توکن Staked Ether یا stETH توسط پروتکل لیدو و به منظور استفاده در شبکه اتریوم ۲ ایجاد شده است. همانطور که می‌دانید، مدت زمان زیادی تا مرج اتریوم و انتقال مکانیسم اجماع آن از گواه اثبات کار به گواه اثبات سهام نمانده است. طی این مدت شبکه بیکن چین با هدف پشتیبانی از انتقال اتریوم به مکانیسم اجماع POS و پیدا شدن مشکلات احتمالی طی این انتقال به عنوان شبکه موازی با اتریوم مشغول به فعالیت بوده است. پلتفرم لیدو با ایجاد توکن stETH به کاربران اجازه می‌دهد با هر میزان اتریوم در شبکه بیکن چین فعالیت داشته و کسب درآمد کنند. بنا بود هر واحد stETH برابر با یک واحد ETH باشد؛ اما در حال حاضر این نسبت از بین رفته است. در این مقاله به این می‌پردازیم که توکن stETH چیست، چگونه کار می‌کند و تاثیر سقوط احتمالی آن در برابر اتریوم چه تاثیری بر مرج اتریوم خواهد گذاشت. با میهن بلاکچین همراه باشید.
توکن stETH چیست؟
هر واحد توکن stETH نشان‌دهنده یک واحد رمزارز اتریوم استیک‌شده در پلتفرم لیدو است. این توکن دارای ارزشی معادل ارزش اولیه سپرده کاربران + پاداش استیکینگ آنها است. توکن‌های stETH پس از واریز اتریوم توسط کاربران به پلتفرم لیدو ضرب می‌شوند و هنگام بازخرید یا فروش توسط کاربران سوزانده می‌شوند. توکن‌های stETH با نسبت ۱:۱ با اترهایی که در پلتفرم Lido استیک می‌شوند، صادر می‌شود. موجودی توکن‌های stETH با گزارش اوراکل‌ها از میزان درآمد نودها به‌روز‌شده و تغییر می‌کند.
تعادل توکن‌های stETH هر روز توسط مکانیسمی به نام rebase به‌روزرسانی می‌شود. به‌روزرسانی میزان توکن‌های stETH هر روز در ساعت ۱۲ بعد از ظهر به وقت UTC انجام می‌شود و موجودی کاربرانی که رمزارزهای ETH خود را در پروتکل لیدو استیک کرده‌اند، با توجه به APR توکن‌های استیک‌شده در آن روز افزایش می‌یابد.
از توکن‌های stETH علاوه‌بر کسب درآمد از استیکینگ اتریوم ۲، می‌توان در اکثر پلتفرم‌های غیرمتمرکز نیز استفاده کرد؛ به طور مثال کاربران می‌توانند توکن‌های stETH خود را در پروتکل‌های آوه، میکر (Maker) و اویلر به عنوان وثیقه قرار داده و وام دریافت کنند یا این توکن‌ها را در استخرهای پلتفرم کرو استیک کرده و پاداش دریافت کنند.
تاریخچه ایجاد توکن‌های stETH
کاربران برای مشارکت در شبکه‌هایی که از الگوریتم اجماع گواه اثبات سهام استفاده می‌کنند، باید رمزارزهای این شبکه‌ها را استیک کنند. با انتقال الگوریتم اجماع شبکه اتریوم از گواه اثبات کار به POS نیز فرصت بسیار مناسبی برای کاربران به منظور مشارکت در بزرگترین شبکه با قابلیت برنامه‌نویسی در صنعت کریپتو ایجاد شده است؛ اما مشارکت در شبکه اتریوم ۲ نیازمند تامین چندین شرط است و محدودیت‌هایی را برای کاربران به همراه دارد.
- کاربران برای مشارکت تامین امنیت شبکه اتریوم باید ۳۲ واحد اتریوم داشته باشند.
- اتریوم آنها تا زمان ادغام کامل اتریوم ۱ و۲ قفل می‌شود.
- ممکن است به دلیل پیش آمدن موضوعات فنی با جریمه اسلشینگ مواجه شوند.
