آیا تا به‌حال به این فکر کرده‌اید روزی که پاداش استخراج ماینرهای بیت کوین ناچیز می‌شود، امنیت شبکه چطور تضمین خواهد شد؟ طی ۱۵ سال آینده پاداش استخراج به کمتر از ۰.۲ واحد بیت کوین می‌رسد و به مرور زمان به سمت صفر گرایش پیدا می‌کند. شاید در نگاه نخست تصور شود که این خلأ را می‌توان با اتکا به کارمزد تراکنش‌ها یا رشد ذاتی قیمت بیت کوین جبران کرد؛ اما آرچ نتورک (Arch) معتقد است که بقای امنیت آینده بیت کوین در گرو ایجاد «برنامه‌پذیری» است. آرچ قصد دارد از این طریق، دیفای بیت کوین را زنده کند و با ایجاد یک جریان درآمدی پایدار خلأ حاصل از کاهش پاداش ماینرها را پر کند. در این مطلب از میهن بلاکچین ابتدا به آینده بودجه امنیتی بیت کوین نگاهی می‌اندازیم و سپس سازوکار پیشنهادی شبکه آرچ را بررسی می‌کنیم.
پایان یارانه ماینرها و چالش امنیت بیت‌کوین
نزدیک به دو دهه است که بیت کوین امنیت خود را از طریق یک اصل اقتصادی قدرتمند حفظ کرده است؛ ماینرها از شبکه محافظت می‌کنند، زیرا خودِ شبکه به آن‌ها پاداش می‌دهد. درحقیقت، تامین امنیت شبکه بر دوش ماینرهایی است که قدرت پردازشی خود را صرف استخراج بلاک‌ها و اعتبارسنجی تراکنش‌ها می‌کنند و در ازای این کار پاداش بلاک و درصدی از کارمزدها را می‌گیرند. درحال‌حاضر، بخش اصلی درآمد ماینرها از پاداش بلاک (Block Reward) تامین می‌شود؛ یعنی همان بیت کوین‌های تازه استخراج‌شده‌ای که هر ۱۰ دقیقه یک‌بار ایجاد می‌شوند. اما مسئله این است که طبق طراحی پروتکل، پاداش‌ها به مرور زمان کاهش می‌یابند. از سال ۲۰۰۹، ماینرها به ازای استخراج هر بلاک ۵۰ واحد بیت کوین دریافت می‌کردند؛ اما از اولین هاوینگ در نوامبر ۲۰۱۲، پاداش استخراج به‌طور منظم در چرخه‌های چهارساله به نصف کاهش یافته است. امروز این مقدار به ۳.۱۲۵ واحد رسیده و در سال ۲۰۴۰ به کمتر از ۰.۲ بیت کوین می‌رسد. با این احتساب طی ۱۵ سال آینده، پاداش بلاک به بخش کوچکی از یک کوین می‌رسد و با گذشت زمان به سمت صفر تمایل پیدا می‌کند.
زمانی‌که این اتفاق بیفتد، تنها منبع باقی‌مانده برای امنیت شبکه، کارمزد تراکنش‌ها خواهد بود؛ در حالی که امروز سهم ماینرها از کارمزدها تنها ۱٪ است. این واقعیت یک پرسش اساسی را در ذهن ایجاد می‌کند؛ زمانی که درآمد ماینرها از هزینه استخراج آن‌ها کمتر شود و حتی به سمت صفر برود، چه انگیزه‌ای ماینرها را به حفظ امنیت شبکه ترغیب می‌کند؟
پاسخ این سؤال نه امید داشتن به «بیشترشدن کارمزدها» است و نه دل بستن به این است که«قیمت بیت کوین هر چهار سال دوبرابر شود». راه‌حل در یک مفهوم کلیدی به‌نام «برنامه‌پذیری (Programmability)» نهفته است.
