گزارش مساری: ارزیابی عملکرد پروتکل گراف در سه‌ماهه اول ۲۰۲۳

گراف (Graph) یک پروتکل ایندکس‌گیری و پرس‌وجوی اطلاعات وب ۳ است که داده‌های آنچین را از منابع مختلف به مصرف‌کنندگان و کاربران ارائه می‌دهد. به‌لطف پروتکل گراف، کاربران دیگر مجبور نیستند برای دریافت داده‌های آنچین، زیرساخت‌های پیچیده بسازند. این شبکه کمک می‌کند بتوانیم از داده‌های بلاکچین ایندکس بگیریم و به نتایج مختلفی از کوئری‌ها دست پیدا کنیم. سایت تحلیلی مساری (Messari) اخیرا گزارش تحلیلی کاملی از ارزیابی عملکرد گراف در سه ماهه اول سال ۲۰۲۳ منتشر کرده است. در این مقاله با میهن بلاکچین همراه باشید تا این گزارش جذاب را با هم بررسی کنیم.

عملکرد کلی پروتکل گراف

برای عملکرد صحیح و موثر پروتکل، شبکه گراف کاربران را تشویق می‌کند که با ایفای نقش‌های فنی و غیرفنی مهم زیر، در شبکه مشارکت داشته باشند:

• ایندکسرها: پس از دریافت داده‌های آن‌چین از ساب‌گراف‌‌ها، داده‌ها را پردازش و ذخیره می‌کنند. ایندکسر‌ها معمولا باید دانش فنی پیشرفته برای مدیریت نودها را داشته باشند. در عوض، کارمزد پرداخت‌شده از طرف کاربران برای پرس‌وجوی داده، به ایندکسر پرداخت می‌شود و از عرضه‌ توکن‌های جدید نیز پاداش می‌گیرند.
• متصدیان: مشارکت‌کنندگانی با انگیزه مالی، که زیرگراف‌های باارزش را شناسایی و معرفی می‌کنند. متصدی‌ها، ۱۰ درصد از کارمزد کوئری انجام شده توسط زیرگراف‌ها را دریافت می‌کنند.
• نمایندگان: به‌جای استفاده از منابع برای ایندکس کردن داده‌های آنچین، نمایندگی یا وکالت توکن‌های GRT (توکن کاربردی گراف) را به ایندکسرها واگذار می‌کنند. در عوض، بدون آنکه نود راه‌‌اندازی کنند، سهمی از کارمزد کوئری و پاداش‌های ایندکسینگ را دریافت می‌کنند.

تا سه‌ماهه اول ۲۰۲۳، ۵ شبکه به‌طور کامل توسط پروتکل غیرمتمرکز و سرویس میزبانی گراف پشتیبانی می‌شوند: اتریوم، Gnosis Chain، Celo، آوالانچ و آربیتروم وان.
انتقال قراردادهای هوشمند پروتکل گراف به شبکه آربیتروم در حال انجام است. گزارش پیش رو مربوط به آمارهای شبکه اتریوم است. جدول زیر معیارهای کلی بررسی شبکه گراف در فصل اول سال ۲۰۲۳ است:

ارزیابی عملکرد گراف در سه‌ماهه اول ۲۰۲۳

کار شبکه گراف بر اساس رابطه بین توسعه‌دهندگان زیرگراف و مصرف‌کنندگان داده (مثل توسعه‌دهندگان اپلیکیشن) است که برای پرس‌وجوی داده‌های ساب‌گراف هزینه پرداخت می‌کنند. عملکرد این شبکه را می‌توان با معیارهایی مثل میزان رشد زیرگراف‌های فعال، درآمد شبکه از کارمزدهای کوئری و تعداد ایندکسرها، نمایندگان و متصدی‌های فعال ارزیابی کرد.