- نیاز به دانش فنی بالا و تهیه سخت‌افزار
به همین دلیل پروتکل‌هایی مانند لیدو ایجاد شده‌اند تا به تمامی کاربران اجازه دهند در تامین امنیت شبکه اتریوم ۲ مشارکت داشته و پاداش دریافت کنند. پروتکل Lido DAO بزرگترین سرویس لیکویید استیکینگ اتریوم است و حدودا ۳۱.۰۲ درصد از کل اتریوم‌های استیک شده در قرارداد هوشمند استیک اتریوم، توسط این پروتکل استیک شده‌اند. به طور کلی تا‌کنون حدودا ۱۳ میلیون واحد اتریوم استیک شده که از این میزان حدود ۴.۱ میلیون واحد توسط پروتکل لیدو استیک شده است.
ایده پروتکل لیدو چیست؟
شبکه اتریوم در طی یک برنامه طولانی قصد دارد که الگوریتم اجماع خود را از PoW به PoS تغییر دهد. به همین منظور تیم اتریوم شبکه بیکن چین را ایجاد کرده است. در حال حاضر شبکه بیکن چین به موازات شبکه اتریوم ۱ در حال پردازش و انجام تراکنش‌ها است و در نهایت طی رویدادی به نام مرج (Merge)، شبکه‌های اتریوم ۱ و اتریوم ۲ ادغام خواهند شد. با ادغام این دو شبکه عملا الگوریتم اجماع شبکه اتریوم به گواه اثبات سهام تغییر پیدا می‌کند. شایان ذکر است که مدت زیادی تا انجام مرج باقی نمانده است و این رویداد احتمالا تا تاریخ ۱۹ سپتامبر (۲۸ شهریور) به انجام خواهد رسید.
پروتکل Lido DAO کار خود را با هدف ایجاد سرویسی برای لیکویید استیکینگ اتریوم در سال ۲۰۲۰ آغاز کرد. در حال حاضر پروتکل لیدو از چندین شبکه بلاکچینی که از مکانیسم گواه اثبات سهام استفاده می‌کنند، پشتیبانی می‌کند؛ اما ایده اولیه آن برطرف کردن مشکلات استیکینگ اتریوم ۲ بود.
کاربران پروتکل لیدو می‌توانند با استیک کردن رمزارزهای اتریوم خود در این پروتکل، در تامین امنیت شبکه بیکن چین مشارکت داشته و پاداش دریافت کنند. کاربران در ازای استیک کردن رمزارزهای ETH خود در پروتکل لیدو، توکن stETH دریافت می‌کنند و در نهایت و پس از اجرای مرج می‌توانند با پس دادن توکن‌های stETH به این پروتکل رمزارزهای اتریوم خود را پس بگیرند.
توکن‌های stETH چگونه کار می‌کنند؟
کاربران با پرداخت رمزارزهای ETH خود در قرارداد هوشمند Eth2 در پروتکل لیدو، معادل آن توکن stETH دریافت می‌کنند. به عبارت ساده‌تر، اگر کاربران ۱ واحد اتریوم به پروتکل لیدو ارسال کنند، در ازای آن یک واحد توکن stETH دریافت خواهند کرد.
به محض ضرب شدن توکن‌های stETH، این توکن‌ها سود استیکینگ اتریوم را دریافت می‌کنند. به عبارت ساده‌تر، کاربران صرف‌نظر از اینکه توکن‌های stETH را مستقیما از طریق stake.lido.fi دریافت کرده‌اند یا از صرافی‌ها خریداری کرده‌اند، به صورت روزانه پاداش استیکینگ این توکن را دریافت می‌کنند.
به دلیل اینکه امکان ارتباط مستقیم قرارداد هوشمند لیدو با ولیدیتورها در لایه دو وجود ندارد، پروتکل لیدو از اوراکل‌ها برای به‌دست آوردن اطلاعات اعتبار‌سنج‌ها و میزان پاداش بدست آمده توسط آنها بهره می‌برد. هنگامی که اوراکل تغییرات در سپرده‌های لایه دوم و تغییرات در پاداش‌های بدست آمده توسط ولیدیتورها را گزارش می‌دهد، موجودی توکن stETH کاربران روزی یک‌بار به‌روزرسانی می‌شود. از آنجایی که پاداش‌ها از طریق مکانیسم ریبیس توزیع می‌شوند، کاربران تراکنش‌های ارسال شده به کیف پول خود را نمی‌بینند؛ بلکه موجودی stETH کاربران به طور خودکار و بدون انجام تراکنش تغییر می‌کند.
