شبکه فانتوم چیست؟ آشنایی با Fantom Network و رمزارز FTM

چندین سال است که توسعه‌دهندگان دنبال راه‌اندازی شبکه‌ای هستند که به‌عنوان یک شبکه امن، سریع و غیرمتمرکز جایگزینی برای اتریوم در دنیای بلاکچین باشد. شبکه فانتوم (Fantom Network) در سال ۲۰۱۹ با هدف حل مشکل سه‌گانه بلاکچین یعنی امنیت، مقیاس‌پذیری و تمرکززدایی و ایجاد تعادل میان این سه اصل طراحی شد. فانتوم پلتفرمی غیرمتمرکز، بدون نیاز به مجوز و متن‌باز است که امکان توسعه قراردادهای هوشمند برای ایجاد برنامه‌های غیرمتمرکز (dApps) و توسعه دارایی‌های دیجیتال را فراهم می‌کند. در این مقاله به این می‌پردازیم که شبکه فانتوم چیست، چطور کار می‌کند، چه خدماتی را ارائه می‌دهد، رمزارز FTM چیست و در ادامه نقشه راه، تیم توسعه‌دهنده و نحوه خرید، فروش و نگهداری رمزارز فانتوم را بررسی خواهیم کرد. با ما همراه باشید.

شبکه فانتوم چیست؟

مانند سایر جایگزین‌های اتریوم، فانتوم هم می‌خواهد مقیاس‌پذیری بیشتر و هزینه‌های کمتری را در مقایسه با اتریوم ۱.۰ ارائه دهد. هسته مرکزی شبکه فانتوم مکانیسم اجماع گواه اثبات سهام (PoS) است که از الگوریتم تحمل خطای بیزانس نامتقارن یا Asynchronous Byzantine Fault Tolerant (به‌اختصار aBFT) قدرت می‌گیرد. ساختار aBFT به‌نحوی طراحی شده که در عین تامین امنیت، تراکنش‌ها را با بیشترین سرعت ممکن پردازش کند. در ادامه بیشتر درباره پروتکل اجماع شبکه Fantom توضیح خواهیم داد.

سازمان‌ها، کسب‌وکارها و افراد می‌توانند با استفاده از زیرساخت‌های شبکه Fantom اپلیکیشن‌های غیرمتمرکز را توسعه دهند یا رمزارزهای جدید را روانه بازار کریپتوکارنسی کنند. از ویژگی‌های Fantom Network می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:

سرعت: شبکه فانتوم، تراکنش‌ها را به‌صورت میانگین تنها در یک ثانیه پردازش و نهایی می‌کند.

مقیاس‌پذیری: فانتوم قادر است که هزاران تراکنش را در هر ثانیه پردازش کند.

امنیت: مکانیسم اجماع فانتوم لاچسیس (Lachesis) نام دارد و به‌نحوی طراحی شده که امنیت فوق‌العاده‌ای را برای شبکه‌های همتابه‌همتا فراهم می‌کند. همچنین عملکرد شبکه فانتوم بر اساس نهایی‌سازی مطلق (Absolute Finality) است. یعنی بر خلاف شبکه‌هایی که تراکنش‌ها را بر اساس اصل نهایی‌سازی احتمالی (Probabilistic Finality) تایید می‌کنند، تراکنش‌های فانتوم برگشت نمی‌خورند.

پشتیبانی از قراردادهای هوشمند: شبکه فانتوم کاملاً با شبکه اتریوم سازگاری دارد و از قراردادهای هوشمند مستقر در این شبکه پشتیبانی می‌کند.

عرضه الگوریتم اجماع به‌عنوان محصول: با استفاده از مکانیسم اجماع لاچسیس می‌توان هرگونه دفتر کل توزیع‌‌شده عمومی و خصوصی را با استفاده از ماشین مجازی اتریوم یا SDK پروتکل کازموس ساخت و راه‌اندازی کرد.

هدف شبکه فانتوم چیست؟

شبکه فانتوم به دنبال حل معضلی است که به عنوان سه‌گانه بلاکچین (Blockchain Trilemma) شناخته می‌شود. امنیت، مقیاس‌پذیری (سرعت) و غیرمتمرکزسازی سه شرط اساسی برای ایجاد شبکه بلاکچینی کارآمد هستند. برآوردن این سه شرط به‌صورت همزمان بدون قربانی ساختن یکی از این اصول در ازای به‌دست آوردن دیگری ممکن نیست. مثلاً شبکه بیت کوین به‌خاطر مکانیسم اجماع آن بسیار امن و همچنین غیرمتمرکز است اما سرعت پردازش تراکنش‌ها در آن بسیار پایین است.