کارمزدها از آسمان نمی‌بارند؛ آن‌ها محصول فعالیت اقتصادی هستند و فعالیت اقتصادی به اپلیکیشن‌های مالی غیرمتمرکز، نقدینگی و قابلیت ترکیب‌پذیری نیاز دارد.
امروز بیت کوین نقدینگی عظیمی دارد، بیشترین نقدینگی در بین همه بلاکچین‌های موجود؛ اما فاقد اپلیکیشن‌های مالی و کاربردی است که در زنجیره‌های برنامه‌پذیر مانند اتریوم ارائه می‌شوند. آینده امنیت بیت کوین بیش از آن‌که به قیمت وابسته باشد، به ایجاد همین فضا وابسته است. این امنیت چندتریلیون دلاری به زیرساخت‌های نوینی احتیاج داد که بتوانند اقتصاد برنامه‌پذیر خود را روی شبکه بیت کوین فعال کنند و منابع درآمدی پایداری برای امنیت آن بسازند.
نگاهی به کاهش بودجه امنیتی بیت کوین
پاداش‌هایی که امنیت شبکه بیت کوین را تامین می‌کنند، در آستانه یک سقوط جدی قرار دارند. هرچه این یارانه‌ها کمتر شود، انگیزه ماینرها برای ادامه فعالیت کاهش پیدا می‌کند و در نتیجه احتمال افت نرخ هش و تضعیف امنیت شبکه بیشتر می‌شود. این موضوع از سه نابرابری مهم نشات می‌گیرد:
۱. سرعت کاهش پاداش بلاک از رشد کارمزدها و قیمت بیشتر است
در سال ۲۰۲۳ شاهد جهش چشمگیر کارمزهای شبکه بودیم که دلیل آن تقاضای گسترده برای ثبت داده‌ها روی بلاکچین بیت کوین از طریق پروتکل اردینالز (Ordinals) بود. این موج نشان داد که با ایجاد کاربرد جدید می‌توان بازار کارمزدها را متحول کرد و روی درآمد ماینرها تاثیر مثبت گذاشت. با‌این‌حال، به دلیل محدودیت برنامه‌پذیری بیت کوین این رونق دوام نیاورد. تا زمانی‌که اپلیکیشن‌های کارآمد و پیچیده‌تری روی بیت کوین ساخته نشود، تراکنش‌های کافی برای ایجاد یک اقتصاد پویا و کارمزدهای پایدار شکل نمی‌گیرد.
۲. بیت کوین غیرفعال، ارزشی خلق نمی‌کند
در هر روز تنها ۱ تا ۲٪ بیت کوینها جابه‌جا می‌شوند. در سال ۲۰۲۳ بیش از ۷۰٪ کوینها حتی یک‌بار هم در طول سال حرکت نکرده بودند. پولی که حرکت نمی‌کند، فرصتی برای ایجاد ارزش و کارمزد هم ایجاد نمی‌کند. اگر بیت کوین در این حد ساکن و غیرفعال باقی بماند، نمی‌تواند به زیربنای امور مالی و اقتصادهای برنامه‌پذیر جهانی تبدیل شود.
۳. اتکا به نقل‌وانتقال‌های سفته‌بازانه کافی نیست
بازار کارمزد آینده بیت کوین باید بر پایه فعالیت واقعی و پردازش‌های واقعی شکل بگیرد، نه بر اساس موج‌های مقطعی. در سال‌های گذشته قیمت بیت کوین بیشتر به‌خاطر کمیابی، سفته‌بازی و ورود موسسات مالی جهش کرده است، اما این کافی نیست و نمی‌تواند پذیرش جهانی را تضمین کند.