مکانیسم rebase در پلتفرم‌های DeFi مانند Curve و Yearn نیز عمل می‌کند. به عبارت ساده‌تر، اگر کاربران بخواهند توکن‌های stETH خود را در این پروتکل‌ها استیک کرده تا بازدهی بیشتری کسب کنند، همچنان پاداش استیکینگ اتریوم ۲ به صورت روزانه به موجودی توکن‌های stETH آنها اضافه خواهد شد. مد نظر داشته باشید که پلتفرم‌های UniSwap، 1inch و SushiSwap از توکن‌های ریبیس پشتیبانی نمی‌کنند و در نتیجه کاربران با تامین نقدینگی توکن stETH در این پلتفرم‌ها، پاداش استیکینگ اتریوم را از دست خواهند داد.
هنگامی که کاربران رمزارزهای ETH را به قراردادهای هوشمند Lido واریز می‌کنند، این رمزارزها بین نودهای مختلف تقسیم شده و سپس فرایند اعتبار‌سنجی تراکنش‌ها توسط آنها آغاز می‌شود. ولیدیتورهای پروتکل لیدو توسط دائوی این پروتکل و با داشتن معیارهای خاصی انتخاب می‌شوند. همچنین با استفاده از یک سری از مکانیسم‌های بازدارنده، ولیدیتورها امکان برداشت دارایی کاربران را ندارند؛ اما سوءرفتار احتمالی ولیدیتورها می‌تواند منجر به جریمه‌‌های اسلشینگ و از دست رفتن دارایی کاربران شود.
تاثیر توکن stETH بر مرج اتریوم چیست؟
در بهار سال ۲۰۲۲ و هم‌زمان با ایجاد تلاطم و ریزش در بازار رمزارزها، ارزش توکن stETH نیز مانند سایر ارزهای دیجینال با کاهش قابل توجهی مواجه شد. یکی از دلایل اصلی نگرانی‌های پیرامون توکن Staked Ether، کاهش قیمت بیشتر آن نسبت به رمزارز ETH است، در حالی که قیمت این دو رمزارز باید با یکدیگر برابر باشد.
در تاریخ ۲۳ ژوئن ۲۰۲۲ (۱ تیر ۱۴۰۱)، قیمت توکن stETH Lido Finance به ۱,۰۹۰.۶۷ دلار رسید در حالی که قیمت اتریوم در همان تاریخ در برابر با ۱,۱۴۳.۳۹ دلار بود. بدین ترتیب توکن‌های stETH تقریبا ۴.۷ درصد ارزان‌تر اتریوم در بازار معامله می‌شدند. در حال حاضر نیز قیمت هر واحد اتریوم ۱۴۷۸ دلار است در حالی که توکن‌های stETH با قیمت ۱۴۳۰ دلار معامله می‌شوند که تقریبا ارزش آنها ۳ درصد کمتر از اتریوم است؛ اما Depeg شدن توکن‌های stETH چه تاثیری بر مرج و قیمت اتریوم خواهد داشت؟
همانطور که گفته شد، در حال حاضر قیمت stETH از قیمت اتریوم کمتر است. StetH در حال حاضر در بازار با تخفیف نسبت به ETH معامله می‌شود. Lido Finance و سایر پلتفرم‌های مشابه صدها میلیون دلار سپرده stETH جمع آوری کرده‌اند. کاربرانی که توکن‌های stETH را نگه می‌دارند ممکن است فشار فزاینده‌ای را برای فروش توکن‌های خود در صورت افزایش شکاف قیمت stETH با اتریوم بر بازار وارد کنند. مطابق گزارش‌ها، در حاضر استخرهای نقدینگی که امکان تبدیل stETH به ETH را فراهم می‌کنند، به طور قابل توجهی نامتعادل هستند. به عبارت ساده‌تر در حال حاضر اتریوم کافی برای هر گونه فشار فروش احتمالی توکن‌های stETH وجود ندارد.
