دور، دور حرکت به سمت تغییرات در بلاکچین بیت کوین است؛ این بار با معرفی دو استاندارد توکن ORC-20 و SRC-20. بعد از ارائه استاندارد BRC-20 و BRC-721 حالا توسعه‌دهندگان دست به کار شده‌اند تا این استانداردهای توکن‌سازی را بهینه کنند. توکنهای ORC-20 روی بلاکچین بیت کوین اجرا می‌شوند و نماینده فایل‌های جیسونی هستند که روی ساتوشی‌های بیت کوین اینسکرایب (حکاکی) شده‌اند و یک شماره سریال اوردینال به هر کدامشان اختصاص داده می‌شود. با این تفاسیر، این استاندارد هم خیلی شبیه BRC-20 است؛ پس وجه تمایز این استاندارد جدید چیست؟ این موضوع را در این مقاله میهن بلاکچین توضیح خواهیم داد و در ادامه به توکنهای SRC-20 یا Stamps هم اشاره می‌کنیم که ترند این روزهای بازار هستند.
| نکات مهم مقاله: 👈 توکنهای ORC-20 مثل توکنهای BRC-20 به صورت فایل‌های جیسون به بلاکچین بیت کوین اضافه می‌شوند. 👈 این توکن‌ها به کمک یک شماره سریال اوردینال، روی ساتوشی‌ها اینسکرایب می‌شوند. 👈 فایل جیسون ORC-20 محدوده وسیعی از فرمت‌ها را پشتیبانی می‌کند. 👈 به کمک ORC-20، می‌توانید اطلاعات توکن را حتی پس از زمان مینت شدن هم تغییر بدهید. 👈 استاندارد توکن ORC-20 بر مبنای خروجی‌های خرج نشده تراکنش (UTXO) بیت کوین عمل می‌کند. 👈 پروتکل استامپز یا SRC-20 هم روش دیگری برای مینت توکنهای Fungible و Non Fungible روی بیت کوین است. |
استاندارد توکن ORC-20 چیست؟
استاندارد ORC-20 یکی از استانداردهای ساخت توکن روی بلاکچین بیت کوین با استفاده از پروتکل اوردینالز است که به دنبال از بین بردن محدودیتهای BRC-20 از طریق بهبود امنیت، قابلیت انعطاف‌پذیری و مقیاس پذیری است. از نکات قابل توجه در مورد این استاندارد، باید به سازگار بودنش با BRC-20 اشاره کرد که جلوتر توضیح می‌دهیم.
استاندارد ORC-20 حوزه توکنهای BRC-20 را گسترش می‌دهد. چگونه؟ از طریق پشتیبانی از محدوده وسیع‌تری از فرمت‌های داده و استفاده از مدل خروجی‌های خرج نشده تراکنش. این استاندارد با تکیه بر این مدل، به دنبال آن است که مشکل دوبار خرج کردن را حل کند؛ مسئله‌ای که به یکی از نگرانی‌های توکنهای BRC-20 تبدیل شده است.
در مدل ORC-20 وقتی یک انتقال اتفاق می‌افتد، ارسال‌کننده تراکنش میزان مبلغ ارسالی و موجودی باقیمانده ولت خودش را مشخص می‌کند. در این مدل، موجودی اینسکرایب‌شده قبلی پس از تکمیل هر تراکنش نامعتبر خواهد شد؛ چرا که مبلغی به ولت ارسال یا دریافت شده که باعث تغییر در بالانس حساب می‌شود. هر رویداد ارسال در توکنهای ORC-20، شامل یک نانس خواهد بود. این به کاربر ارسال‌کننده اجازه می‌دهد که یک علامت ویژه را برای تراکنش در نظر بگیرد. از این علامت (همان نانس) برای کنسل کردن یک تراکنش ناتمام در صورت نیاز استفاده می‌شود. با تعیین نانس، ارسال‌کننده می‌تواند تراکنشی را که هنوز به صورت کامل پردازش نشده، برگشت بزند.
ساخت توکن روی بیت کوین ترند جدیدی است که همزمان با استانداردهای متعدد معرفی شده است. به سه تعریف زیر توجه کنید تا تفاوت استانداردهای موجود را ببینید.