شبکه فانتوم برای حل این مشکل فناوری aBFT را به‌کار گرفته است. الگوریتم اجماع تحمل خطای بیزانس نامتقارن فانتوم این امکان را فراهم می‌کند که تراکنش‌ها به‌صورت غیرهمزمان یا غیرمتقارن (Asynchronously) پردازش شوند؛ بدین ترتیب سرعت و خروجی پردازش‌ها را به نحو چشمگیری در مقایسه با دفترکل‌هایی که از BFT متقارن استفاده می‌کنند (مانند اتریوم و بیت کوین) افزایش می‌دهد.

Fantom به‌عنوان یک پلتفرم پرسرعت و کارآمد قصد دارد که تبدیل به فناوری زیرساختی برای توسعه شهرهای هوشمند تبدیل شود. توسعه‌دهندگان معتقدند که با دستیابی به قدرت پردازشی ۳۰۰ هزار تراکنش در هر ثانیه و توانایی ارتباط بین چندین ارائه‌دهنده خدمات، فانتوم می‌تواند راه حلی برای ذخیره‌سازی امن حجم عظیمی از داده‌ها باشد. تیم فانتوم می‌گوید که این پلتفرم در آینده نزدیک به‌عنوان زیرساختی برای خدمات عمومی، توسعه‌ سیستم‌ خانه‌های هوشمند، سلامت، آموزش، مدیریت ترافیک، مدیریت منابع و پروژه‌های پایداری محیط زیست به‌کار خواهد رفت.

شبکه Fantom چطور کار می‌کند؟

هر شبکه بلاکچینی اجزای مختلفی دارد؛ مکانسیم اجماع، لایه‌های شبکه و رمزارز بومی از جمله بخش‌های اصلی هر شبکه هستند. در ادامه به بررسی هر یک از این موارد می‌پردازیم.

الگوریتم اجماع شبکه فانتوم چیست؟

مکانسیم اجماع هسته اصلی شبکه‌های توزیع‌شده است. در یک محیط غیرمتمرکز که هیچ مرکز یا سازمانی تراکنش‌ها را غربال و تایید نمی‌کند، پروتکل اجماع موجب می‌شود که همه مشارکت‌کنندگان در شبکه به توافق برسند. فانتوم از پروتکل اجماعی تحت عنوان لاچسیس (Lachesis) استفاده می‌کند. لاچسیس از الگوریتم گراف غیر مدور هدایت‌شده یا Directed Acyclic Graph (به اختصار DAG) که مبتنی بر فناوری تحمل خطای بیزانس نامتقارن (aBFT) است، استفاده می‌کند.

 فناوری تحمل خطای بیزانس نامتقارن، نودها را قادر می‌سازد که بلاک‌های حاوی تراکنش را بدون رعایت زمان‌بندی تایید کنند. با این کار تراکنش‌های شبکه بسیار سریع‌تر، بدون به خطر انداختن امنیت و تمرکززدایی تایید می‌شوند. همچنین این امکان را فراهم می‌کند که با تایید یک تراکنش، آن تراکنش نهایی شود و دیگر نتوان آن را تغییر داد یا بازگشت زد. با استفاده از aBFT حتی در صورتی که اتصال میان برخی از نودها از بین برود هم توافق اتفاق خواهد افتاد.

شبکه‌های بلاکچینی همچون اتریوم و بلاکچین قابلیت همزمانی یا تقارن (Synchronous) دارند. یعنی تراکنش‌ها باید یکی یکی پردازش و وارد بلاک شوند. این شبکه‌ها از قانون بلندترین زنجیره تبعیت می‌کنند؛ یعنی هر زنجیره‌ای که بلاک‌های بیشتری داشته باشد، به‌عنوان زنجیره اصلی در نظر گرفته می‌شود. این امر موجب می‌شود که تراکنش‌های قدیمی در مقایسه با تراکنش‌های جدیدتر شانس بیشتری برای نهایی‌شدن داشته باشند. بنابراین این شبکه‌ها برای اطمینان از اینکه تراکنش می‌تواند به‌صورت دائمی بخشی از زنجیره بلاکچینی باشد، به چندین مرحله تایید نیاز دارند. در نتیجه شبکه‌های مبتنی بر BFT متقارن مکانسیم تایید کندتری نسبت به شبکه‌های aBFT دارند.