در تصویر زیر حجم استخر stETH/ETH در پلتفرم کرو نمایش داده شده است. نمودار نارنجی رنگ نشان‌دهنده اتریوم موجود و نمودار خاکستری نشان‌دهنده توکن‌های stETH موجود در این استخر است. همانطور که در نمودار مشخص است، در حال حاضر تعادل ۵۰ درصد در این استخر بین این دو رمزارز وجود ندارد و در کل حدود ۲۲۱,۰۰۰ واحد اتریوم در این استخر موجود است.
علاوه بر این، مسائل دیگری نیز پیرامون توکن‌های stETH نگرانی‌هایی را در مورد امنیت شبکه اتریوم ایجاد می‌کند. همانطور که گفته شد، پروتکل Lido تقریبا یک سوم کل اترهای موجود در زنجیره بیکین چین اتریوم ۲ را به خود اختصاص داده است که به این معنی است که پروتکل لیدو قدرت قابل‌توجهی در شبکه جدید اتریوم خواهد داشت.
پیامدهای این موضوع در حال حاضر کاملا روشن نیست، اما نگرانی‌های متعددی در این مورد وجود دارد. قدرت فعلی شبکه لیدو یادآور موضوعی به نام حمله ۵۱ درصد در شبکه‌های اثبات کار است که در آن گروهی از ماینرها اکثریت قدرت محاسباتی شبکه را کنترل می‌کنند و سپس می‌توانند کنترل کل شبکه را به دست بگیرند.
شرکت سرمایه‌گذاری سلسیوس (Celsius) یکی از پلتفرم‌های سرمایه‌گذاری در حوزه ارزهای دیجیتال است. این پلتفرم نیز نقشی اساسی در دی پگ شدن قیمت stETH داشته است. پلتفرم سلسیوس با بیش از ۴۰۰ میلیون دلار سپرده stETH، یکی از بزرگترین وثیقه‌گذاران این توکن است. پلتفرم سلسیوس با پرداخت سود استیکینگ سالانه ۸ درصد برای رمزارز اتریوم، توانست سرمایه بسیاری از کاربران را به این پلتفرم جذب کند. سلسیوس برای پرداخت این میزان سود که بسیار بیشتر از سود استیکینگ اتریوم است، از چند روش استفاده می‌کند. روش‌های استفاده شده توسط لیدو به شرح زیر است:
- دریافت رمزارزهای ETH از کاربران
- انتقال آنها به پلتفرم لیدو و دریافت توکن stETH
- استفاده از توکن‌های stETH به عنوان وثیقه در پلتفرم آوه و دریافت رمزارز ETH
- انتقال رمزارزهای اتریوم از پلتفرم آوه به لیدو و دریافت مجدد stETH
- ادامه این فرایند و پرداخت سود به کاربران
با انجام این اقدامات شرکت سلسیوس به بزرگترین بدهکار در پلتفرم آوه تبدیل شد. این مساله باعث شد تا دارایی کاربران که به صورت وثیقه در پلتفرم آوه قرار داده شده بود، در معرض لیکویید شدن قرار بگیرد و فشار فروش مضاعفی در بازار برای فروش توکن‌های stETH ایجاد شود.
تاثیر Depeg شدن stETH بر قیمت اتریوم چیست؟
با از دست رفتن نسبت برابری بین stETH و ETH، سرمایه‌گذاران کریپتو دچار وحشت شده و این مساله را با دی پگ شدن استیبل کوین شبکه ترا (UST) و دلار آمریکا مقایسه کرده‌اند. TerraUSD، یک استیبل کوین الگوریتمی است که قرار بود قیمت آن برابر با دلار آمریکا باشد. استیبل کوین (UST) در اوایل سال ۲۰۲۲ برابری ارزش خود را با دلار از دست داد. این رخداد باعث نابودی این استیبل کوین و سقوط شبکه ترا با ارزش بازار بیش از ۵۰ میلیارد دلار شد. با این حال دی پگ شدن stETH/ETH با اتفاقی که برای شبکه ترا افتاد، متفاوت است.