زیرگراف‌ها و میزان استفاده از شبکه

برای تقویت شبکه گراف، یک سرویس میزبانی راه‌اندازی شده است. همزمان با انتقال پروتکل به شبکه غیرمتمرکز خود، این سرویس ساب‌گراف‌ها را میزبانی می‌کند. سرور میزبانی رایگان است (هزینه آن توسط اکوسیستم گراف تامین می‌شود) و شامل زیرساخت‌های ایندکس‌گیری است که توسط Edge & Node (تیم اولیه گراف) راه‌اندازی شده‌اند.

در حال حاضر، اکوسیستم گراف ترکیبی از سرور میزبانی و شبکه اصلی است. اولین سابگراف شبکه اصلی در سه‌ماهه اول ۲۰۲۱ راه‌اندازی شد.

در طول ۵ فصل گذشته، تعداد ساب‌گراف‌های راه‌اندازی‌شده در شبکه اصلی به‌طور پیوسته رشد کرده است. تا ماه مارس ۲۰۲۳، ۷۷۶ ساب‌گراف فعال در شبکه اصلی به ثبت رسیده است که یک رشد ۲۶ درصدی را نسبت به فصل‌های گذشته نشان می‌دهد. برخلاف سرویس هاست، شبکه گراف مصرف‌کنندگان داده را ملزم می‌کند که برای هر پرس‌وجو به ایندکسرها هزینه پرداخت کنند. این هزینه‌ها بعدا توسط ایندکسرها بین نمایندگان و متصدیان توزیع می‌شود.

بنابراین متصدی‌ها تشویق می‌شوند تا ساب‌گراف‌های باکیفیت را پیدا کنند. گراف این ساب‌گراف‌ها را ایندکس می‌کند تا از کارمزدهای کو‌ئری ساب‌گراف‌ها درآمد کسب کند. مقدار GRT یک زیرگراف، نشان‌دهنده پیش‌بینی بازار از حجم کوئری آینده در آن زیرگراف است. در حال حاضر، متصدی‌ها بیشترین مقدار GRT را از زیرگراف‌های Premia، Livepeer و RAI دریافت می‌کنند.

انتظار می‌رود که در فصل‌های آینده، تعداد ساب‌گراف‌های پیاده‌سازی‌شده در شبکه اصلی گراف افزایش پیدا کند. با ادغام بلاکچین‌های بیشتر با شبکه غیرمتمرکز گراف، جامعه کاربری گراف در نظر دارد که تمام ساب‌گراف‌ها را از سرویس هاست به شبکه اصلی انتقال دهد. با اضافه‌شدن ساب‌گراف‌های بیشتر، آمارهای دیگر گراف مثل مشارکت در شبکه و درآمد حاصل از کارمزد‌های کوئری نیز بهبود خواهد یافت.

میزان مشارکت در اکوسیستم

ساب‌گراف‌ها فضایی ایجاد کرده‌اند که هم کاربران فنی و هم افراد غیرفنی بتوانند در اکوسیستم مشارکت کنند:

• ایندکسرها: اپراتور نودهای گراف هستند و وظیفه پردازش و ذخیره داده‌های آنچین را دارند. مصرف‌کنندگان داده بعدا می‌توانند از طریق GraphQL (یک زبان برنامه‌نویسی متن‌باز برای APIهای گراف) این داده‌ها را پرس‌وجو کنند.
  
• متصدیان: ساب‌گراف‌های باارزش را به ایندکسرها معرفی می‌کنند. گاهی اوقات متصدی‌ها در نقش توسعه‌دهنده ساب‌گراف نیز ظاهر می‌شوند.
  
• نمایندگان: مشارکت‌کنندگان در اکوسیستم که شاید دانش فنی یا منابع مالی کافی برای ایندکس کردن را ندارند و نمایندگی توکن‌های GRT خود را به ایندکسرها واگذار می‌کنند.

برای ایندکس کردن باید توکن GRT استیک یا سپرده‌گذاری کنید. هر چه GRT‌های وا‌گذارشده به ایندکسرها بیشتر باشد، سهم آن‌ها از پاداش‌های ایندکس‌گیری نیز بیشتر می‌شود.