از جمله ویژگی‌های الگوریتم اجماع لاچسیس می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:

• غیرهمزمانی (Asynchronous): نودها می‌توانند هر زمان که خواستند دستورات را پردازش کنند.
• بدون رهبر (Leaderless): هیچ شرکت‌کننده‌ای نقش ویژه‌ای را در شبکه ایجاد نمی‌کند و همه نودها نقش یکسانی دارند.
• تحمل خطای بیزانس (Byzantine Fault-Tolerant): با حضور یک سوم از نودهای خطاکار که رفتارهای مخربی دارند هم به کار خود ادامه می‌دهد.
• نهایی‌سازی (Final): از خروجی این الگوریتم می‌توان به‌سرعت استفاده کرد. نیازی نیست که برای تایید بلاک‌ها صبر کنید. تراکنش‌ها در ۱ الی ۲ ثانیه تایید می‌شوند. نهایی‌سازی در فانتوم به معنای این است که تراکنش‌ها پس از تایید اولیه تغییر نمی‌کنند یا بازگشت زده نمی‌شوند. الگوریتم اجماع aBFT مانند Lachesis مدت زمان نهایی سازی کمتری دارد چون از Absolute Finality یا نهایی‌سازی مطلق استفده می‌کند. نهایی سازی مطلق به‌معنای این است که تراکنش به محض ورود به بلاک، نهایی و ثبت می‌شود.
•  اپرا چین (Opera Chain): فانتوم قادر است تراکنش‌ها را ظرف ۱ الی ۲ ثانیه و TxFlow (در ادامه درباره این سرویس توضیح خواهیم داد) در کمتر از ۱ ثانیه پردازش و به‌صورت نهایی تایید کند.

شبکه Fantom از چه لایه‌هایی تشکیل شده است؟

معماری شبکه فانتوم از ۳ لایه تشکیل شده است؛ لایه اصلی اپرا (Opera Core)، لایه افزار اپرا (Opera Ware) و لایه اپلیکیشن (Application). در ادامه به بررسی هر کدام از این ۳ لایه می‌پردازیم.

لایه اصلی اپرا

لایه زیرین شبکه است و مسئولیت حفظ اجماع میان نودها از طریق پروتکل لاچسیس را برعهده دارد. Opera را می‌توان شبکه اصلی فانتوم نیز نامید. یکی دیگر از وظایف این لایه ایجاد بلاک‌های جدید در زنجیره است. اپرا از تکنولوژی DAG برای تایید تراکنش‌ها استفاده می‌کند و نودها می‌توانند به‌صورت غیرهمزمان تراکنش‌های مختلف را پردازش کنند.

لایه افزار اپرا

Opera Ware Layer، لایه میانی پروتکل است و طراحی شده تا عملیات‌های پلتفرم مانند ایجاد پاداش، پرداخت‌ها و نوشتن داده‌ها را اجرا کند.

لایه اپلیکیشن

بالاترین لایه در معماری شبکه، لایه اپلیکیشن اپرا است که به توسعه‌دهندگان امکان می‌دهد که با استفاده از API عمومی و متن‌باز، اپلیکیشن‌های غیرمتمرکز را در بستر لایه افزار اپرا ایجاد کنند.

امنیت Fantom Network چگونه تامین می‌شود؟

امنیت شبکه فانتوم توسط مکانسیم گواه اثبات سهام (Proof-of-Stake) تامین می‌شود. برخلاف گواه اثبات کار (Proof-of-Work) که در شبکه‌های بیت کوین و اتریوم استفاده می‌شود، گواه اثبات سهام از متمرکزسازی جلوگیری می‌کند. تلفیق گواه اثبات سهام و لاچسیس موجب می‌شود که تعداد نامحدودی نود بتوانند در شبکه مشارکت کرده و امنیت و تمرکززدایی را افزایش دهند.