- اینسکریپشن‌ها (Inscriptopns): NFTهای بیت کوین در قالب تصویر یا هر نوع مدیای دیگر
- توکن BRC-20: میم کوین‌هایی با عرضه ثابت
- توکن ORC-20: میم کوین‌هایی با عرضه منعطف و قابل تغییر
پروتکل ORC-20 مهاجرت توکنهای ساخته‌شده با استاندارد BRC-20 را امکان‌پذیر می‌کند. با استفاده از Wrapper Ordinal می‌توانید ساتوشی‌های قبلی خود را دوباره اینسکرایب کرده و به سایر استانداردهای توکن اوردینال مهاجرت کنید. یعنی می‌توانید توکنهای خود را از BRC-20 به ORC-20 تبدیل کنید. به منظور انجام این کار، نیاز به آن دارید که یک رپد‌کننده اوردینال را دیپلوی کنید که قابلیت تبدیل این توکن‌ها را به یک‌دیگر دارد.
استاندارد ORC-20 چطور می‌تواند محدودیت توکنهای BRC-20 را برطرف کند؟
اگر توکنهای BRC-20 را با ERC-20 مقایسه کنید، متوجه خواهید شد که با توکنهای ساخته‌شده روی بیت کوین نمی‌توان کاری بیش از فروش در بازار ثانویه کرد. این در حالیست که با توکنهای ایجادشده روی اتریوم، می‌توان مواردی نظیر استیکینگ را انجام داد.
محدودیت دیگر توکنهای BRC-20 این است که قابلیت تغییر ندارند. همزمان با مینت، عرضه آنها مشخص می‌شود که بعدا قابل تغییر نیست. این توکن‌ها به شدت به Indexerهای متمرکز وابسته هستند تا از طریق آنها نقل و انتقال اینسکریپشن‌ها را انجام دهند. این امر باعث می‌شود، ایجاد بازارهای ثانویه و مبادلات برای این ساتوشی‌های اینسکرایب‌شده بسیار دشوار باشد.
همچنین محدودیتهای دوبار خرج کردن و فضای نامگذاری محدود، باعث شد که نیاز به راهکاری مجدد حس شود که آن راهکار منجر به ساخت استاندارد توکن ORC-20 شد. پروتکل پیشنهادی ORC-20 چندین راهکار از جمله استفاده از UTXO و فضای نامگذاری منعطف را برای رفع این محدودیت‌ها پیشنهاد می‌کند.
مقایسه توکنهای ORC-20 با BRC-20
از آنجا که شباهت‌های میان دو استاندارد توکن ORC-20 و BRC-20 ممکن است گیج‌کننده باشد، در جدول زیر این دو استاندارد را با هم مقایسه می‌کنیم.
| ویژگی | BRC-20 | ORC-20 |
|---|---|---|
| جلوگیری از دوبارخرج کردن | با محدودیت همراه است | از طریق UTXO قابل انجام است |
| مشخص نکردن مینت اولیه | امکان‌پذیر نیست | امکان‌پذیر است |
| فضای نامگذاری | ۴ حرفی | منعطف |
| امکان تغییر اطلاعات و به‌روزرسانی | ندارد | دارد |
| امکان کنسل کردن تراکنش‌های ناتمام | ندارد | دارد |
| مهاجرت از BRC-20 به ORC-20 | قابل انجام | قابل انجام |
از جمله ابزارهایی که می‌توانیم آمارهایی از ORC-20 را در آنجا ببینیم، می‌توان به داشبورد Dune اشاره کرد. در این داشبود می‌توانید نمودار توکنهای مینت و دیپلوی شده ORC-20 را مشاهده کنید.
ریسک توکنهای ORC-20
اینهایی که تا اینجا گفتیم، به این معنا نیست که توکنهای ORC-20 خالی از هرگونه ایراد یا ریسک هستند. این استاندارد هم مانند BRC-20 یک پروژه آزمایشی است؛ یعنی هیچ تضمینی در خصوص ارزش یا سودمندی توکن‌هایی که با آن ساخته می‌شود، وجود ندارد. این استاندارد می‌تواند استانداردهای توکن شبکه بیت کوین را بهبود بدهد؛ اما با این‌همه نقدهایی هم به آن وارد است. منتقدان این استاندارد را پیچیده می‌دانند و می‌گویند مزایای قابل توجهی نسبت به استانداردهای موجود معرفی نکرده است؛ به این معنا که چیز جدیدی اضافه نکرده که ارزش ایجاد یک استاندارد جدید را داشته باشد. بخت و اقبال این استاندارد توکن بستگی به این دارد که جامعه چطور به آن واکنش نشان بدهد و ببینیم که توانایی این استاندارد برای مقابله با معضلات و محدودیتهای موجود چقدر است.