تعداد ایندکسرها ۵۸ درصد، نمایندگان ۲ درصد و متصدی‌ها ۱ درصد رشد کرده است و با پیاده‌سازی ساب‌گراف‌های بیشتر در شبکه اصلی، این رشد همچنان ادامه دارد. به‌طور خلاصه، تعداد ایندکسرهای شبکه گراف رشد چشمگیری داشته است.

ایندکسرها با استیک کردن توکن GRT در بازار کوئری گراف، از ایندکسینگ و خدمات پرس‌وجوی خود درآمد کسب می‌کنند. حداقل مبلغ استیکینگ موردنیاز برای یک ایندکسر ۱۰۰,۰۰۰ GRT است. علاوه بر این مقدار، ایندکسرها می‌توانند توکن‌های نیابتی سایر مشارکت‌کنندگان اکوسیستم را نیز استیک کنند. نمایندگان می‌توانند میزان کل سپرده‌گذاری‌های خود را تا ۱۶ برابر سپرده‌گذاری شخصی یک ایندکسر افزایش دهند.

کل ۶۲۲ ایندکسر گراف، پاداش‌های استیکینگ خود را به زیرگراف‌ها اختصاص داده‌اند (یا در حال اختصاص دادن هستند) تا پاداش بیشتر کسب کنند. اما در فصل اول ۲۰۲۳، تنها ۴۶۰ نفر از آن‌ها به‌طور فعال در حال سپرده‌گذاری GRT هستند که البته تعداد این نفرات نسبت به فصل‌های قبل ۵۸ درصد رشد داشته است. رشد تعداد ایندکسرهای فعال گراف احتمالا مربوط به پیش‌بینی آن‌ها از اضافه‌شدن زیرگراف‌های بیشتر به شبکه اصلی است‌. انتقال زیرگراف‌ها، فرصت‌های ایندکس‌گیری و درآمد بیشتری را برای ایندکسرها فراهم خواهد کرد.

درآمد شبکه

توکن GRT یک توکن کاربردی است و سیستم آن از نوع Stake-for-Access است (استیک کنید تا به خدمات دسترسی داشته باشید). مشارکت‌کنندگان گراف در ازای وظایفی مثل ایندکس‌گیری و ارائه خدمات کوئری، درآمد خود را در قالب GRT دریافت می‌کنند. ارائه هر دو سرویس، نیاز به استیک GRT دارد. ایندکسرها علاوه بر توکن‌های خود، توکن‌های نمایندگان را نیز استیک می‌کنند که به آن استیک نیابتی (Delegated) گفته می‌شود.

منابع درآمد اصلی گراف، پاداش‌های ایندکس‌گیری و هزینه‌های کوئری که توسط مصرف‌کنندگان داده پرداخت می‌شود. این درآمدها در اختیار ایندکسرها قرار می‌گیرند و ایندکسرها آن‌ها را بین نمایندگان و متصدیان توزیع می‌کنند.

بر اساس میزان عرضه و تقاضای بازار آزاد، ایندکسر می‌تواند سهم خود را از کارمزد کوئری و پاداش‌های ایندکسینگ به‌صورت دلخواه تعیین کند. پس از تعیین سهم شخصی، متصدیان فقط کارمزدهای کوئری را دریافت می‌کنند، ولی نمایندگان هم در کارمزدهای کوئری و هم در پاداش‌های ایندکس‌گیری سهم دارند.

همانطور که در مثال بالا مشاهده می‌کنید، اگر ایندکسر سهم خود را از کارمزد کوئری ۱۳.۹۶ درصد تعیین کند، ۸۶.۰۴ درصد بقیه به نمایندگان پرداخت می‌شود. با اینکه سهم نمایندگان را نمی‌توان کاهش داد، باز هم نمایندگان باید هنگام اعطای GRT به ایندکسرها عوامل زیر را در نظر داشته باشند:

• انتخاب ایندکسر: یعنی ایندکسری را انتخاب کنند که بتواند در پرداخت پاداش‌ها تعادل ایجاد کرده و سهم زیادی را به خود اختصاص ندهد.
  