همانطور که قبلاً هم اشاره کردیم، فانتوم یک شبکه بدون نیاز به مجوز است و هر کسی می‌تواند به‌عنوان نود در آن فعالیت کند. شما می‌توانید به‌صورت نود تایید‌کننده (Validator Node) یا نود نماینده (Delegator Node) در شبکه فعالیت کنید. برای مشارکت به عنوان ولیدیتور باید حداقل ۱ میلیون رمزارز FTM (کوین بومی شبکه فانتوم) استیکینگ کرده و پیشینه و دانش فنی داشته باشید.  

به‌عنوان نماینده باید حداقل یک FTM را روی یک نود ولیدیتور استیکینگ یا سپرده‌گذاری کرده و در ازای آن پاداش دریافت کنید. برای استیکینگ نیازی به سخت‌افزار یا دستگاه خاصی ندارید این کار را می‌توانید مستقیماً با استفاده از موبایل یا کامپیوتر خود هم انجام دهید.

خدمات شبکه فانتوم چیست؟

 شبکه‌ بلاکچینی Fantom زیرساختی برای ایجاد محصولات بلاکچینی، اپلیکیشن‌های غیرمتمرکز و میان‌افزارهای مختلف توسط توسعه‌دهندگان بلاکچینی است. در ادامه به معرفی سرویس‌های توسعه‌یافته توسط بنیاد فانتوم می‌پردازیم.

اپرا چین

Opera chain یا شبکه اصلی فانتوم کاملاً با ماشین مجازی اتریوم (EVM) سازگاری دارد و از قراردادهای هوشمند نوشته‌شده به زبان سالیدیتی و وایپر پشتیبانی می‌کند. کلیه اسمارت کانترکت‌های اتریوم را می‌توانید در شبکه اپرا کامپایل و مستقر کنید. همچنین توسعه‌دهندگان می‌توانند از اپرا و مکانیسم اجماع فانتوم (aBFT) به عنوان لایه اصلی استفاده کرده و اپلیکیشن‌های جدید خود را بر پایه آن ایجاد کنند. 

TxFlow

یک پروتکل میان افزار (Middleware) است. TxFlow همراه با الگوریتم‌های اجماع سنتی مانند Lachesis اجرا می‌شود و امنیت شبکه را تضمین می‌کند. پروتکل TxFlow می‌تواند مدت زمان تاخیر در فرآیند نهایی‌سازی تراکنش را به ۳ تا ۴ ثانیه کاهش دهد که برای اپلیکیشن‌های نیازمند تایید فوری تراکنش بسیار ایده‌آل است.

کیف پول fWallet

کیف پول فانتوم ولت به‌عنوان یک وب اپلیکیشن پیش‌رونده یا Progressive Web App (به اختصار PWA) توسعه یافته که می‌تواند در سیستم‌عامل‌های ویندوز، مک، لینوکس، اندروید و ios اجرا شود. از این کیف پول می‌توانید برای دریافت، ارسال و استیکینگ کوین FTM استفاده کنید.

محصولات دیفای در fWallet

شبکه فانتوم اولین زیرساخت برای اپلیکیشن‌های غیرمتمرکز مبتنی بر الگوریتم اجماع aBFT را ارائه می‌دهد. در کیف پول فانتوم (fWallet) شما می‌توانید از FTM برای ایجاد fUSD و دسترسی به ابزارهای دیفای استفاده کنید. همچنین می‌توانید fUSD را برای ترید دارایی‌های مصنوعی، وام‌دهی برای کسب درآمد منفعل و وام‌گیری توکن دارایی‌های مصنوعی استفاده کنید. این کیف پول ابزارهای دیفای زیر را در اختیار شما قرار می‌دهد:

fMint

دروازه ورود به امور مالی غیرمتمرکز در شبکه فانتوم است. با استفاده از این ابزار می‌توانید کوین FTM را به fUSD تبدیل کنید. fUSD استیبل کوینی است که به نسبت یک به یک با دلار آمریکا معادل‌سازی شده است.

fSwap

با استفاده از fSwap می‌توانید دارایی‌های مصنوعی را به‌صورت مستقیم خرید و فروش کرده و با FTM یا fUSD می‌توانید ۱۷۶ رمزارز خارج از شبکه فانتوم از جمله بیت کوین و اتریوم را معامله کنید.

fLend

اف لند ابزاری است که در آن می‌توانید FTM و fUSD‌های خود را در استخر نقدینگی واریز کرده و سود کسب کنید. همچنین می‌توانید fUSDهای خود را به‌عنوان وثیقه در fLend قرار داده و دارایی‌های مصنوعی را قرض بگیرید و آن‌ها را در fSwap ترید کنید.

