آینده اکثر پروژه‌های کریپتویی به نحوه توسعه توکنومیکس و همچنین روش توزیع توکن‌های پروژه بستگی دارد. توکنومیکس روشی برای بررسی ابعاد اقتصادی یک پروژه در بازار رمزارزهاست و توزیع توکن‌های پروژه (Token Distribution) روشی است که تیم سازنده به منظور تخصیص توکن‌ها بین گروه‌های مختلف اعمال می‌کند. توزیع توکن‌های یک پروژه معمولا بین بنیان‌گذارن و تیم پروژه، جامعه کاربری و سایر سرمایه‌گذاران یک پروژه انجام می‌پذیرد. پروژه‌های کریپتویی از طریق مکانیسم‌های مختلفی مانند توزیع توکن‌ها به سرمایه‌گذاران خطرپذیر، ایردراپ، لاک‌دراپ (Lockdrop)، پاداش‌دهی به کاربران و فروش عمومی توکن‌های پروژه خود را توزیع می‌کنند. در این مقاله به این می‌پردازیم توزیع توکن چیست و سپس هر یک از مدل‌های توزیع توکن را مورد بررسی قرار می‌دهیم. با میهن بلاکچین همراه باشید.
توزیع توکن چیست؟
ادامه حیات پروژه‌های کریپتویی رابطه مستقیمی با کاربران فعال آنها دارد. کاربران پروژه‌های کریپتویی با خرید توکن پروژه‌ها راهکارهایی درباره بهبود و ارتقای پلتفرم پیشنهاد داده و با مشارکت در رای‌گیری‌ها درباره پیشنهادات نظر می‌دهند. همچنین کاربران پروژه پرداخت‌ها را انجام می‌دهند، سرمایه‌گذاری کرده و پاداش کسب می‌کنند. تمامی این فعالیت در پلتفرم‌های کریپتویی توسط دارندگان توکن‌های بومی پروژه انجام می‌پذیرد.
بنابراین اگر کاربران علاقه خود را به مشارکت در پروژه‌های کریپتویی از دست بدهند یا فکر کنند خرید، حفظ یا استیک کردن توکن‌های پروژه ایده خوبی نیست، عملا پروژه با شکست مواجه می‌شود. به همین دلیل است که یک مدل دقیق و سنجیده از تخصیص و توزیع توکن برای تمام پروژه‌های مرتبط با کریپتو یک ضرورت محسوب می‌شود. در ادامه بررسی می‌کنیم که چه مکانیزم‌هایی برای توزیع توکن وجود دارند، این مکانیزم‌ها چگونه توسط پروژه‌های موفق استفاده شدهاند و کدام مکانیزم‌ها کارآمدتر هستند.
مدل‌های توزیع توکن
به روش تخصیص توکن‌ها بین گروه‌های مختلف سرمایه‌گذارن، توزیع توکن گفته می‌شود. این گروه‌ها معمولا شامل افراد داخلی، تیم‌های توسعه‌دهنده، جامعه پروژه و عموم مردم هستند. افراد داخلی (Insider) موسسان و مشاوران پلتفرم هستند. جامعه نیز شامل حامیان مشتاق پروژه بوده و عموم مردم نیز همان سرمایه‌گذاران محسوب می‌شوند. این گروه‌ها از طریق مکانیزم‌های مختلف توزیع، توکن‌های یک پروژه را دریافت می‌کنند. این مکانیزم‌ها عمدتا شامل سرمایه‌گذاری‌های خطرپذیر (Venture Capital)، ایردراپ، لاک‌دراپ (Lockdrop)، پاداش‌ها و فروش‌های عمومی است. در ادامه هر کدام از این مکانیزم‌ها را به طور دقیق‌تر بررسی می‌کنیم.
سرمایه‌گذاری خطرپذیر
صنعت کریپتو همچنان بسیار جوان محسوب می‌شود و تقریبا تمام شرکت‌ها در این عرصه به صورت استارت‌آپ فعالیت می‌کنند. با این حال، این حوزه با سرعت بسیار زیادی در حال رشد است و استارت‌آپ‌ها به سرعت در حال تبدیل شدن به شرکت‌های منسجم هستند. به همین دلیل است که شرکت‌های مرتبط با سرمایه‌گذاری خطرپذیر فعالانه در پروژه‌های کریپتویی سرمایه‌گذاری می‌کنند.
