و استیکرهای شبکه اتریوم به دو دلیل بیشتر شود:
- از آنجایی که ریسک‌های فنی مرتبط با مرج قابل‌توجه است، برخی استیکرهای متقاضی برای شرکت در اعتبار سنجی مردد هستند. در واقع آنها نگران هستند که نتوانند سپرده‌های خودشان را پس‌بگیرند. (برای اینکه یک ولیدیتور فعال در نظرگرفته شود باید به مقدار لازم سپرده داشته باشد.) در صورتی که انجام مرج موفقیت‌آمیز باشد، این ریسک به شدت کاهش پیدا می‌کند (اما به صفر نمی‌رسد).
- بعد از مرج پیشنهادهندگان بلاک (ولیدیتورهایی که یک بلاک خاص را پیشنهاد می‌دهند) پاداش‌های اضافی حاصل از کارمزدهای اولویت‌دار (Priority Fees) و پاداش‌های ارزش قابل استخراج ماینر ( (MEV) را که قبل از مرج به ماینرها داده می‌شد، دریافت می‌کنند. این پاداش‌ها بازده سرمایه‌گذاری اجرا‌کننده‌های نود اعتبارسنجی را افزایش می‌دهد.
چرا امکان استفاده از پاداش‌های لایه اجرا وجود ندارد؟
رویداد مرج امکان برداشت از لایه اجرای پاداش‌ها را که متعلق به استیکرهای بیکن چین یا سپرده‌های ابتدایی آنها است را نمی‌دهد. بنابراین امکان استفاده از آنها در دیفای (DeFi)، استیک مجدد، فروش یا برداشت در شبکه اتریوم از طریق صرافی‌ها وجود ندارد.
همانطور که اشاره شد پاداش‌هایی (کارمزدهای اولویت‌دار و پاداش‌های MEV) که به پیشنهاد‌دهندگان بلاک در لایه اجرا تعلق می‌گیرد، مستقیما در اختیار ولیدیتورها قرار می‌گیرد. به عبارت دیگر پاداش ولیدیتورها مستقیما در لایه اجرا پرداخت می‌شود.
با توجه به اینکه فضای بلاک اندک است، کاربران بر سر جادادن تراکنشهای خود در بلاک‌ها با یکدیگر رقابت می‌کنند. این رقابت از طریق پرداخت کارمزد تراکنش‌ها است که به دو کارمزد پایه و کارمزد اولویت‌دار تقسیم می‌شود. کارمزدهای اولویت‌دار که اغلب به عنوان «انعام» (Tip) هم شناخته می‌شوند، همان کارمزد گس (Gas) یا حداقل هزینه تراکنش در شبکه در یک زمان مشخص است که بعد از سوزاندن کارمزد پایه در تراکنش باقی می‌ماند.
از این مقدار باقی‌مانده برای تشویق ماینرها (در مکانیسم اثبات کار) و ولیدیتورها (در مکانیسم اثبات سهام) به انجام پردازش تراکنشهای کاربران استفاده می‌شود. پاداش‌های MEV ولیدیتورها را نیز می‌توان بخشی از MEV استخراج‌شده درنظر گرفت. تولید‌کننده‌ها یا جستجوگران بلاک تمایل دارند بخشی از پاداش MEV را به ماینرها یا ولیدیتورها بپردازند تا آنها را هم به سمت فرصت‌های MEV مربوطه تشویق کنند.
در اولین هاردفورک بعد از مرج «عملکرد برداشت یا Withdrawal Operation» برای شبکه اتریوم تعریف می‌شود. پیش‌بینی می‌شود این اقدام ۶ تا ۹ ماه بعد از مرج اجرا شود. عملکرد برداشت مکانیسمی برای استیکرها است که به آنها اجازه می‌دهد دارایی‌های خود را به طور کامل برداشت کنند و وجوه استیک شده را از بیکن چین به لایه اجرا برگردانند.
مرج (Merge) چه زمانی اتفاق می‌افتد؟
مرج قبلا روی چند تست نت خاص مانند Kintsugi و Kiln، تست نت قبلی اتریوم به نام راپستن (Ropsten) که در آینده منسوخ می‌شود و چند شبکه دیگر مانند سپولیا (Sepolia) آزمایش شده است. آخرین پروسه آزمایشی مرج نیز با موفقیت روی شبکه آزمایشی Goerli انجام شد.
قرار است مرج مین‌نت اتریوم در ۱۵ سپتامبر ۲۰۲۲ (۲۴ شهریور ۱۴۰۱) انجام شود. پروتکل لیدو (Lido) یکی از پروتکل‌هایی است که باجدیت در تعامل با اپراتورهای نود، کاربران، توسعه‌دهندگان اتریوم و طرف‌های ثالثی مانند تیم فلش‌باتز (Flashbots) است تا برای مرج و اتفاقات آینده آماده شود.