اگر حتی یک توکن BRC-20 با عرضه ثابت خریده‌اید و گمان می‌کنید که درصد مشخصی از عرضه در اختیار شماست، در صورتی که مینت‌کننده توکن تصمیم بگیرد که به استاندارد ORC مهاجرت کند و عرضه جدیدی برای توکنهای خود در نظر بگیرد، قصه عوض می‌شود؛ یعنی سهم شما از عرضه کم خواهد شد. این مسئله را نمی‌توان چندان مثبت دانست. این استاندارد توکن نقل و انتقال به کیف پول‌های اوردینال را آسان‌تر می‌کند. از طرف دیگر، مینت‌کننده‌ها هم به سادگی می‌توانند توکنهای خود را در بازار دامپ کنند.
استاندارد توکن SRC-20 چیست؟
استاندارد توکن SRC-20 یا استمپز بیت کوین، یکی دیگر از ترندهایی است که ممکن است نام آن را در توییتر یا سایر شبکه‌های اجتماعی شنیده باشید. این استاندارد از اوردینالز و همچنین کانترپارتی (Counterparty) الهام گرفته است. کانترپارتی یک پروتکل مینت دارایی است که یک کالکشن NFT به نام Rare Pepes را در سال ۲۰۱۴ لانچ کرد.
پروتکل کانترپارتی متن باز است و به عنوان مبنایی برای STAMPs عمل می‌کند. این پروتکل پیش‌تر با سوزاندن بیت کوین، برای صدور NFT مورد استفاده قرار می‌گرفت تا از این طریق، توکن بومی کانترپارتی را با نام XCP تولید کند. از این توکن برای اجرای کدهای قرارداد هوشمند استفاده می‌شد؛ اما استمپز نه بیت کوین می‌سوزاند و نه از آلتکوین‌ها استفاده می‌کند؛ به جای آن به شما اجازه می‌دهد که یک تراکنش بیت کوین را مطابق معمول انجام دهید و به آن اطلاعاتی اضافه کنید.
STAMPS یا Secure Tradeable Art Maintained Securely، یک روش اضافه کردن داده به بلاکچین بیت کوین را پیشنهاد می‌دهد. این استاندارد مبادلات متفاوتی را در مقایسه با تکنولوژی اینسکریپشن امکان‌پذیر می‌کند. سازنده این استاندارد، یک حساب توییتری به نام !Mike In Space است که ادعا کرده STAMPS نسبت به سایر پروتکل‌هایی که مستقیما روی خروجی‌های قابل خرج کردن تراکنشها روی بلاکچین ایجاد شده‌اند، پایداری و ماندگاری بیشتری دارد. پس از راه‌اندازی اولین STAMPS، اکنون چیزی بیش از ۱۶,۵۰۰ STAMP روی بلاکچین بیت کوین منتشر شده که رشد روزانه آن در مقایسه با دارایی‌هایی که به کمک اوردینالز ساخته شده، بیشتر است.
استمپز را با استانداردهای ERC20 ،ERC-721 و ERC-1155 مقایسه می‌کنند. ERC-1155 تلفیقی از ویژگی‌های سایر استانداردهای توکن است که نقل و انتقال کارآمد توکنهای Fungible و NFT را تنها در یک تراکنش واحد فراهم می‌کند. با استفاده از توکن ERC-1155، چندین آیتم را می‌توان در یک قرارداد هوشمند ذخیره کرد. هر تعدادی از آیتم‌ها را می‌توان در یک تراکنش واحد به یک یا چند گیرنده ارسال کرد.
برای مینت توکنهای SRC-20، باید به SRC-20 Minting Utility مراجعه کنید. همچنین برای مشاهده فهرست توکنهای SRC-20 هم می‌توانید به این لینک مراجعه کنید.
از STAMPS به چه منظوری می‌توان استفاده کرد؟
این استاندارد ابتدا برای استفاده در بازی ایجاد شد؛ جایی که بازیکن می‌توانست آیتم‌هایی مثل شمشیر یا سپر را معامله کند؛ اما به جای آنکه هرکدام از این آیتم‌ها را توکنیزه و سپس ارسال کند، استاندارد ERC-1155 اجازه ارسال تراکنش‌های گروهی را از طریق نسبت دادن ویژگی‌هایی به یک توکن و انتقال آنها میان کاربران فراهم می‌کرد.