توکن stETH یک استیبل کوین نیست و به همین دلیل برای داشتن عملکرد صحیح، نیازی به حفظ نسبت ۱ به ۱ با اتریوم ندارد. به ازای هر یک واحد توکن stETH یک واحد اتریوم در شبکه بیکن چین قفل شده است و پس از مرج کاربران می‌توانند توکن‌های stETH خود را به پروتکل لیدو بازگردانده و رمزارزهای ETH خود را دریافت کنند. به همین دلیل دی پگ شدن توکن stETH تنها می‌تواند باعث پایین آمدن سودی دریافتی کاربران شود یا در صورتی که نیاز به فروش دارایی‌های خود داشته باشند، مجبور شوند آنها را با قیمت کمتری نسبت به اتریوم فروش برسانند.
البته دی پگ شدن قیمت stETH از قیمت اتریوم نگرانی‌هایی را در مورد ثبات شبکه اتریوم، وجود نقدینگی کافی برای دارندگان اتر و سلامت صنعت ارزهای دیجیتال ایجاد کرده است؛ اما این موارد در حال حاضر ریسک چندانی را برای شبکه اتریوم ایجاد نمی‌کنند، زیرا تا زمان رویداد مرج کاربران نمی‌توانند رمزارزهای اتریوم خود را خارج کنند.
پرسش و پاسخ (FAQ)
- توکن stETH چیست؟
رمزارز stETH یک توکن مشتق شده از رمزارز اتریوم است که در ازای استیک کردن ارز دیجیتال ETH در پلتفرم LIDO به کاربران داده می‌شود. پلتفرم لیدو با هدف حل مشکلات استیکینگ در شبکه اتریوم ۲ ایجاد شده است. پلتفرم لیدو توکن stETH را به منظور فراهم کردن فرصتی برای کسب درآمد بیشتر برای کاربران شبکه اتریوم ایجاد کرده است. هر واحد توکن stETH برابر با یک واحد اتریوم است و پس از انجام رویداد مرج کاربران می‌توانند در طی یک فرایند زمانی، توکن‌های stETH را به پروتکل لیدو بازگردانده و رمزارزهای اتریوم خود را دریافت کنند.
- از دست رفتن برابری stETH با ETH چه تاثیری بر شبکه اتریوم دارد؟
از دست رفتن ارزش توکن stETH می‌تواند تاثیری منفی بر کلیت بازار رمزارزها و صنعت دیفای داشته باشد؛ اما به دلیل مکانیسم استفاده شده در این توکن، افت قیمت آن تاثیری بر دارایی افراد و شبکه اتریوم نخواهد داشت، زیرا پس از بروزرسانی مرج و آزاد شدن اترهای استیک‌شده کاربران با پرداخت ۱ واحد از این توکن، یک واحد رمزارز ETH دریافت خواهند کرد.
جمع بندی
پروتکل لیدو با هدف حل مشکلات و محدودیت‌های استیکینگ در شبکه اتریوم ۲ ایجاد شد. این پروتکل به کاربران اجازه می‌دهد با هر میزان سرمایه در تامین امنیت شبکه بیکن چین مشارکت داشته باشند و کسب درآمد کنند. کاربران با ارسال رمزارزهای اتریوم خود به قراردادهای هوشمند لیدو، توکن‌های stETH دریافت می‌کنند. توکن‌های stETH با نسبت ۱ به ۱ با رمزارزهای ETH ضرب می‌شوند و پس از رویداد مرج کاربران می‌توانند با پس دادن این توکن‌ها رمزارزهای اتریوم خود را دریافت کنند. در این مقاله به این پرداختیم که توکن stETH چیست، چگونه کار می‌کند و تاثیر سقوط احتمالی آن در برابر اتریوم چه تاثیری بر مرج اتریوم خواهد گذاشت. به نظر شما پروتکل لیدو و توکن stETH چه نقشی در آینده شبکه اتریوم ایفا خواهند کرد؟ نظرات خود را با ما در میان بگذارید.