تاثیر مرج بر لیدو چیست؟
تا اینجا متوجه شدیم بعد از مرج فضایی ایجاد می‌شود تا کاربران فارغ از ریسک‌های فنی یا عملیاتی و هزینه‌های مربوطه ریسک‌های مالی، بتوانند در استیکینگ شبکه اتریوم مشارکت داشته باشند. به علاوه کاربران می‌توانند پاداش‌های استیکینگ را میان اپراتورهای ارائه‌دهنده این سرویس یا پروتکل‌های فعال‌کننده این سرویس به اشتراک بگذارند.
در اواخر سال ۲۰۲۰ پروتکل لیدو قصد داشت دقیقا همین کار را انجام دهد. لیدو توکن stETH را که یکی از اولین توکن‌های لیکویید استیکینگ اتریوم است را ایجاد کرد. StETH راهی است برای کاربران تا با واریز مقدار دلخواه اتر (ETH) درتامین امنیت شبکه اثبات سهام اتریوم مشارکت کنند و در پاداش‌های متعلق به ولیدیتورها سهیم شوند.
توجه داشته باشید که برای مشارکت به عنوان یک استیکر انفرادی (Solo Staker) حداقل ۳۲ اتر باید استیک شود. نکته مهم‌تر اینکه اتر استیک‌شده (stETH) به کاربران اجازه می‌دهد امکان بر داشت این توکن را تا پیش از مرج داشته باشند و از آن در امور مالی غیرمتمرکز (DeFi) استفاده کنند.
بعد از مرج برای stETH چه اتفاقی می‌افتد؟
اکنون سوال کاربران لیدو این است که بعد از اجرای مرج چه اتفاقی برای stETH می‌افتد؟ آیا لیدو بعد از مرج دیگر وجود ندارد یا ارزشش را از دست خواهد داد؟ پاسخ این است که هیچ اتفاقی برای اتر استیک‌شده (stETH) نمی‌افتد. توکن stETH همچنان وجود خواهد داشت و عملکردی مشابه با عملکرد فعلی دارد. اتر استیک‌شده بعد از مرج هم برای سپرده‌گذاری (استیک)، پاداش‌های استیکینگ، نقدینگی، ترکیب‌پذیری و خارج کردن توکن‌ها از حالت استیک (Unstake) استفاده می‌شود.
تغییر شبکه اتریوم به سمت گواه اثبات سهام موجب افزایش پاداش ولیدیتورها در قالب کارمزدهای اولویت‌دار و پاداش‌های احتمالی MEV می‌شود. همانطور که در حال حاضر پاداش‌های استکینگ به هولدرهای stETH تعلق می‌گیرد، پاداش‌های جدید بعد از مرج هم به آنها تعلق خواهد گرفت. در ادامه به بررسی وضعیت توکن‌های stETH پس از رویداد مرج می‌پردازیم.
۱. ادامه فعالیت اتر استیک شده (stETH) پس از مرج
بعد از انجام مرج، توکن اتر استیک‌شده (stETH) همانند سابق با عملکردی مشابه به فعالیت خود در پروتکل ادامه می‌دهد. در حال حاضر از stETH برای ترکیب‌پذیری، وثیقه، نقدینگی و پاداش استیکینگ ده‌ها هزار کاربر پروتکل استفاده می‌شود.
از آنجایی که اتر استیک‌شده در کل اکوسیستم به طور کامل با DeFi یکپارچه‌سازی شده و ایجاد استراتژی‌های سفارشی‌سازی را امکان‌پذیر می‌کند، بعد از مرج هم همچنان ارزشمند خواهد‌بود. stETH ضمن تدوام عملکرد خود مزیت‌های دیگری را هم که ناشی از انتقال گواه اثبات کار (Proof Of Work) به گواه اثبات سهام (Proof Of Stake) است، شامل می‌شود.
۲. در زمان مرج کاربران اجازه Unstake اتر را ندارند
برداشت رمزارزهای اتر استیک شده فقط بعد از هاردفورکی که پس از مرج انجام می‌شود، امکان‌پذیر است. تا آن زمان کاربران می‌توانند از طریق بازارهای ثانویه مانند صرافی‌های غیرمتمرکز (Decentralized Exchange) از قبیل صرافی کرو (Curve) و یونی سواپ (Uniswap) توکن stETH را با توکن اتر (ETH) یا سایر توکن‌ها سواپ کنند.
۳. افزایش پاداش ولیدیتورها و اثر مثبت روی APR توکن stETH
لیدو موفق شد ارتقایی را که به طور خاص برای مرج طراحی شده‌بود، تکمیل کند. اپراتورهای نود لیدو با پیروی از قوانین و دستورالعمل‌های کانفیگ نود در تست نت مرج شرکت کردند. طبق گزارش ولیدیتورها، نودها تا الان به درستی کانفیگ شده‌اند.