در حال حاضر، از این قابلیت برای مینت کردن NFT تقسیم شده (Fractional) و ذخیره داده در میان تمام نودهای شبکه استفاده می‌شود. از آنجایی که این متد نیازمند منابع و فضای بلوک زیادی است، STAMPS برای فایل‌های گیف یا PNG کم‌حجم با عمق رنگ ۸ و ۲۴×۲۴ پیکسل مورد استفاده قرار می‌گیرد. به این ترتیب می‌توان یک NFT کامل ساخت و آن را در بخش‌های متفاوتی (بسته به سایز تصویر) به فروش رساند.
به این قابلیت توجه کنید؛ به جای فروش و مبادله یک فایل PNG کامل، یک بخش از یک فایل PNG را معامله می‌کنید. توسعه‌دهنده STAMPS همچنین این مسئله را یادآوری کرده که پیش‌تر با کیف پول‌های Hiro و Emblem به منظور همکاری صحبت کرده است. به ویژه کیف پول هیرو که اجازه می‌دهد کاربران استمپز را در بازارهای شخص ثالثی مثل اوپن سی خرید و فروش کنند.
تفاوت STAMPS با اوردینالز و اینسکریپشن‌ها چیست؟
استمپز بیت کوین با اوردینالز و اینسکریپشن‌ها از چند منظر متفاوت هستند. در حالی که هر سه اطلاعاتی به تراکنشها اضافه می‌کنند، اهداف متفاوتی را در نظر دارند و ویژگی‌های منحصربه‌فردی در دل خود دارند.
- نودهایی که می‌خواهند داده‌های قدیمی را حذف کنند، اوردینالز را هرس می‌کنند. این در حالیست که وقتی STAMPS روی مجموعه UTXO اجرا شود، دیگر امکان هرس کردن آن وجود ندارد.
- استمپز به منابع زیادی نیاز دارد و استفاده از آن هزینه بیشتری نسبت به اینسکریپشن دارد.
- اوردینالز با تپ روت کار می‌کند و از یک امضای تنها برای تراکنشها استفاده می‌کند؛ اما STAMS چند امضایی است.
- اینسکریپشن‌ها به دلیل استفاده از سگویت ارزان‌تر هستند.
- ساختار تراکنش‌های اینسکریپشن نسبت به STAMPS فشرده‌تر است.
- در صورتی که مجموعه UTXO متصل به STAMPS در کیف پول خرج شود، این تراکنشها ممکن است از بین بروند.
سوالات متداول (FAQ)
- استاندارد ORC-20 چیست؟
استانداردی برای ساخت توکن روی بلاکچین بیت کوین است که برای رفع محدودیتهای BRC-20 و حل مشکل دوبار خرج کردن و فضای محدود نامگذاری به وجود آمده است. - استاندارد SRC-20 چیست؟
یک روش دیگر برای افزودن دادهها به بلاکچین بیت کوین و ساخت توکنهای Fungible و Non Fungible است که پس از مینت هم قابل تغییر است.
جمع‌بندی
ترند این روزهای بازار، استانداردهای ساخت توکن هستند. این استانداردها اکنون بلاکچین بیت کوین را هدف گرفته‌اند و به دنبال آن هستند که کاربردهای این شبکه را گسترش بدهند. یکی از این استانداردها، ORC-20 است که با استفاده از خروجی‌های خرج‌نشده تراکنش، به دنبال آن است که مشکلات توکنهای BRC-20 را برطرف کند. یک استاندارد دیگر با نام SRC-20 هم داریم که مشابه ERC-1155 است و به کمک آن می‌توان توکنهای تعویض‌پذیر و تعویض‌ناپذیر را روی بلاکچین بیت کوین مینت کرد. دو استاندارد توکن ORC-20 و SRC-20 جدیدترین استانداردهایی هستند که برای بیت کوین معرفی شده‌اند و احتمال دارد که آخرینشان هم نباشند. به نظرتان موج جدید بازار کریپتو، تا کجا پیش خواهد رفت؟ سرانجام موافقان این مسیر، بیشتر از مخالفانش خواهد بود یا برعکس؟