فانتوم سیف

Fantom Safe یک کیف پول متن باز مبتنی بر شبکه فانتوم است که به شما امکان مدیریت دارایی‌ها به شیوه چندامضایی را می‌دهد. می‌توانید برای مدیریت سرمایه تیم از آن استفاده کنید. این کیف پول از FTM و توکن‌های ERC20 مبتنی بر شبکه فانتوم پشتیبانی می‌کند.

آشنایی با رمزارز FTM

FTM کوین بومی شبکه فانتوم است که در سه شبکه مختلف وجود دارد؛ به‌صورت توکن ERC20 در شبکه اتریوم، BEP2 در شبکه بایننس چین و Opera FTM در شبکه اصلی فانتوم یعنی اپرا. توجه کنید که آدرس‌های شبکه فانتوم هم مانند اتریوم با 0x شروع می‌شود اما یکسان نیستند. از توکن‌های فانتوم نوشته شده با استاندارد BEP2 و ERC20  نمی‌توانید به‌صورت مستقیم در شبکه اصلی اپرا استفاده کنید. هنگامی که توکن‌های خود را به کیف پول fWallet می‌فرستید به‌صورت اتوماتیک به رمزارز Opera FTM تبدیل می‌شوند. اما کاربرد کوین شبکه فانتوم چیست؟

از کاربردهای توکن FTM می‌توان به استیکینگ توسط تاییدکنندگان و نمایندگان، پرداخت فی شبکه، مشارکت در فرآیندهای حاکمیتی و وثیقه‌گذاری در اپلیکیشن‌های دیفای مبتنی بر فانتوم اشاره کرد.

به گزارش میهن بلاکچین عرضه کل این رمزارز ۳,۱۷۵,۰۰۰,۰۰۰ واحد بوده که از این مقدار حدود ۲,۵۴۱,۱۵۲,۷۳۱.۰۱ واحد FTM در گردش است. رمزارز فانتوم در حال حاضر رتبه ۳۷ را در میان همه ارزهای دیجیتال دارد. ارزش کل بازار این کوین ۵,۰۱۳,۱۰۴,۹۴۹ دلار و حجم معاملات ۲۴ ساعته آن در زمان نگارش مقاله ۳۷۱,۹۶۵,۳۶۲ دلار است. قیمت Fantom در زمان نگارش این مقاله ۱.۹۷ دلار است. این رمزارز در تاریخ ۲۳ اسفند ۱۳۹۸ با کمترین قیمت ۰.۰۰۱۹۰۲ دلار و در تاریخ ۱۶ مهر ۱۴۰۰ با بیشترین قیمت ۲.۴ دلار معامله شده است.

نقشه راه شبکه فانتوم

بنیاد فانتوم در ماه دسامبر ۲۰۱۹ شبکه تست (Testnet) فانتوم را راه‌اندازی و در دسامبر سال ۲۰۱۹ موفق به عرضه نسخه ۰.۱ شبکه اصلی اپرا شد. شبکه فانتوم به‌صورت رسمی و عمومی نقشه راه و اقدامات بعدی پروژه خود را ارائه نکرده است.

معرفی تیم توسعه‌دهنده Fantom

اعضای بنیاد فانتوم (Fantom Foundation) خود را این گونه معرفی می‌کنند:

بنیاد فانتوم برای ایجاد زیرساخت‌هایی برای آینده‌ای کارآمدتر و اقتصادی دموکرات‌تر تخصیص یافته است. تیم ما از مهندسان، دانشمندان، محققین، طراحان و کارآفرینانی که ایده‌ها و چشم‌اندازهای خود را به اشتراک می‌گذارند تشکیل شده است. ما تلاش می‌کنمی تا زندگی همه انسان‌ها را با دسترسی آسان‌تر و یکپارچه‌سازی فناوری‌های پیشرفته بهبود بخشیم.