پس از انتقال مکانیسم شبکه اتریوم به اثبات سهام (PoS) ولیدیتورها نقش پیشنهاد‌دهندگان بلاک (لایه اجرا) را برعهده می‌گیرند. بنابراین از طریق کارمزدهای اولیت‌دار (Priority Fees) و ارزش قابل‌استخراج ماکسیمال (Maximal Extractable Value) پاداش دریافت می‌کنند.
این پاداش‌ها مستقیما در لایه اجرا (Execution Layer) قابل دسترس هستند و توسط لیدو استیک می‌شوند. به این ترتیب پاداش‌هایی که کاربران stETH دریافت می‌کنند، افزایش می‌یابد. لیدو قبلا این مکانیسم را در مین‌نت اتریوم اجرا کرده است. بعد از انجام مرج و بلافاصله بعد از دریافت کارمزدهای اولویت‌دار، پاداش‌های اضافه‌شده در مکانیسم جدید به کاربران تعلق می‌گیرد.
برنامه پروتکل لیدو برای تقسیم پاداش‌های MEV چیست؟
لیدو فرایندی آزاد و شفاف را در پیش گرفته‌است تا خط مشی اهداف زیر مشخص شود:
- تعیین نحوه و زمان استخراج MEV و دریافت پاداش‌ها
- تقسیم پاداش‌های MEV با استیکرها
- حصول اطمینان از تطابق اپراتورهای نود با رویکرد تایید‌شده دائو (DAO)
- پاداش‌های MEV نیز مانند کارمزدهای اولویت‌دار باعث افزایش پاداش‌های متعلق به کاربران stETH می‌شود.
تغییراتی که بعد از مرج اتفاق می‌افتند
برداشت و بازخرید
در حال حاضر و تا پیش از اجرای کامل مرج کاربران اجازه خارج کردن یا Unstake اترهای خود را ندارند؛ اما به محض فعال شدن برداشت‌ها در هارد فورک بعد از مرج توکن‌های stETH یکی از مزیت‌های اولیه خود را از دست می‌دهند. به عبارت دیگر با آزادسازی رمزارزهای ETH پس از رویداد مرج و امکان برداشت آنها توکن‌های stETH غیرقابل بازخرید می‌شوند. از این رو ممکن است استیکرها هنگام برداشت رمزارزهای ETH خود از بیکن چین با تاخیرهای احتمالا طولانی مواجه شوند.
همانطور که ولیدیتورهایی که وارد بیکن چین می‌شوند در یک صف قرار می‌گیرند، ولیدیتورهایی هم که از زنجیره خارج می‌شوند در صف قرار می‌گیرند. این یک شرط لازم برای برداشت دارایی‌های توسط یک ولیدیتور است. صف خروج برای این است که شرکت‌کننده‌های مخرب نتوانند به سرعت بخش قابل توجهی از کل مجموعه ولیدیتور را تصاحب یا خارج کنند.
طبق یک سناریوی فرضی و البته واقع‌بینانه ده‌ها هزار اعتبارسنج به طور همزمان خارج می‌شوند. ایجاد صف می‌تواند زمان خروج را به چند ماه یا حداقل چندین هفته افزایش دهد. برداشت‌های جزئی مطمئنا به کاهش تعداد ولیدیتورهایی که باید خارج شوند، کمک می‌کند؛ اما ممکن است بعضی از استیکرها به ویژه استیکرهای اولیه به دلایل مختلف بخواهند به طور کامل دارایی‌های خود را برداشت کنند.
بنابراین استفاده از stETH (از طریق نقدینگی در بازارهای ثانویه) سریع‌ترین راه برای ورود یا خروج از شبکه است؛ اما برای انجام این کار هزینه کاربران اندکی افزایش می‌یابد. استیکرهایی که عجله‌ای برای خارج کردن stETH از حالت استیک ندارند، می‌توانند تا پایان دوره برداشت صبر کنند. در این صورت می‌توانند از فرصت آربیتراژ (Arbitrage) قیمت stETH در بازارهای اولیه و ثانویه هم سود به‌دست‌بیاورند.
بازده استیکرها
یکی دیگر از مزایای ادغام حداقل در بازه کوتاه تا میان مدت، افزایش پاداشی است که استیکرهای stETH در ازای سپرده‌گذاری دریافت می‌کنند. افزایش پاداش استیکرها به دلیل اجرای سه مکانیسم اتفاق می‌افتد. کارمزدهای اولویت‌دار، پاداش‌های MEV و در نهایت ترکیب پاداش‌های استکینگ بعد از فعال شدن برداشت‌ها.