این مدل سرمایه‌گذاری با جذب سرمایه خطرپذیر استاندارد متفاوت است. شرکت‌های مذکور به جای خرید و تصاحب سهام، به خرید توکن می‌پردازند. برای مثال در سال ۲۰۲۱ سولانا لبز (Solana Labs) موسس بلاکچین و اکوسیستم سولانا در یک فروش خصوصی توکن توانست بیش از ۳۱۴ میلیون دلار سرمایه جذب کند.
شرکت‌های سرمایه‌گذاری خطر پذیر بزرگی مانند اندریسن هورویتز (Andreessen Horowitz) و پالی‌چین کپیتال (polychain Capital) از اولین سرمایه‌گذاران شبکه سولانا بودند. این شرکت‌ها توکن‌های سولانا را خریداری کردند و سولانا لبز نیز از سرمایه به‌دست‌آمده برای توسعه پلتفرم‌ها و برنامه‌های غیرمتمرکز بر بستر سولانا استفاده کرد.
ایردراپ
در نحوه توزیع توکن‌ها به صورت ایردراپ، پروژه‌ها بخش کمی از توکن‌های خود را به صورت رایگان یا به ازای انجام برخی از اقدامات به کیف پول کاربران فعال ارسال می‌کنند. از این اقدامات می‌توان به بازنشر توییت‌ها یا عضویت در یکی از کانال‌های شبکه‌های اجتماعی پروژه اشاره کرد.
موسسان پروژه‌ها تصمیم می‌گیرند تا توکن‌های خود را به صورت ایردراپ توزیع کنند و از این طریق توجه عموم مردم را به سمت پلتفرم جدید و تازه ایجادشده خود جلب کنند. این روش معمولا بخشی از استراتژی بازاریابی محسوب می‌شود. این روش همچنین به ایجاد جامعه‌ای قوی و مستحکم کمک می‌کند. بدین ترتیب کاربران سهمی از پروژه را به دست می‌آورند و موسسان پلتفرم نیز آگاهی مردم درباره پروژه خود را افزایش می‌دهند و آنها را به استفاده از توکن جدید تشویق می‌کنند.
لاک‌دراپ
نحوه عملکرد لاک‌دراپ با ایردراپ متفاوت است. قبل از عرضه توکن‌های جدید کاربران توکن‌های شبکه دیگری (به عنوان مثال رمزارز ETH) را برای مدت مشخصی قفل می‌کنند. پس از پایان مدت مذکور، کاربران علاوه بر توکن‌های قفل‌شده خود از شبکه جدید نیز توکن دریافت می‌کنند. در این روش کاربران هرچه توکن‌های بیشتری را برای مدت زمان طولانی‌تری قفل کنند، توکن‌های جدید بیشتری دریافت می‌کنند. لاک‌دراپ برای کسانی مناسب است که به پروژه علاقه دارند، زیرا متعهد می‌شوند که بلافاصله پس از دریافت توکن‌های جدید از آنها استفاده نکنند و یا آنها را نفروشند.
پاداش‌ها
توسعه‌دهندگان پلتفرم های کریپتویی بخش بزرگی از توکن‌های بومی خود را برای رشد اکوسیستم محفوظ نگه می‌دارند. پروژه‌ها در نحوه توزیع توکن‌ها به صورت پاداش توکن‌های خود را بین کاربرانی توزیع می‌کنند که برای مدتی طولانی در پروژه‌ها حضور دارند. این پاداش‌ها با استیکینگ و تامین نقدینگی در پروژه‌ها به کاربران پرداخت می‌شود. همچنین مشاوران پروژه گروه دیگری از افراد هستند که توکن‌های یک پروژه را به صورت پاداش دریافت می‌کنند.
فروش عمومی
عرضه اولیه کوین (ICO)، عرضه اولیه در صرافی (IEO) و عرضه اولیه در صرافی غیرمتمرکز (IDO) ۳ نوع رایج فروش توکن هستند. اگرچه محبوبیت ICOها به دلیل افزایش کلاهبرداری‌ها کاهش یافته است، اما IEOها و IDOها همچنان از بهترین روش‌ها در زمینه جذب سرمایه برای پروژه‌های کریپتویی هستند. پروتکل راون (Raven Protocol) اولین پروژه بلاکچینی است که از طریق IDO توکن‌های خود را توزیع کرده است.