بنیان‌گذار شبکه فانتوم دکتر آن بیونگ یک (Ahn Byung Ik) است. او دکترای علوم کامپیوتر دارد و رییس انجمن تکنولوژی غذایی کره جنوبی است. دکتر آن به‌عنوان نویسنده در مجله فورچن فعالیت می‌کند و بارها نوشته‌های او در رسانه‌های تجاری مهم کره جنوبی چاپ شده است. او در حال حاضر ارتباطی با شبکه فانتوم ندارد.

مایکل کنگ (Michael Kong) اکنون مدیرعامل بنیاد فانتوم است. او پیش از فعالیت در Fantom هفت سال تجربه کار در حوزه بلاکچین به‌عنوان توسعه‌دهنده قرارداد هوشمند دارد. او علاوه‌بر سمت مدیریت اجرایی، مدیر ارشد اطلاعاتی فانتوم نیز هست. کنگ یکی از اولین دیکامپایلرهای زبان سالیدیتی را نوشته و یکی از اولین آشکارسازهای آسیب‌پذیری در قراردادهای هوشمند را هم کشف کرده است. طراح شبکه فانتوم آندره کرونیه (Andre Cronje) است که به‌عنوان توسعه‌دهنده پلتفرم یرن فایننس (Yearn.Finance) شناخته می‌شود.

کیف پول مناسب برای نگهداری رمزارز شبکه فانتوم چیست؟

شما می‌توانید Opera FTM (کوین شبکه فانتوم) را در کیف پول رسمی شبکه فانتوم یعنی PWA wallet یا fWallet ذخیره‌سازی کنید. توجه کنید که با استفاده از این کیف پول تنها می‌توانید رمزارزهای مبتنی بر شبکه اصلی فانتوم را ذخیره‌سازی کنید و برای توکن‌های ERC20 و BEP2 باید از کیف پول‌های دیگر استفاده کنید. از جمله این کیف پول‌ها می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:

• متامسک
• کیف پول سخت‌افزاری لجر نانو اس (Ledger Nano S) و نانو ایکس (Ledger Nano X)
• کوین بیس ولت (Coinbase Wallet)
• تراست ولت (Trust Wallet)
• مث ولت (Math Wallet)
• کیف پول کوین ۹۸ (Coin98 Wallet)
• BitKeep
• OKEx
• D’CENT
• توکن پاکت (TokenPocket)

رمزارز فانتوم را از کدام صرافی‌ها تهیه کنیم؟

توکن FTM را می‌توانید از صرافی‌های متمرکز بایننس، کوکوین، گیت (Gate.io)، هات بیت (Hotbit)، ماندالا اکسچنج (Mandala Exchange)، FTX و Bitfinex بخرید. فانتوم در صرافی‌های غیرمتمرکزی همچون بایننس دکس، یونی سواپ (نسخه ۲ و ۳)، سوشی سواپ، پنکیک سواپ (ورژن ۲)، زیروایکس پروتکل (0x Protocol) و وان اینچ اکسچنج (1inch Exchange) نیز لیست شده است.

جمع‌بندی

شبکه بلاکچینی فانتوم با ارائه قابلیت‌هایی همچون قراردادهای هوشمند ایمن، مقیاس‌پذیری و قابلیت تنظیم و شخصی‌سازی، زیرساخت‌های لازم برای ایجاد اپلیکیشن‌های غیرمتمرکز با عملکرد بالا را در اختیار توسعه‌دهندگان قرار می‌دهد. این پلتفرم به‌عنوان نسل جدید پلتفرم‌های بلاکچینی برای رفع محدودیت‌های شبکه‌های بلاکچینی کنونی به‌ویژه اتریوم طراحی شده است. فانتوم از پروتکل نوین و منحصربه‌فرد لاچسیس برای ایجاد اجماع میان نودهای شبکه خود استفاده می‌کند. رمزارز بومی شبکه فانتوم FTM نامیده می‌شود از آن برای پرداخت کارمزد تراکنش‌ها، پاداش‌دهی به نودها، مشارکت در حاکمیت شبکه، استیکینگ در اپلیکیشن‌های غیرمتمرکز مبتنی بر فانتوم استفاده می‌شود. به‌نظر شما فانتوم این پتانسیل را دارد که در آینده‌ای نزدیک به‌عنوان جایگزینی برای شبکه اتریوم مطرح شود؟