همانطور که اشاره شد هشدار مهم این جاست که با افزایش تعداد ولیدیتورهای اتریوم، پاداش استیکینگ همه استیکرها کاهش پیدا می‌کند. در نتیجه، ممکن است پاداش‌های دریافتی تمامی ولیدیتورها کاهش پیدا کند. زیرا اضافه‌شدن قابلیت‌های پس از مرج مانند کارمزدهای اولویت‌دار و پاداش‌های EVM باعث می‌شود ولیدیتورهای بیشتری انگیزه پیوستن به شبکه را داشته‌باشند. تا زمانی که تعادل جدیدی در شبکه به وجود بیاید، نوسان مجموع پاداش استیکرها دور از انتظار نیست. بر اساس ارزیابی‌ها نرخ درصد سود سالانه stETH با توجه به میزان فعالیت شبکه احتمالا از ۳/۹٪ به محدوده ۵٪ تا ۸/۲٪ افزایش پیدا می‌کند.
کارمزدهای اولویت‌دار (Priority Fees)
همانطور که در ابتدا اشاره شد ولیدیتورهای مکانیسم گواه اثبات سهام (PoS) شبکه اتریوم، پاداش‌های خود را در قالب کارمزدهای اولویت‌دار دریافت می‌کنند. کارمزدهای اولویت‌دار، «انعامی» است که طبق مکانیسم EIP-1559 بعد از سوختن گس (Gas) مورد نیاز برای تراکنش، در شبکه باقی‌می‌ماند. پیش از بهروزرسانی مرج کارمزدهای اولویت‌دار به ماینرها تعلق می‌گیرد؛ اما بعد از آن به ولیدیتورها داده می‌شود. مبالغ کارمزدهای اولویت‌دار بسیار بالا است و در صورت شلوغی شبکه احتمال افزایش آنها وجود دارد.
لیدو (Lido) قبلا تغییراتی را در کد قرارداد مین‌نت خود اعمال کرده‌است. طبق این تغییرات کارمزدهای اولیت‌دار با همان ساختار کارمزدهای استیکینگ معمولی مجددا در پروتکل استیک می‌شوند. (۹۰٪ برای استیکرها، ۵٪ برای پروتکل و ۵٪ برای اپراتورهای نود) اجرای این مکانیسم یک اثر صعودی روی APR دریافتی هولدرهای stETH می‌گذارد.
پاداش‌های ارزش قابل استخراج ماینر (MEV)
ولیدیتورها علاوه بر دریافت کارمزدهای اولویت‌دار و به لطف MEV می‌توانند ارزش اضافی را از بلاک‌ها استخراج کنند. لیدو در حال تدوین یک خط مشی است که مشخص می‌کند پروتکل و اپراتورهای نود آن برای استخراج MEV و تقسیم پاداش با استیکرها از چه فرآیند و زیرساختی می‌توانند استفاده کنند.
این خط مشی هنوز به دلیل ارزیابی زیرساخت‌های مورد نیاز و تصمیم‌گیری برای اقدامات اجرایی، نهایی نشده است. اما این احتمال وجود دارد که لیدو بلاک‌ها را به صورت رمزنگاری از بازارهای منبع باز و شفاف دریافت و سپس منتشر کند (احتمالا از طریق زیرساخت‌هایی مانند MEV-Boost). پاداش‌های حاصل از این فرایند با استیکرها تقسیم می‌شود. در نتیجه ایجاد افزایش APR برای دارندگان توکن stETH دور از انتظار نیست.
ترکیب پاداش‌های استیکینگ
پس از انجام هارد فورک، عملیات برداشت امکان‌پذیر می‌شود و لیدو هم احتمالا اقدام به ترکیب پاداش‌های استیکینگ می‌کند. این پروسه به وسیله ترکیبی از چرخه موجود (خروج و واریز مجدد اترهای ولیدیتورها) و برداشت‌های جزئی (برداشتن اتر ولیدیتورهایی که موجودی آنها بیش از ۳۲ اتر است) انجام می‌شود. چنین عملکردی باعث افزایش بیشتر پاداش هولدرهای توکن stETH می‌شود.
جمع‌بندی
از زمان راه‌اندازی اتریوم تا الان، مرج (Merge) مهم‌ترین نقطه عطف این شبکه است. نقش پلتفرمی مانند لیدو (Lido) ایجاد یک دسترسی آزاد و همگانی به استیکینگ در بیکن چین است. بنابراین مرج و لیدو هردو برای جامعه کاربری اتریوم اهمیت فراوانی دارند. اتفاقاتی که پس از مرج برای توکن stETH می‌افتد مانند زمان و نحوه فعال‌شدن برداشت و بازخرید، افزایش پاداش ولیدیتورها، بازده استیکرها، کارمزدهای اولویت‌دار و پاداش‌های MEV از دغدغه‌های جامعه کاربری است. در این مقاله به بررسی تاثیر مرج بر لیدو