نحوه توزیع توکن در ۵ بلاکچین معروف
در ادامه، این موضوع را بررسی می‌کنیم که ۵ بلاکچین محبوب و موفق چگونه توکن‌های اولیه خود را توزیع کرده‌اند. این بلاکچین‌ها عبارتند از اتریوم، سولانا، فلو (Flow)، پولکادات و کاردانو.
۱- اتریوم
ارز دیجیتال اتر رمزارز بومی شبکه اتریوم است که به منظور پرداخت کارمزد شبکه از آن استفاده می‌شود. با توجه به انتقال شبکه اتریوم به مکانیزم اجماع گواه اثبات سهام، اکنون استیکینگ این رمزارز به منظور مشارکت در ایجاد بلاک‌ها و دریافت پاداش استیکینگ امکان‌پذیر است.
پیش از این، شبکه اتریوم از مکانیزم اجماع گواه اثبات کار استفاده می‌کرد که در این مکانیسم ماینرها با ایجاد بلاک‌های جدید از شبکه اتریوم ارزدیجیتال ETH دریافت می‌کردند.
تعداد اولیه رمزارزهای اتر بیش از ۷۲ میلیون توکن بود. از این مقدار، ۸۳.۴۷٪ توسط سرمایه‌گذاران خریداری شد و ۱۶.۵۳٪ به موسسان و بنیان‌گذارن پروژه اختصاص یافت. فروش اولیه اتریوم در سال ۲۰۱۴ انجام شد و به بنیاد اتریوم کمک کرد تا بیش از ۳۱,۰۰۰ بیت کوین معادل با ۱۸.۳ میلیون دلار در آن زمان سرمایه جمع‌آوری کند.
۲- سولانا
بلاکچین سولانا توکن SOL را در سال ۲۰۲۰ عرضه کرد. استیکینگ و پرداخت کارمزد تراکنش‌ها دو کاربرد اصلی رمزارز سولانا هستند. در ابتدای راه‌اندازی شبکه سولانا ۵۰۰ میلیون کوین SOL از طریق مزایده‌ها و فروش خصوصی توزیع شد. همچنین سولانا ۵ دوره جذب سرمایه داشت که پس از برگزاری آنها مجموعا بیش از ۲۵ میلیون دلار سرمایه بدست آورد. ۳۸٪ از توکن‌های سولانا به شکل ایردراپ و پاداش بین کاربران شبکه توزیع شد، ۳۷ درصد از رمزارزهای SOL به سرمایه‌گذاران تعلق یافت و ۲۵٪ دیگر نیز به بنیان‌گذاران شبکه اختصاص یافت.
۳- فلو
شبکه فلو یکی از جدید‌ترین شبکه‌های بلاکچینی محسوب می‌شود. اولین بلاک یا جنسیس بلاک شبکه فلو در ماه ژوئن ۲۰۲۰ (خرداد ۱۳۹۹) ایجاد شد. موجودی اولیه توکن FLOW معادل با ۱.۲۵ میلیارد توکن بوده است و از این توکن به منظور استیکینگ و پرداخت کارمزد شبکه استفاده می‌شود. توزیع اولیه توکن فلو به صورت زیر انجام شده است.
- ۲۹ درصد از طریق پاداش‌ها و ایردراپ توزیع شده است.
- ۳۳ درصد بین سرمایه‌گذاران توزیع شده است.
- ۳۸ درصد به موسسان و تیم توسعه‌دهنده اختصاص یافته است.
- ۲۰ درصد به شرکت توسعه‌دهنده بلاکچین فلو (Dapper Labs) تعلق یافته است.
- ۱۸ درصد به توسعه‌دهندگان شبکه فلو اختصاص داده شده است.
۴- پولکادات
پولکادات نیز همانند سولانا و فلو در سال ۲۰۲۰ عرضه شده است. رمزارز بومی پولکادات، کوین DOT نام دارد. این رمزارز دارای اهداف و کاربردهای زیر است:
- پرداخت کارمزد تراکنش‌ها
- مشارکت در جامعه حاکمیتی شبکه پولکادات
- بهبود عملکرد پارچین‌ها
عرضه اولیه رمزارز DOT برابر با یک میلیارد واحد بوده است. این رمزارز ۴ دوره جذب سرمایه (یک دوره جذب سرمایه خصوصی و ۳ دوره جذب سرمایه عمومی) را پشت‌سر گذاشته است. اولین ICO رمزارز DOT در سال ۲۰۱۷ انجام شد و در این مرحله پروژه پولکادات توانست ۸۰ میلیون دلار سرمایه جمع‌آوری کند. آخرین ICO این رمزارز نیز در سال ۲۰۲۰ صورت گرفت که طی آن، ۴۲.۷۶ میلیون دلار سرمایه به دست آمد. ۵۸.۴ درصد از عرضه اولیه رمزارزهای DOT به سرمایه‌گذارن اختصاص یافت. ۳۰ درصد از این رمزارزها به بنیان‌گذارن پولکادات اختصاص یافت و ۱۱.۶ درصد از طریق پاداش‌ها و ایردراپ‌ها بین کاربران شبکه پولکادات توزیع شد.