• مدت دوره محدودیت: پس از لغو نمایندگی، به مدت ۲۸ روز امکان انتقال توکن‌های GRT و دریافت پاداش وجود ندارد.
  
• مالیات ۰.۵ درصدی نمایندگی: یعنی محاسبه کنند که چقدر طول خواهد کشید تا مالیات ۰.۵ درصدی پرداخت‌شده، جبران شود.

پاداش‌های ایندکس‌گیری

پاداش‌های ایندکس‌گیری، از تورم سالانه ۳ درصدی عرضه GRT به‌دست می‌آید. این پاداش‌ها در ازای ارائه ایندکسینگ و خدمات کوئری در بازار آزاد گراف، به ایندکسرهایی که استیک کرده‌اند، پرداخت می‌شود.

در سه‌ماهه اول ۲۰۲۳، پاداش‌های ایندکسینگ گراف ۴۱ درصد (تقریبا ۸.۸ میلیون دلار) افزایش یافته است. اما پاداش‌های ایندکسینگ در قالب GRT، در سه‌ماهه چهارم ۲۰۲۱ ۸۰ میلیون واحد بود که ۱۲ درصد کاهش یافته و در فصل اول ۲۰۲۳ به ۷۱ میلیون GRT رسیده است. علت این کاهش، تصمیم حاکمیتی برای بازگرداندن نرخ صدور پروتکل به همان نرخ اولیه (۳ درصد) در سپتامبر ۲۰۲۲ و قبل از به‌روزرسانی مرج است. پس از مرج، تعداد بلاک‌های ساخته‌شده در بلاک چین اتریوم افزایش یافت و این باعث شد که در فصل چهارم ۲۰۲۲، تقریبا به مدت یک ماه پاداش‌های GRT برای هر بلاک به ۳.۲ درصد افزایش پیدا کند.

در طور ۵ فصل گذشته، پاداش‌های (ایندکسینگ) GRT نمایندگان، بیشتر از خود ایندکسر‌ها بوده است. فقط در فصل اول ۲۰۲۳، نمایندگان بیش از ۴۴ میلیون GRT (تقریبا ۵.۷ میلیون دلار) پاداش گرفته‌اند که ۶۲ درصد از کل پاداش‌های ایندکسینگ توزیع‌شده را تشکیل می‌دهد (در سه‌ماهه چهارم ۲۰۲۲ حدود ۵۴ درصد بود). نماینده‌ها پاداش بیشتری دریافت کرده‌اند؛ چون ایندکسرها برای جذب نماینده‌های بیشتر، بخش زیادی از پاداش‌ها را به نمایندگان اختصاص می‌دهند، مخصوصا در سه‌ماهه اول ۲۰۲۳ که قیمت GRT افزایش یافته است.

کارمزدهای کوئری یا پرس‌و‌جو (هزینه‌ استفاده از شبکه)

علاوه بر درآمدهای ایندکسینگ، کارمزدهای کوئری منبع درآمد دیگر شبکه گراف هستند. مصرف‌کنندگان داده، به ایندکسرها هزینه پرداخت می‌کنند تا داده‌های موردنظر آن‌ها را پیدا کرده و سازمان‌دهی کنند. کارمزد کوئری بر اساس تقاضای بازار تعیین شده و بین متصدیان، نمایندگان و ایندکسرها توزیع می‌شود.

در فصل اول ۲۰۲۳، درآمد دلاری شبکه گراف از هزینه‌های کوئری ۴۱ درصد افزایش یافته و به اوج تاریخی خود رسیده است. افزایش هزینه‌ها احتمالا مربوط به برنامه تشویقی مولتی‌چین (Multi-Chain Incentivized Program) گراف است که در فصل چهارم ۲۰۲۲ و فصل اول ۲۰۲۳ اجرا شد.

درآمد کل گراف از هزینه‌های کوئری در سه‌ماهه اول ۲۰۲۳ (تقریبا ۸۹,۰۰۰ دلار)، تنها ۱ درصد از درآمد کل پاداش‌های ایندکس‌گیری (۸.۸ میلیون دلار) را تشکیل می‌دهد. این نشان می‌دهد که مشارکت‌کنندگان شبکه گراف، برای فعالیت‌های روزمره خود تا حد زیادی به پاداش‌های ایندکس‌گیری متکی هستند.