۴. بدون قابلیت برنامه‌پذیری، اپلیکیشن‌های بیت کوین نمی‌توانند کارمزد کافی ایجاد کنند
موج بعدی فعالیت اقتصادی بیت کوین تنها زمانی شکل می‌گیرد که برنامه‌ها، دارایی‌ها و سازوکارهای مالی واقعی روی آن ساخته شود. اما واقعیت امروز این است که بیت کوین نمی‌تواند به‌طور بومی از دفاتر سفارش، بازارسازهای خودکار، بازارهای وام‌دهی، قراردادهای پرپچوال، استیبل‌کوین‌ها، پروتکل‌های ییلدفارمینگ، بازی‌های آنچین یا هر منطق مالی پیچیده دیگری پشتیبانی کند. صرفا با زمان‌بندی ۱۰ دقیقهای بلاک‌ها و زبان اسکریپت‌نویسی محدود، نمی‌توان یک اقتصاد کارمزدمحور مدرن ساخت.
بیت کوین به یک اقتصاد برنامه‌پذیر بدون نقض اصول امنیتی نیاز دارد
بیش از یک دهه است که جامعه بیت کوین میان یک دوگانه نادرست گیر کرده است؛ بیت کوین یا باید «بکر و خالص» بماند یا مانند اتریوم به یک «ماشین برنامه‌پذیر» تبدیل شود. این دوگانه از اساس اشتباه است.
بیت کوین هرگز به تقلید از ماشین مجازی اتریوم (EVM)، اضافه کردن آپکدهای بیشتر یا یک ماشین مجازی تورینگ کامل (Turing-complete) نیاز نداشته است. آنچه بیت کوین نیاز دارد، این است که بدون خروج سرمایه از شبکه، مولد ارزش شود.
چرا تلاش‌های قبلی شکست خوردند؟
متاپروتکل‌ها مانند آلکانز تلاش خود را کردند؛ اما به دلیل محدودیت‌های ذاتی اسکریپت بیت کوین، بسیار کند بودند. سایدچین‌ها (Sidechains) هم در قالب رپد بیت کوین شانس خود را امتحان کردند؛ اما موفق به جذب نقدینگی نشدند. استفاده از رپد بیت کوین مستلزم این بود که کاربر ریسک پل‌زدن، وابستگی به نهادهای واسط و خروج بیت کوین از کیف پول را قبول کند؛ اما بیت کوینرها چنین فرض‌هایی را نمی‌پذیرند.
راه‌حل واقعی چیست؟
راه حل واقعی برای افزایش کارمزدها و صرفه‌جویی در بودجه امنیتی بیت کوین، نگه داشتن بیت کوین روی روی خود شبکه بیت کوین است. باید یک لایه اجرایی کارآمد ایجاد شود که بتواند به‌صورت مستقیم با خروجی‌های خرج‌نشده تراکنش (UTXO) بیت کوین کار کند، یعنی بتواند تراکنش‌ها و وضعیت موجودی را بخواند، وضعیت جدید ایجاد کند و به‌جای نسخه رپدشده، دارایی واقعی بیت کوین را جابه‌جا کند. چنین لایه‌ای می‌تواند اپلکیشن‌های برنامه‌پذیر مانند وام‌دهی، استیبل کوین و بازی را وارد اکوسیستم بیت کوین کند تا دیگر کاربر مجبور نباشد کوین‌های خودش را از کیف پول بیت کوین خارج کند و به زنجیره دیگری ببرد. این دقیقا همان قابلیتی است که شبکه آرچ (Arch) ارائه می‌دهد.
آرچ نتورک (Arch) چیست؟
آرچ نتورک (Arch) درواقع یک «زبان مشترک» در حوزه دیفای بیت کوین ایجاد می‌کند. اکثر تلاش‌های فعلی برای برنامه‌پذیر کردن بیت کوین، لایه ۲هایی (معمولا سازگار با EVM) هستند که کاربر را مجبور می‌کنند بیت کوین خود را در قالب استاندارد ERC-20 رپد کند و از طریق پل‌زدن به لایه پایه انتقال دهد. این مدل، تقاضای جدیدی برای فضای بلاک بیت کوین ایجاد نمی‌کند؛ بنابراین کارمزدی هم برای ماینرها نمی‌سازد. پروتکل آرچ یک راه کاملا متفاوت را انتخاب کرده است:
آینده دیفای در بیت کوین رقم می‌خورد، نه اتریوم!