۵- کاردانو
توزیع اولیه توکن کاردانو در ۵ دوره از سال ۲۰۱۵ تا سال ۲۰۱۷ انجام شد. کاردانو طی این ۵ دوره فروش عمومی توانست تقریبا ۸۰ میلیون دلار به دست آورد. موجودی اولیه توکن ADA برابر با ۳۱.۱ میلیارد توکن بود که ۸۳.۳۳٪ توسط سرمایه‌گذاران خریداری شد و ۱۶.۶۷٪ نیز در اختیار پروژه و موسسان آن قرار گرفت. در حال حاضر توکن ADA در بین ۱۰ رمزارز برتر قرار دارد و موجودی در گردش آن برابر با ۳۴.۲۸ میلیارد توکن است.
مقایسه نحوه توزیع توکن‌ها در ۵ بلاکچین معروف
با نگاهی به ۵ بلاکچین معروف بالا، می‌توان روند توزیع توکن در این شبکه‌ها را به صورت زیر تحلیل کرد:
- دو پروژه اتریوم و کاردانو که در سال‌های ۲۰۱۵ و ۲۰۱۷ عرضه شدهاند، توکن‌های خود را با نسبت یکسانی توزیع کرده‌اند. نسبت توزیع توکن در این شبکه‌ها برابر با ۸۳ به ۱۷ درصد بوده است. در این شبکه‌ها ۸۳ درصد از توکن‌ها به سرمایه‌گذاران و ۱۷ درصد باقی مانده به بنیان‌گذاران پروژه اختصاص داده شده است. هردوی این پروژه‌ها زیرساختی برای برنامه‌های مبتنی بر بلاکچین ارائه داده‌اند. نکته جالب این است که کاردانو توسط چارلز هاسکینسون، یکی از موسسان اتریوم تاسیس شده است.
- ۳ بلاکچین سولانا، فلو و پولکادات تقریبا ۳۰ درصد از موجودی اولیه توکن‌های خود را به بنیان‌گذاران پلتفرم و پروژه‌ها اختصاص داده‌اند. همچنین سولانا و فلو به ترتیب ۳۸ و ۳۳ درصد از توکن‌های خود را بین سرمایه‌گذاران توزیع کرده‌اند.
روندهای توزیع توکن مشخصا در حال تغییر است. رقابت در صنعت بلاکچین در حال رشد است و پروژه‌های جدید باید تلاش خود را به کار بگیرند تا توجه عموم مردم را به سمت خود جلب کنند. به همین دلیل است که پروژه‌های کریپتو که به تازگی ایجاد شدهاند در حال توزیع ۱۲ الی ۴۰ درصد از موجودی اولیه توکن‌های خود از طریق ایردراپ‌ها و پاداش‌های مختلف هستند.
نتیجه‌گیری
موسسان و خالقان پروژه‌های کریپتو نباید اهمیت مدل‌های توزیع توکن با طراحی مناسب را نادیده و دست‌کم بگیرند. هنگام ایجاد یک مدل توزیع توکن عوامل بسیار زیادی نظیر صنعت مدنظر آن پروژه، اهداف تجاری و مخاطب هدف باید در نظر گرفته شود. علاوه بر این، باید برنامه بلندمدتی برای نحوه صدور توکن‌های جدید، افرادی که این توکن‌ها را دریافت می‌کنند، مقدار دقیق توکن‌هایی که توزیع می‌شوند و تاثیر توزیع توکن بر حفظ کاربران فعال و پویا و فعال باقی ماندن پلتفرم ایجاد شود. به نظر شما بهترین روش برای توزیع توکن‌های یک پروژه کدام است؟نظرات خود را با ما به اشتراک بگذارید.