ارزیابی کیفی عملکرد گراف در فصل اول ۲۰۲۳

در ادامه ارزیابی عملکرد Graph، به بررسی کیفی عملکرد این شبکه در سه‌ماهه اول ۲۰۲۳ و تجزیه‌وتحلیل رویدادها و به‌روزرسانی‌های انجام‌شده، می‌پردازیم.

انتقال به شبکه آربیتروم

هدف از انتقال گراف به شبکه آربیتروم (یک راهکار لایه دوم بر بستر اتریوم)، ارائه یک تجربه کاربری غیرمتمرکز بی‌نقص و کم‌هزینه است. این انتقال در طی سه مرحله زیر انجام خواهد گرفت:

• فاز ۱: فعال‌سازی آربیتروم وان در شبکه اصلی
• فاز ۲: فعال‌سازی پاداش‌های ایندکسینگ در آربیتروم وان
• فاز ۳: فراهم‌سازی امکان انتقال سریع به آربیتروم وان

در حال حاضر (تا پایان سه ماهه اول ۲۰۲۳)، فرایند انتقال گراف در فاز دوم است و پاداش‌های ایندکسینگ از ۵ درصد به ۱۰۰ درصد افزایش یافته است. ضمنا، راهنمایی‌های لازم در خصوص انتقال به آربیتروم برای تمام مشارکت‌کنندگان، ارائه می‌شود.

ادغام با شبکه‌های دیگر

اکوسیستم گراف، ساب‌گراف‌های خود را به تست نت Base نیز گسترش داده است. شبکه بیس، راهکار لایه دوم کوین بیس و OP Stack است که به بخشی از سوپرچین آپتیمیزم تبدیل خواهد شد. به‌لطف این ابزارهای جدید، توسعه‌دهندگان می‌توانند یک سابگراف برای ایندکسینگ داده‌های شبکه بیس طراحی کرده و با استفاده از Subgraph Studio آن را پیاده‌سازی کنند.

قابلیت‌های اضافه‌شده به شبکه گراف

با اجرای برنامه ارائه‌دهندگان زیرساخت انتقال (Migration Infrastructure Providers)، تا پایان سه‌ماهه اول ۲۰۲۳ شبکه‌های نوسیس چین، آربیتروم، سلو و آوالانچ به شبکه گراف اضافه می‌شوند. در آینده، گراف از شبکه فانتوم نیز پشتیبانی خواهد کرد. تاریخ دقیق این ادغام هنوز اعلام نشده است.

راه‌اندازی ابزارهای Graphcast برای توسعه‌دهندگان

برای بهبود کارایی و کاهش هزینه‌های اکوسیستم گراف، تیم توسعه گراف که GraphOps نام دارد، ۳ ابزار ویژه برای ایندکسرها و توسعه‌دهندگان راه‌اندازی کرده است:

• شبکه Graphcast: امکان تبادل آنی اطلاعات با هزینه کم را برای ایندکسرها فراهم می‌کند.
• رادیوی گواه اثبات ایندکسینگ (Proof-of-Indexing Radio): به ایندکسرها کمک می‌کند تمامیت و صحت داده‌های زیرگراف را بررسی کرده و از دستکاری داده توسط پروتکل جلوگیری کنند.
• Graphcast SDK: به ایندکسرها امکان می‌دهد که بدون نگرانی درباره زیرساخت‌های موجود، برنامه‌های غیرمتمرکز (Dapps) خود را توسعه دهند و کارایی خود را به حداکثر برسانند.

گراف در همایش دنور اتریوم (ETH Denver)

تعدادی از اعضای تیم توسعه، جلسه‌های مختلفی در همایش دنور اتریوم برگزار کردند و درباره قابلیت‌های جدید مثل بارهای محاسباتی Zero Knowledge، مقیاس‌پذیری لایه دوم، تشکیل دائو (DAO) و چشم‌انداز گراف صحبت کردند.