۱. استفاده از ماشین مجازی آرچ
آرچ وی‌ام (ArchVM) یک ماشین مجازی آگاه به بیت کوین است که بر پایه فناوری eBPF ساخته شده است و امکان اجرای موازی، ایجاد وضعیت مستقل و ترکیب‌پذیری را فراهم می‌کند. این ویژگی‌ها همان عناصر لازم برای برنامه‌پذیر کردن بیت کوین هستند.
۲. اعتبارسنجی تراکنش‌ها با استفاده از رمزنگاری آستانه‌ای پیشرفته
این سیستم از طرح امضای آستانه FROST + ROAST استفاده می‌کند که برای تولید یک امضای معتبر بیت کوینی، به اجماع اکثریت اعتبارسنج‌ها نیاز دارد. برخلاف سایر مدل‌ها، این اجماع منحصر‌به‌فرد می‌تواند به‌صورت بدون نیاز به مجوز، مجموعه امضاکنندگان خود را گسترش دهد. به‌این ترتیب، سطح تمرکززدایی مطلوب جامعه بیت کوین فراهم می‌شود.
۳. بازتاب دقیق تغییرات روی لایه پایه بیت کوین
اعتبارسنج‌هایی که تراکنش‌ها را در ماشین مجازی آرچ تایید می‌کنند، همان افرادی هستند که سهم کلید متناسبی در سیستم رمزنگاری FROST + ROAST آرچ روی شبکه بیت کوین دارند.
تغییرات وضعیت هم به‌طور هماهنگ و قابل‌اعتماد ثبت می‌شود؛ یک ایندکسر ممپول به‌صورت لحظه‌ای، تراکنش‌ها را در صف تایید شبکه بیت کوین رصد می‌کند و یک گراف غیرمدور جهت‌دار (DAG)، تغییرات وضعیت در آرچ و انتقال دارایی‌های متناظر روی بیت کوین را دنبال می‌کند تا این فرآیند کاملا اتمیک باقی بماند.
سپس با استفاده از روش «rollback/reapply» سازگاری وضعیت را تضمین می‌کند و به برنامه‌ها اجازه پیش‌تایید (pre-confirmation) می‌دهد تا کاربران گرفتار کندی ذاتی زمان بلاک بیت کوین نشوند.
نتیجه سازوکار این است که نقدینگی بیت کوین روی خود شبکه و داخل کیف پول‌های بیت کوینی باقی می‌ماند؛ اما همزمان امکان مشارکت در فعالیت‌های اقتصادی گسترده‌تر و برنامه‌های پیشرفته‌تر از دیفای و بازارهای مالی گرفته تا دارایی‌های دنیای واقعی (RWA) و انواع کاربردهای دیگر را فراهم می‌کند.
جمع‌بندی
اگر قرار است بیت کوین «طلای دیجیتال» باشد، باید به ابزاری برای وثیقه، نقدینگی، تولید بازده، بازارهای اعتباری، زیرساخت‌های مالی و بازارهای سرمایه تبدیل شود؛ یعنی تمام مولفه‌هایی که یک اقتصاد مدرن روی آن استوار می‌شود. تنها با تحقق این ویژگی‌ها است که بیت کوین می‌تواند یک جریان کارمزد پایدار ایجاد کند، سرمایه مؤسسات را جذب کند، بازده واقعی تولید کند و تریلیون‌ها بیت کوین بلااستفاده را فعال سازد. آرچ نتورک برای تحقق همین چشم‌انداز طراحی شده است و قصد دارد با ایجاد پایه‌ای برای شکل‌گیری یک اقتصاد واقعی و برنامه‌پذیر روی بیت کوین، امنیت شبکه را در بلندمدت تضمین کند.