به‌روزرسانی پارامترها پس از Merge

به‌دنبال کاهش زمان بلاک پس از بروزرسانی مرج، پروپوزال موفق GGP-0019 به‌روزرسانی پارامترهای پروتکل گراف تصویب شد. این به‌روزرسانی برای پارامترهایی است که زمان را بر اساس بلاک‌ها محاسبه می‌کنند و در حال حاضر به‌علت به‌روزرسانی مرج تعداد آن‌ها کم شده است. افزایش مدت ایپاک (Epoch) و افزایش زمان قفل‌ شدن توکن‌ها، دو به‌روزرسانی در نظر گرفته شده برای پارامترها هستند.

عوامل کمکی برای انتقال به لایه ۲

در روز ۱۳ فوریه (۲۴ بهمن)، یک گفتگو برای پیشنهاد و معرفی عوامل کمکی انتقال به لایه ۲ آغاز شد. این عوامل کمی به ایندکسرها، نمایندگان، متصدیان و صاحبان زیرگراف‌ها کمک خواهد کرد که توکن‌ها و وضعیت کاربری خود را به شبکه آربیتروم وان انتقال دهند.

بروزرسانی زیرگراف API Feature Support Matrix

یک پروپوزال موفق دیگر، پروپوزال GGP 0022 بود که هدف آن به‌روزرسانی زیرگراف API Feature Support Matrix است. این به‌روزرسانی شامل ویژگی‌ها و منابع داده جدید و حداقل نسخه Graph Node موردنیاز (V0.30.0) خواهد بود.

فعال‌سازی پاداش‌های ایندکسینگ در شبکه آربیتروم

در نتیجه پروپوزال موفق GIP 0037، قراردادهای پروتکل گراف به‌روزرسانی شده و پشتیبانی از پاداش‌های ایندکس‌گیری در شبکه آربیتروم به آن اضافه خواهد شد. توزیع پاداش‌های ایندکسرها در شبکه آربیتروم، ۵ تا ۱۰ درصد از صدور جهانی توکن گراف را تشکیل خواهد داد.

پیاده‌سازی قرارداد DataEdge در شبکه آربیتروم

در این پروپوزال تصمیم گرفته شد که یک قرارداد DataEdge در شبکه Arbitrum پیاده‌‌سازی شود تا گراف بتواند با اوراکل بلاک ایپاک (Epoch Block Oracle) ادغام شود. این ادغام، پاداش‌های ایندکس‌گیری را آزاد کرده و به رشد شبکه کمک خواهد کرد.

تعیین حداقل برای استیک ایندکسرها

این پروپوزال که هنوز تصویب نشده است، برای مبلغ استیکینگ توسط ایندکسرها، یک حداقل تعیین خواهد کرد. اگر میزان سپرده‌گذاری یک ایندکسر کمتر از حداقل باشد، وضعیت او به حالت غیر فعال تبدیل خواهد شد. هدف از این کار، حفظ امنیت کلی پروتکل و اطمینان از مدیریت درست سهام ایندکسرها توسط پروتکل است.

جمع‌بندی

در حال حاضر، تمرکز اکوسیستم گراف بیشتر بر روی انتقال سرویس میزبانی خود به شبکه اصلی است. در سه‌ماهه اول ۲۰۲۳، ۷۷۶ زیرگراف با موفقیت به شبکه اصلی منتقل شدند. در این سه‌ماهه، تعداد ایندکسرها، نمایندگان و متصدیان فعال اکوسیستم گراف به ترتیب ۵۸ درصد، ۲ درصد و ۱ درصد افزایش یافته است. در فصل‌های بعدی، با انتقال ساب‌گراف‌های بیشتر به شبکه اصلی، موانع پیش روی توسعه‌دهندگان نیز برداشته خواهد شد و سرعت توسعه نوآوری‌های نسل سوم وب در این اکوسیستم افزایش خواهد یافت. آنچه خواندید، گزارش مساری از ارزیابی عملکرد گراف